LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g 10/08 p. 26
  • Ko Ho Ongoʻanga ʻo e Ifó

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko Ho Ongoʻanga ʻo e Ifó
  • ʻĀ Hake!—2008
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • “ʻAhiʻahiʻi Ke Mou ʻIlo ʻOku Lelei ʻa Sihova”
    “Hiva Fiefia” kia Sihova
  • Ko e Ongoʻanga ʻo e Nanamu ʻa e Kulií
    Naʻe Faʻu Ia ke Pehē?
ʻĀ Hake!—2008
g 10/08 p. 26

Naʻe Faʻu Ia ke Pehē?

Ko Ho Ongoʻanga ʻo e Ifó

◼ Uʻu angé ʻa e meʻakai ʻokú ke saiʻia aí, pea ʻe ngāue leva ʻa ho ongoʻanga ʻo e ifó. Ka ʻoku fēfē hono fakahoko ʻo e ngāue fakaofo ko ení?

Fakakaukau: Ko ho ʻeleló—pea pehē ki he ngaahi konga kehe ʻo ho ngutú mo e foʻi mongá—ʻoku kau ki ai ʻa e ʻotu sela kili ʻoku ui ko e ʻōkani tala-ifo. ʻOku lahi ʻa e fanga kiʻi sela ʻahiʻahi ko ení ʻi he papillae he funga ʻeleló. Ko ha ʻōkani tala-ifo ʻoku ʻi ai ʻa e fanga kiʻi sela ongoʻanga ʻoku aʻu ki he lauingeaú, ʻa ia ko e sela taki taha ʻoku lava ke ne tala ʻa e taha ʻo e faʻahinga ʻe fā ʻo e ifó—ʻa e mahi, konokona, melie pe tamalá.a Ko e ifoʻi sipaisí ʻoku ʻi ha kalasi kehe ʻaupito ia. ʻOku ʻai ʻe he sipaisí ia ʻa e fanga kiʻi sela ʻoku nau tala ʻa e mamahí ke nau ongoʻi ia—kae ʻikai ko e ʻōkani tala-ifó! Ko e hā pē ʻa e tuʻungá, ko e fanga kiʻi sela tala-ifó ʻoku fakafehokotaki kinautolu ki he ngaahi neave ongoʻangá ʻa ia ʻi heʻenau ongoʻi ʻa e ngaahi kemikale ʻi he meʻakaí, ʻoku tukuange mai ai pē he taimi ko iá ʻa e ngaahi fakaʻilonga ki he konga ki lalo ʻo e foʻi ʻutó.

Kae kehe, ko e ifó ʻoku kau ki ai ʻa e meʻa lahi ange ʻo ʻikai ko ho ngutú pē. Ko e fanga kiʻi sela tala nanamu ʻe nima miliona ʻi ho ihú—ʻa ia ʻoku nau ʻai ke ke malava ʻo tala ʻa e ngaahi nanamu kehekehe ʻe 10,000 nai—ʻoku nau fakahoko ha ngafa mahuʻinga ʻi hono ʻahiʻahiʻi ʻo ha meʻa. Kuo fakafuofua ko e peseti nai ʻe 75 ʻo e meʻa ʻoku tau ui ko e ifó ko hono moʻoní ko e tupu ia mei he meʻa ʻoku tau nāmuʻí.

Kuo faʻu ʻe he kau saienisí ha ihu kemikale-ʻuhila ʻa ia ʻoku ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ne tala ʻa e kasa kemikalé ko ha mīsini fakananamu. Kae kehe, ko e toketā ʻoku ako ki he neavé ko John Kauer, naʻe hiki hangatonu ʻene lea ʻi he Research/Penn State ʻokú ne pehē: “Ko ha meʻangāue pē kuo faʻu fakaetangata ʻoku hoko ia ko ha meʻa noa ʻaupito pē ia ʻi hono fakahoa ki he meʻa totonu fakanatulá, ʻa ia ʻoku fakaofo ʻa hono tisaini leleí mo ʻene fihí.”

ʻOku ʻikai ha taha te ne fakaʻikaiʻi ko e ongoʻanga ʻo e ifó ʻokú ne ʻai ha houa kai ke toe fakalata ange. Kae kehe, ʻoku kei puputuʻu pē ʻa e kau fakatotoló, ʻi he meʻa ʻokú ne fakatupunga ʻa e kakaí ke nau saiʻia lahi ange ʻi ha faʻahinga ifo ʻo ha meʻa ʻi he ifo ʻo ha toe meʻa kehe ʻe taha. “ʻOku mahinoʻi nai ʻe he saienisí ʻa e ngāue tefito ʻa e sino ʻo e tangatá,” ko e lau ia ʻa e Science Daily, “ka ko hotau ongoʻanga ʻo e ifó mo e nanamú ʻoku kei ʻi ha tuʻunga misiteli pē ia.”

Ko e hā hoʻo fakakaukaú? Naʻe hokonoa mai pē ʻa ho ongoʻanga ʻo e ifó? Pe ko e fakamoʻoni eni naʻe faʻu ia ke pehē?

[Fakamatala ʻi lalo]

a ʻI he ngaahi taʻu ki mui ní kuo tānaki mai ai ʻe he kau saienisí ki he lisí ʻa e ifo ʻoku ui ko e umami. ʻOku tala ʻe he umami ʻa e ifo ʻo e ngaahi māsima makehe ʻo e ʻēsiti glutamic. Ko e taha ai ko e meʻa fakalelei ifo ko e monosodium glutamate.

[Taiakalami/Fakatātā ʻi he peesi 26]

(Ki he konga tohi kuo fokotuʻú, sio ki he tohi)

Ko ha fakatātā ʻo e ʻeleló

[Taiakalami]

Papillae

[Maʻuʻanga Tā]

© Dr. John D. Cunningham/Visuals Unlimited

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share