April

Ateŵeti aku Yehova a mu nyengu yakali, angukumana ndi masuzgu ngamabuchibuchi. Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Yakobe. Awisi aku Yakobe, angumukambiya kuti wakato mwana wa asibweni ŵaki a Labani kuti wazije muwolu waki. Labani wateŵetiyanga Yehova. Ndipu awisi a Isaki angumusimikiziya mwana wawu Yakobe kuti Yehova wamutumbikengi ukongwa. (Gene. 28:1-4) Mwaviyo, Yakobe wanguchita chinthu chakwenere. Iyu wangusoka kutuwa ku Kanani, ndi kuluta ko kwajanga Labani yo wenga ndi ŵana ŵaŵi anthukazi, Leya ndi Rakelu. Yakobe wangumuyanja ukongwa Rakelu yo wenga mwana mumana waku Labani. Ndipu wanguzomera kugwiriya ntchitu Labani kwa vyaka 7 wechendamuto. (Gene. 29:18) Kweni vo vinguchitika ndivu Yakobe wakhazanga cha. Labani wangumupusika, ndipu wangumupaska mwana waki mura Leya kuti ndiyu watorani nayu. Labani wangukambiya Yakobe kuti wamutongi Rakelu asani pajumpha sabata yimoza kweni watenere kumugwiriya so ntchitu kwa vyaka vinyaki 7. (Gene. 29:26, 27) Labani wamuryiyanga so masuku pamutu Yakobe pa nyengu yo wamugwiriyanga ntchitu. Ndipu wanguchita venivi kwa vyaka 20!—Gene. 31:41, 42. w23.04 15 ¶5

Kumbi ndiyani yo wangatipembuzga kweniso kutipasa ulongozgi? Tiziŵa kuti ndi Yehova Chiuta yo wangatipembuzga kweniso kutipaska ulongozgi, ndipu tingapemphera kwaku iyu. Venivi ndivu Yehova wakhumba kuti tichitengi. Iyu wakhumba kuti ‘tipempherengi nyengu zosi.’ (1 Ate. 5:17) Tingapemphera kwaku iyu mwakufwatuka kweniso kumupempha kuti watilongozgi pa vosi vo tichita pa umoyu widu. (Nthanthi 3:5, 6) Chifukwa chakuti Yehova ndi Chiuta wakupaska, iyu wakamba kuti tingapemphera kananandi ŵaka mo takhumbiya. Yesu waziŵanga kuti Yehova wawona kuti mapempheru ngidu ngakukhumbika ukongwa. Wechendazi pacharu chapasi, wawonanga awisi achimuka mapempheru nga anthulumi ndi anthukazi akugomezgeka. Mwakuyeruzgiyapu, Yesu wenga pamphepeti pa Awisi achimuka pempheru lakutuliya pasi pa mtima laku Hana, Davidi, Eliya kweniso ŵanthu anyaki anandi. (1 Samu. 1:10, 11, 20; 1 Mafu. 19:4-6; Sali. 32:5) Ndichu chifukwa chaki Yesu wangusambiza akusambira ŵaki kuti apempherengi nyengu zosi ndipuso ndi mtima wosi.—Mate. 7:7-11. w23.05 2 ¶1, 3

Wasembi Mura Yehoyiyada wawopanga Yehova. Venivi vinguwoneka pa nyengu yo Ataliya mwana waku Yezebeli, wanguphanga ufumu ndi kwamba kulamuliya nge fumukazi ku Yuda. Iyu wenga wankhaza ukongwa kweniso wakhumbisiskanga kuja fumukazi, mwakuti wangufika mpaka pakubaya azuku ŵaki wosi wo ŵenga mu mzeri wa ufumu kuti wayambi kulamuliya! (2 Mbiri 22:10, 11) Kweni mwana yumoza zina laki Yehowashi wangubayika cha. Venga viyo chifukwa chakuti Yehoshabeti yo wenga muwolu waku Yehoyiyada wangumutaska. Yehoshabeti ndi mulumu waki angubisa mwana mwenuyu ndipu amuphweriyanga. Chifukwa cha venivi, Yehoyiyada ndi Yehoshabeti anguwovya kuti mzeri wa ufumu waku Davidi uleki kumala. Yehoyiyada wenga wakugomezgeka kwaku Yehova ndipu wanguzomereza cha kuti kopa Ataliya kumutondekesi kuchita cho ntchakwenere. Yehowashi wati wakwanisa vyaka 7, Yehoyiyada wangulongo so kuti wenga wakugomezgeka kwaku Yehova. Iyu wangunozga kuchita chinthu chinyaki. Asani vo wangunozga vatingi viyendengi, ndikuti Yehowashi watingi wajengi fumu yakwenere kuja pampandu waku Davidi. Kweni asani vo wangunozga vingutondeka Yehoyiyada watingi wabayikengi. Ndi chovyu chaku Yehova, vo Yehoyiyada wangunozga vingwenda umampha. w23.06 17 ¶12-13

Fumu Nebukadinezara yatingi yiŵanaŵanengi kuti Daniyeli ndi murwani waki ndipu yatingi yimubayengi. Kweni Daniyeli wangulongo chiganga ndipu wanguyikambiya mbwenu vo malotu ngo ngang’anamuwanga. Kumbi ntchinthu wuli cho chitenere kuti chinguwovya Daniyeli kuja ndi chiganga kwa umoyu waki wosi? Chenga chifukwa chakuti anyina kweniso awisi aku Daniyeli ŵenga chakuwoniyapu chamampha kwaku iyu pa nyengu yo wenga mnyamata. (Doto. 6:6-9) Daniyeli wangaziŵanga Marangu 10 kweniso vinthu vinyaki vo venga mu Dangu. Mwakuyeruzgiyapu, iyu waziŵanga vinthu vo muyisirayeli wazomerezekanga kurya kweniso vo wazomerezekanga cha kurya. (Levi. 11:4-8; Dani. 1:8, 11-13) Daniyeli wayiziŵanga so mbiri ya ŵanthu aku Chiuta kweniso waziŵanga vo vaŵachitikiyanga asani atondeka kuvwiya Yehova. (Dani. 9:10, 11) Vinthu vosi vo Daniyeli wangukumana navu pa umoyu, vingumusimikiziya kuti chechosi cho chingachitika, Yehova kweniso angelu Ŵaki anthazi amuwovyengi.—Dani. 2:19-24; 10:12, 18, 19. w23.08 3 ¶5-6

Rabeka wenga munthukazi wazeru ndipu pa umoyu waki wosi wachitanga vinthu mwachiganga. Iyu waziŵanga nyengu yakwenere yakuchitiya vinthu kweniso mo wangachitiya vinthu vo. (Gene. 24:58; 27:5-17) Kweni Rabeka wenga waulemu ndipuso wajithereskanga. (Gene. 24:17, 18, 65) Asani mwe akujiyuyuwa nge Rabeka ndipu mukoliyana ndi ŵanthu wo Yehova wakuŵapaska udindu wakuti alongozgengi, muŵengi chakuwoniyapu chamampha ku munthu weyosi mu banja linu kweniso mu mpingu. Akhristu wosi akukhwima mwauzimu akhumbika kuja akujiyuyuwa. Esiteri wenga munthukazi wakujiyuyuwa kweniso mteŵeti wakugomezgeka waku Chiuta. Chifukwa chakuti wenga wakujiyuyuwa, wanguchita vinthu mwakujikuzga cha wati waja fumukazi. Iyu wanguvwiya ulongozgi wo wangupaskika ndi msiŵani waki Modikayi ndipu wanguwugwiriskiya ntchitu. (Esite. 2:10, 20, 22) Yimwi namwi mungalongo kuti mwe akujiyuyuwa asani mupenja ulongozgi wamampha kweniso kuwugwiriskiya ntchitu. (Tito 2:3-5) Esiteri wangulongo kuti wenga wakujiyuyuwa mu nthowa so yinyaki. Iyu “wenga wakuma umampha ndipuso wakutowa ukongwa,” kweni wajiŵikangamu cha.—Esite. 2:7, 15. w23.12 19-20 ¶6-8

Kujimba mulandu ukongwa ndi ntchinthu chizitu cho Yehova wakhumba cha kuti tinyamuwi. Asani tikusumuwa ubudi widu, tikulapa kweniso tichita vosi vo tingafiska kuti tileki kuwuwereza so ubudi wo, tisimikiza kuti Yehova wakutigowoke. (Machi. 3:19) Asani tachita vosi venivi, Yehova wakhumba cha kuti tilutirizgi kujimba mulandu. Iyu waziŵa kuti tingajipweteka asani tilutirizga kuchita viyo. (Sali. 31:10) Asani tavuka ukongwa chifukwa chakuguŵa, tingaleka kutchimbiya pa maphara ngakuluta ku umoyu. (2 Akori. 2:7) Asani mulutirizga kujimba mulandu ukongwa, muŵanaŵaniyengi ukongwa Chiuta yo ‘wagowoke nadi.’ (Sali. 130:4) Asani Chiuta wagowoke ŵanthu wo alapa ndi mtima wosi watiŵalayizga kuti: “Ndazamukumbuka so cha ubudi wawu.” (Yere. 31:34) Venivi ving’anamuwa kuti Yehova waŵanaŵaniyaku so cha maubudi ngo wakukugowokiyani kali. Mungajimbanga mulandu cha chifukwa pasonu panu mungataya mwaŵi wakuchita mauteŵeti nganyaki mu mpingu chifukwa cha ubudi wo mukuchita. Yehova watingaŵanaŵaniya so cha maubudi nginu, mwaviyo namwi mutenere cha kungaŵanaŵaniya. w23.08 30-31 ¶14-15

Mu nyengu ya mulili wa COVID-19, Akaboni aku Yehova wo anguvwiya ulongozgi wakutuliya ku gulu laku Yehova afipanga mtima cha nge mo achitiyanga ŵanthu wo avwisiyanga nkhani za kulandizga. (Mate. 24:45) Titenere kuŵika maŵanaŵanu ngidu pa “vinthu vakukhumbika ukongwa.” (Afi. 1:9, 10) Asani titimbanyizika, tinanga nyengu kweniso nthazi zidu. Vinthu vo tichita nyengu zosi nge kurya, kumwa, masaza kweniso ntchitu vingatitimbanyiza asani titiviwona kuti ndivu vakukhumbika ukongwa pa umoyu widu. (Luka 21:34, 35) Kusazgiyapu yapa, kanandi zuŵa lelosi tituvwa ndipuso kuŵerenga nkhani zakukwaskana ndi ŵanthu wo achita viwoneseru kweniso wo asuskana pa nkhani za ndali. Tiwonesesengi kuti tingatimbanyizikanga cha ndi viwoneseru kweniso nkhani zandali chifukwa asani tingaleka kuphwere, tingayamba kukoliyana nawu mumtima ndi mumaŵanaŵanu mwidu. Satana wagwiriskiya ntchitu nthowa zakupambanapambana kuti watitondekesi kuchita cho ntchamampha. w23.07 16-17 ¶12-13

Ateŵeti aku Yehova awona kuti zuŵa lakukumbukiya nyifwa yaku Khristu ndakukhumbika ukongwa pa chaka. Mwambu wakukumbukiya nyifwa yaku Yesu ndiwu pe wo iyu wangulamula akusambira ŵaki kuti akumbukiyengi. (Luka 22:19, 20) Chikumbusu chititikumbusa vo tingachita kuti tilongongi kuti tiwonga sembi yaku Yesu. (2 Akori. 5:14, 15) Chititipaska so mwaŵi wakuti ‘tichiskanengi’ ndi abali kweniso azichi ŵidu. (Aro. 1:12) Ndipu ŵanthu anandi, atamba kusambira Bayibolu chifukwa cha vo awona ndipuso kuvwa. Tikhumbisiska so kuchita Chikumbusu chifukwa chakuti pa zuŵa lenili tichita vinthu mwakukoliyana ndi abali ndi azichi pacharu chosi. Venivi vititichitiska kuti tiwonengi kuti Chikumbusu ntchakukhumbika ukongwa! w24.01 8 ¶1-3

Asani tiŵanaŵaniya ukongwa vo Yehova ndi Yesu akutichitiya tingavwisa kuti yiwu atanja weyosi waku isi. (Aga. 2:20) Sembi yaku Yesu ndi mphasu yo yilongo kuti watitiyanja. Yehova wakulongo kuti watitiyanja ukongwa pakupereka Yesu, yo ndi Mwana waki wakuzirwa ukongwa. Yehova wanguzomereza kuti Mwana waki wasuzgiki ndi kufwa chifukwa chaku isi. Yehova watuvwa ŵaka mumtima cha kuti watitiyanja kweni watitikambiya kuti watitiyanja ukongwa. (Yere. 31:3) Yehova watiguziya kwaku iyu chifukwa chakuti watitiyanja. (Yeruzgiyani ndi Dotoronome 7:7, 8.) Palivi chinthu chechosi pamwenga munthu weyosi yo wangatipatuska ku chanju chaku iyu. (Aro. 8:38, 39) Kumbi mutuvwa wuli kuziŵa kuti Yehova watikuyanjani? w24.01 28 ¶10-11

Akhristu akusankhika akondwa ndi chilindizga chawu cha kuchanya. Yumoza wa Akhristu ŵenaŵa ndi Mubali Frederick Franz yo wangukamba kuti: “Chilindizga chidu chazamufiskika nadi. Ndipu weyosi waku isi a 144,000 tazamulonde vo Chiuta wakutilayizga. Mphotu yidu njamampha ukongwa kuluska mo tiŵanaŵaniya.” Mu 1991 Mubali Franz wangukamba mwakusimikiza kuti: “Chilindizga chidu, chechechakuzirwa ukongwa. . . . Po titichilindizga kwa nyengu yitali, ndipu titichiwona kuti ntchakuzirwa ukongwa kuphara kali. Te akunozgeka kuchilindizga . . . Chilindizga chidu, sonu nditichiwona kuti ntchakuzirwa ukongwa kuluska mo ndachiwoniyanga kali.” Kwali tilindizga kuchilonde umoyu wamuyaya kuchanya pamwenga pacharu chapasi, tosi te ndi chilindizga chamampha cho chititichitiska kuti tikondwengi. Ndipu tingalutirizga kusimikiza ndi mtima wosi kuti vo tilindizga vazamufiskika nadi. w23.12 9 ¶6; 10 ¶8

Panthazi pa khomu la chihema penga guŵa la sembi lamkuŵa lo aperekiyapu sembi zanyama kwaku Yehova. (Eki. 27:1, 2; 40:29) Kweni sembi zenizi zawovyanga cha kuti ŵanthu agowokereke limu maubudi ngawu. (Ahe. 10:1-3) Sembi zo zaperekekanga nyengu zosi pa chihema zamiyanga sembi yimoza yo yatingi yiziwovyengi kuti maubudi nga ŵanthu wosi ngagowokereke limu. Yesu wanguziŵa kuti Yehova wangumutuma pacharu kuti wazipereki sembi umoyu waki kuti wawombo ŵanthu wosi. (Mate. 20:28) Mwaviyo pa ubatizu waki, Yesu wangujipereka kuti wachitengi khumbu laku Yehova. (Yoha. 6:38; Aga. 1:4) Yesu wangupereka umoyu waki “kamoza pe mbwenu mpaka muyaya” kuti wabenekere kwamuyaya maubudi nga munthu weyosi yo we ndi chivwanu mwaku Khristu.—Ahe. 10:5-7, 10. w23.10 26-27 ¶10-11

Palivi cho isi tatingi tichitengi kuti tijitaski ku ubudi ndi nyifwa. (Sali. 49:7, 8) Mwaviyo, Yehova wangunozga vakuti Mwana waki wakwanjiwa wazipereki umoyu waki kuti watitaski. Ndipu wosi ŵaŵi angujipereka ukongwa. Asani tilunguruka vo Yehova ndi Yesu akutichitiya, vitiwovyengi kuwona kuti sembi yaku Yesu njakuzirwa ukongwa. Adamu wati wabuda, wangutaya mwaŵi wakuti iyu ndi ŵana ŵaki aje ndi umoyu kwamuyaya. Kuti Yehova waweziyepu vo Adamu wangutaya, Yesu wangupereka umoyu waki wakufikapu nge sembi. Pa nyengu yosi yo wenga pacharu chapasi, iyu “wanguchitapu ubudi wewosi cha ndipuso mumulomu mwaki mukusanirikapu boza cha.” (1 Petu. 2:22) Po Yesu wafwanga, wenga wakufikapu nge mo Adamu wenge wechendabudi. Mwaviyo, umoyu wo Yesu wangupereka unguweziyapu umoyu wo Adamu wangutaya.—1 Akori. 15:45; 1 Timo. 2:6. w24.01 10 ¶5-6

Yesu wati wayusika, wakusere mu Malu Ngakupaturika Ukongwa nga nyumba yakusopiyamu yauzimu. Yapa tawona kuti vo Yehova wakunozga pakusopa kwauneneska kuziya mu sembi yaku Yesu kweniso ndondomeku ya usembi waku Yesu Khristu vapachanya ukongwa. Wasembi mura mu nyengu ya Ayisirayeli, waserenga mu Malu Ngakupaturika Ukongwa ngakupangika ndi manja nga ŵanthu ndipu waserenga mwenumu ndi ndopa za sembi za nyama. Kweni Yesu “wakusere kuchanya chayiku” ngo ndi malu ngakupaturika ukongwa kuti wakawoneke pa masu paku Yehova. Kwenuku wangupereka mtengu wa sembi yo wangupereka pa nyengu yo wenga pacharu “kuti watuzgepu ubudi kuporote mu sembi yaki.” (Ahe. 9:24-26) Kwali chilindizga chidu ntchakuluta kuchanya pamwenga kuzija pacharu chapasi, tosi tingasopa Yehova munyumba yaki yakusopiyamu yauzimu. w23.10 28 ¶13-14

Ŵanaŵaniyani so vo Yesu watitichitiya kutuliya kuchanya nge Fumu yidu kweniso Wasembi Mura walisungu. Kuziya mwaku iyu tingafika “kumpandu waufumu wa wezi ukulu” waku Chiuta mupempheru, kumupempha kuti watichitiyi lisungu kweniso watiwovyi “pa nyengu yakwenere.” (Ahe. 4:14, 15) Tingazomerezanga cha kuti zuŵa lijumphengepu ŵaka kwambula kuŵanaŵaniya vo Yehova ndi Yesu akutichitiya kweniso vo atitichitiya kutuliya kuchanya. Chanju cho atitilongo chitichiskengi kuteŵete Yehova ndi mtima wosi. (2 Akori. 5:14, 15) Nthowa yimoza yo tingalongore kuti tiwonga, nkhuwovya ŵanthu kuti aje Akaboni aku Yehova kweniso akusambira aku Yesu. (Mate. 28:19, 20) Venivi ndivu wakutumika Paulo wanguchita. Iyu waziŵanga kuti khumbu laku Yehova ndakuti “ŵanthu amitundu yosi ataskiki kweniso awuziŵi umampha uneneska.”—1 Timo. 2:3, 4. w23.10 22-23 ¶13-14

Tanandi tigwiriskiya ntchitu lemba lenili kuti tipembuzgi ŵanthu wo titiŵapharazgiya kweniso kuti tiŵalongo mo umoyu wazamuŵiya mu Paradayisu. Kumbi ntchinthu wuli chingawovya munthu weyosi kusimikiza kuti vo ve pa Chivumbuzi 21:3, 4 vazamufiskika nadi? Yehova wakukamba vifukwa vakuvwika vo tingagomezge kuti wazamufiska layizgu lenili. Mavesi ngakulondopu ngakonkhoska vifukwa vo tingagomezge layizgu laku Yehova la Paradayisu. Mavesi ngenanga ngakamba kuti: “Yo wanguja pampandu waufumu wangukamba kuti: ‘Awonani! Ndipanga vinthu vosi kuŵa vifya.’ Wangukamba so kuti: ‘Lemba, pakuti mazu yanga ngakugomezgeka ndipuso ngauneneska.’ Ndipu wangundikambiya kuti: ‘Ngafiskika! Ini ndini Alefa ndi Omega, chiyambi ndi umaliru.’”—Chivu. 21:5, 6a. w23.11 3 ¶3-5

Mubali wachinyamata wangalongo kuti we ndi lusu lakuŵanaŵana umampha, asani wasankha umampha pa nkhani ya vakuvwala kweniso kujitowesa. Ŵanthu anandi wo apanga kweniso kutchukisa mafashoni ngasonu nga vakuvwala atimutumbika cha Yehova. Kweniso ŵanthu ŵenaŵa achita mijalidu yabwekabweka. Mwaviyo, vakuvwala vo yiwu apanga vingaja vakuthina ukongwa pamwenga vo vichitiska kuti anthulumi awonekengi nge anthukazi. Mubali wachinyamata yo watesesa kuti waje Mkhristu wakukhwima mwauzimu, asani wasankha vakuvwala walongozgeka ndi fundu za mu Bayibolu kweniso watore vakuwoniyapu vamampha va abali mu mpingu. Iyu wangajifumba kuti: ‘Kumbi vo ndisankha vilongo kuti ndiŵanaŵana umampha kweniso ndiŵanaŵaniya ŵanthu anyaki? Kumbi mo ndivwaliya vija vambula kusuzga kuti ŵanthu anyaki agomezgi kuti nde mteŵeti waku Chiuta?’ (1 Akori. 10:31-33) Abali ndi azichi kweniso Yehova atimutumbika ukongwa mubali yo we ndi lusu lakuŵanaŵana. w23.12 26 ¶7

Nyengu yinyaki kuvuli, “fumu ya kumwera” yatombozganga ŵanthu aku Yehova. (Dani. 11:40) Mwakuyeruzgiyapu, venivi vinguchitika pa Nkhondu Yakwamba ya Pacharu Chosi ndipuso pa Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi. Pa nyengu yeniyi abali ŵidu anandi anguŵikika mujeri chifukwa chakukana kusere usilikali kweniso kuchitaku vandali. Ndipuso ŵana anyaki ŵa Akaboni anguŵadikisa ku sukulu chifukwa chakukana kugwadiya mbendera. Kweni mu vyaka va pambula kuswera, ateŵeti akugomezgeka aku Yehova wo aja muvyaru vo vilamulika ndi fumu ya kumwera, ayeseka mu nthowa zakupambanapambana. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu ya visankhu, Mkhristu wangayeseka kuti walongo kuti we kuchigaŵa cha chipani chinyaki pamwenga mulongozgi munyaki wandali. Iyu wangaluta cha kuchivota. Kweni mu maŵanaŵanu ngaki kweniso mumtima mwaki wangakhumba kuti chipani chinyaki ndichu chiwini. Mwaviyo, tingachita umampha ukongwa kuleka kuchitaku chechosi chakukwaskana ndi ndali, kuziya mu vakuchita kweniso mumaŵanaŵanu mwidu!—Yoha. 15:18, 19. w23.08 12 ¶17

Po titchimbiya maphara ngakuluta ku umoyu, titenere ‘kutchimbiya mu nthowa yakuti tikalonde mphotu.’ (1 Akori. 9:24) Yesu wangukamba kuti “[tingazitiskika] ndi kurya ukongwa, kumwa ukongwa kweniso vinthu vakufipiska mtima pa umoyu.” (Luka 21:34) Malemba yanga kweniso malemba nganyaki, vingakuwovyani kuziŵa vinthu vo mukhumbika kusintha, kuti mulutirizgi kutchimbiya maphara ngakuluta ku umoyu. Titenere kusimikiza kuti tiwinengi maphara ngakuluta ku umoyu chifukwa Yehova watipaskengi nthazi zo tikhumbika. (Yesa. 40:29-31) Mwaviyo lekani kuwere vuli! Yezgani wakutumika Paulo yo wanguchita vosi vo wangafiska kuti wakalonde mphotu yo yinguŵikika panthazi paki. (Afi. 3:13, 14) Palivi yo wangakuchitiyani maphara ngenanga kweni Yehova wangakuwovyani kuchita umampha maphara yanga. Yehova wangakuwovyani kuti munyamuwi katundu winu ndi kutaya vinthu vizitu vambula kukhumbika. Ndi chovyu chaku Yehova, mufiskengi kutchimbiya mwakukunthiyapu ndi kuchilonde mphotu! w23.08 31 ¶16-17

Pa nyengu yo Yesu wenga ndi vyaka 12, apapi ŵaki angumuleka ku Yerusalemu po aweriyanga kunyumba. (Luka 2:46-52) Yosefi ndi Mariya akhumbikanga kuwonesesa kuti ŵana ŵawu wosi ŵe pa gulu la ŵanthu wo aweriyanga kunyumba phwandu lati lamala. Yosefi ndi Mariya ŵati amusaniya Yesu, Mariya wangumuchenya Yesu chifukwa chakujaliya ku Yerusalemu! Yesu watingi wakambengi kuti suzgu lenga apapi ŵaki. Mumalu mwaki, iyu wanguŵamuka umampha kweniso mwaulemu. Kweni Yosefi ndi Mariya “anguwamu cha vo waŵakambiyanga.” Chinanga kuti venga viyo, Yesu “wangulutirizga kujithereska kwaku yiwu.” Achinyamata, kumbi vitikusuzgani kuvwiya apapi ŵinu asani anangisa vinthu vinyaki pamwenga asani aleka kukuvwisani? Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani? Muŵanaŵaniyengi mo Yehova wavwiya. Bayibolu likamba kuti asani muvwiya apapi ŵinu, “vikondwesa Ambuya.” (Ako. 3:20) Yehova waziŵa asani apapi ŵinu atikuvwisani cha pamwenga asani aŵika marangu ngo muwona kuti ngakusuzga kungavwiya. Kweni asani musankha kuŵavwiya, mutimukondwesa. w23.10 7 ¶5-6

Munthu yo tisambira nayu sukulu wangakamba kuti Akaboni aku Yehova akhumbika kusintha mo awone nkhani yakukwaskana ndi ŵanthu wo agonana anthulumi anthulumi pe pamwenga anthukazi anthukazi pe. Tingamusimikiziya kuti titumbika wanangwa wo munthu weyosi wenawu wakusankha vakuchita. (1 Petu. 2:17) Pavuli paki, tingamukambiya vo Bayibolu likamba pa nkhani yo ndipu tingamukambiya so mo kulondo fundu zenizi kutitiwovye kuti tijengi ndi umoyu wamampha. Asani munthu munyaki wasuska vo tigomezga, tingathaŵiliyanga cha kuŵanaŵaniya ŵaka kuti tiziŵa vo wagomezga. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi mungachita wuli asani munthu yo musambira nayu sukulu wakamba kuti nkhuŵavi zeru kugomezga kuti kwe Chiuta? Kumbi mungasachizga ŵaka kuti iyu wagomezga kuti vinthu vikuchita kusambuka ndipu watichiziŵa umampha chisambizu chenichi? Vingachitika kuti iyu wakamba ŵaka vo wakuvwa ku ŵanthu anyaki. Panyaki mungamulongo nkhani yo yikonkhoska kuti vinthu vikuchita kulengeka pa webusayiti yidu ya jw.org. Panyaki wangakhumba kuti tikambiskani nayu vidiyo pamwenga nkhani yo wasaniya pa webusayiti yidu yeniyi. Asani titimumuka mwaulemu, iyu wangakhumba kuziŵa vinandi vo Bayibolu likamba. w23.09 17 ¶12-13

Isi nasi tingasimikiza kuti Yehova watigwiriskiyengi ntchitu kweniso kutitumbika chinanga kuti tinganangisa vinthu vinyaki, chikulu tichita vosi vo tingafiska kuti tinozgi vo tingunangisa ndi kulutirizga kumuthemba. (Nthanthi 28:13) Samusoni wenga wakufikapu cha kweni wanguleka cha kuteŵete Yehova wati wanangisa kusumuliya Delila chisisi cha nthazi zaki. Ndipu Yehova nayu wangumujowo cha Samusoni. Iyu wangumupaska so nthazi Samusoni kuti wafiski kuchita khumbu laki. Yehova wamuwonanga mbwenu kuti wenga munthu wachivwanu chakukho ndipu we pa mundandanda wa ŵanthu achivwanu wo azumbulika mu Aheberi chaputala 11. Vakuchiska ukongwa kuziŵa kuti titeŵete Awusefwi akuchanya wo atitiyanja ukongwa ndipu akhumbisiska kutipaska nthazi ukongwa pa nyengu yo tikhumbika chovyu! Mwaviyo, nge Samusoni, tipemphengi Yehova kuti: “Ndikumbukeni chondi, ndipu ndipaskeni nthazi.”—Ŵeru. 16:28. w23.09 7 ¶18-19

Asani tilutirizga kukumbuka zuŵa laku Yehova tiyesesengi kupharazgiya ŵanthu uthenga wamampha. Kweni nyengu zinyaki tingachita mantha kuti tipharazgi. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti nyengu zinyaki tingawopa ŵanthu. Venivi ndivu vinguchitikiya Peturo. Usiku wo Yesu wambikanga mulandu, Peturo wanguwopa kukamba kuti wenga wakusambira waku Yesu ndipu mwakuwerezawereza wangukana kuti watimuziŵa cha Yesu. (Mate. 26:69-75) Kweni Peturo wanguleka kuchita mantha ndipu pavuli paki wangulemba mwakusimikiza kuti: “Mungaviwopanga cha vo yiwu atopa, pamwenga kutimbanyizgika maŵanaŵanu.” (1 Petu. 3:14) Vo Peturo wangukamba vititisimikiziya kuti tingaleka kopa ŵanthu. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kuti tilekengi kopa ŵanthu? Peturo watitikambiya kuti: “Muziŵi mumitima yinu kuti Khristu ndiyu Ambuya.” (1 Petu. 3:15) Venivi visazgapu kuŵanaŵaniya mazaza ngo Ambuyafwi kweniso Fumu yidu, Yesu Khristu we nangu. w23.09 27-28 ¶6-8

Nasi tikhumbika kulutirizga kuphwere ukongwa kuti tileki kuchitaku “ntchitu zambula kovya za mdima.” (Aefe. 5:11) Vo vachitikiyapu ŵanthu anyaki vilongo kuti asani munthu walereska, wavwisiya pamwenga wakamba nkhani ziheni kweniso zakukwaskana ndi ureŵi, vija vambula kusuzga kuti munthu yo wachiti ubudi. (Gene. 3:6; Yako. 1:14, 15) Charu chaku Satana chikhumba kutipusisa ndipu chikhumba kuti tigomezgengi kuti vinthu vo Yehova wativiwona kuti viheni kweniso vakufipiska, viheni cha chinanga nkhamanavi. (2 Petu. 2:19) Chifukwa nthowa yimoza yo Dyaboli wayigwiriskiya ntchitu kwa nyengu yitali, njakupusisa ŵanthu kuti alekengi kupambanisa pakati pa chamampha ndi chiheni. (Yesa. 5:20; 2 Akori. 4:4) Ndichu chifukwa chaki mafilimu nganandi, mapulogilamu nga pa TV kweniso vinthu vo visanirika pa mawebusayiti, vichiska ŵanthu kuti achitengi vinthu vo vipambana ndi fundu za urunji zaku Yehova! Satana wakhumba kutipusisa kuti tiŵanaŵanengi kuti tikumanengi ndi masuzgu ngengosi cha asani tichita mijalidu yakufipiska kweniso yiheni.—Aefe. 5:6. w24.03 22 ¶8-10

Chihema chenga chinyumba cha nge hema cho Ayisirayeli anyamuwanga kutuwa malu nganyaki ndi kuluta nachu malu nganyaki. Yiwu anguchigwiriskiya ntchitu kwa vyaka pafufupi 500 mpaka po nyumba yakusopiyamu yinguzengeke ku Yerusalemu. (Eki. 25:8, 9; Nume. 9:22) Chihema ngenga malu ngo Ayisirayeli alutangaku kuti akapempheri kwaku Chiuta, akapereki sembi zawu kweniso kuti akasopi Chiuta. (Eki. 29:43-46) Kweni chihema chenichi chamiyanga so chinthu chinyaki chapade. Chihema chenga “chithuthuzi cha vinthu vakuchanya,” ndipu chamiyanga nyumba yakusopiyamu yikulu yauzimu yaku Yehova. Wakutumika Paulo wangukamba kuti “chihema chenichi ntchakuyeruzgiyapu cha mu nyengu yinu.” (Ahe. 9:9) Mwaviyo, pa nyengu yo walembiyanga Akhristu Achiheberi, ndipu nyumba yakusopiyamu yauzimu yayamba kali kugwira ntchitu. Nyumba iyi yikuŵaku mu 29 C.E. Mu chaka chenichi, Yesu wangubatizika, kweniso wangwamba kuteŵete nge “wasembi mura ukongwa” waku Yehova munyumba yakusopiyamu yauzimu.—Ahe. 4:14; Machi. 10:37, 38. w23.10 25-26 ¶6-7

Kuti vinthu vitiyendiyengi umampha mwauzimu, isi nge Akhristu tikhumbika kuja akoloŵa, pamwenga kuti akunozgeka kuthifuka. Kumbi tingachita wuli venivi? Tikhumbika kuja akunozgeka kusintha asani vinthu vinyaki vasintha pa umoyu widu kweniso kutumbika maŵanaŵanu nga ŵanthu anyaki ndipuso vo asankha. Nge ateŵeti aku Yehova, tikhumba kuja akoloŵa. Tikhumba so kuja akujiyuyuwa ndipuso alisungu. Yehova wadanika kuti “Jalawi” chifukwa chakuti ngwakukho kweniso wasukunyika cha. (Doto. 32:4) Chinanga kuti ve viyo, iyu ngwakoloŵa. Po vinthu visintha mucharu ichi, Yehova ngwakoloŵa ndipu wawonesesa kuti chechosi cho wakulayizga chizifiskiki. Yehova wakulenga ŵanthu muchikozgu chaki kuti afiskengi kusintha asani vinthu vasintha pa umoyu. Mu Bayibolu, iyu wakutipaska fundu zo zingatiwovya kusankha vinthu umampha pa umoyu widu, kwali tingakumana ndi masuzgu wuli. Vo iyu wachita kweniso fundu zo wakutipaska, vititiwovya kuziŵa kuti chinanga kuti Yehova ndi “Jalawi,” kweni ngwakoloŵa. w23.07 20 ¶1-3

Mu Bayibolu,Yehova watijiyeruzgiya ndi ama wo atanja ukongwa mwana wawu. (Yesa. 66:12, 13) Ŵanaŵaniyani ama wo atanja kweniso kuŵanaŵaniya ukongwa mwana wawu kweniso awonesesa kuti amupaska vo wakhumba. Mwakuyanana ŵaka, asani nasi tasuzgika maŵanaŵanu tingasimikiza kuti Yehova watitiyanja. Iyu waleka cha kutiyanja asani tanangisa. (Sali. 103:8) Ayisirayeli amuguŵisanga kananandi ŵaka. Kweni asani alapa iyu waŵalongonga chanju chambula kumala. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguŵakambiya kuti: “Waja wakuzirwa mu masu mwangu, ungutumbikika ndipu ndakuyanja.” (Yesa. 43:4, 5) Chanju chaku Chiuta chikusintha cha. Chinanga tingachita ubudi ukulu, asani talapa ndi kuwere kwaku Yehova, tiwona mbwenu kuti wechekutiyanja. Iyu walayizga kuti “wagowokengi ukongwa.” (Yesa. 55:7) Bayibolu likamba kuti asani iyu watigowoke, “nyengu zakusisipuwa [zizengi] kutuliya kwaku Yehova.”—Machi. 3:19. w24.01 27 ¶4-5

Yehova wangatiwovya asani tikumana ndi masuzgu. Mwakuyeruzgiyapu, asani tipempha bwana widu kuti watizomerezi kuluta ku unganu wachigaŵa pamwenga kuti watisinthiyi nyengu yo tigwiriya ntchitu ndi chilatu chakuti tisanirikengi pa maunganu ngidu ngosi, tiwona mo Yehova watitiwovye pa umoyu widu. Yehova wangachita vinthu mu nthowa yo takhazanga cha. Asani tawona mo iyu watitiwovye, vitiwovyengi kuti timugomezgengi ukongwa. Ezara wangupempha Yehova kuti wamuwovyi. Asani Ezara wafipa mtima chifukwa cha vo wakhumbika kuchita, wapempheranga kwaku Yehova kuti wamuwovyi. (Ezara 8:21-23; 9:3-5) Vo Ezara wachitanga, vawovyanga so ŵanthu anyaki kuti nawu amuwovyengi kweniso kuti ayezgi chivwanu chaki. (Ezara 10:1-4) Asani tifipa mtima kuti tiphweriyengi wuli mabanja ngidu pamwenga kungavikiliya, tipemphengi Yehova ndi mtima wosi kuti watiwovyi. w23.11 18 ¶15-17

Yehova wakambapu cha kuti asani tikhumba kuti iyu watiwoni kuti te arunji titenere kuchita vinthu chayivu vo Abrahamu wanguchita. Ndipu pe nthowa zinandi zo tingalongore kuti te ndi chivwanu kuziya mu ntchitu zidu. Tingalondere wo ayamba sonu kuwungana mu mpingu widu, kovya abali ndi azichi wo akhumbika chovyu kweniso kuchitiya vamampha ŵanthu a mu banja lidu. Ndipu venivi vingachitiska kuti Chiuta watiyanji kweniso kutitumbika. (Aro. 15:7; 1 Timo. 5:4, 8; 1 Yoha. 3:18) Ndipu nthowa yikulu ukongwa yo tingalongore kuti te ndi chivwanu, nkhugwiraku mwaphamphu ntchitu yakupharazga uthenga wamampha. (1 Timo. 4:16) Tosi tingalongo kuziya mu vo tichita kuti tigomezga kuti Yehova wazamufiska malayizgu ngaki kweniso kuti vo wachita vamampha ukongwa nyengu zosi. Ndipu asani tachita viyo, tingasimikiza ndi mtima wosi kuti Chiuta watiwonengi kuti te arunji ndipu tijengi mabwezi ngaki. w23.12 2 ¶3; 6 ¶15

Fumu Davidi yepafupi kufwa, yingukambiya Solomoni mazu ngo nge mulemba la zuŵa la msanawale. (1 Mafu. 2:1, 3) Mazuŵa nganu napu, abali wosi akhumbika kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wenuwu. Kuti afiski kuchita venivi, akhumbika kuvwiya marangu ngaku Chiuta kweniso kugwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu pa umoyu wawu. (Luka 2:52) Ntchifukwa wuli abali achinyamata akhumbika kuja Akhristu akukhwima mwauzimu? Mubali waja ndi maudindu nganandi ngakukhumbika ngo watenere kungafiska mu banja kweniso mu mpingu. Tikayika cha kuti abali achinyamata mukuŵanaŵaniyapu maudindu ngo mungazija nangu kunthazi. Panyaki mwe ndi chilatu chakuti muzije mpayiniya, mteŵeti wakovya pavuli paki kuja mura mu mpingu. Mungakhumba kuzito kweniso kubala ŵana. (Aefe. 6:4; 1 Timo. 3:1) Kuti mufiski vilatu venivi kweniso kuti vinthu vikuyendiyeni umampha pa umoyu winu mukhumbika kuja Mkhristu wakukhwima mwauzimu. w23.12 24 ¶1-2

Ŵara Achikhristu akupaskika udindu wakuti aphweriyengi mbereri zakuzirwa zaku Yehova. Abali akugomezgeka ŵenaŵa awonga ukongwa mwaŵi wapade wo Yehova wakuŵapaska wakuti ateŵetiyengi abali ndi azichi. Ndipu yiwu afwiyapu kuja ‘aliska wo aphwere nadi’ mbereri zaku Yehova. (Yere. 23:4; 1 Petu. 5:2) Tiwonga ukongwa kuti te ndi abali ŵenaŵa mumipingu yidu! Ŵara angasambira vinandi kwaku Gidiyoni yo wenga wakweruzga. (Ahe. 6:12) Iyu wanguvikiliya kweniso kulongozga ŵanthu aku Chiuta. (Ŵeru. 2:16; 1 Mbiri 17:6) Nge Gidiyoni, ŵara akuŵikika kuti aphweriyengi ŵanthu aku Chiuta munyengu yakusuzga ukongwa. (Machi. 20:28; 2 Timo. 3:1) Tingasambira vinandi kwaku Gidiyoni pa nkhani ya kujiyuyuwa kweniso kuvwiya. Iyu wakhumbikanga kukunthiyapu kuti wafiski uteŵeti wo wangupaskika. Kwali titeŵete nge mura pamwenga cha, tiwonga ukongwa kuti Yehova wakutipaska ŵara. Tingaŵawovya ŵara aphamphu ŵenaŵa wo atitiphwere mumpingu.—Ahe. 13:17. w23.06 2 ¶1; 3 ¶3