ʻOku ʻEke ʻe he Toʻutupú
ʻE lava fēfē ke u ʻai ke fakafiefia ʻa e lau Tohi Tapú?
ʻOku lahi fēfē hoʻo lau Tohi Tapú? (Fakaʻilongaʻi ʻa e taha)
□ Fakaʻaho
□ Fakauike
□ Taimi kehe ․․․․․
Fakakakato ʻa e sētesi ko ení.
ʻI he ʻikai te u fiefia ʻi he lau Tohi Tapú, ʻoku faʻa peheé koeʻuhí ʻoku ou . . . (Fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa kotoa ʻoku kaunga ki aí)
□ Taʻeoliʻia
□ Puputuʻu
□ Ongoʻi fakahohaʻasi
□ ʻUhinga kehe ․․․․․
ʻOKU ʻikai te ke loko fiefia ʻi he lau Tohi Tapú? Kapau ko ia, te ke loto-tatau nai mo e taʻu 18 ko Will, ʻa ia ʻokú ne pehē, “ʻOku lava ke hā ngali taʻeoli ʻa e Tohi Tapú.” Kae kehe, ʻokú ne hoko atu, “ʻOku pehē peé kapau ʻokú ʻikai te ke ʻiloʻi ʻa e founga ke lau ai iá.”
Ko e hā ke ako ai ʻa e founga ʻo e lau Tohi Tapú? Sai, te ke saiʻia ke ʻilo lahi ange fekauʻaki mo e founga ke
◼ fai ai ha ngaahi fili lelei?
◼ maʻu ai ha ngaahi kaumeʻa moʻoni?
◼ fekuki ai mo e loto-mafasiá?
ʻOku ʻi he Tohi Tapú ʻa e makakoloa ʻo e poto ʻi he ngaahi kaveinga ko iá mo e ngaahi kaveinga lahi ange. Ko hono moʻoní, ko hono maʻu ʻo e ngaahi makakoloa ko ení ʻe fiemaʻu nai ki ai ʻa e feinga. Ka ko hono fakahoko ʻa e feinga ko iá ʻoku hangē ia ko e fekumi ki ha koloá: Ko e faingataʻa ange ʻa e kumí, ko e fakafiefia ange ia ʻa e meʻa ʻe maʻú!—Palovepi 2:1-6.
ʻE lava fēfē ke ke maʻu ʻa e koloa ʻi he Tohi Tapú? Ko e kiʻi puha ko ia ʻe kosiʻi he toʻomataʻú ʻe ʻoatu ai ha fokotuʻu ki he founga ke lau ai ʻa e Tohi Tapú pea—ʻi he tafaʻaki ʻe tahá—ko e hokohoko ia ke fai ai hono laú. Pehē foki, ʻahiʻahi ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻi he ngaahi peesi hokó ʻoku fakamānako kiate koé.
Kapau ʻokú ke ngāueʻaki ʻa e ʻInitanetí, ʻe lava ke ke lau Tohi Tapu ʻi ha ngaahi lea ʻi he www.watchtower.org/e/bible
KE FAKAKAUKAU KI AI
ʻOku ʻi ai e lau ʻoku pehē ko e meʻa ʻokú ke maʻu ʻi ha ngāue mālohí ʻoku fakatuʻunga lahi ia ʻi he meʻa naʻá ke faí.
◼ ʻOku anga-fēfē ʻene moʻoni ʻi he taimi ʻo e lau Tohi Tapú?
◼ Ko fē taimi ʻoku lava ke ke vaheʻi ki he lau Tohi Tapu fakafoʻituituí?
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 15]
FOUNGA KE LAU AI ʻA E TOHI TAPÚ
Ki muʻa ke ke laú . . .
◼ Fakapapauʻi ʻoku lōngonoa e ʻātakai ʻokú ke ʻi aí koeʻuhi ke ke lava ʻo tokanga.
◼ Lotu ke maʻu ʻa e mahinó.
Lolotonga hoʻo laú . . .
◼ Ngāueʻaki ʻa e mape mo e fakatātā ʻo e ngaahi talanoa ʻi he Tohi Tapú ke tokoniʻi koe ke ke sioloto ki he tuʻunga ʻi he Tohi Tapú.
◼ Fakakaukau ki he tuʻungá, pea ʻanalaiso ʻa e ngaahi fakaikiikí.
◼ Vakaiʻi ʻa e fakamatala ʻi laló.
◼ ʻEke kiate koe ʻa e fehuʻi hangē ko ení:
MOʻONIʻI MEʻA: Naʻe hoko eni ʻanefē? Ko hai naʻá ne leaʻaki ení? Ko hai naʻe fai ki ai ʻa e leá?
ʻUHINGA: ʻE fēfē ʻeku fakamatalaʻi eni ki ha taha kehe?
MAHUʻINGA: Ko e hā naʻe fakakau ai ʻe Sihova ko e ʻOtuá ʻa e fakamatalá ni ʻi heʻene Folofolá? Ko e hā ʻokú ne fakahaaʻi fekauʻaki mo hono ʻulungaangá pe ko e anga ʻo ʻene fai ʻo e ngaahi meʻá? Ko e hā e lēsoni ʻe lava ke u ngāueʻaki ʻi heʻeku moʻuí?
Hili hoʻo laú . . .
◼ Fai ha fekumi lahi ange. Ngāueʻaki ʻa e ngaahi meʻangāue kuo faʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, hangē ko e Insight on the Scriptures mo e “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial,” kapau ʻoku ala maʻu ʻi hoʻo leá.
◼ Toe lotu. Tala kia Sihova ʻa e meʻa kuó ke akó mo hoʻo palani ke ngāueʻaki iá. Fakamālō kiate ia ki heʻene Folofolá, ʻa e Tohi Tapú.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 16]
KO E HĀ ʻA E FAKAHOKOHOKO TE KE LAU AI ʻA E TOHI TAPÚ?
Fili ke fai . . .
□ Lau mei he kamatá ki heʻene ʻosi.
□ Lau ki he fakahokohoko taimí, ʻi he fakahokohoko naʻe hiki ai ʻa e ʻū tohí pe ko e fakahokohoko ʻo e hoko ʻa e ngaahi meʻá.
□ ʻI he ʻaho taki taha, lau mei ha konga kehe ʻo e Tohi Tapú.
Mōnite: Hisitōlia fakalotomāfana (Senesi kia ʻĒseta)
Tūsite: Moʻui mo e faiako ʻa Sīsuú (Mātiu kia Sione)
Pulelulu: Muʻaki lotu faka-Kalisitiané (Ngāue)
Tuʻapulelulu: Kikite mo e tataki fakaeʻulungaanga (Aisea kia Malakai, Fakahā)
Falaite: Maau mo e hiva fakaueʻiloto (Siope, Sāme, Hiva ʻo e Hiva)
Tokonaki: Moʻui fakapotopoto (Palovepi, Koheleti)
Sāpate: Tohi ki he ngaahi fakatahaʻangá (Loma kia Siutasi)
Ko e hā pē ʻa e fakahokohoko ʻokú ke filí, fakapapauʻi ke ke tokanga ki he meʻa ʻokú ke laú! ʻAi ha ✔ ʻo hoko atu ʻi he vahe taki taha ʻi he ʻosi hoʻo laú, pe hiki ʻi ha founga kehe ʻa e ngaahi vahe kuó ke laú.
Kosiʻi eni, ʻo tauhi ʻi hoʻo Tohi Tapú!
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 16]
ʻAI KE MOʻUI ʻA E TOHI TAPÚ!
ʻAi ke ke mahuʻingaʻia ʻi he meʻa ʻokú ke laú. Ko e fakatātaá:
□ ʻAi ha saati ʻo e fāmilí ʻi he hokohoko ʻo e ngaahi hingoá.
□ Faʻu ha taiakalami. Hangē ko ení, ʻi hoʻo lau fekauʻaki mo ha tokotaha faitōnungá, fakatokangaʻi ʻa e iku ʻo maʻu ʻa e ngaahi tāpuakí ʻe he tokotaha ko iá ʻi hono ʻulungaangá mo ʻene ngaahi ngāué.—Palovepi 28:20.
[Taiakalami]
Kaumeʻa ʻo e ʻOtuá
↑ Talangofua
↑ Faitōnunga
↑ ↑
ʻĒpalahame
□ Tā ha fakatātā ke fakatātaaʻi ʻaki ʻa e talanoá.
□ Tā ha fanga kiʻi fakatātā faingofua ke fakatātaaʻi ʻaki ʻa e hokohoko ʻo e ngaahi meʻá. Fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻoku hoko ʻi he konga taki taha.
□ Faʻu ha sīpinga siʻisiʻi ʻo e ngaahi meʻa naʻe langa, hangē ko e ʻaʻake ʻo Noá.—Ko e fakatātaá, sio ki he ʻĀ Hake! ʻo ʻEpeleli-Sune 2007, peesi 22.
□ Laʻu leʻo-lahi mo e ngaahi kaumeʻá pe mēmipa ʻo e fāmilí. Fokotuʻu: Vaheʻi ha tokotaha ke ne lau ʻa e talanoá. ʻE lava ke lau ʻe he niʻihi kehé ʻa e faʻahinga ʻi he vahé.
□ Fili ha talanoa, pea liliu ia ko ha ongoongo. Līpooti ʻa e meʻa naʻe hokó mei he tafaʻaki kehekehe ʻaki hono fakakau ai ʻa e “ngaahi fakaʻekeʻeke” ʻo e faʻahinga tefitó mo e faʻahinga naʻe sio tonu aí.
□ Fakakaukau ki ha talanoa ʻa ia naʻe fai ai ʻe ha tokotaha ha fili taʻefakapotopoto pea sioloto atu ki ha ikuʻanga kehe! Ko e fakatātaá, fakakaukau angé ki hono fakafisingaʻi ʻe Pita ʻa Sīsuú. (Maake 14:66-72) Naʻe mei lava fēfē ke fai ʻe Pita ha tali lelei ange ki he tenge naʻe fai kiate iá?
□ Sio pe fanongo ʻi he ngaahi tulama Fakatohitapu kuo hikí.
□ Faʻu haʻo tulama pe ʻaʻau. Fakakau ai ʻa e ngaahi lēsoni ʻe lava ke ako mei he talanoá.—Loma 15:4.
FOKOTUʻU: Fai ʻa e tulama ko ení mo ha ngaahi kaumeʻa.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 17]
KE FAKAUEʻILOTO
◼ Fokotuʻu ha taumuʻa! Tohiʻi ʻi lalo ha ʻaho ʻa ia te ke saiʻia ke kamata ai ʻa hoʻo polokalama lau Tohi Tapú.
․․․․․
◼ Fili ha konga ʻo e Tohi Tapú ʻokú ke mālieʻia ai. (Sio ki he puha “Ko e Hā ʻa e Fakahokohoko Te Ke Lau Ai ʻa e Tohi Tapú?”) Pea tohiʻi leva ʻi lalo ʻa e konga Tohi Tapu te ke ʻuluaki laú.
․․․․․
◼ Kamata ʻaki ha kiʻi taimi siʻisiʻi. Naʻa mo e miniti ʻe 15 ʻo e lau Tohi Tapú ʻoku lelei ange ia ʻi he ʻikai ha taimí. Tohiʻi ʻi lalo ʻa e lahi ʻo e taimi ʻe lava ke ke vaheʻi ki he ngāue ko ení.
․․․․․
Fokotuʻu: Tauhi ha Tohi Tapu ki he akó. Hiki nouti ai. Fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi veesi ʻoku mohu ʻuhinga tautefito kiate koé.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 17]
MEʻA ʻOKU LEAʻAKI ʻE HO TOʻUMEʻÁ
“ʻOku ou feinga ke lau ha kiʻi konga ʻo e Tohi Tapú ʻi he pō taki taha ki muʻa ke u mohé. ʻOku ʻomai ʻe he meʻá ni kiate au ʻa e meʻa lelei ke fakakaukau ki ai peá u mohé.”—Megan.
“ʻOku ou tokangataha ki he foʻi veesi ʻe taha ʻi he miniti ʻe 15. ʻOku ou lau ʻa e fakamatala kotoa pē ʻi laló, sio ki he fakamatala fekolosiʻaki kotoa pē, pea fai ʻa e fekumi fakalahi. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke ʻosi ha foʻi veesi ia ʻi he lautohí, ka ʻoku ou maʻu ʻa e meʻa lahi ʻaupito ʻi heʻeku lautohi he founga ko ení!”—Corey.
“ʻI he taimi ʻe taha, naʻá ku lau ai ʻa e Tohi Tapú kotoa ʻi he māhina ʻe 10. ʻI he vave ko iá naʻá ku ʻiloʻi ai ʻa e ngaahi fehokotaki ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi konga kehekehe ʻo e Tohi Tapú naʻe ʻikai ʻaupito ke u fakatokangaʻi ki muʻa.”—John.
[Puha ʻi he peesi 17]
ʻOKU PAU KE KE FILI!
□ Fili ha meʻa naʻe hoko. ʻOku fonu ʻa e Tohi Tapú ʻi he talanoa ki he meʻa moʻoni ʻi he moʻuí. Fili ha talanoa ʻokú ke mālieʻia ai, ʻo lau ia mei heʻene kamatá ki heʻene ʻosi.
Fokotuʻu: Ki ha fakakaukau ki he founga ke maʻu ai ʻa e meʻa lahi ange mei he talanoá, sio ki he peesi 292 ʻo e tohi Questions Young People Ask—Answers That Work, Voliume 2, pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.
□ Fili ha Kōsipeli. Lau ʻa e Mātiu (ʻa e ʻuluaki Kōsipeli naʻe tohí), Maake (kuo ʻiloa ʻi heʻene ngaʻunu vave mo fonu ʻi he meʻa fakalotomāfana naʻe hoko), Luke (ʻa ia ʻoku ʻomai ai ʻa e tokanga makehe ki he lotú pea ki he kakai fefiné), pe ko Sione (ʻa ia ʻoku kāpui ai ʻa e meʻa siʻi ʻaupito ʻi he meʻa kuo fakahaaʻi ʻi he ngaahi Kōsipeli kehé).
Fokotuʻu: Ki muʻa ʻi he lautohí, sio fakavave ki he fakamatala fekauʻaki mo e tohi ʻi he Tohi Tapú mo hono tokotaha hiki-tohí koeʻuhi ke ke lava ai ʻo mahinoʻi lelei ange ʻa e meʻa ʻokú ne ʻai ke makehe ʻa e Kōsipelí.
□ Fili ha saame. Ko e fakatātaá:
Kapau ʻokú ke ongoʻi taʻelata mo ʻikai hao kaungāmeʻa, lau ʻa e Sāme 142.
Kapau ʻokú ke loto-siʻi ʻi ho ngaahi vaivaiʻangá, lau ʻa e Sāme 51.
Kapau ʻokú ke fehuʻia ʻa e mahuʻinga ʻo e ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá, lau ʻa e Sāme 73.
Fokotuʻu: Tauhi ha fakahokohoko ʻo e ngaahi saame kuó ke lau ʻa ia ʻoku tautefito ʻene fakalototoʻa kiate koé.
[Puha ʻi he peesi 18]
FEKUMI LAHI ANGE
◼ Fakakaukau ki he fokotuʻutuʻú. Vakaiʻi ʻa e taimí, feituʻú mo e ngaahi tuʻunga takatakai ʻi he kupú.
Fakatātā: Lau ʻa e Isikeli 14:14. Naʻe taʻu fiha nai ʻa Taniela ʻi he taimi naʻe lave ai ʻa Sihova kiate ia ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei fakataha mo Noa mo Siopé?
Tokoni: Ko e Isikeli vahe 14 naʻe hiki ia ʻi he taʻu pē ʻe nima mei hono takiheeʻi ʻa Taniela ki Pāpiloné—ngalingali naʻá ne taʻu hongofulu tupu.
Koloa fufū: Naʻe fuʻu kei siʻi ʻa Taniela ke fakatokangaʻi ʻe Sihova ʻene faitōnungá? Ko e hā e ngaahi fili lelei naʻe iku ai ki heʻene maʻu ʻa e ngaahi tāpuakí? (Taniela 1:8-17) ʻE lava fēfē ke tokoniʻi koe ʻe he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Tanielá ke fai ha ngaahi fili lelei?
◼ ʻAnalaiso ʻa e fakaikiikí. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku mahuʻinga ha foʻi lea ʻe taha pe ua.
Fakatātā: Fakahoa ʻa e Mātiu 28:7 mo e Maake 16:7. Ko e hā naʻe fakakau ai ʻe Maʻake ʻa e fakaikiiki ʻo pehē ʻe vave ʻa e hā ʻa Sīsū ki heʻene kau ākongá mo “Pita”?
Tokoni: Ko Maʻaké naʻe ʻikai siotonu ia ʻi he ngaahi meʻa ko ení; ʻoku hā mahino, naʻá ne maʻu ʻene fakamatalá meia Pita.
Koloa fufū: Ko e hā kuo pau ai naʻe ongoʻi fiemālie ʻa Pita ʻi he fanongo naʻe loto ʻa Sīsū ke toe sio kiate iá? (Maake 14:66-72) Naʻe anga-fēfē hono fakamoʻoniʻi ʻe Sīsū ko ha kaumeʻa moʻoni ia ʻo Pitá? ʻE lava fēfē ke ke faʻifaʻitaki kia Sīsū pea hoko ko ha kaumeʻa moʻoni ki he niʻihi kehé?
◼ Fai ha fekumi lahi ange. Kumi ki he ʻū tohi Fakatohitapú ki ha fakamatala.
Fakatātā: Lau ʻa e Mātiu 2:7-15. Naʻe ʻaʻahi ʻanefē ʻa e kau Makí pe kau vavalo ki he fetuʻú kia Sīsuú?
Tokoni: Sio ki he Taua Leʻo ʻo Sanuali 1, 2008, peesi 31, ko e pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.
Koloa fufū: ʻOku hā mahino, naʻe anga-fēfē ʻa e tokonaki fakamatelie ʻa Sihova ki he fāmili ʻo Sīsuú lolotonga ʻenau ʻi ʻIsipité? ʻOku lava fēfē ke tokoniʻi koe ʻe he falala ki he ʻOtuá ke ke fekuki mo e ngaahi tuʻunga fakalotomafasiá?—Mātiu 6:33, 34.