Ndikondwa Kuti Ndikusankha Umampha

Ndikukuliya muchigaŵa cha kumuzi ku Australia. Apapi ŵangu kweniso ambuya angusambira uneneska m’ma 1950. Ndingwamba kupharazga nde ndi vyaka 6 ndipu ndingubatizika ndati ndakwanisa vyaka 13. Kanandi ndayanjanga kuchita upayiniya wakovya asani tajala sukulu. Ndamuyanjanga ukongwa Yehova ndipu ndakhumbisiskanga kumuteŵete kwa umoyu wangu wosi.

Ndati ndakwanisa vyaka 15, asambizi ŵangu anguwona kuti ndichita umampha ukongwa masaza kusukulu. Chifukwa cha venivi, ŵanthu wo amiyanga timu yinyaki yikulu ya bola la ragibe angundikambiya kuti akhoza kundilipiriya sukulu. Ndingukondwa ukongwa ndati ndaziŵa kuti ndingazija kaswiri wa ragibe. Kweni yapa ndipu ndajipereka kali kwaku Yehova. Ada angundikambiya kuti ndechendasankhi vakuchita pa nkhani yakuzija kaswiri wa bola ili, ndiŵanaŵaniyi dankha mo venivi vikwaskiyengi kujipereka kwangu kwaku Yehova. Ndivu ndinguchita nadi ndipu ndinguziŵa kuti ndingafiska cha kuchita vosi viŵi nyengu yimoza, mwaviyo ndingukana mwaŵi uwu. Pati pajumpha myezi, ndingusaniya so mwaŵi unyaki kutuliya ku wupu wakuwona va masaza wa Australian Institute of Sport ku Canberra. Wupu uwu wakhumbanga kuti nkhachiti masambiru nga maphara ngakutchimbiya ndi chilatu chakuti ndimiyengi charu cha Australia pa masaza ngo ngadanika kuti Commonwealth Games pamwenga nga Olympic. Yapa napu ndingukana chifukwa ndakhumbisiskanga kufiska chilatu changu chakuziteŵete Chiuta yo nditimuyanja.

Ndati ndamaliza sukulu ndingwamba kuchita upayiniya wo ndawukhumbanga kwanyengu yitali. Kweni suzgu yenga yakuti banja lidu lasuzgikanga kusaniya ndalama. Mwaviyo ndinguleka dankha kuchita upayiniya ndipu ndingwamba kugwira ntchitu yakwendesa magandaganda kweniso vimagalimotu vinyaki va pafamu. Pa nyengu iyi ndipu ndaja kamanavi kukwanisa vyaka 20, ndipu ndajanga pakundija. Chinanga kuti ndateŵetiyanga mbwenu Yehova pa nyengu yeniyi, kweni ndamusopanga mwamwambu waka. Ndinguwere vuli mwauzimu ndipu ubwezi wangu ndi Yehova wenga umampha cha. Ndingusankha mabwezi mwambula zeru ukongwa chifukwa ngamwanga ukongwa moŵa kweniso ngachitanga mijalidu yinyaki yiheni ndipu nani ndayesekanga kuti nditoliyeku mijalidu yawu. Ndingutimbanyizga ubwezi wangu ndi Yehova chifukwa chakukhumba kukondwa ndi vinthu vakanyengu kamanavi.

Ndinguwona kuti ndakhumbikanga kusintha, mwaviyo ndingusamiya kuchigaŵa chinyaki, kutali ndi ko kwajanga anyangu wo ndayanjananga nawu. Ubwezi wangu ndi Yehova unguweriyapu so ndipu ndinguŵanaŵana kuti ndiyambi so kuchita upayiniya. Pati pajumpha kanyengu ndingukumana ndi msungwana munyaki yo wangukuliya kuchigaŵa chakumuzi, zina laki wenga Leann McSharry. Iyu wenga wasoni ukongwa kweni pa nyengu iyi wachitanga upayiniya ndipu tinguja mabwezi. Tingukambiskana mwakufwatuka vakukwaskana ndi vilatu vidu vo vasazgangapu kuchita uteŵeti wa umishonale. Tingutorana mu 1993 ndipu tosi takhumbanga kuti Yehova watilongozgengi pa umoyu widu.

Kufiska Vilatu Vidu

Mu chaka chenichi, nani ndingwamba so kuchita upayiniya wanyengu zosi nge Leann. Tosi tingusimikiza mtima kuti tijengi umoyu wambula kukhumba vinandi kweniso wambula ngongoli, mwaviyo tingugula kanyumba kakwenda naku ko kaguguzika ndi galimotu kuti tijengemu. Kwa vyaka 6, talutanga kwekosi ko gulu laku Yehova lakamba kuti kukhumbika chovyu, ndipu tagwiranga ntchitu zakupambanapambana kuti tisaniyengi vinthu vakukhumbika pa umoyu. Tapharazganga ndi mipingu yinyaki yimanayimana kuvigaŵa vakumizi ku Queensland. Kwenuku kwe vigaŵa vikuluvikulu, vafulati kweniso kufunda ukongwa. Kanandi talutanga kuvigaŵa vakutali ndipu tachijaliyanga kweniko. Tachitanga maunganu padondu pamwenga mumaholu nga mumuzi waka. Takondwanga ukongwa. Kweni tajifumbanga kuti, ‘Kumbi tingachita vinandi pakuteŵete Yehova?’ Pati pajumpha waka kanyengu kamanavi tingumukika fumbu lidu.

Gulu laku Yehova lingutipempha kuti tikachiti uteŵeti waumishonale kucharu chinyaki. Kweni tafipanga mtima ndipu tajiwonanga kuti te akwenere cha kuchita uteŵeti wenuwu kweniso tawonanga kuti tingaja amishonale amampha cha chifukwa tenga techendasere Sukulu ya Giliyadi. Tawuyanjanga ukongwa uteŵeti widu, kweni chifukwa chakuti tengavi masambiru nganandi nga Bayibolu muvigaŵa vakumizi ko tateŵetiyanga, tajiwonanga kuti tilivi lusu lakusambiza.

Tingukonkhoske Mubali Max Lloyd, yo wenga wa mu Komiti ya Nthambi mo tavwiyanga.a Iyu wangutisimikiziya kuti asani tingajipereka kuchichita uteŵeti uwu chinanga kuti tajiwonanga kuti te ambula kwenere, Yehova wangatiwovya kuti tifiski vo wakhumba. Mubali uyu wangutichiska ukongwa nge mo da wachanju wachitiya ndi ŵana ŵaki ndipu pakumaliya paki tinguzomera kuluta ku Sri Lanka.

Uteŵeti Wakusuzga

Mu 1999, tingufika ku Colombo, tawuni yikulu ya charu cha Sri Lanka. Umoyu wa kwenuku wenga wakupambana ukongwa ndi umoyu wachimangu wo tajanga kuvigaŵa vakumuzi ku Australia. Ku Sri Lanka kwenga nkhondu, ŵanthu akupemphapempha, ukavu, kwenga ŵanthu anandi ukongwa kweniso kwenga vineneru vinandi. Kweni kwenga vinthu vinyaki vamampha ukongwa. Kwenga abali ndi azichi kweniso ŵanthu anyaki anandi akujiyuyuwa wo ŵenga ŵechendamuziŵi Yehova.

Tingutumizika kutawuni ya Kandy, yo yinguzengeka muchigaŵa chakutowa ukongwa chamapiri ndipu chigaŵa chenichi chinguzingilizika ndi minda ya tii kweniso matundu. Tawuni iyi yiziŵika so umampha chifukwa cha matchalitchi nganandi nga Chibuda. Mbanthu amanavi waka wo aziŵanga vakukwaskana ndi Mlengi wawu wachanju. Mumpingu widu mwenga ŵanthu wo alongoronga chineneru cha Chisinihala ndi Chitamilu, ndipu maunganu ngachitikanga muvineneru vosi viŵi. Kusambira Chisinihala kwenga kwakusuzga, kweni abali ndi azichi mu mpingu wenuwu kweniso ŵanthu wo tasambiranga nawu Bayibolu awonganga kuyesesa kwidu chinanga kuti nyengu zinyaki atisekanga asani tanangisa mazu nganyaki.

Kweni nkhani ya chineneru yenga suzgu viŵi cha. Kakwamba pa umoyu widu, kwenuku tinguchikumana ndi ŵanthu ankhaza ŵeniwo asuska uneneska. Zuŵa linyaki tingukumana ndi ŵanthu achiwawa ndipu tingubuchira kuti atizunguliya. Anyaki awotchanga mabuku ngidu penipo anyaki apumanga ini ndi mubali munyaki. Pa nyengu yakusuzga yeniyi, tingupemphera kwaku Yehova kuti watiwovyi kuja akuzika kweniso kuti asani tingafwa, wazitikumbuki. Kweni mwamwaŵi, ŵanthu wosi angumbininika. Tichituwa mumuzi wenuwu tanjekemiyanga, kweni tinguwonga Yehova kuti wangutitaska.

Pati pajumpha nyengu, tingwamba kuwona kuti ku Sri Lanka ndiku kwidu. Chinanga kuti nkhondu yingupangisa kuti ŵanthu agaŵikani mucharu ichi, kweni takondwanga kuwona mo Yehova wawovyiyanga ŵanthu wo akhumbanga kuziŵa uneneska kuti asere mubanja laki lo ndakukoliyana. Tikumbuka vinthu vinandi vakukondwesa vo vinguchitika pachirwa chakutowa chenichi. Kweni pati pajumpha waka vyaka viŵi, ŵaraŵara a boma mwakuchichizgika ndi alongozgi a visopa angudikisa amishonale anandi mucharu chenichi.

Vinthu vingufika paheni ukongwa mu masabata ngakulondopu. Tajifumbanga kuti, ‘Sonu tilutengi pani?’ Wupu Wakulongozga ungutitumiza ku Papua New Guinea. Tingufikiya mutawuni yikulu ya, Port Moresby, mu September 2001.

Papua New Guinea—Charu Chakukondwesa Ukongwa

Chinanga kuti charu cha Papua New Guinea chikujalizana ndi charu cha Australia, kweni umoyu wa ŵanthu akwenuku kweniso midawuku yawu vipambana ukongwa. Yapa napu takhumbikanga kuchita kuziŵiriya. Tingusambira Chitokupisini, cho ntchineneru cho ŵanthu anandi alongoro kwenuku. Mucharu ichi mwe vineneru vakujumpha 800.

Tati tateŵete mutawuni ya Popondetta kwa vyaka vitatu, angutipaska uteŵeti wakuwonere dera. Tinguŵanaŵaniyapu cha kuti Yehova wangatigwiriskiya ntchitu munthowa yeniyi. Kwamba kali ndaŵatumbikanga ukongwa akuwonere madera chifukwa cha ulongozgi wawu, lusu lawu lakusambiza kweniso chifukwa chakuti mbakukho mwauzimu. Mwaviyo, ini ndajiwonanga kuti nde wakwenere cha kuteŵete pa udindu wenuwu. Chilatu changu chenga chakuchita uteŵeti wa umishonale mbwenu. Ndipu ndinguŵanaŵaniyapu cha kuti ndingazija wakuwonere dera. Mpaka sonu panu, ndivwisa mbwenu cha kuti Yehova wangundipaska nadi mwaŵi wa uteŵeti wenuwu.

Mumatawuni nganyaki mo tayendanga, kanandi tafikiyanga munyumba zo zenga ndi magesi, maji kweniso chipinda cho chajanga ndi bedi lamampha. Kweni muvigaŵa vakumizi, kanandi tavisaniyanga cha vinthu venivi. Tagonanga mutinyumba timanatimana, tabikiyanga pabwalu pa motu wa nkhuni ndipu kusamba naku tachisambanga kumsinji. Kweni asani mumsinji mo mwe amung’ona, tatunganga waka maji mubeseni ndikuchisambiya kunyumba.

Takhumbikanga nthazi kweniso kukunthiyapu kuti tifiski kuchita uteŵeti wenuwu kuphara mauteŵeti nganyaki ngosi ngo tachitapu. Kweni tingusimikiza mtima kuti asani ‘tingaluta ndi nthazi zo tenazu,’ Yehova wakutisazgiyaku zinyaki kuti tikafiski. (Ŵeruzgi 6:14) Tayendiyanga mipingu kweniso timagulu to tenga kumalu ngakusuzga ndipu tajumphanga nthowa zo zenga mumatundu ngakofya, mumadambu kweniso mumapiri. Kuti tikasaniyi abali ndi azichi ŵidu tayendanga pa magalimotu ngo ngatenda chinanga nkhumalu ngakusuzga, pa maboti, pa ndegi kweniso kanandi tayendanga pasi.b

Kuti tikacheze mpingu wo we kufupi ndi mphaka ya Indonesia, tayendanga makilomita ngakujumpha 350 pagalimotu mumsewu wa fuvu. Pa maulendu ngakujumpha 200 ngo tajumphanga mumsewu wenuwu, tayambukanga misinji yinandi yo yengavi mabuliji. Ndipu kwa vyaka vinandi, tinguziŵiliya kututuza galimotu asani yaphata muulambwi. Asani tafika ko tiluta tachisaniyanga abali ndi azichi atitilindiza ndipu chakurya che pathebulu kali.

Asani ticheze mipingu yakumizi yo ye muvigaŵa vamapiri, tagwiriskiyanga ntchitu ndegi zimanazimana zo zija ndi injini yimoza ndipu yo wayendesanga kanandi walingizganga mumitambu kuti wawoni umampha ko wangaserere. Pavuli paki wayisisanga kamanakamana kuti wawoni asani pachiŵaza cha ndegi pe umampha, palivi ŵana pamwenga vinyama. Pakumaliya, tabotanga pachiŵaza pachanya paphiri po pajanga ulambwi kweniso mabampu. Asani tituwa kumizi yeniyi, kuti ndegi yisoki, kanandi tajumphanga nayu mumsewu unyaki wo wenga ufupi ukongwa wo kukumaliya kwajanga chinkhwawu.c

Nyengu zinyaki takwerenga mapiri ngatalingatali pamwenga tajumphanga mumadambu ngamumphepeti mwa nyanja uku tabapira vikwama vidu ndipu malu ngenanga ngafundanga ukongwa. Maulendu ngenanga ngajanga ngakukondwesa ukongwa chifukwa tayendanga ndi abali kweniso azichi widu a kugomezgeka ndipu tachiskananga kweniso kukamba nkhani zakusekesa.

Mazu ngo wakutumika Paulo wangulemba pa 1 Atesalonika 2:8 ngauneneska nadi. Iyu wanguti: “Chifukwa chakuti titikuyanjani ukongwa, tingusimikiza kukupaskani . . . umoyu widu viyo.” Tinguziŵa kuti abali ndi azichi ŵidu akhumbisiskanga kutichitiya vakuyanana ndi vo vikulembeka pa lemba lenili, ndipu ŵenga akunozgeka chinanga nkhufwa kuti atitaski ku vigeŵenga vakofya. Zuŵa linyaki muwolu wangu Leann wanguwofyezeka ndi da munyaki yo wenga ndi chipula. Ndatingi ndifiskengi cha kumutaska chifukwa ini ndenga ku muzi unyaki. Kweni mwaliŵiliŵi mubali munyaki wanguma waka pakati pa muwolu wangu ndi da yo wamuwofyezanga. Vinthu venga umampha cha pa zuŵa ili, mwamwaŵi kunguza ŵanthu wo anguziko munthu mukali mwenuyu vo vinguwovya kuti mubali uyu wathaŵi chinanga kuti wangupwetekeka kamanavi. Kukamba uneneska, Yehova watiwovyanga zuŵa lelosi mucharu cha ŵanthu ambula kuvwiya marangu chenichi ndi chilatu chakuti tilutirizgi kuwovya abali ndi azichi ŵidu mwauzimu.

Chifukwa chakuti ku Papua New Guinea kwe vipatala vimanavi waka, venga vakusuzga kuti tilutirizgi kulonde chovyu chakwenere cha chipatala. Mu 2010, muwolu wangu Leann wangutama ukongwa mwakuti watingi wafwengi, mwaviyo tinguluta ku Australia pandegi kuti wakalonde chovyu. Yehova wangutiwovya kuja ndi nthazi ndipu tingulutirizga kuja akuzikira. Pakumaliya paki, madokotala ngangusaniya munkhwala wamampha ukongwa wo ungumuwovya. Dokotala munyaki wangukamba kuti: “Mutovya Chiuta mwa ŵanthu yimwi. Sonu nayu watikuwovyani.” Pati pajumpha myezi tinguwere so ku uteŵeti widu.

Kwidu Kwenga Ntchitu Yinandi yo Yakhumbikanga Kugwirika

Chaka chakulondopu, muwolu wangu Lean wakhumbikanga kuwere so ku Australia kuti wakakumani so ndi madokotala. Pavuli paki mu 2012, abali angutikambiya kuti tije mbwenu kwenuku kuti tijilerezgiyapu dankha. Chifukwa chakuja vyaka vinandi mukwenda, tingusuzgika ukongwa tati tawere kwidu. Kusazgiyapu pa kusuzgika ndi matenda, tasuzgikanga so kusintha mo taŵanaŵaniyanga kweniso mo tavwiyanga vo vinguchitiska kuti pato nyengu yitali kuti tiyambi so kukondwa. Tingudandawula ukongwa kuleka kuchita uteŵeti widu ndipuso kulekana ndi abali ndi azichi ŵidu wo taŵayanjanga ukongwa. Tingujivwa kuti te akutondeka ndipu tawonanga kuti Yehova wangatigwiriskiya so ntchitu cha. Ndipu chifukwa chakujalisa muvyaru vinyaki, vingutitore nyengu kuzomereza kuti ku Australia ndiku kwidu. Pa nyengu yeniyi, takhumbikanga kuchiskika ukongwa ndi abali ndi azichi.

Muwolu wangu Leann wati wachira, tingwamba kuteŵete nge Apayiniya apade ku Wollongong, kumwera kwa tawuni ya Sydney ku New South Wales. Pati pajumpha pafufupi chaka, tingukondwa ukongwa tati talonde kalata yakutidana kuti tikasere Sukulu Yakusambiza Bayibolu ya Akhristu Akutorana (pasonu panu yidanika kuti Sukulu ya Apharazgi a Ufumu). Tati tamaliza sukulu yeniyi, ofesi ya nthambi ku Australasia yingutipaska uteŵeti wakuwonere dera. Kwa vyaka vinandi taja tichiyende mipingu kweniso magulu mumatawuni ngakulungakulu, kuvigaŵa vakumizi ko ŵanthu anandi atanja kubaya somba kweniso mumatawuni ngamanangamana ngo nge muvigaŵa vachipululu. Pasonu panu, tichita uteŵeti widu ku Timor-Leste kweniso kuchigaŵa cho chiwoneka nge chachipululu cho che kunkhondi chakuzambwi kwa Australia.

Nditeŵete limoza ndi muwolu wangu yo watanja ukongwa vinthu vauzimu ndipu watindiwovya ukongwa. Iyu ndi mphasu yakuzirwa ukongwa yo Yehova wakundipaska. Leann wakukanapu cha uteŵeti wewosi wo tapaskikanga chinanga ungaja wakusuzga wuli. Wati wafumbika kuti wakonkhoski cho chitimuwovya kukunthiyapu, iyu wangumuka kuti, “Ndikambiya Yehova chechosi.” Ndipu asani waŵerenga Mazu ngaku Chiuta, wazomereza kuti Yehova wamusambizi mo watenere kuŵanaŵaniya, kuvwiya mumtima kweniso mo watenere kuchitiya vinthu.

Ndikudandawulapu cha chifukwa cha kuzomereza Yehova kuti ndiyu wandilongozgengi pa umoyu wangu, mumalu mwakukhumba kuja wakutchuka mucharu ichi. Pasonu panu tizomereza fundu yakuti Yehova wangatisambiza nadi kuti tifiski kuchita ntchitu yeyosi yo iyu wakhumba. Ndasambira kuti ndimukambiyengi chechosi Yehova mu pempheru, kwali ndi masuzgu ngo ndakumana nangu, vo ndikhumba kuchita kweniso kumupempha zeru ndipuso mzimu waki zuŵa lelosi. Awusefwi achanju a Yehova, akutipaska mphasu yakuzirwa ukongwa ndipu tilindizga so kuwona vinthu vinyaki vo angafiska mwakugwiriskiya ntchitu ‘viyaŵi vadongu’ nge isi.—2 Akorinto 4:7.