LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • mwbr17 January p. 1
  • Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu
  • Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2017)
  • Tutwe tuniini
  • JANUARY 2-8
  • JANUARY 9-​15
  • JANUARY 16​-22
  • JANUARY 23-​29
  • JANUARY 30–​FEBRUARY 5
Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2017)
mwbr17 January p. 1

Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu

JANUARY 2-8

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | ISAYA 24-​28

“Jehova Ulabalangania Bantu Bakwe”

ip-1 272 ¶5

Kuboko kwaJehova Kwasumpulwa

Nikuba kuti ulayoosya kuli basinkondonyina, pesi Jehova nchiyubilo kuli baabo babombe myoyo abalichesya, bayanda kumukomba. Nikuba kuti beendelezi bazikombelo abazyapolitikisi baleezya anzila zyoonse kuti bamaninsye lusyomo lwababelesi bakwe bakasimpe, pesi balakachilwa nkaambo babelesi baJehova basyoma Jehova chakumaninina. Nikuba boobo, Jehova nga wabawumuzya bamukazya, kachitaanga ulikuvumba zuba lyamunkanda ajoba naa kujalila mvula ili aguwo abulambo.​—⁠Bala Isaya 25:​4, 5.

w16.05 24 ¶4

Gwasigwa Azintu Zizwa Kuli Jehova

4 Kuyungizya kumabbuku abambilidwe Bakamboni baJehova, tujana amwi makani aazwa muBbayibbele agwasya bantu basiyene-siyene. Amwi ngakugwasya bachikula, amwi agwasya bazyali babo. Mabbuku miingi, amakani ajanika awebbusayiti yesu abambilidilwe bantu batali Bakamboni. Kuvula kwachakulya chitugwasya mubukombi kuli boobu, kutondeezya kuti Jehova ulikuzuzikizya chisyomezyo chakwe chakutupa ‘pobwe lyazintu zyamafuta zibotu.’​—⁠Is. 25:⁠6.

ip-1 273 ¶6-7

Kuboko kwaJehova Kwasumpulwa

‘Pobwe Lyabantu Boonse’

6 Mbuli mbachita wisi ulaluyando kubana bakwe, Jehova ulatukwabilila akutusanina mubukombi. Nakaangununa babelesi bakwe mu 1919, Jehova wakabachitila pobwe lyakuzunda, akubapa chakulya chiingi chakabagwasya mubukombi: “Lino Jehova wamakamu uyocitila bantu boonse mucilundu ecino pobwe lyazintu zyamafuta, ipobwe lyawaini uulwela, zintu zyamafuta zibotu, waini uulwela uusefedwe kabotu.”​—⁠Isaya 25:⁠6.

7 Pobwe eeli lichitwa ‘kuchilundu’ chaJehova. Chilundu eechi niinzi? “Ncilundu cang’anda ya Jehova” alimwi masi oonse anooya bukunka kulinchicho “kumamanino aciindi.” Nchilundu chaJehova “cisalala,” oomo babelesi bakwe basyomeka mubatakonzyi kunyongania bamwi. (Isaya 2:⁠2; 11:⁠9) Mubusena oobu busumpukide bwakukombela, Jehova uchitila babelesi bakwe pobwe lilaazintu zili kabotu. Alubo zintu zyiingi zitugwasya mubukombi nzitujana mazubaano, zikozyanisya zintu zyakunyama nzituyoojana aawo Bwaami bwaLeza nibuyoondelezya munyika yoonse abulikke. Nzala iyoomana. “Maila avule ansi, atala lyazilundu.”​—⁠Intembauzyo 72:​8, 16.

w14 9/15 26 ¶15

Lufu, Sinkondonyina Musyaalizi, Uyoolobesegwa

15 Yakumana minyaka iili chuulu, Bwaami kabuli kweendelezya, bantu boonse baswiilila banooli baangununwa kumapenzi woonse akeetwa akaambo kakutaswiilila kwaAdamu. Bbayibbele lyamba kuti: “Nkaambo mbuli mbubafwa boonse muli-Adamu, mbubonya oobo mbubayooponezegwa boonse muli-Kristo. Pele umwi aumwi kuciindi cakwe ceelede, Kristo ngukabalwebalwe, elyo kusule bana ba-Kristo [mbatazoyeendelezya abo] kuciindi cakuboola kwakwe. Ndilyonya naayooba mamanino, nayootambika bwami kumaanza aa-Leza wisi, nayoolobesezya boonse beendelezi abami abasimutwe. Nkaambo uleelede kweendelezya mane do nanooyoobikide basinkondonyina boonse kunsi lyamaulu aakwe. Sinkondonyina musyaalizi uuyoolobesegwa ndufu.” (1 Kor. 15:​22-​26) Kumamanino, Lufu ndutwakakona kuzwa kuli Adamu luyoonyonyoonwa. “Civunisyo” chiputide bantu boonse, chinooli chagwisigwa chakumaninina.​—⁠Is. 25:​7, 8.

ip-1 273-274 ¶8-9

Kuboko kwaJehova Kwasumpulwa

8 Aabo balya pobwe lyazintu zyabukombi bayoojana zilongezyo zyiingi. Mvwa majwi aatobela akalembwa aIsaya. Naakali kukozyanisya chibi alufu kuti ‘nchivumbyo’ chitayoyi naa “civunisyo” wakati: “Mucilundu ecino [Jehova] uyoomenenena civunisyo civunikidwe kumisyobo yoonse acivumbyo civumbidwe zisi zyoonse. Lufu walumenenena mane kukabe kutamani. Mwami Jehova uyoosindula misozi kumasyu oonse.”​—⁠Isaya 25:​7, 8a.

9 Nisimpe kuti chibi alufu ziyoomana! (Ciyubunuzyo 21:​3, 4) Kuyungizya waawo, woonse makani aakubeja aambwa atala ababelesi baJehova ayoomana. “Kusampaulwa kwabantu bakwe uyookumanisya, nkaambo mbuboobo Jehova mbwaamba.” (Isaya 25:8b) Eezi ziyoochitika biyeni? Jehova uyoogwisya Saatani alunyungu lwakwe nkaambo mbabo balikweeta masampu. (Ciyubunuzyo 20:​1-⁠3) Tazigambyi pe kuti babelesi baLeza bayoowamba kuti: “Amubone! Ngooyu Leza wesu. Twali kumulindila kuti atufutule. Ngooyu Jehova. Twali kumulindila. Atukondwe akusekelela mulufutuko lwakwe.”​—⁠Isaya 25:⁠9.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w15 7/15 11 ¶18

Beleka Changuzu Kuti Usumpule Paradayizi Yamubukombi

NZUKONZYA KUCHITA KUTI USUMPULE PARADAYIZI YAMUBUKOMBI

18 Nchilongezyo chipati kuzumizigwa aJehova kuti tutole lubazu mukugwasizya kubotya paradayizi yesu yamubukombi. Tuchita oobo kwiinda mukukambawuka makani mabotu aBwaami chabusungu akuchita kuti bantu babe basikwiiya. Chiindi nitugwasya muntu kuti abe muKristu uubbabbatizidwe, tunooli twapa kuti paradayizi yesu yamubukombi iikomene.​—⁠Is. 26:​15; 54:⁠2.

w13 3/15 23 ¶15-16

Jehova Mayubilo Esu

‘MAYUBILO ESU ACHOONZYO’ MBUKUNGA MAMANINO ABAAFWIIFWI

15 Mbukunga nyika yaSaatani yaba afwiifwi kunyonyoonwa, mapenzi ayoovula. (Mt. 24:​7, 8.) Muchiindi chamapenzi mapati, zintu ziyooyindilila kubija. Zintu zyoonse ziyakidwe ziyoomwayika alimwi bantu bayoyowela buumi bwabo. (Hab. 3:​16, 17) Mukubula aakuyubila, bantu bayooyanduula mayubilo “mumigodi amumapangala aamumalundu.” (Ciy. 6:​15-​17) Pesi taakwe mampangala naa bazyapolitikisi abazyabbizinesi bakozyanisigwa amalundu nibayookonzya kubakwabilila.

16 Bantu baLeza bayokwabililwa ‘kumayubilo achoonzyo’ chaamba Jehova Leza. Mbuli musinsimi Habakuku, ‘bayoobotelwa muli Jehova.’ ‘Bayokondwa muli Leza walufutuko lwabo.’ (Hab. 3:​18) Muliili nzila Jehova nayooba “mayubilo” abo muchindi eecho chalupyopyongano? Tweelede kulindila kuti tuzoli bonene. Pesi tulaachoonzyo chakuti, mbuli mbubakabede maIsrayeli chiindi chakulonga, “inkamu impati” iyookkala kayibambikene akutobelezya malayilile azwa kuli Leza. (Ciy. 7:⁠9 bala Kulonga 13:​18.) Malayilile aaya ayoozwa kweendelana amabambe aLeza, amwi kwiinda mumbungano. Nkinkaako “maanda aamukati” aambidwe muli Isaya 26:​20 (Bala) ayiminina mbungano zyiingi zyaBakamboni baJehova zili munyika yoonse. Ubona kunjila miswangano yambungano mbuli chintu chiyandikana na? Ulaatobela na chakufwaambana malayilile azwa kuli Jehova ngatupa kwiinda mumbungano?​—⁠Heb. 13:⁠17.

JANUARY 9-​15

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | ISAYA 29-​33

“Mwaami Weendelezya Mubululami”

w14 2/15 6 ¶13

Amutembawule Kristu Mwaami Uulemekwa!

13 Kristu uyooyeendelezya ‘mubululami.’ Bululami mbwakwabilila Mwaami, ‘mbululami bwaLeza,’ chaamba zyeelelo zyaJehova zili atala abubotu abubi. (Rom. 3:​21; Dt. 32:⁠4) Isaya wakalemba majwi aatobela atala aMwaami Jesu Kristu: “Kuyooba mwami uuendelezya mubululami.” (Is. 32:⁠1) Bweendelezi bwaJesu buyooyeta “ijuli ipya anyika impya,” oomo ‘mobuyookkala bubulami.’ (2 Pet. 3:​13) Muntu woonse uyoopona munyika mpya eeyo, weelede kunotobelezya zyeelelo zyaJehova.​—⁠Is. 11:​1-5.

ip-1 332-334 ¶7-8

Mwaami Abasilutwe Bakwe

7 Mubusinsimi bwakwe kapandulula mazuba akataazya loko ali atala ‘amamanino achiindi,’ Jesu wakati: “Mutayoowi.” (Matayo 24:​3-⁠8) Nkamboonzi batobeli baJesu nibatayoowi zintu ziyoosya zili kuchitika munyika eeyi? Kamwi kaambo nkakuti, kuli “basilutwe,” kufumbwa kuti mbananike naa ‘mbambelele zimwi,’ pesi boonse bakwabilila butanga. (Johane 10:​16) Balalipeda kukwabilila bazyalwanyina nikuba chiindi nikuli nkondo zyamisyobo naa kufwa kwabantu biingi. Munyika iitabikkili maanu muzintu zyabukombi, babona kuti bantu bakataazikene balawumbulizigwa akubasungwaazya akasimpe kazwa muJwi lyaLeza, Bbayibbele.

8 Muminyaka iili 50 yayinda, “basilutwe” bakalibonia. “Basilutwe” bambelele zimwi balikuyiisigwa kuti babe mukabunga ‘kabasilutwe’ kuchitila kuti azooyinda mapenzi mapati, basilutwe beelela bakakonzye kubeleka kabali balangizi ‘munyika mpya.’ (Ezekiele 44:​2, 3; 2 Petro 3:​13) Kwiinda mukugwasizya muzintu zyabukombi, kuumbulizya bamwi, akutola lubazu mumulimu waBwaami, balikulitondeezya kabali “cenzule campangala munyika iikataazya,” kabakwabilila butanga mubukombi.

ip-1 334-335 ¶10-11

Mwaami Abasilutwe Bakwe

Belesya Meso, Matwi Amoyo

10 Nkamu mpati yakaaswiilila na malayilile azwa kuli Leza? Businsimi bwiinkilila kunembo kabuti: “Lino meso ababo babona takooyoofwinyisigwa, amatwi aabaabo bamvwa ayooswiililisya.” (Isaya 32:⁠3) Kwaminyaka miingi, Jehova wakali kupa malayilile akugwasya babelesi bakwe bayandikana kuti bakomene. Chikolo Cheendelezegwa aLeza ayimwi miswaangano iichitwa mumbungano zyaBakamboni baJehova munyika yoonse; miswaangano yabbooma, miswaangano iichitwa munyika, amiswaangano yanyika zisiyene-siyene alwiiyo lwakugwasya “basilutwe” kuti beembele butanga akubulangania, zyoonse eezi zyapa kuti kube buzyalwanyina bujisini munyika yoonse. Kufumbwa nkubabede beembezi aaba, matwi aabo alilibambilide kutambula kumvwisisisya kupya kwakasimpe. Manjezeezya aabo akayiisigwa aBbayibbele alilibambilide kuswiilila akumvwa.​—⁠Intembauzyo 25:⁠10.

11 Mpawo businsimi buchenjezya kuti: “Moyo wamuntu uubiinzya makani uyooswiilila luzibo, alulimi lwasicibebe luyoofwamba kwaamba cakuswiililika.” (Isaya 32:⁠4) Kutabi muntu naba omwe umena katananyela atala azintu zili kabotu azitali kabotu. Bbayibbele lyaamba kuti: “Sa ulibwene muntu uufwanzya kwaamba? Mufubafuba ulasyomeka kwiinda nguwe.” (Tusimpi 29:​20; Mukambausi 5:⁠2) Kakutanasika munyaka wa1919, nikuba babelesi baJehova bakalisofweede anjiisyo zyaBbabbiloni. Pesi kuzwa mumunyaka ooyo, Jehova wapa kuti bamvwisisisye makanze aakwe. Bakajana kasimpe nkakabayubunwida, kutali munzila iitamvwisisiki pe, pesi chakuyeyeesesya alimwi lino baambuula kabalaachoonzyo anzibasyoma, kabatagagasi pe.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w14 8/15 21 ¶2

Mvwa Jwi lyaJehova Kufumbwa Nkubede

2 Mazubaano, Jehova uzulwida bantu bakwe kabelesya Bbayibbele, muuya wakwe uusalala ambungano. (Inc. 9:​31; 15:​28; 2 Tim. 3:​16, 17) Malayilile ngitujana alamvwisisika zyakuti kuchitaanga ‘matwi eesu amvwa jwi kusule kaliti “Njeyi inzila, amweende mulinjiyo.” ’ (Is. 30:​21) Alubo, Jesu waamba majwi aJehova kuli ndiswe kwiinda mukuzulwida mbungano kabelesya “muzike musyomesi uucenjede.” (Mt. 24:​45) Tatweelede kwaawubansaya pe malayilile aaya, nkaambo buumi butamani buyeeme mukwaaswiilila.​—⁠Heb. 5:⁠9.

w14 10/15 14 ¶4

Muyooba “Bwaami bwabaPayizi”

4 Chizuminano chaMulawu chakasaanguna kubeleka aChilundu chaSinai mumunyaka wa 1513 B.C.E. Kwiinda muchizuminano eechi, Jehova wakasala maIsrayeli kuti abe chisi chakwe chisalidwe. Muchiindi eecho, Jehova wakaba ‘Mubetesi, Similawu aMwaami wabo.’ (Is. 33:​22) Zyakachitika kumaIsrayeli zitondeezya kuti niinzi chichitika kuti milawu yaJehova iiluleme yatobelezegwa naa kuti teeyatobelezegwa pe. Mbukunga Mulawu wakali kukasya maIsrayeli kukwata bantu batakombi Leza wakasimpe akutola lubazu mubukombi bwakubeja, eezi zyakali kuchitilwa kuti lunyungu lwaAbrahamu lutasofwazigwi.​—⁠Kul. 20:​4-⁠6; 34:​12-⁠16.

JANUARY 16​-22

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | ISAYA 34​-37

“Hezekiya Wakalongezegwa Akaambo Kakubaa Lusyomo”

ip-1 386-388 ¶7-14

Mwaami Wakalongezegwa Akaambo Kakuba Alusyomo

Rabbisakke Waamba Makani Aakwe

7 Sanekkalebbu wakatuma Rabbisakke (eeli ndizina libelesegwa kunkondo kutali zina lyakwe) kalaamwi abatumwa babili kuti bayinke kuJerusalemu kuti bakabuzye maJuda kuti ateezyi kubalwana. (2 Bami 18:​17) Batumwa aaba bakatambulwa abayiminini baHezekiya batatu kunze amuunzi. Mazina aabo ngu Eliyakkimu mulangizi wang’anda yaHezekiya, Sebbina mulembi, aJowa mwana waAsafu sikulemba makani.​—⁠Isaya 36:​2, 3.

8 Makanze aRabbisakke akali akuti maJuda batabalwani. Kaambuula muchiHebrayo, wakoompolola kati: “Nchiinzi olu lusyomo lwako ndosyomya? . . . Lino nguni ngonga ulasyoma kuti wandipapila?” (Isaya 36:​4, 5) Kuzwa waawo Rabbisakke wakasampawula maJuda bakali yoweede, kalikubayeezya kuti tebakalikwe sikubagwasya pe. Ngwani ngubakali kukonzya kulangila kuti abagwasye? Bakali kuyolangila kugwasigwa aEgepita na wakali mbuli ‘itete litifukide?’ (Isaya 36:⁠6) Muchiindi eechi Egepita wakali mbuli tete litifukide. Nyika eeyi yakalaamanguzu, yakali kweendelezya nyika zyoonse yakazundidwe a Etiyopiya alimwi muchiindi eecho mwaami Tirihakka wakali kweendelezya nyika eeyo taakali muna Egepita pesi wakali muna Etiyopiya. Alimwi wakali afwifwi kuti anyonyonwe ampi yabana Asuri. (2 Bami 19:​8, 9) Mbukunga Egepita tikonzyi kulifutula pe, nkinkaako tikonzyi kufutula maJuda.

9 Rabbisakke wamba kuti Jehova takoobagwasya pe bantu bakwe nkaambo ulibanyemenede. Rabbisakke wamba kuti: “Pele naa wandambila kuti, Tulasyoma Jehova Leza wesu, sa teensi nguwe Hezekiya ngwaakagwisizya tukombelo twakuzilundu azipaililo?” (Isaya 36:⁠7) MaJuda akali abweeda kuli Jehova kutali kumukaka kwinda mukunyonyona tukombelo twakuzilundu azipayililo zyakali munyika.

10 Mpawo Rabbisakke wakabuzya maJuda kuti bakali ampi nini loko kuli yabo. Wakati: “Njookupa mabbiza ali zyuulu zyobile naa uwe ulakonzya kujana basikwaatanta.” (Isaya 36:⁠8) Pesi choonzyo nchakuti kuli ndaba na kuti baalumi baJuda bakayiisigwa kweenzya mabbiza mbache naa kuti mbiingi? Peepe, nkaambo lufutuko lwamaJuda taluyeeme ampi ilaamanguzu. Lugwalo lwaTusimpi 21:​31 lupandulula kuti: “Ibbiza lilabambilwa buzuba bwankondo, pele Jehova ngupa lufutuko.” Kuzwa wawo Rabbisakke waamba kuti bana Asuri mbabo bakalongezegwa aJehova kutali maJuda. Alimwi wamba kuti kansinga teembukubede nikuli bana Asuri tabasikide pe kuzoolwana maJuda.​—⁠Isaya 36:​9, 10.

11 Bayimikilili baHezekkiya teebakali kuyanda pe kuti majwi aRabbisakke amvwigwe abantu bakalaajulu abulambo bwamuunzi. Beendelezi aaba bamaJuda bakakumbila kuti: “Utwaambile tubalanda bako muci-Aramu, nkaambo tulamvwa. Utatwaambili muci-Juda mumatwi aabantu bali kubulambo.” (Isaya 36:​11) Pesi Rabbisakke taakazumina pe kwaambula muchi Aramu. Wakali kuyanda kuti maJuda ayoowe, mpawo babalekele kunjila mumunzi kabatalwanide pe. (Isaya 36:​12) Nikuba boobo, bana Asuri bakaambuula “muci-Juda.” Kuzwa waawo, wakabuzya bantu bakuJerusalemu kuti: “Hezekiya atamweeni, nkambo takooyookonzya kumuvuna.” Kuzwa wawo, wakaamba mbubwakali kuyooba buumi kuti maJuda ayendelezegwa abana Asuri. Wakati: “Amutangane ambebo luumuno akuzwa kumunzi akuza okuno kuli ndime, elyo muyolya umwi aumwi micelo yamisaansa yakwe mwini amicelo yamikuyu wakwe mwini akunywa umwi aumwi maanzi amukalo wakwe mwini, mane nkaze kuzoomutola kunyika ikozyene anyika yanu, nyika yamaila ayawaini, nyika yazinkwa ayamyuunda yamisaansa.”​—⁠Isaya 36:​13-⁠17.

12 MaJuda taakali kuyootebula mumyuunda munyaka ooyo nkaambo kunjila mumuunzi wabo nkubachita banaAsuri, kwakapa kuti bakachilwe kulima. Kulangila kulya misaansa iinoona akunywa maanzi atontoola, chakali chintu chiyandikana loko kubantu bakali kuswiilila kabali abulambo. Pesi Rabbisakke taakanamaninsya pe kubaambila majwi atontoozya mafuwa.

13 Kumajwi aakwe aakusampawula, Rabbisakke wakayungizya amwi achisa. Wakababuzya zyakali kuyoobachitikila maJuda kuti Hezekkiya waamba kuti: “Jehova uyootuvuna.” Rabbisakke, wakayeezya maJuda kuti baleza bamaSamariya bakakachilwa kuvuna misyobo iili kkumi kuzwa kubanaAsuri. Alimwi wakatyeni atala abaleza bazisi zyakazundwa abanaAsuri? Wakati: “Bali kuli ba-Leza ba-Hamati aba-Aripadi? Bali kuli ba-Leza ba-Safaravaimu? Sa bakavuna Samaria mumaanza aangu?”​—⁠Isaya 36:​18-⁠20.

14 Rabbisakke sikukomba baleza bakubeja tazizi pe kuti kuli musiyano mupati akati abana Samaria basikukomba baleza bakubeja aJerusalemu weendelezegwa aHezekkiya. Baleza babana Samaria bakubeja tabakonzyi pe kuvuna misyobo iili kkumi yabwaami. (2 Bami 17:​7, 17, 18) Kulubazu lumwi bantu bakuJerusalemu beendelezegwa aHezekkiya bakasiya kukomba baleza bakubeja akusanguna kukomba Jehova. Nikuba boobo, bayiminini bamaJuda batatu taakwe nzibakamupandulwida pe Rabbisakke atala akambo aaka. “Pele bantu bakaumuna buyo, teebakamuvwiila ijwi niliba lyomwe nkaambo mwami wakalilailide kuti, Mutakamuvwiili pe.” (Isaya 36:​21) Eliyakkimu, Sebbina aJowa bakabweeda kuli Hezekkiya kuti bakamulwiide majwi aRabbisakke. (Isaya 36:⁠22.)

ip-1 389-391 ¶15-17

Mwaami Wakalongezegwa Akaambo Kakuba Alusyomo

Hezekkiya Usala Zyakuchita

15 Mwaami Hezekkiya wakeelede kusala zyakuchita. Hezekkiya wakali kuyoobalekela na banAsuri kuti banjile mumuunzi? Wakali kunojatana abana Egepita na? Naa kuti wakali kuyobalwana alikke? Muchiindi eechi Hezekkiya wakali kataazikene. Wakiinka kutempele lyaJehova mpawo wakatuma Eliyakkimu, Sebbina abaalumi bapati bakali bapayizi kuti bakamvwe makani aJehova kumusinsimi Isaya. (Isaya 37:​1, 2) Kabazweete zigogo zyamasaka, batumwa bamwaami bakabuzya Isaya kuti: “Sunu mbuzuba bwamapenzi abwakutapatilwa abwabweeme . . . Ambweni Jehova Leza wako wamvwa majwi aa-Rabisake, mwami wa-Asuri simalelo wakwe ngwaakatuma kuti asampaule Leza muumi. Ambweni Jehova Leza wako uyootapatila majwi ngaamvwide.” (Isaya 37:​3-⁠5) BanaAsuri bakali kusampawula Leza muumi! Jehova wakali kuyoobachitaanzi nkambo kamajwi akusampawula ngibakaamba? Kwiinda muli Isaya, Jehova wakasimya maJuda kati: “Utayoowi nkaambo kamajwi ngomvwide, balanda bamwami wa-Asuri ngibasampauzya ndime. Amubone! Ndamubikila muuya, nkabela uyoomvwa impuwo akupiluka kucisi cakwe. Omo mucisi cakwe mwini njoomujazya ipanga.”​—⁠Isaya 37:​6, 7.

16 Kuchiindi eechi, Rabbisakke wakiitwa kuti abe kulubazu lwaSanekkalebbu, chiindi mwaami nakali kulwana aLibbina. Sanekkalebbu wakali kuyoolwana aJerusalemu muchiindi chitobela. (Isaya 37:⁠8) Nikuba boobo, kuzwa kwaRabbisakke, takupi kuti Hezekkiya alake kukatazikaana. Sanakkeribbu wakatumizya magwalo aakuyoosezya, ikuti bantu bakuJerusalemu bakaka kuti banaAsuri banjile mumuunzi. Magwalo aaya akali kuti: “Ulimvwide bami ba-Asuri ncibakacitila zisi zyoonse, mbubazinyonyoona. Lino uwe uyoovunwa buti? Elyo zisi bamatata nzibakanyonyoona, sa ba-Leza bazyo bakazivuna? . . . Uli kuli mwami wa-Hamati, amwami wa-Aripadi, amwami wamunzi waSafaravaimu, awa-Hena, awa-Iva?” (Isaya 37:​9-13) BanaAsuri bakali kwaamba kuti, kukaka kuti banjile takugwasyi pe nkaambo kuyoopa kuti bantu bakuJerusalemu banjile mumapenzi!

17 Kakataazikene atala akuti ulasala biyeni, Hezekkiya wakayala magwalo akazwa kuli Sanakkeribbu kunembo lyaJehova, kutempele. (Isaya 37:​14) Munkombyo yakwe iizwa aansi amoyo, Hezekkiya wakakumbila Jehova kuti aswiilile masampu aambwa abanaAsuri. Wakamanisya nkombyo yakwe amajwi ati: “O Jehova Leza wesu, utuvune kumaanza aakwe, kuti zisi zyoonse zyaansi zizibe kuti nduwe Jehova olike.” (Isaya 37:​15-​20) Majwi aaya atondeezya kuti Hezekkiya taakalilangilide kufutulwa kwakwe luzutu, pesi wakali kataazikene amasampu akali kuyooba kuzina lyaJehova ikuti banaAsuri bazunda Jerusalemu.

ip-1 391-394 ¶18-22

Mwaami Wakalongezegwa Akaambo Kakuba Alusyomo

18 Jehova wakasandula Hezekkiya kabelesya Isaya. Wakamubuzya kuti Jerusalemu taakeelede kuzumizya banaAsuri kuti banjile mumuunzi pe, pesi wakeelede kulyiiminina. Isaya wakaamba majwi aaJehova atala abanaAsuri kuli Sanakkeribbu ati: “Mwana musimbi nakalindu wa-Zioni wakusampaula, wakudika. Mwana musimbi wa-Jerusalemu waguna-guna mutwe kusule lyakwe [kuweela].” (Isaya 37:​21, 22) Jehova wakayungizya kati: ‘Nguni ngusampaula akumuubya? Ndiliizi milimu yako. Uyanda zintu zipati alimwi ulalidunda. Usyoma mpi yako alimwi wazunda minzi miingi. Pesi tachambi kuti tuzundiki pe. Ndiyolobya makanze aako. Ndiyookuzunda. Ndilakuchita mbuli mbwakachita bamwi. Ndiyobikka kalobyo mumpemo yako akukubweedezya ku Asiriya!’​—⁠Isaya 37:​23-⁠29.

“Eechi Chiyooba Chitondeezyo Chanu”

19 Niinzi chitondeezyo Hezekkiya nchakalaacho kuti businsimi bwa Isaya bwakali kuyozuzikizigwa? Jehova wakasandula kuti: “Lino eci chiyokubeda citondeezyo. Mwaka uno muyoolya izyakalimeneka zilike, amumwaka wabili muyoolya zizwa muli nzizyo, elyo mumwaka watatu muyobyala akutebula, muyobyala myuunda yamisaansa akulya micelo kuli njiyo.” (Isaya 37:​30) Jehova uyoobapa chakulya maJuda asinkilidwe. Nikuba kuti tabakoyookonzya pe kulima nkambo kakukkala kwabana Asuri, bakali kuyopona akuvululida zilimenena zyaminyaka yakiinda. Mumunyaka wakali kutobela, wakali munyaka waSabata, tiibakeelede kulima pe, nikuba kuti tibaakali achakulya pe. (Kulonga 23:​11) Jehova wakasyomezya kuti, ikuti bantu baswiilila Jwi lyakwe, bakali kuyootebula chakulya chiingi loko. Mpawo, mumwaaka wakali kutobela, bakali kuyobyala mbuli minyaka yoonse akubotelwa butebuzi bwamaboko aabo.

20 Jehova ukozyanisya bantu bakwe amusamu muyumu kuuzyukula: “Nkabela cipanzi caluzubo lwaJuda cicisyeede ciyoboola kusimpa miyanda ansi akuzyala micelo ajulu.” (Isaya 37:​31, 32) Nisimpe kuti aabo basyoma muli Jehova takwe nchibayoowa pe. Bo alunyungu lwabo bayokkalilila munyika.

21 Ani makanze mabi bana Asuri ngibakalawo atala aJerusalemu? Jehova usandula kati: “Takooyoonjila mumuunzi uno, nikuba kufusa muvwi mulinguwo, nikuba kulibonya kunembo lyawo antobo, nikuba kuyaka citantilo cavu kulinguwo.” (Isaya 37:​33, 34) Takukoyooba kulwana lubo akati kaAsiriya aJerusalemu. Chiyoogambya nchakuti bayoozundwa kabatalwanide, mbana Asuri kutali maJuda pe.

22 Kusyomeka kwaJwi lyakwe, Jehova wakatuma mungelo kuti akanyonyoone basikalumamba baSanekkalebbu mbakatembede baalumi bali 185 000. Eezi zyakachitikila kuLibbina, aawo Sanekkalebbu kalikubuka akujana kuti beendelezi, maami abapati bampi balifwide boonse.

Mumawuse, wakabweeda ku Niniva, pesi mukati kakuzundwa koonse ooku, wakayumya mutwe akwiinkilila kunembo kakomba Nisrokki, leza wakubeja. Kakuli kwayinda minyaka, kali kukomba mutempele lyaNisrokki bana bakwe balombe babili bakamujeya. Alubo Nisrokki utaponi, wakatondeezya kuti takwe nguzu zyakumufutula.​—⁠Isaya 37:​35-⁠38.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w08 5/15 26 ¶4

Atube ‘Abusalazi Cakuyoowa Leza’

‘Kuyooba Inzila Yabusalazi’

Jehova wakaambilizya kuti babelesi bakwe bakali kubuzike kuBabuloni bakali kuyoobweeda kunyika yabo. Businsimi oobu bwakali kuti: “Nkabela nkukonya oko kuyooba mugwagwa anzila. Iyootegwa Inzila yabusalazi.” (Is. 35:8a) Majwi aaya atondeezya kuti Jehova wakali kuyoogwasya maJuda kuti abweede kunyika yabo akuti wakali kuyoobakwabilila mulweendo lwabo.

w08 5/15 27 ¶1

Atube ‘Abusalazi Cakuyoowa Leza’

“Sinyenda Abafubafuba Tabakooyooleya Mulinjiyo”

Mu 537 BCE., maJuda akali kubweeda akaleelede kuba azyeelelo zyakali kuyandikana. Kulibabo bakali kweelela kweenda munzila ya “busalazi,” Isaya 35:8b yamba kuti: “Iyootegwa inzila yabusalazi. Mulinjiyo tamukooyooinda basofweede, pele iyooba yabantu bakwe. Sinyenda abafubafuba tabakooyooleya mulinjiyo.” Kaambo kapati kakali kupa kuti maJuda abweede kuJerusalemu kakali kakuti bakabambulule bukombi bwakasimpe, nkinkaako teekwakali kuyandika bantu balisumpula, batalemeki malayilile aaLeza, naa basofweede mukukombi. Bakali kubweeda, bakeelede kutondeezya kuti balazilemeka zyeelelo zyaJehova zisumpukide.[6a] Abo bayanda luzyalo lwaLeza beelede kuchita oobo. Bakeelede kuba ‘abusalazi cakuyoowa Leza.’ (2 Kor. 7:⁠1) Njiili michito mibi njitweelede kutantamuka?

w07 1/15 8 ¶6

Makani Aazwa Mubbuku lya Isaya​—⁠II

Ziiyo Nzitujana:

36:​2, 3, 22. Nikuba kuti wakali wagwisigwa kuti abe mulangizi pesi Sebina wakazumizigwa kuti ayinkilile kunembo kabeleka mung’anda yamwaami kali mulembi. (Isaya 22:​15, 19) Nikuba kuti twayimikizigwa kuchita imwi milimu mumbunga yaJehova, tweelede kwiinkilila kunembo katubelekela Jehova kufumbwa mputubede.

JANUARY 23-​29

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | ISAYA 38-​42

“Jehova Ubapa Manguzu Bantu Bamusyoma”

ip-1 409-410 ¶23-25

“Umbulizya Bantu Bangu”

“Eezi Zyoonse Nguni Wakazilenga?”

23 Kuli kamwi kaambo nkibakeelede kubikkila maanu maJuda akali kubuzike. Muntu ubasyomezya kubafutula Mulengi wazintu zyoonse alimwi ulamanguzu agambya. Kuti alitondeezye mbwali mupati, Jehova wakaamba manguzu aakwe aakulenga zintu mbaagambya wakati: “Lino nguni ngumukonzya kundikozyanya awe? Nguni ngutukonzya kweelana awe? mbwaamba Uusalala. Amuululale mubone kujulu. Eezi zyoonse nguni wakazilenga? Ulapozya makamu aazyo cakubala mweelwe wazyo. Zyoonse buyo ulaziita mazina. Mubupati bwakwe bugambya, mbwali singuzu, taakwe niiba yomwe iibulika.”​—⁠Isaya 40:​25, 26.

24 Uusalala waIsrayeli ulalyaambwiida. Katondeezya kuti taakwe ngwakozyanisigwa aawe pe, Jehova wakaambuula atala anyenyeezi zyakujulu. Mbuli mweendelezi wampi uupa malayilile kuli basilumamba, Jehova weendelezya nyenyeezi. Ikuti kakonzya kuzibunganizya, chaamba kuti taawe “niiba yomwe iibulika.” Nikuba kuti nyenyeezi nzyiingi, pesi Jehova ulayiita imwi ayimwi azina lyayo naa amazina akulengwa kwazyo. Mbuli mbubachita basilumamba baswiilila, balakkala abusena bwabo, kababambikene nkaambo Mweendelezi wabo uli ‘amanguzu aagambya.’ Nkinkaako, maJuda akali mubuzike akali kukonzya kusyoma Jehova. Mulengi weendelezya nyenyeezi ulakonzya kugwasya babelesi bakwe.

25 Ngwani uukonzya kukaka kutambwa aLeza kulembedwe muli Isaya 40:​26 kwakuti: “Amuululale mubone kujulu”? Basikulanga-langa nyenyeezi mazubaano bakaamba kuti nyenyeezi zili kujulu zilagambya kwiinda mbuli mbuzyakali kuboneka muchiindi cha Isaya. Alubo, basikulanga-langa nyenyeezi kababelesya minchina iisumpukide itegwa ma telescope, baamba kuti, kuli milalabungu ili anyenyeezi zyiinda kumabbiliyoni aali 125. Nkamboonzi nikuli oobo? Uumwi mulalabungu uutegwa Milky Way, uli anyenyeezi zyiinda kumabbiliyoni aali 100! Luzibo luli boobu lupa kuti tumuyoowe Mulengi wesu akusyoma kuti businsimi bwakwe bulazuzikizigwa.

ip-1 413 ¶27

“Umbulizya Bantu Bangu”

27 Isaya wakalemba majwi aJehova akali kutondeezya mbubakali kulimvwa bantu bakali mubuzike kuBbabbiloni yakali kule loko akulimbabo. Bamwi bakali kuyeya kuti “inzila,” chaamba buumi buyumu mbubakali kupona, Leza taakali kububona pe. Bakali kubonaanga Jehova takwe bululami pe akaambo kabuyumu-yumu mbubakali kuswaana. Bakayeezegwa zintu nzibakazi, chaamba zintu nzibakayiiya mubuumi bwabo naa kuzwa kumakani ngibakabuzigwa. Jehova ulakonzya alimwi ulayanda kufutula bantu bakwe. NguLeza utafwi alimwi Mulengi wazintu zyoonse zili munyika. Nikuba boobo uchili amanguzu ngakalaawo chiindi nakaalenga zintu, alimwi nikuba Bbabbiloni lilaamanguzu nguwe wakayilenga. Leza uliboobu takatali pe alimwi ulabagwasya bantu bakwe. Bantu tabakonzyi pe kumvwisisisya nzila Jehova njachita aayo zintu, busongo bwakwe, luzibo amaboneno akwe.

ip-1 413-415 ¶29-31

“Umbulizya Bantu Bangu”

29 Naakali kwaambuula atala akubapa manguzu bantu bakakatede, Jehova wakali kuyeeya musinzo mulamfu, uminya ngubakeelede kweenda bantu bakali mubuzike kababweeda kuli mbabo. Jehova wakeyeezya bantu bakwe kuti mbube bwakwe, kugwasya bantu bakatede balangila kugwasigwa anguwe. Nikuba “basankwa-sankwa” naa “bakubusi” balakonzya kukatala naa kulebwa. Pesi Jehova usyomezya basyomi bakwe kubapa nguzu zyakweenda akuchijaana. Kuuluka kwagumbe kutakataazyi, kaliyalide mababa alyo kwachiindi chilamfu, nchikozyano chili kabotu chitondeezya kuti Leza ulabapa nguzu babelesi bakwe. MaJuda akali mubuzike taakali kukonzya kumana manguzu pe akambo kalugwasyo luliboobu luzwa kuli Leza.

30 Mavesi aaya alikumamanino achaandano 40 cha Isaya, alaamajwi awuumbulizya maKristu akasimpe alikupona mumazuba akumamanino anyika eeyi mbi. Kulawumbulizya kuziba kuti Leza ulakubona kulisimya nkutuchita kumapenzi, kutalulamika nkutuswaana, zintu zitupa kukataazikana amapenzi. Tulakonzya kuba achoonzyo kuti Mulengi wazintu zyoonse, Ooyo ‘uli abusongo butabaliki,’ ulalulamika zintu zyoonse muchindi chakwe amunzila yakwe. (Intembauzyo 147:​5, 6) Pesi kwalino tuyanda kugwasigwa anguwe kuti tulisimye. Jehova ulaazintu zitamani, ulakonzya kupa babelesi bakwe “inguzu zitamani,”chiindi nibaswaana amapenzi.​—⁠2 BaKorinto 4:⁠7.

31 Yeeya atala maJuda aakali mubuzike muBbabbiloni mumwaanda wamunyaka wa 6 B.C.E. Muunzi wabo waJerusalemu wakali waba matongo alimwi temple lyabo lyakali lyanyonyoonwa. Businsimi bwa Isaya bwakali azisyomezyo zyuumbulizya zyakali kupa bulangizi bwakuti Jehova uyoobabweedezya kumuunzi wabo. Mumunyaka wa 537 B.C.E., Jehova wakabweedezya bantu bakwe kulimbabo, katondeezya kuti nguSikuzuzikizya zisyomezyo zyakwe. Andiswe tulakonzya kusyoma Jehova chakumaninina. Zisyomezyo ziyooyetwa aBwaami bwakwe, zilembedwe mubusinsimi bwa Isaya ziyoozuzikizigwa. Aaya makani mabotu alimwi mumuni kubantu boonse.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w03 7/1 17 ¶17

“Leza Nduyando”

17 Mulwiimbo lwakulumba lwakayimbwa aHezekkiya chiindi nakachisilwa kufwa, wakaamba majwi aatobela atala aJehova: “Zibi zyangu zyoonse wazisowela kusule lyako.” (Isaya 38:​17) Lugwalo oolu lwaamba kuti Jehova usowela zibi zyabantu beempwa kusule Lyakwe, kuchitila kuti Ataziboni naa kuziyeeya. Kweendelana abumwi bupanduluzi, majwi aaya aamba kuti: “Uchitaanga teendakabisya pe.” Tazyuumbilizyi na eezi?

w15 2/15 8 ¶13

Amutobelezya Kulibombya kwaJesu Aluzyalo Lwakwe

13 Majwi aakwe aaluzyalo. Moyo waluzyalo waJesu wakapa kuti aambuule abamwi chaluzyalo, kapati bakali kulangilwa aansi. Mwaapostolo Matayo wakaamba majwi a-Isaya kuli Jesu aakuti: “Itete lifuyikide takalityoli, kamuni kasuka takakazimyi.” (Is. 42:⁠3; Mt. 12:​20) Jesu wakali kwaambuula munzila iisungwaazya bantu bakali mbuli tete litifukide naa katambo kalampi kaamba kuzima. Wakali kukambawuka mulumbe wabulangilizi kuti ‘azowange batyokede mumyoyo.’ (Is. 61:⁠1) Wakabatamba kaamba kuti, amubole kulindime “nomukatede nomulemenwa” alimwi wakabasyomezya kuti, “mulakatalukwa.” (Mt. 11:​28-​30) Wakasyomezya basikumutobela kuti Leza ulaaluzyalo kubakombi bakwe boonse kuswaanizya, “abaniini” baboneekanga tabakwe lugwasyo pe.​—⁠Mt. 18:​12-​14; Luka 12:​6, 7.

JANUARY 30–​FEBRUARY 5

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | ISAYA 43​-46

“Jehova NguLeza Uzuzikizya Businsimi”

ip-2 71-72 ¶22-23

Leza Wakasimpe Waambilizya Lufutuko

22 Basinsimi bakubeja tabaambi pe buzuba achiindi nibaambilizya zizoochitika, nkaambo bayoowa kuti bazotegwa mbabeji kuti tiizyachitika mubuzuba oobo. Kusiyana ambabo, kabelesya Isaya, Jehova wakaamba zina lyamwaalumi ngwaakali kuyoobelesya kwaangununa bantu mubuzike kuchitila kuti bayinke kulimbabo bakayakulule Jerusalemu atempele. Zina lyakwe ngu Kkoresi alimwi uzibikene kuti nguKkoresi Mupati waPesiya. Alubo, Jehova wakaamba nzila nzyakali kuzoobelesya Kkoresi kuti anjile muBbabbiloni wakalikwabilidwe kapati. Bbabbiloni wakali kwabilidwe amalambo malamfu aamigelo yamaanzi yakazyungulukide muunzi woonse. Kkoresi wakali kuyoonyona Mulonga Efrata, chikwabililo chipati chabanaBbabbiloni, kuchitila kuti kumuubile kunjila. Bazyalwaano ba Herodotus a Xenophon, bakati, Kkoresi wakayinka ali imwi ndawu yakali chaajulu-julu kwamulonga kuBbabbiloni alimwi wakanyona maanzi amulonga waEfrata kusikila wayuminina, zyakuti basilumamba bakwe bakakonzya kuzubuka. Nikuba kuti mulonga mupati Efrata wakali kukonzya kukwabilila muunzi waBbabbiloni pesi mulonga ooyo, wakayuminina.

23 Kutegwani atala abusinsimi bwakuti Kkoresi wakali kuyoowangununa bantu baLeza akubona kuti Jerusalemu atempele zyayakululwa bupya? Mumajwi akwaambilizya aali muBbayibbele, Kkoresi wakati: “Mbuboobu mbwaamba Koresi mwami wa-Persia. Zisi zyoonse zyaansi, Jehova mwami wakujulu wazyaaba mumaanza aangu. Alimwi wandilailila kumuyakila ing’anda mu-Jerusalemu mucisi ca-Juda. Lino nguni akati kanu uli wabantu bakwe? Leza wakwe abe awe. Anyamuke kuya ku-Jerusalemu mucisi ca-Juda, ayake ing’anda ya-Jehova Leza wa-Israyeli. Ngonguwe Leza uukede mu-Jerusalemu.” (Ezara 1:​2, 3) Majwi aJehova kwiinda muli Isaya akazuzikizigwa!

ip-2 77-78 ¶4-6

Jehova, “Leza Uululeme, Mufutuli”

4 Kwiinda muli Isaya, Jehova wakaamba atala aKkoresi kachitaanga wazyalwa kale nikuba kuti muchindi chaIsaya, Kkoresi taakanazyalwa pe. (BaRoma 4:​17) Mbukunga Jehova wakaamba kakuchili chiindi kuti Kkoresi wakali kuyoochita kuti mulimu mupati, chaamba kuti Kkoresi wakali “munanike wakwe.” Kwiinda mukugwasigwa aLeza, Kkoresi wakali kuyoozunda zisi akupa kuti maami atabi anguzu naa kumulwana. Chiindi Kkoresi naakali kuyoolwana Bbabbiloni, Jehova wakali kuyoochita kuti milyango yamuunzi isiigwe bukwazi akuti ibe mbuli milyango yakapwachuulwa. Wakali kuyoogwasya Kkoresi kagwisya zyoonse zyakali kuyoomuleba. Kumamanino, mpi yaKkoresi yakali kuyoozunda muunzi akubweza zintu “ziyandisi ziyubikidwe,” chaamba buvubi bwabo bukkala asisikene. Nzizyo zyakaambilizigwa aIsaya. Majwi akwe akazuzikizigwa na?

5 Kakwiindide minyaka ili 200, Isaya kalembede businsimi bwakwe, mumunyaka wa 539 B.C.E, Kkoresi wakasika abulambo bwaBbabbiloni kuti azobalwane. (Jeremiya 51:​11, 12) Pesi banaBbabbiloni teebakali kulikataazya pe. Bakali kuyeeya kuti muunzi wabo tuuzundiki pe. Bulambo bwamuunzi ooyu bwakali kubonekaanga mbulamfu loko akaambo kamaanzi azwa kumulonga wa Efrata akali kukwabilila muunzi ooyu. Kwaminyaka yiinda ku100, taakwe sinkondonyina wakakonzya kuzunda muunzi waBbbbiloni! Alubo, mweendelezi wa Bbabbiloni Bbelisazara, wakalimvwa kakwabilidwe zyakuti mubuzuba oobo wakali apobwe abasilutwe bamunkuta yakwe. (Daniele 5:⁠1) Mubusiku oobo bwa October 5/6, Kkoresi wakabelesya nzila yabuchenjezu yakubalwana.

6 Kabali chaajulu kuzwida mulonga waEfrata, kuya kumuunzi waBbabbiloni, ma-injiniya aaKkoresi akasya mugelo wakali kupawula maanzi aamulonga waEfrata kuchitila kuti utakunki kuya kumusaanza kumuunzi waBbabbiloni. Teekwakatola chiindi pe, mulonga waEfrata wakayosa, zyakuti basilumba baKkoresi bakakonzya kuzubuka kuti banjile mumuunzi. (Isaya 44:​27; Jeremiya 50:​38) Zyakagambya nzyakuti, mbuli mbakaambide Isaya, milyango yakali afwiifwi amulonga yakali julikide. Mpi yaKkoresi yakanjila muBbabbiloni, yakabweza nkuta yamwaami, akujaya Mwaami Bbelisazara. (Daniele 5:​30) Mubuzuba bumwi biyo, muunzi wakazundwa. Muunzi waBbabbiloni wakawa alimwi businsimi bwakazuzikizigwa.

ip-2 79-​80 ¶8-10

Jehova, “Leza Uululeme, Mufutuli”

Zyakali Kuyoopa Kuti Jehova Amufwide Luzyalo Kkoresi

8 Naakazwa kwaamba kuti Bbabbiloni lyakali kuyoozundwa ambulyakali kuyoozundwa, Jehova wakaambuula kaambo nchakali kuyoopa kuti Kkoresi azunde. Kali kwaambuula aKkoresi mumajwi aabusinsimi, Jehova wakati “kuti uzibe kuti ndime Jehova iwakakwiita muzina lyako, nkukuti Leza wa-Israyeli.” (Isaya 45:3b) Eezi zileelela kuchitila kuti mweendelezi wane, wanyika yoonse waambidwe muBbayibbele, azibe kuti kuzunda kwakwe kupati kwakachitika akaambo kakugwasigwa amuntu mupati kwiinda nguwe, Jehova Mweendelezi Wanyika Yoonse. Kkoresi wakeelede kuzumina kuti ooyo wakamwiita naa wakamubuzya kuti achite mulimu ooyo, nguJehova Leza waIsrayeli. Makani aali muBbayibbele atondeezya kuti Kkoresi wakazumina kuti kuzunda nkwakachita kwakazwa kuli Jehova.​—⁠Ezara 1:​2, 3.

9 Jehova wakapandulula kaambo kabili kakapa kuti Kkoresi azunde muunzi waBbabbiloni. Wakati: “Nkaambo kamulanda wangu Jakobo, a-Israyeli ngunsalide, nciceeco, cindakwiitila muzina lyako. Ndakuulika izina nekuba kuti tona kundiziba.” (Isaya 45:⁠4) Kuzunda kwaKkoresi muunzi waBbabbiloni kwakayoosya nyika yoonse. Kwakawisya bweendelezi bwanyika yoonse akubusya bumwi bweendelezi alimwi kwakasiya mpuwo alwaano kumazyalani akali kuzotobela. Nikuba boobo, bamwi bantu bamuzisi zimwi bakali kubona zintu eezi kazichitika, bakagamba kuziba kuti zyakachitika akaambo kabantu ‘batakwe makani pe,’ chaamba maJuda akali mubuzike kuBbabbiloni, akali bazukulu baJakobo. Pesi mumeso aaJehova, bantu aaba bakali kuyoofutuka, bazwa muchisi chaIsrayeli bakali kuyandikana loko. ‘Mbalanda’ bakwe. Kuzisi zyoonse zili munyika, maIsrayeli mbantu bakwe “basalidwe.” Nikuba kuti Kkoresi taakamwizi pe Jehova, pesi wakabelesegwa aJehova kali munanike Wakwe kuti anyonyoone muunzi wakali kukaka kwaangununa bazike. Taakali makanze aaLeza kuti bantu bakwe mbaakasalide, bazungaane munyika yabuzike.

10 Kuli kaambo katatu kayandikana kakapa kuti Jehova abelesye Kkoresi kuzunda Bbabbiloni. Jehova wakati: “Ndime Jehova, taakwe umbi. Taakwe Leza umbi kunze kwangu. Njokuyumya nekuba kuti tona kundiziba, kuti bazibe bantu boonse, kuzwa kubuzwezuba akuzwa kububbila, kuti taakwe umbi kunze kwangu. Ndime Jehova, taakwe umbi.” (Isaya 45:​5, 6) Nisimpe kuti kuwa kwa Bbabbiloni, Bweendelezi Bwanyika Yoonse, kutondeezya Bupati bwaJehova, akuti bantu boonse beelede kuziba kuti nguwe alikke weelede kukombwa. Bantu bazwa kuzisi zisiyene-siyene, kuzwa kubuzwezuba kusika kububbila bayooziba kuti Jehova nguwe alikke Leza wakasimpe akaambo kakuti bantu baLeza baangununwa.​—⁠Malaki 1:⁠11.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w14 11/15 21-22 ¶14-16

“Bantu Bali aLeza Wabo Jehova”

CHISI CHABAKAMBONI

14 MaIsrayeli akali kukomba Leza wabo, Jehova, pesi zimwi zisi zyakali kukomba baleza bazyo bakubeja. Kuchiindi cha Isaya, Jehova wakakozyanisya mbuzyakabede zintu munyika achindi nikubetekwa kaambo munkuta. Wakabuzya baleza bazimwi zisi kuti bayete bakamboni bakali kutondeeya kuti bali amanguzu, kwiinda mukwamba kuti: “Bamasi boonse babungane, inzubo zyoonse ziyooboloke. Nguni akati kabo uukonzya kutulwiida aya makani akutukananina makani aaciindi. Balete bakamboni babo kuti babalulamike. Baswiilile akuzumina kuti, Ndusinizyo.”​—⁠Is. 43:⁠9.

15 Baleza bazimwi zisi teebakali kukonzya kupa bumboni bwakuti balaamanguzu. Bakali zikozyano biyo, zitaambuuli nzibakali kuchita chakunyampula biya. (Is. 46:​5-⁠7) Kuli lumwi lubazu, Jehova wakabuzya maIsrayeli bantu bakwe kuti: “Ndinywe bakamboni bangu, . . . alakwe mulanda wangu ngundisalide ngukamboni, kuti muzibe, mundizuminine, mumvwisye kuti ndime oyo uuliwo. Taakwe Leza iwakanditaangunina kubumbwa, alimwi takwe uuyondisyaala munsi lyangu. Ndime, ndime Jehova. Taakwe Mufutuli umbi. Ndinywe bakamboni bangu, . . . Ndime Leza.”​—⁠Is. 43:​10-⁠12.

16 Majwi aakuti, “lino nguni Leza mupati-kampatila?,” akali kujatikizya zilenge zyoonse alimwi bantu baJehova basalidwe bakeelede kwaambilizya chaantanganana kuti Jehova nguLeza wakasimpe. Wakabayita kuti: “Bantu mbendakalibumbila kuti banditembaule.” (Is. 43:​21) Bakali kwiitwa azina lyakwe. Akaambo kakuti bana Israyeli bakali baangununwa aJehova kuEgepita, bakeelede kulijata kabotu kuchitila kuti basumpule bweendelezi bwaLeza kubantu bamwi. Munzila njiyeeyi, ntaamu njibakali kuyoobweza yakali kuyookozyana antaamu musinsimi Mika njaakasiila bantu baLeza mazubaano naakamba kuti: “Nkaambo misyobo yoonse ileenda muzina lyamizimu yayo, aswebo tuleenda muzina lya-Jehova Leza wesu lyoonse mane kukabe kutamani.”​—⁠Mik. 4:⁠5.

ip-2 60 ¶24

“Ndinywe Bakamboni Bangu”!

24 Luzyalo lwaLeza teelwakali kuyooba akaambo kakuti maIsrayeli akeempwa, pesi akaambo kakuyanda kwakwe. Nkani eeyi yakali kuswaanizya zina lyakwe. Kaansinga Leza wakalekelezya maIsrayeli kubuzike, zina lyakwe lyakali kuyosampawulwa abamwi bantu. (Intembauzyo 79:⁠9; Ezekiele 20:​8-​10) Mbukubede mazuba aano kufutulwa kwabantu kutobela kusalazigwa kwazina lyakwe akusumpulwa kwabweendelezi bwakwe. Nikuba boobo, Jehova ulabayanda aabo batobela malayilile aakwe chakumaninina abamukomba mumuuya amubwini. Utondeezya luyando kubananike akumbelele zimwi, kwiinda mukusalazya milandu yabo muchinunuzyo chaJesu Kristu.​—⁠Johane 3:​16; 4:​23, 24.

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share