Ngaahi Meʻakai Mafana mei ʻApi ki ʻŌfisi—Founga ʻi Mumbai
ʻOKÚ KE fononga ki he ngāué ʻi he ʻaho taki taha, ʻo mavahe hengihengia mei ʻapi ʻi he nimá. ʻI he taimi kai hoʻataá te ke tali fiefia ha meʻakai ngaohi ʻi ʻapi kuo ʻai ki ai ʻa e meʻa fakanamulelei ʻi he founga tofu pē ʻokú ke saiʻia aí. Ki he laui afe ʻoku ngāue ʻi Mumbai, ʻInitiá, ʻoku hoko moʻoni ai ia, ʻo fai ai ʻa e fakamālō ki he kau dabbawala, ʻa ia ʻoku nau tiliva ʻa e ngaahi meʻakai faka-ʻInitia kuo ngaohi ʻi ʻapí.a
Sio ko ha Faingamālie
ʻI he fakaʻosiʻosi ʻa e senituli hono 19, ko Mumbai, naʻe ui he taimi ko iá ko Bombay, ko ha senitā fakautuutu fakakomēsiale fakataha mo e kau tangata pisinisi Pilitānia mo e ʻInitia fakatouʻosi ʻa ia naʻa nau fononga mamaʻo ʻaupito ki honau ngaahi ʻōfisí. Naʻe tuai ʻa e fefonongaʻakí, pea naʻe siʻisiʻi ʻa e ngaahi falekaí mo vā mamaʻo. Naʻe fiemaʻu ʻaupito ha meʻakai hoʻatā ngaohi ʻi ʻapi, ko ia naʻe totongiʻi ai ʻa e kau sevānití ke nau ʻave ʻa e ngaahi meʻakai hoʻatā kuo ʻosi ngaohí mei he ʻapi ʻo honau pule ngāué ki hono ʻōfisí. ʻI he sio ko ha faingamālie fakapisinisi ení, ko ha tokotaha pisinisi sio lōloa, naʻá ne ʻomai ai ʻa e kau talavou taʻemaʻungāue mei he fanga kiʻi koló ʻo kamata ha ngāue tiliva tuʻumaʻu mei he ngaahi ʻapí ki he ngaahi ʻōfisí. Mei he kamata siʻisiʻi ko ení, naʻe kamataʻi ai ha fuʻu pisinisi lahi.
Ko e fakaʻamu ki he meʻakai ngaohi ʻi ʻapí kuo ʻikai ke hōloa. ʻI heʻene peheé, ʻoku lahi ange he taimí ni ʻa e ngaahi falekaí, ka ko e meʻakai ngaohi ʻi ʻapí ʻoku kei fakaʻekonōmika pē ia mo manakoa. ʻIkai ngata aí, ko e kakai tokolahi ʻoku ʻi ai ʻenau ngaahi palopalema fakaemoʻui lelei pea ʻoku fiemaʻu ke nau muimui ki ha founga kai makehe. ʻOku ʻi ai ʻa e fakataputapui fakalotu ʻa e niʻihi kehé. Ko e fakatātaá, ko e kakai ʻe niʻihi, ʻoku nau fakaʻehiʻehi mei he onioní, lolotonga ia ko e niʻihi ʻoku nau siʻaki ʻa e kālikí. ʻOku lahi hono tānaki ʻo e ongo meʻa ko ení ki he meʻakai ʻi he falekaí, ko ia ai ko e tiliva meʻakai mei ʻapi ki ʻōfisí ʻokú ne toʻo atu ʻa e ʻīsiu fekauʻaki mo e meʻakai makehe ke kaí.
Ko ha Ngāue Mātuʻaki Falalaʻanga
Ko e founga tiliva tuʻunga faingofuá kuo siʻi ʻene liliú ʻi he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, tuku kehe ʻa hono lahí. ʻI he ngaahi ʻahó ni, laka hake he kau tangata ʻe toko 5,000, pehē ki ha kakai fefine tokosiʻi, ʻoku nau fetuku ʻa e meʻakai hoʻatā ʻe 200,000 tupu he ʻaho mei he ngaahi ʻapi ʻi honau feituʻú tonu ki he ngaahi ʻōfisi ʻoku mafola takai ʻi he kolo ko eni ʻoku ʻi ai ʻa e fuʻu kakai tokolahi nofo feʻefiʻefihi laka hake he 20 milioná. ʻI hono kāpui ʻa e feituʻu ʻi loto ʻi ha lētiasi takatakai ʻo e maile nai ʻe 40 (60 km), ko e kau dabbawala ʻe niʻihi ʻoku nau lue lalo—ʻo fetuku nai ʻenau ngaahi kane ʻe 30 pe 40 ʻi ha ngaahi saliote teketeke—lolotonga ia ʻoku ngāueʻaki ʻe he niʻihi ʻa e ngaahi pasikala pe ko e ngaahi lēlue fakakoló. Ko e hā pē ʻa e tuʻungá, ʻoku nau fai ʻa e tiliva totonu ki he tokotaha totonu pea ʻi he taimi totonu. Ko hono moʻoní, ʻoku pehē ko e tuʻunga ʻo ʻenau fehālaakí ko e tiliva ʻe 1 ʻi he 6 miliona! ʻOku anga-fēfē ʻenau tauhi maʻu ha lēkooti tuʻu-ki-muʻa peheé?
ʻI he 1956 naʻe lēsisita ai ʻa e kau dabbawala ko ha talāsiti tokoni ʻofa, fakataha mo ha kōmiti pule mo e kau ʻōfisa kehe. Ko e ngaahi kulupu ʻo e kau ngāué, fakataha mo ha supavaisa, ʻoku nau ngāue ko ha ngaahi vaʻa mavahe. Kae kehe, ko e ngaahi hoa ngāue mo e kau maʻu ʻinasi kotoa kinautolu ʻi he kautahá—pea ko e meʻá ni, ʻoku nau taukaveʻi, ʻoku poupou ia ki he lavameʻa ʻa e ngāué. Ko hono moʻoní, kuo ʻikai haʻanau tuku ngāue talu mei he kamata ʻa e ngāué he taʻu ʻe 100 tupu kuohilí.
ʻOku toʻo holo ʻe he kau dabbawala ha kaati fakaʻilonga pea ʻoku ʻilongofua kinautolu ʻi honau sote hina makehé, talausese kōkoó mo e kepi hinehiná. Kapau ʻoku ʻikai ke nau tui ʻa e kepí, tōmui pe liʻaki ʻo ʻikai ha ʻuhinga lelei, pe maʻu atu ʻoku nau inu kava mālohi he ngāué, ʻoku tautea paʻanga kinautolu.
Founga-Tuʻumaʻu Fakaʻahó
ʻI he 8:30 pongipongí, ko ha taha ʻi he ʻapi ʻo e kasitomaá, ko e uaifí nai kuó ne ʻosi teuteu pea faʻo ha meʻakai ʻi ha kane ki he kai hoʻataá—ko ha dabba. Ko e ngaahi dabba ʻoku ʻi ai honau ngaahi faʻoʻanga meʻa fehilihiliʻi pea ʻoku puke fakataha ia ʻe ha ngaahi meʻa fakamaʻu ukamea. ʻOku tānaki ʻe he dabbawala ʻa e ngaahi kane mei ha feituʻu, fakaheka ki heʻene pasikalá pe salioté, pea hoko atu fakavave ki he tauʻanga lēlué, ʻa ia ʻoku fetaulaki ai mo e niʻihi kehe ʻi heʻene kulupú. ʻOku nau fakafaʻahinga ai ʻa e ngaahi ʻaiʻanga meʻá ʻo fakatatau ki honau ngaahi feituʻú, hangē ko hono fakafaʻahinga ʻe he kau tangata tufa tohí ʻa e meilí.
Ko e kane taki taha ʻoku fakaʻilongaʻi ia ʻaki ʻa e ngaahi mataʻitohi, fika, mo e lanu, ʻo fakahaaʻi ai ʻa e feituʻu ʻo e ʻapi nofoʻanga naʻe ʻomai mei ai ʻa e meʻakaí, ko e halanga lēlue ofi maí, ko e tauʻanga lēlue ke ʻave ki aí, ko e hingoa ʻo e falé, mo e fika ʻo e fungavaká. Ko e ngaahi ʻaiʻanga meʻa kuo fakataumuʻa ki he feituʻu taki tahá ʻoku fakatahaʻi ia ʻo fakaheka ki he ngaahi faʻunga papa lōloa ʻoku lava ke hao ai ʻa e kane aʻu ki he 48. ʻI he aʻu mai ʻa e lēlué, ʻoku fakaheka ʻa e ngaahi ʻaiʻanga meʻá ki ha loki makehe hoko mai ʻi he loki ʻo e fakaʻulí. ʻI he taimi leva ʻoku aʻu ai ʻa e lēlué ki ha tauʻanga lēlue lahí, ʻoku toe fakafaʻahinga ai ʻa e ngaahi kané pea ʻave ki he tauʻanga ʻoku fakataumuʻa ki aí. ʻOku toe fakafaʻahinga ai ki hono tiliva fakaʻosi ki he kasitomaá ʻi ha pasikala pe saliote teketeke.
Ko e founga fetuku ko ení ʻoku ʻikai ngata pē heʻene ola leleí ka ʻoku ʻikai foki ke fakamole. ʻIkai ngata aí, ʻoku ʻikai fihia ʻa e dabbawala ʻi he fihituʻu ʻa e meʻalelé, koeʻuhí ʻokú ne ʻaka pasikala ʻi he ngaahi hala īkí pe ʻi he vahaʻa ʻo e ʻotu meʻalelé. Ko hono olá, ʻoku tiliva ʻa e meʻakaí ki he ʻōfisi totonú ʻi he 12:30 hoʻatā. ʻI he vahaʻa leva ʻo e 1:15 mo e 2:00 hoʻatā, hili ʻa e kai hoʻatā ʻa e dabbawala ngāue mālohí, ʻokú ne toe foki ʻo tānaki ʻa e ngaahi ngeʻesi kané, ʻo fakafoki ki he ʻapi ʻoku ʻaʻaná, ʻa ia ʻoku fufulu ai ʻe ha mēmipa ʻo e fāmilí, ʻo teuteu ki he ʻaho hoko maí. Mei heʻene kamatá ki heʻene ʻosi, ko e foʻi ngāué kotoa ʻoku vave pea ola lelei, ʻo hangē ha lele fuká!
Ko ha Ngāue Māʻulalo, Fakahīkihikiʻi Lahi
Ko e lelei ʻaupito ʻa e ongoongo ʻo e kau dabbawala kuo ʻikai taʻefakatokangaʻi. Kuo ʻanalaiso ʻe he ngaahi kautaha kehé ʻa e founga tilivá, koeʻuhi ke ngāueʻaki ʻi he ngaahi tafaʻaki kehe ʻo e pisinisí ʻa e ngaahi lēsoni kuo nau ako meiate kinautolú. Kuo faʻu ʻa e ngaahi faiva ʻo e fakamatala moʻoni fekauʻaki mo e kau dabbawala. Kuo foaki kia kinautolu ʻe he Forbes Global Magazine ha tohi fakaongoongolelei Tuʻunga Makehe ʻi he vakai atu ki honau lēkooti meimei haohaoá. Kuo fai e lave kia kinautolu ʻi he Guinness Book of World Records pea ʻi he ngaahi fakatotolo ki he fakaikiiki ʻo ha meʻa ʻi he ʻApiako Pisinisi Harvard ʻi ʻAmeliká. Kuo aʻu ʻo ʻaʻahi ki he kau dabbawala ʻa e kau māʻolunga, ʻo kau ai ha mēmipa ʻo e fale ʻalo ʻo Pilitāniá ʻa ia naʻe maongo lahi kiate ia ʻenau ngāué ʻo ne fakaafeʻi ai ʻa honau niʻihi ki heʻene taʻane ʻi ʻIngilaní.
ʻI he ʻahó ni ʻoku ngāueʻaki ai ʻe he kau dabbawala ʻa e ngaahi komipiuta mo e telefoni toʻotoʻo ki he ngaahi ʻotá mo tauhi ai e ngaahi fakamatalá. Ka ko ʻenau founga tilivá ʻoku kei tatau ai pē. ʻI he fakaofiofi ki he taimi kai hoʻataá, ko e kau ngāue ʻōfisi fiekaia tokolahi ʻi Mumbai ʻoku nau fiemālie ʻi he ʻiloʻi kuo mei aʻu mai ki heʻenau tesí ha meʻakai mafana ngaohi ʻi ʻapi—ʻo ʻikai tōmui ʻaki ha miniti!
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ko e dabba ʻoku ʻuhinga iá ko e “ʻaiʻanga meʻa”; ko e wala ʻoku ʻuhinga iá ki he tokotaha ʻokú ne fakahoko ʻa e ngāué. ʻOku kehekehe ʻa hono sipelá.
[Fakatātā ʻi he peesi 13]
Ko hono fakaheka ʻo e “ngaahi dabba” ki ha lēlue ke tiliva
[Fakatātā ʻi he peesi 13]
Ko ha “dabba”ʻoku ʻi ai hono ngaahi faʻoʻanga meʻa mavahe ʻoku fokotuʻutuʻu fakataha ke faingofua hono toʻó mo hono fetukú
[Fakatātā ʻi he peesi 14]
Kuo ako ʻa e ngaahi pisinisi lahi mei he founga tiliva ola lelei ʻa e “kau dabbawala”