Nyengu Zosi Yehova Wanozga Nthowa

Mu 1976 asibweni ndi awolu ŵawu anguza kunyumba kwidu kuzitiwona ndipu banja lidu lazakuwuluwapu cha ulendu wenuwu. Pa nyengu iyi asibweni asambiranga Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova ndipu angukambiya apapi ŵangu kuti yiwu asambira fundu zinyaki zasonu zakukwaskana ndi Bayibolu. Chakwamba, yiwu anguzumbuwa vinthu vo Yesu wangukamba vakukwaskana ndi alongozgi achisopa a munyengu yaki vo visanirika pa Mateyu chaputala 23. Pavuli paki angukonkhoska vo alongozgi a chisopa a munyengu yaku Yesu achitanga vo viyanana waka ndi vo alongozgi a visopa a mazuŵa nganu achita. Chifukwa chakuti ama ŵenga Mukatolika wakukwana, angugomezga cha kuti Yesu wanguchenya pakweru alongozgi a visopa. Mwaviyo, anguŵanaŵana kuti ajiwone ŵija vo Bayibolu likamba.

Tajanga ku Lithuania ndipu pa nyengu iyi charu ichi chenga chigaŵa cha charu cho chaziŵikanga kuti Soviet Union. Chifukwa chakuti boma lakanizanga ŵanthu kuti angasopanga cha, Bayibolu lenga lakusoŵa ukongwa ndipu lasanirikanga waka ndi ŵanthu amanavi. Mwaviyo, Ama anguluta kuchibwereka Bayibolu ku tchalitchi, anguliŵerenga ndipu angusimikiza kuti Yesu wanguchenya nadi alongozgi avisopa chifukwa cha vinthu vauryarya vo achitanga. Venivi vinguŵaziziswa ukongwa ama ndipu akhumbisiskanga kuziŵa vinthu vinyaki vo Bayibolu lisambiza, mwaviyo angupempha Kaboni waku Yehova yo wasambiranga Bayibolu ndi asibweni kuti waŵapaskeku buku.

Pati pajumpha waka nyengu yimanavi, banja lidu lingwamba kusanirika pa maunganu nga mpingu nga Akaboni aku Yehova. Chifukwa chakuti ntchitu yawu yingukanizgika, maunganu achitiyanga malu ngamoza cha ndipu nyengu zinyaki achitiyanga mu dondu lo lenga pafupi. Ama, ini kweniso mzichi wangu Danguolė tingubatizika mu 1978. Ini ndi mzichi wangu mwenuyu te amuwoli ndipu pa nyengu iyi tenga ndi vyaka 15. Ada angubatizika pati pajumpha vyaka vimanavi.

Yehova Wangundinozge Nthowa po Ndenga Wachinyamata

Pati pajumpha mwezi umoza kutuliya po tingubatizikiya, ini ndi Danguolė tingwamba kutombozgeka ukongwa ku sukulu. Zuŵa linyaki te muholu, asambizi anguwona kuti timbaku cha sumu ya fuku. Mwaviyo, yiwu anguchikambiya ahedi. Ahedi anguchikambiya apolisi wo aziŵikanga kuti KGB, ndipu apolisi ŵenaŵa anguza kunyumba kwidu kuzitiphaphalisa ndi mafumbu.

Ini ndi Danguolė takhumbikanga so kuja ndi chivwanu chakukho pa nyengu yo asambizi atichichizganga kuti tigomezgengi kuti Chiuta kulivi. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo tenga ndi vyaka 16 asambizi angupempha taŵana tosi mukilasi mwidu kuti tilembi nkhani ya mutu wakuti “Chifukwa cho Ndigomezge Kuti Chiuta Kulivi.” Chifukwa chakuti ndakoliyananga nawu cha mutu wenuwu, ini ndingulemba pakapepala mazu ngakuti “Ini ndigomezga kuti Chiuta waliku” ndipu ndingukaŵika pa desiki langu. Asambizi ŵati akawona kapapela kenaka angukwiya ukongwa ndipu angukamba mwakudaniriza kuti, “Mbwenu lemba chifukwa cho ugomezge venivo!” Ndingukondwa ukongwa kuti yapa sonu ndilembengi vo ndigomezga ndipu mzichi wangu nayu wangwamba kulemba vo wagomezganga. Asungwana anyaki ŵaŵi ŵati awona vo isi talembanga, nawu angwamba kulemba vifukwa vo agomezge Chiuta. Ichi ntchimoza mwa vakuwoniyapu vinandi vo ndingujiwone ndija Yehova ‘wachinozga nthowa’ pa nyengu yakusuzga.—1 Akorinto 10:13.

Kwa mwezi umoza, abali wo alongozganga ntchitu yidu angutibwereka buku lo lingulembeka ndi Akaboni aku Yehova la mutu wakuti Kucokera ku Paradaiso Wotayika Kunka ku Paradaiso Woopezedwanso. Asani ndileka kunangisa, pa nyengu yo mabuku yanga ngengapu waka nganayi pamwenga ngankhondi pe ku Lithuania. Ini ndi Danguolė tinguti, “Vingaŵa umampha asani nasi tingaŵa ndi buku lidu ndi lidu!” Kweni chifukwa chakuti mwaŵi wenuwu pengavi, tingulikope waka pamanja ndipu ntchitu iyi yenga yakufyo ukongwa! Manja nganguŵaŵa kasaza cha kweni tingukondwa ukongwa chifukwa yapa tenga ndi fundu zo zingutiwovya kuja ndi chivwanu chakukho.

Ndingumangika mu 1982 ndati ndakwanisa waka vyaka 19, ndipu angundilamula kuti nkhaje kujeri kwa vyaka viŵi chifukwa chakukana kusere usilikali. Venga vakusuzga ukongwa kuja mujeri limoza ndi vigeŵenga. Kweni mwamwaŵi nyengu zinyaki ndaŵanga ndi mpata wakucheza ndi Kaboni munyaki asani takumana. Nayu wangumangika ndipu wenga mujeri lenili. Ndingumaliza kugwira jeri, kweni yaka kenga kakumaliya cha kumangika.

Ndinguto Munthukazi Wakugomezgeka

Ndati ndatuwa mujeri mu 1984, ndingutorana ndi Lidija yo wenga mzichi wakutowa kweniso wakwanja vinthu va uzimu yo wajanga ku Ukraine. Pavuli pa zowala zidu, Lidija wangusama kwawu ndipu tosi tajanga ku Lithuania. Chifukwa chakuti nayu kweniso ŵanthu a mu banja lawu ŵenga Akaboni aku Yehova, nayu wangukumana ndi masuzgu nganandi po wasambiranga sukulu. Pa nyengu yo wakumananga ndi masuzgu ngenanga wachiskikanga ndi vakuwoniyapu va ŵanthu wo angukunthiyapu kutombozgeka ndi chipani cha Nazi kweniso wo ŵenga mumajeri ku Siberia.

Boma lingulutirizga kukanizga ntchitu ya Akaboni aku Yehova ku Lithuania mpaka cha m’ma 1980. Mwaviyo, asani kwe zowala za Akaboni, tasaniriyangapu mwaŵi wakuchita unganu wa chigaŵa wa mazuŵa ngaŵi. Venivi ndivu vinguchitika pa zowala zidu. Ŵanthu wo ŵenga pa zowala zidu angukondwe nasi limoza kweniso tenga ndi mwaŵi wakuvwisiya nkhani zinandi, kumbiya limoza sumu zakupambanapambana kweniso tinguwonere maseŵeru nganayi ngo abali angupanga. Ndikumbuka kuti penga ŵanthu pafufupi 450, kusazgapu achibali ŵidu wo angutuliya muvigaŵa vakupambanapambana va charu cha Soviet Union kweniso penga apolisi anyaki akufufuza a mugulu la KGB chinanga kuti tinguŵadana cha. Abali anyaki ndiwu anguŵaŵanika apolisi ŵenaŵa!

Kusere so Mukhoti

Asani boma lawona kuti Kaboni yo wenga kujeri wasintha cha, amumanganga so kachiŵi. Mwaviyo, pati pajumpha waka chaka kutuliya pa zuŵa la zowala zidu, ndingumangika so. Zuŵa linyaki ndingutandala kukhoti ndipu pa zuŵa ili Lidija yo wenga ndi nthumbu wangutandala kuchipatala cho chenga pafupi. Pa nyengu yosi ya mulandu wangu angundizomereza cha kuti nkhamuwonengi. Kweni pa zuŵa ili nde kukhoti, pa nyengu yakupumuwa ndinguluta kuchimuwona ndipu ndinguchima pawindu kubwalu. Iyu wangujula windu, tingukambiskanapu kwa kanyengu kamanavi ndipu tinguchiskana. Ndi mazulu pa zuŵa lenili angundilamula kuti nkhaje mujeri vyaka vitatu.

Ntchachitima kuti pati pajumpha mazuŵa ngaŵi, Lidija wangufyoka. Iyu wangukamba kuti pa nyengu iyi venga nge kuti amucheka waka pakati. Kusazgapu pa suzgu ili, pa nyengu iyi Lidija wenga weche kusuzgika kuziŵiliya umoyu mucharu chachilendu kweniso wajanga ndi apapi ŵangu wo achiziŵanga viŵi cha Chiyukireni pamwenga Chirashiya. Venivi ndivu vineneru vo Lidija waŵereŵetanga. Kweni iyu wangumuthemba ukongwa Yehova, ndipuso apapi ŵangu nawu anguyesesa kumuphwere kweniso kumuchiska pa nyengu yakusuzga yeniyi.

Yehova Wangulutirizga Kundinozge Nthowa

Vo ndingusambira pa ulendu wakwamba po ndenga mujeri vingundiwovya ndati ndamangika kachiŵi. Kupharazgiya ŵanthu ndiku kungundiwovya ukongwa kuti ndikunthiyepu. Mwakuyeruzgiyapu, asani aluta nasi kujeri, mugalimotu kweniso mumathireni tazazananga ukongwa. Nyengu zinyaki taŵanthu 15 pamwenga 20 atijalikanga pamalu pakuti pangaja ŵanthu 5 pamwenga 6. Ndagwiriskiyanga ntchitu mipata yeniyi kuti ndipharazgi uthenga wa mu Bayibolu. Ndakonkhoskanga chifukwa cho ndileke kuchitaku nkhondu,cho ndileke kuseleriyamu mu ndali kweniso ndaŵakambiyanga chifukwa cho ndamangikiya. Ndakonkhoskanga so vifukwa vo taŵanthu titenere kugomezge kuti Chiuta waliku.

Angunditumiza kujeri la ku Marijampolė.a Kwenuku Kaboni ndenga ndija pakati pa akayidi pafufupi 2,000 wo ŵenga vigaŵenga. Kwenuku akayidi awofyezekanga, kupumika kweniso nyengu zinyaki kubayika. Kweni mwamwaŵi ini ndingupumikapu kamoza pe mbwenu. Chinanga kuti vinthu venga vakusuzga kwenuku, kweni ndinguyesesa kuchiska ndipuso kupembuzga akayidi anyangu ndipu venivi venga vakusoŵa ukongwa kwa akayidi anandi.

Apolisi a KGB akambanga so nkhani zaboza kuti atitimbanyizgi maŵanaŵanu isi tenga mujeri. Yiwu avwisiyanga vinthu vo ŵanthu a mubanja langu akambiskananga ŵe kunyumba ndipu azanga kuzindikambiya. Ndiziŵa cha kuti kwali avwanga wuli kwali. Kweni pakuzindikambiya asinthanga nkhani ndi chilatu chakuti ini ndiwonengi nge kuti kunyumba ajaliya waka kupindana kweniso kwambana. Chinanga kuti ndaŵagomezganga cha apolisi yaŵa, kweni ini pakutindija ndengavi mwaŵi wakuti ndisaniyi uneneska chayiwu pa nkhani zo andikambiyanga mpaka po ndingutuliya kujeri.—Mateyu 10:16.

Nyengu yinyaki, mzichi munyaki wangupempha wapolisi yo wajanga nayu pafupi yo wamuziŵanga umampha ukongwa kuti wakandipaski Kabayibolu kamana ka Chirashiya. Ndi usiku ndakopiyanga papepala mavesi nga Upharazgi wa Paphiri waku Yesu ndi chilatu chakuti asani kwacha nkhaŵerengengi mavesi yanga pa nyengu yo ndigwira ntchitu mufakitare ya kujeri asani mwayiyima. Venivi vingundiwovya kuti ndiloŵezi Upharazgi wa Paphiri waku Yesu mu Chirashiya, chinanga kuti chineneru ichi ntchangu cha. Pati pajumpha nyengu asilikali angulisaniya Bayibolu ili ndipu angundilonda. Kweni yapa ndipu ndaloŵeza kali mazu ngaku Yesu.

Muwolu wangu Lidija wandichiskanga ukongwa chifukwa iyu wandilembiyanga makalata pafufupi zuŵa lelosi. Kweni ini andizomerezanga kumuka makalata ngaki kaŵi pe pa mwezi. Chinanga kuti venga viyo, iyu wangundikambiya kuti asani walonde kalata yangu yamuwovyanga kusimikiziya vinthu vitatu ivi: Chakwamba, ndeche wamoyu, chachiŵi, ndechewakugomezgeka kwaku Yehova kweniso chakumaliya ndechekumuyanja.

Yehova Wangundinozge Nthowa Ndati Ndapemphera

Zuŵa linyaki, kagulu kanyaki ka akayidi ko kagwiriyanga ntchitu limoza kangukambiya ŵaraŵara kuti aŵasinthiyi ntchitu. Ndipu pa nyengu yeniyi kagulu yaka kanguleka kugwira ntchitu. Kweni asilikali anguŵalanga akayidi wo ŵenga mukagulu kenaka chifukwa cha kuchita venivi. Pavuli paki, arara angukambiya ini kweniso anyaki kuti atisintha ndipu atiŵika ku kagulu kanyaki kakugwira naku ntchitu.

Asani ndingukana kugwira ntchitu ndi kagulu kasonu yaka, asilikali atingi andilangengi ukongwa. Kweni asani ndinguzomera napu, akayidi anyangu atingi andiwonengi kuti nde wakuyukiya ndipu atingi andibayengi chifukwa ŵenga akofya. Yapa mutu ungundikuliya ndipu ndingusoŵa chakuchita. (2 Mbiri 20:12) Ndingwamba waka kupemphera pafupipafupi kwaku Yehova kuti wandiwovyi.

Mwamabuchibuchi, mukayidi munyaki wa mukagulu kakwamba ka, wangutiwunganisa pamoza kuti tikakumani ndi munthu yo wawoneriyanga ntchitu. Mukayidi uyu wenga munyangu cha, kweni tagwiriyanga waka ntchitu limoza. Iyu wangukakamiya kuti ndigwirengi mbwenu ntchitu ndi kagulu kenaka. Venivi vinguchitiska kuti alimbani ukongwa ndi yo wawoneriyanga ntchitu. Pakumaliya, yo wawoneriyanga ntchitu chinanga kuti wenga muvwa zaki, wangutidikisa mu ofesi yaki kweni wangundizomereza kuti ndilutirizgi kugwira ntchitu ndi kagulu yaka. (2 Peturo 2:9) Chijaliyi mujeri, ndenga ndechendawonepu akayidi achiwovya mukayidi munyawu ndi mtima umoza nge mo anguchitiya yapa. Vo vinguchitika yapa, vingundiwovya kuziŵa kuti Yehova wangamuka mapempheru ngidu mwakugwiriskiya ntchitu munthu weyosi.

Yehova Wangumunozge Nthowa Lidija Kuti Wafiski Kukunthiyapu

Sonu ndikukonkhoskiyeni masuzgu ngo Lidija wangukumana nangu po ndenga kujeri. Iyu wakhumbikanga kusaniya ntchitu. Kweni chifukwa chakuti ini ndenga mujeri, ŵanthu anandi akananga kumulemba ntchitu pakuti awopanga apolisi a KGB. Kweni pati pajumpha nyengu iyu wangusaniya ntchitu yakuphwere ŵana 30 ndipu wagwiranga ntchitu yeniyi kwa maora 12 pa zuŵa. Iyi yenga ntchitu yakawana cha! Kweni Yehova wangumupaska nthazi ndipu wafiskanga kuyigwira zuŵa lelosi. Kusazgapu yapa, abali azanga kutuwa kuvigaŵa vakupambanapambana vakutali va charu cha Lithuania kuti azimupembuzgi, kumuchiska kweniso amupingiyanga mabuku nga chineneru cha kwaki ku Russia. Pa nyengu iyi wajivwanga kuti wenga yija cha.

Kuteŵete Yehova nge Banja

Ndati ndatuzgika mujeri, ndinguwovya kujalikiska ntchitu yakufwatuliya mabuku mwakubisa mu Chilifuweniya. Pati pajumpha vyaka vimanavi, ulamuliru wa Soviet Union ungumala, ndipu ntchitu yidu yinguzomerezgeka ku Lithuania. Pavuli paki, pangujulika ofesi yakufwatuliyaku mabuku nga Chilifuweniya. Chinanga kuti ndajanga pamtunda wakwenda ora limoza ndi hafu pa galimotu, ndalutanga ku ofesi yeniyi kuchiwovyaku ntchitu. Ndipu ndinguchita venivi mwalikondwa sabata yeyosi kwa vyaka 5.

Mu August 1997, ini ndi Lidija angutipempha kuti tikateŵetiyengi pa ofesi ya nthambi ya Akaboni aku Yehova yo yiziŵika so kuti Beteli, ku Lithuania. Tingukondwa ukongwa tati tadanika. Pa nyengu iyi ndipu te ndi ŵana anthukazi ŵaŵi, Oksana yo wenga ndi vyaka 9 ndipuso Svajūnė yo wenga ndi vyaka 5. Angutipempha kuti tisami pechendajumphi mazuŵa ngatatu kuti tikasere nyumba yinyaki yo yenga kufupi ndi Beteli kweniso kuti mwana widu Oksana tikamuyambisi sukulu kunyaki.

Kumbi tafiskanga wuli kulera ŵana ŵidu kweniso kuteŵete ku Beteli? Ndi mlenji ini ndacheleriyanga ku Beteli, kweni Lidija wazanga asani ŵana aluta kusukulu. Pavuli paki, Lidija waŵelukanga liŵi ŵana ŵidu ŵechendaŵeluki kuti iyu ndiyu wakayambi kufika kunyumba.

Banja lidu losi lakondwanga ukongwa pa Chinkhondi ndi mazulu. Pa zuŵa ili, tabikanga chakurya, tanozganga munyumba, tachitiyanga limoza kusopa kwa pabanja ndipuso masaza nganyaki. Nyengu zinyaki talutanga kuchiwona mapiri, nyanja kweniso maofesi nganyaki nga nthambi nga ku Europe kuti ŵana ŵidu awonengi chilengedu chaku Yehova kweniso kuti ajiwoniyengi ŵija ubali widu wapacharu chosi. Ini ndi Lidija taŵanyadiyanga ukongwa ŵana ŵidu, ndipu angwamba kuchita upayiniya ŵe ndi vyaka 15. Pasonu panu, Oksana ndi mulumu waki Jean-Benoit ateŵete pa ofesi yakufwatuliyaku mabuku ku Lithuania ndipu Svajūnė limoza ndi mulumu waki Nicolas ateŵeti pa Beteli ku France.

Nge banja, chifukwa chakuti ini ndi Lidija tiwona kuti kuteŵete Yehova ndichu chinthu chakukhumbika ukongwa, vatiwovya kuti tije “liŵavu limoza.” (Aefeso 5:31; Wakutawula 4:12) Chinanga kuti ‘takandirizgika’ kweniso tatombozgeka kwa vyaka vinandi, kweni tingujowoleka cha “mpaka kutondeka kutukuluka.” (2 Akorinto 4:8, 9) Taja tichijiwone Yehova wachitinozge nthowa vo vatiwovyanga kuti tifiskengi kukunthiyapu ndipu tikayika cha kuti iyu walutirizgengi kuchita venivi.