Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu.
NOVEMBER 7-13
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | TUSIMPI 27-31
“Bbayibbele Lipandulula Mukayintu Mubotu Mbabede”
(Tusimpi 31:10-12)
w15 1/15 20 ¶10
Amubelekele Kuba Alukwatano Lusimide, Lubotezya
10 Mukayintu uli amulimu mupati nkaambo ‘mweenzinyina’ amulumaakwe. (Malk. 2:14) Ugwasizya kusala kuchitwa mumpuli kwiinda mukwaamba nzyayeeya ambalimvwa munzila yabulemu pesi kalibombya. Mwaalumi uuchenjede ulaziswiilila zyaambwa amukayintu wakwe. (Tus. 31:10-31) Kulibombya nkwachita, kweeta kubotelwa, luumuno akujatana mumpuli alimwi kupa kuti baalumi abakayintu bakkutisikane akaambo kakuti balikubotezya Leza.—Ef. 5:22.
w00 2/1 31 ¶2
Malayilile Aabusongo Aazwa Kuli Bayina
Lemueli wakabuzigwa majwi aatobela atala amukayintu uuli kabotu: “Moyo wamulumaakwe ulamusyoma.” (Vesi 11) Eezi tazyambi kuti weelede kupegwa mvumo muzintu zyoonse nzyachita. Nikuba boobo, bakwetene beelede kwaambuuzyania atala akusala kupati, kuli mbuli kuula zintu zidula naa nzila yakukomezya bana. Kwaambuuzyania muzintu zili boobu, kupa kuti bamvwanane loko.
it-2 1183
Mukayintu
Bakayintu bakali kukwabililwa aMulawu. Nikuba kuti baalumi mbabo bakali kulangililwa kuba ajulu mumabambe aalukwatano, Leza wakali kuyanda kuti balanganie mpuli zyabo muzintu zyakunyama azyabukombi. Alubo, kubisya kwakali kuchitika mumpuli kwakali kulangilwa kuli nguwe, eezi zyakali kupa kuti abe amukuli mupati. Nikuba kuti mwaalumi wakali amikuli myiingi kwiinda mukayintu, mulawu waLeza wakali kukwabilila bakayintu alimwi bakali kupegwa mukuli uusiyene awabaalumi kuchitila kuti bapone buumi bubotezya, bulaampindu.
Zikozyano ziche zyakali muMulawu atala abakayintu nzyakuti: Kufumbwa mwaalumi naa mwanakazi uchita bumambe wakali kujayigwa. Ikuti mwaalumi wayeeyela kuti mukayintu wakwe ulameendelo atali kabotu, wakali kumweeta kumupayizi, kuchitila kuti Jehova abeteke nkani eeyi, mpawo, ikuti kwajanika kuti mukayintu uli aamulandu, wakali kupegwa chisubulo chakutazyala; pesi ikuti wajanika kuti taakwe mulandu, mulumaakwe wakeelede kumupa da kuchitila kuti zibe antanganana kuti mukayintu taakwe mulandu pe. (My. 5:12-31) Mwaalumi wakali kukonzya kuleka mukayintu wakwe ikuti wajana kuti uli amulandu. Eezi zyakali kuswaanizya kutamulemeka, naa kweeta masampu mumpuli naa kuli wisizyala. Pesi mukayintu wakali kwabilidwe nkaambo mulumaakwe wakeelede kulemba lugwalo lwakulekana. Eezi zyakali kupa kuti akonzye kukwatwa lubo. (Dt. 24:1, 2) Ikuti mukayintu wachita chikonke chipa kuti mulumaakwe ayeeye kuti taakasala kabotu naa chikonzya kunyongania mpuli, mulumaakwe wakali kukonzya kuchimanisya. (My. 30:10-15) Eezi zyakali kukwabilila mukayintu, kuchitila kuti atafwambaani kutola ntaamu ikonzya kumunjizya mumapenzi.
Maali akali kuzumizigwa muMulawu waMusa pesi kwakali umwi mulawu wakaliwo kuchitila kuti bakayintu bakwabililwe. Mulumi taakali kukonzya kubwezela bupati bwamwana mutaanzi wamukayintu utayandwi akubupa mwana wamwanakazi ngwayandisya. (Dt. 21:15-17) Ikuti mwana musimbi wakuIsrayeli wawuzigwa awisi kuti abe muzike mpawo simalelaakwe wamubweza kuti abe mukayintu wakwe, simalelaakwe taakali kukonzya kumuuzya ikuti taamubotezya, naa kumuuzya kuli bamuzwakule. (Kul. 21:7, 8) Ikuti simalelaakwe naa mwanaakwe mulombe wamukwata mpawo wakwata umwi mukayintu, mwanakazi ooyo wakeelede kupegwa chakulya, zyakuzwaata, akukkala akupegwa zyeelede mulukwatano.—Kul. 21:9-11.
Ikuti mulumi waamba kuti mukayintu wakwe taakali musimbi nakalindu chiindi nakamukwata, pesi kwajanika kuti makani aaya ngakubeja, wakali kupegwa chisubulo chakuti abbadale mali iikkwana kusela tubili yakali kwitilwa musimbi nakalindu alimwi taakeelede kumuleka pe kwabuumi bwakwe boonse. (Dt. 22:13-19) Ikuti mwaalumi wajata musimbi nakalindu uutanakwatwa akoonana anguwe, mwaalumi ooyo wakeelede kumusela, alubo wakeelede kumukwata ikuti wisi wazumina, mpawo taakeelede kumuleka kwabuumi bwakwe boonse.—Dt. 22:28, 29; Kul. 22:16, 17.
Nikuba kuti baHebrayo bakali kubabona munzila iisiyene ambubabonwa bakayintu mazubaano, bakayintu basyomeka bakali kubotelwa amikuli yabo amilimu njibakali kuchita. Mukayintu wakali kugwasilizya mulumaakwe, kukomezya bana, kulangania mpuli akukkutisikana azintu zyiingi zimubotezya nkaambo wakali kukonzya kutondeezya zipo zyakwe chakumaninina.
Mukayintu Mubotu Mbabede. Chaandano 31 chaTusimpi chipandulula kubotelwa amilimu iichitwa amukayintu uusyomeka. Kwaambwa kuti mulumaakwe umubona kayandika kwiinda mabwe mayandisi. Mulumaakwe ulamusyoma. Ubeleka changuzu kwiinda mukusumina mpuli yakwe zyakuzwaata, kuula ziyandikana mumpuli, kubeleka mumuunda, kulanga-langa zyamung’anda ababelesi, kugwasya bamwi, kusamika kabotu mpuli yakwe, kubeleka kuti ajane ziyandika mumpuli, kubambila mpuli yakwe kumapenzi aakonzya kuba, kwaambuula chabusongo amunzila iili kabotu, alimwi mulumaakwe abana bakwe balamulumbayizya nkaambo uyoowa Jehova akuchita milimu mibotu alimwi eezi zipa kuti mpuli yakwe amulumaakwe balemekwe. Nisimpe kuti muntu wajana mukayintu mubotu wajana chintu chibotu alimwi Jehova ulamulongezya.—Tus. 18:22.
Mumbungano yachiKristu. Mumbungano yachiKristu mwaalumi weelede kuba amwanakazi uumwi luzutu. (1 Kor. 7:2;1 Tim. 3:2) Bakayintu bapedwe mulawu wakuti beelede kulibombya kubalumi babo, nikuba kuti balakomba naa kuti tabakombi. (Ef. 5:22-24) Bakayintu beelede kupa balumi babo zyeelede mulukwatano, ambabo balumi beelede kuchita oobo, nkaambo, “mwanakazi takonzyi kuchita mbuli mbwayanda kumubili wakwe.” (1 Kor. 7:3, 4) Bakayintu balayililwa kuti kulibamba kwabo kube kwamukati kamoyo, kuti batondeezye michelo yamuuya akuti nzila njibalijataayo ikonzye kukwela balumi babo batasyomi.—1 Pet. 3:1-6.
Munzila Yachikozyano. Munzila yachikozyano, Jehova wakati maIsrayeli mukayintu wakwe akaambo kachizuminano nchakachita ambabo. (Is. 54:6) Mpawo mwaapostolo Paulu wamba kuti Jehova nguwisi wamaKristu ananikidwe amuuya uusalala alimwi wamba kuti “Jerusalemu wakujulu” mbayina, kakuchitaanga Jehova ulimukwete Jerusalemu wakujulu kuchitila kuti akonzye kuzyala maKristu ananikidwe amuuya uusalala. (Gal. 4:6, 7, 26) Mbungano yachiKristu yambwa kuti ngunabwiinga naa kuti mukayintu waJesu Kristu.—Ef. 5:23, 25; Ciy. 19:7; 21:2, 9.
(Tusimpi 31:13-27)
w00 2/1 31 ¶3-4
Malayilile Aabusongo Aazwa Kuli Bayina
Mwanakazi mubotu ulaazintu ziingi zyakuchita. Muvesi 13 kusika ku 27 kuli malayilile miingi loko bakayintu bapati abaniini ngibakonzya kubelesya anga alagwasya mpuli zyabo. Muchikozyano, mazubaano mbukunga zigogo zyadula, mwanakazi musungu ulakonzya kuyiila milimu yamaboko kuchitila kuti mpuli yakwe kiizwaata akuboneka kabotu. (Mavesi 13, 19, 21, 22) Ulalima nzyakonzya akuula chabusongo kuchitila kuti mali itamanini kukuula chakulya.—Vesi 14, 16.
Zilaantanganana kuti mwanakazi ooyu talyi “cilyo cabutolo.” Ubeleka changuzu alimwi wiichita kabotu milimu yakwe. (Vesi 27) “Ulaanga cikungu cakwe anguzu,” chamba kuti ulilipedelede kuchita milimu yoonse. (Vesi 17) Ulabuka kuseni-seni zuba kalitanazwa kuti achite milimu yakwe alimwi ulabeleka changuzu kusika mansiku. Eezi zili mbuli kuti lampi limwinika milimu yakwe talizimi pe.—Vesi 15, 18.
(Tusimpi 31:28-31)
w15 1/15 20 ¶8
Amubelekele Kuba Alukwatano Lusimide, Lubotezya
8 Baalumi maKristu tabeelede kubajata changuzu bakayintu babo kuti babalemeke. Pesi beelede ‘kukkala kabotu abakazi babo.’ Balabalemeka mbuli “cilongo cikompeme.” (1 Pet. 3:7) Kufumbwa mpubabede mubantu ampubalabalikke, baalumi baambula chabulemu abakayintu babo alimwi balababikkila maanu, kutondeezya kuti balayandikana kuli mbabo. (Tus. 31:28) Busilutwe bulibobu bupa kuti mukayintu alimvwe kayandwa, kalemekwa alimwi bupa kuti Jehova alongezye lukwatano lulibobu.
w00 2/1 31 ¶5
Malayilile Aabusongo Aazwa Kuli Bayina
Kwiinda zyoonse, mukayintu mubotu muntu uusimide mubukombi. Uyoowa Leza alimwi umulemeka chakumaninina. (Vesi 30) Ugwasizya mulumaakwe kuyiisya bana kuti ambabo bayoowe Leza. Vesi 26 yaamba kuti: “Cabusongo,” uyiisya bana bakwe “mulao waluzyalo uli kululimi lwakwe.”
w00 2/1 31 ¶8
Malayilile Aabusongo Aazwa Kuli Bayina
Taakwe mubuzyo kuti bayina Lemueli bakalaaluzibo chiindi nibakabuzya mwanaabo kuti wakeelede kumulumba mukayintu ngwaakali kuzookwata. Taakwe mukayintu ngwakali kukonzya kuyanda wiinda mukayintu wakwe. Nkinkaako, yeeya mbakali kulimvwa chiindi naakaambuula majwi aaya kunembo lyabantu: “Banakazi banji bacita kabotu, pele yebo wabainda boonse.”—Tusimpi 31:29.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
(Tusimpi 27:12)
w15 7/1 8 ¶3
Kukataazikana Atala Amapenzi
“Muntu uucenjede ubona mapenzi, ulayuba” nkaambo ulizi kuti zintu zibi zilakonzya kuchitika. (Tusimpi 27:12) Mbuli mbutukonzya kulikwabilila muzintu zikonzya kutuchisa, tulakonzya kubweza ntaamu zyakulikwabilila mumiyeeyo ambutulimvwa. Zyakulikondelezya zilaazyankondo, amakani alaazifanikisyo ziyoosya, zilakonzya kupa kuti tukataazikane abana besu. Ikuti tutantamuke zintu eezi tatweelede kuyubya mitwe yesu musele. Leza taakatulengela kuti katuyeeyesesya atala azintu zibi. Pesi, tweelede kubikka mumiyeeyo yesu “kufumbwa zintu zisinizye, . . . ziluleme, . . . zisalala, . . . ziyandika.” Ikuti twachita oobo, “Luumuno lwa-Leza” luyoopa kuti tube aluumuno mumiyeeyo amumoyo.—BaFilipi 4:8, 9.
(Tusimpi 27:21)
w11 8/1 29 ¶2
Buzuba Bwabulangilizi Akubotelwa Kupati
Chabili, Mukwesu Morris wakabala lugwalo lwaTusimpi 27:21 luti: “Cumpilo ncansiliva, ceengelo ncangolida, pele muntu ulasunkwa kumpuwo yakwe.” Wakapandulula kuti mpuwo ilakonzya kutusalazya mbuli ngolida ansiliva mbuzisalazigwa. Pesi biyeni? Mpuwo ilakonzya kusunka muntu. Ilakonzya kupa kuti tulisumpule akuti tuwe mubukombi naa ilakonzya kupa kuti tuyande kubelekela Jehova akuti tuyande kuswiilila malayilile aakwe chiindi choonse. Nkinkaako, Mukwesu Morris wakasungwaazya basichikolo kuti batambule mpuwo munzila iili kabotu, kuchitila kuti batondeezye kuti “balamuyoowa Jehova.”
w06 9/15 19 ¶12
Makani Aazwa Mubbuku lyaTusimpi
27:21. Mpuwo ilakonzya kututondeezya mbutubede choonzyo. Mpuwo ilakonzya kupa kuti tubone kuti tweelede kubelekela Jehova akutusungwaazya kuti twiinkilile kunembo katumubelekela. Eezi zitondeezya kuti tulalibombya. Kutalibombya kulaboneka kuti mpuwo yapa kuti tulisumpule.
NOVEMBER 14-20
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MUKAMBAUSI 1-6
“Botelwa Amulimu Wako Ngubeleka Changuzu”
w15 2/1 4-6
Mbutukonzya Kubotelwa Amulimu Ngutuchita
“Cipo caLeza nceeci: kuti muntu alye akunywa akukondwa mumilimo yakwe yoonse.” (Mukambausi 3:12, 13) Ikuti Leza wakayandide kuti tubotelwe amulimu wesu, tayelede na kututondeezya mbutweelede kubotelwa amulimu ooyo? (Isaya 48:17) Tulamulumba nkaambo wakachita oobo kwiinda muJwi lyakwe Bbayibbele. Yeyeesesya atala amalayilile atobela azwa muBbayibbele atugwasya kuti tubotelwe amulimu ngutuchita.
BAA MABONENO ALIKABOTU ATALA AMULIMU
Nikuba kuti mullimu wako uyanda kuyeya naa kuti uyanda manguzu weelede kuziba kuti “mumilimo yoonse mulajanwa mpindu” (Tusimpi 14:23) Nimpinduunzi zijanwa? Imwi njakuti kubeleka kupa kuti tujane nzituyanda. Nisimpe kuti Jehova usyomezya kuti uyoobalangania abo bamukomba chamoyo woonse. (Matayo 6:31, 32) Pesi ulangilila kuti tuchite nzitukonzya kuchitila kuti tukonzye kupona kabotu.—2 BaTesalonika 3:10.
Nkinkaako, tulakonzya kubona milimu yasu mbuli chintu chigwasya. Mulimu upa kuti tukonzye kuzuzikizya mitolo yesu. Joshua ulaminyaka ili 25 wakati: “Kulilangania nchintu chili kabotu. Ikuti kukonzya kubbadala nzuyanda, chamba kuti mulimu wako ulikuchita nzuuyelede.”
Kuyungizya waawo, mulimu uupa bulemu. Alimwi mulimu, mulimu. Ikuti twalibuzya kuti tweelede kujatisisya kumulimu wesu nikuba kuti ubonekaanga tunonezyi pe, naa kuti muyumu, tulakkutisikana nkaambo tunooli twachita chintu chipati. Tunooli twazunda butolo. (Tusimpi 26:1) Nkinkaako, mulimu upa kuti tukkutisikane. Aaron, waambwa muchibalo chayinda wakati: “Ndilabotelwa ikuti ndabeleka changuzu. Nikuba kuti ndinokateede, naa kuti taakwe muntu wabona mbundabeleka, pesi ndinozi kuti ndachita chimwi chintu.”
LIPEDE KUMULIMU WAKO
Bbayibbele lilamulumbayizya mwaalumi “uusungwaala mumilimo yakwe” amukayintu ‘uli amaanza masungu.’ (Tusimpi 22:29; 31:1) Nisimpe kuti muntu tabi aluzibo mubuzuba bumwi biyo. Alimwi bamwi tababotelwi pe kuchita mulimu ngubatakonzyi kuchita kabotu. Amwi nzizyo zipa kuti bamwi batabotelwi amilimu njibachita nkaambo tababeleki changuzu kuti babe aluzibo.
Pesi, simpe ndyakuti, muntu ulakonzya kubotelwa amulimu ngwachita ikuti waba achiyandisyo chakuuchita kabotu. William ulaaminyaka iili 24 wakati: “Ikuti wabikka miyeeyo yako kumulimu umwi, mpawo wabona mpindu, ulakkutisikana. Tukoobotelwa pe kuti kubelesya nzila zitali nzizyo naa kutawuchiti zizwide.”
LANGA MBUUGWASYA BAMWI MULIMU NGUCHITA
Tantamuka kakole kakubeleka kuyeeya kuti ndifola maliinzi. Pesi, libuzye kuti: ‘Nkamboonzi mulimu ooyu nuyandikana? Niinzi chikonzya kuchitika ikuti teewachitwa naa kuti teewachitwa kabotu? Mulimu ngundichita ubagwasya biyeni bamwi?’
Tweelede kuyeyeesesya atala amubuzyo wakumamanino nkaambo mulimu utupa kukkutisikana ikuti twabona mbuugwasya bamwi. Jesu wakati: “Kupa kulakkomanisya kapati kwiinda kupegwa.” (Incito 20:3, NW) Kuyungizya kubantu bagwasigwa amulimu ngutuchita mbuli basikuula naa mbitubelekela, kuli bamwi bagwasigwa akubeleka changuzu nkutuchita. Aaba baswanizya bamumpuli abatakwe zyiingi.
Bamumpuli. Ikuti mutwe wampuli wabeleka changuzu kulangania mpuli yakwe, nga wabagwasya munzila zibili. Yakusanguna, njakuti, ubona kuti balaazintu nzibayanda mubuumi zili mbuli chakulya, zyakusama, aakukkala. Awo nga wazuzikizya mukuli wakwe ngwakapegwa aLeza “wakubamba kabotu bampuli yakwe.” (1 Timoteo 5:8) Yabili njakuti, mutwe wampuli uubeleka changuzu, utondeezya mbukuyandikana kubeleka changuzu. Shane, wambidwe muchibalo chayinda wakati: “Ndeende nchikozyano chamuntu ulaamaboneno mabotu atala amulimu. Muntu usyomeka alimwi wakabeleka changuzu mubuumi bwakwe, chiindi chiingi kali mubezi. Kuzwa kuchikozyano chakwe, ndakayiya bubotu bwakubeleka amaboko, kandichita zintu ziyoogwasya bamwi bantu mubuumi.”
Batakwe zyiingi. Mwaapostolo Paulo wakasungwaazya maKristu kuti “asungwaale . . . kuti ajane cakugwasya mweenzinyina uubulide.” (BaEfeso 4:28) Nisimpe kuti, chiindi nitubeleka changuzu kuti tulanganie mpuli zyesu, tulakonzya kugwasya batakwe zyiingi. (Tusimpi 3:27) Nkukwaamba kuti kubeleka changuzu kutupa kubotelwa kweetwa akaambo kakupa.
CHITA ZYIINDAAWO
Munkani izibikene loko Jesu njakapa aChilundu, wakaamba kuti: “Muntu ukusungilizya kuyumuna musinzo omwe, musindikile misinzo yobile.” (Matayo 5:41) Kujana waabelesya biyeni malayilile aaya mumulimu nguchita? Yezya kuchita zyiindaawo mumulimu ngwapegwa. Libikkile zipeekezyo, weezye kuuchita kabotu mulimu wako alimwi chakufwambaana. Bikkila maanu kufumbwa kutuntu tuniini tuswanizidwe mumulimu wako.
Ikuti wachita zyiindaawo, ulakonzya kubotelwa kumulimu nguchita. Biyeni? Nkaambo nduwe weendelezya buumi bwako. Ulikuchita zyiingi akaambo kakuti ulayanda kutali kuti wasinikizigwa. (Filimona 14)
Munkani eeyi, tulakonzya kuyeeya malayilile ali mulugwalo lwa Tusimpi 12:24 lutii: “Ijanza lyamusungusungu lileendelezya, pele batolo balatolwa kuchibalo.” Taakwe muntu ukonzya kuba muzike. Pesi muntu utachiti zyiingi mumulimu wakwe ulakonzya kuba muzike nkaambo ulakonzya kuchita ziyandwa abamwi. Pesi uchita zyiindaawo, uchita zyiingi akaambo kakuliyandila alimwi nga ulikweendelezya buumi bwakwe. Ngusimalelo kumilimu yakwe.
UTASWAANIZYI MULIMU AZIMWI ZINTU
Kubeleka changuzu kulayandikana, pesi tweelede kuyeeya kuti kuli ziingi mubuumi zyiinda mulimu. Nisimpe kuti Bbayibbele lisungwaazya kuba basungu. (Tusimpi 13:4) Pesi talisungwaazyi kuba muzike wamulimu. Lugwalo lwa Mukambausi 4:6 lutii: “Inkankamanza yomwe iili aluumuno nimbotu kwiinda maanza obile aazwide milimo ikataazya iitakutyi moyo.” Twiiyaanzi? Muzike wamulimu takoobotelwa pe amulimu ngwachita kuti kuutola chiindi chiingi amanguzu aakwe. Munzila imwi, mulimu ngwachita ngawaba wabuyo alimwi ‘utakutyi moyo.’
Bbayibbele lilakonzya kutugwasya kuti tube amaboneno ali kabotu atala amulimu. Nikuba kuti litusungwaazya kuti tulipede kumulimu ngutuchita, pesi litusungwaazya kuti ‘tusalulule zintu zyiinda kubota.’ (BaFilipi 1:10). Nzizili zintu zyiinda kubota? Eezi ziswaanizya kuba antoomwe abamumpuli abeenzuma. Alubo zimwi zyiinda kubota nzintu zyabukombi zili mbuli kubala Bbayibbele akuyeyeesesya atala anzitubala.
Aabo babikka chimwi achimwi mubusena bwacho balabotelwa mubuumi bwabo. William, wambwa kumatalikilo achibalo wakati: “Umwi muntu ngundakali kubelekela wakali chikozyano chili kabotu chamuntu ulaamaboneno ali kabotu atala amulimu. Ubeleka changuzu alimwi ulamvwanana abantu mbawuzizyana zintu akaambo kamulimu mubotu ngwachita. Pesi nilyabbila zuba kuti wamanisya mulimu wakwe, nga wasiya zyakumulimu kumulimu akubikkila maanu kumpuli yakwe akuzintu zyabukombi. Alimwi nguumwi muntu ngundizi ubotelwa!”
[Bbokesi lili apeji 5]
Mbubawubona Mulimu Ngubabeleka Changuzu
“Ndilabotelwa alimwi ndilakkutisikana kuti kandikatede kumamanino azuba nkaambo ndilizi kuti mubuzuba oobo ndinoli ndabeleka choonzyo.”—Nick.
“Kubeleka changuzu njinzila yakubotelwa amulimu. Ikuti kuyanda kuchita chimwi chintu, chichite munzila ilikabotu—Christian.
“Mubili wamuntu ulakonzya kuchita zyiingi. Ndiyanda kutondeezya kuti ndilachilumba chipo chabuumi kwiinda mukubeleka changuzu kuti ndigwasye bamwi.”—David.
w15 2/1 6 ¶3-5
Mbutukonzya Kubotelwa Amulimu Ngutuchita
UTASWAANIZYI MULIMU AZIMWI ZINTU
Kubeleka changuzu kulayandikana, pesi tweelede kuyeeya kuti kuli ziingi mubuumi zyiinda mulimu. Nisimpe kuti Bbayibbele lisungwaazya kuba basungu. (Tusimpi 13:4) Pesi talisungwaazyi kuba muzike wamulimu. Lugwalo lwa Mukambausi 4:6 lutii: “Inkankamanza yomwe iili aluumuno nimbotu kwiinda maanza obile aazwide milimo ikataazya iitakutyi moyo.” Twiiyaanzi? Muzike wamulimu takoobotelwa pe amulimu ngwachita kuti kuutola chiindi chiingi amanguzu aakwe. Munzila imwi, mulimu ngwachita ngawaba wabuyo alimwi ‘utakutyi moyo.’
Bbayibbele lilakonzya kutugwasya kuti tube amaboneno ali kabotu atala amulimu. Nikuba kuti litusungwaazya kuti tulipede kumulimu ngutuchita, pesi litusungwaazya kuti ‘tusalulule zintu zyiinda kubota.’ (BaFilipi 1:10). Nzizili zintu zyiinda kubota? Eezi ziswaanizya kuba antoomwe abamumpuli abeenzuma. Alubo zimwi zyiinda kubota nzintu zyabukombi zili mbuli kubala Bbayibbele akuyeyeesesya atala anzitubala.
Aabo babikka chimwi achimwi mubusena bwacho balabotelwa mubuumi bwabo. William, wambwa kumatalikilo achibalo wakati: “Umwi muntu ngundakali kubelekela wakali chikozyano chili kabotu chamuntu ulaamaboneno ali kabotu atala amulimu. Ubeleka changuzu alimwi ulamvwanana abantu mbawuzizyana zintu akaambo kamulimu mubotu ngwachita. Pesi nilyabbila zuba kuti wamanisya mulimu wakwe, nga wasiya zyakumulimu kumulimu akubikkila maanu kumpuli yakwe akuzintu zyabukombi. Alimwi nguumwi muntu ngundizi ubotelwa!”
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
w08 4/15 22 ¶9-10
Niinzi Chipa Kuti Buumi Bube Ampindu?
Zintu Zyakunyama Nga Zilatupa Kukkutisikana Na?
9 Solomoni wakali muntu uunotede loko chiindi naakalemba bbuku lyaMukambausi. (2 Mak. 9:22) Wakali kukonzya kujana kufumbwa chisika kumoyo. Wakalemba kuti: “Kufumbwa cintu meso aangu ncaakali kuyanda, teendakali kwakaasya pe.” (Muk. 2:10) Nikuba boobo, wakabona kuti zintu zyakunyama tazipi kukkutisikana pe. Wakamanisizya kati: “Muntu uuyandisya mali takonzyi kukuta mali, ayooyo uuyandisya imbono takonzyi kukuta impindu.”—Muk. 5:10.
10 Nikuba kuti tuli kulibonena kuti zintu ziboneka zimaninwa achiindi, pesi zilakonzya kutweena. Mukuyanduulisisya kumwi kwakachitwa ku United States, kwakajanwa kuti mapesenti aali 75 abantu bakali kuyunivesiti, bakali kupeekezya kuti bayanda “kuba amali, kabakkede kabotu” mubuumi. Pesi bayoobotelwa na nikuba kuti bachizuzikizya chipeekezyo eecho? Peepe. Basikuyanduulisisya bakati, kuyandisya buvubi naa mali, nkulyeetela kutabotelwa akutakkutisikana. Chiindi, Solomoni wakakamvwisisisya kaambo aako. Wakalemba kati: “Ndakalijanina insiliva angolida azintu ziyandika zyabami . . . pele nindakayeeya milimo yoonse, ndakabona kuti zyoonse nzyabuyo. Tazigwasyi pe.” (Muk. 2:8, 11) Kusiyana azezi kuti twabelekela Jehova amoyo wesu woonse tuyoojana zilongezyo, abunoti bwachoonzyo.—Bala Tusimpi 10:22.
w06 11/1 14 ¶9
Makani Aazwa Mubbuku lya Mukambausi
3:16, 17. Tatweelede kulangilila kuti munyika mube bululami. Tweelede kulangilila kuli Jehova kuti alulamike zintu, kutali kulikataazya atala azintu zili kuchitika munyika.
NOVEMBER 21-27
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MUKAMBAUSI 7-12
“Yeeya Mulengi Wako Mumazuba Aabulombe Bwako”
w14 1/15 18 ¶3
Sala Kabotu Kuchili Mukubusi
KUSALA KUYANDIKANA LOKO
3 Chindi chabukubusi nchiindi chakusala zintu ziyandikana. Pesi chintu chiyandikana nchukonzya kusala, nkubelekela Jehova. Ndiilili nweelede kuchita kusala ooku? Jehova waamba kuti: “Koyeeya Mulengi wako mumazuba aabulombe bwako.” (Muk. 12:1) Nzila iikonzya kukugwasya ‘kuyeeya’ Jehova, nkumubelekela amoyo woonse. (Dt. 10:12) Kukomba Leza amoyo woonse nkuko kusala kupati nkukonzya kuchita. Kuyookugwasya mubuumi bwako.—Int. 71:5.
w14 1/15 22 ¶1
Kukomba Jehova Mazuba Aamapenzi Katanasika
MWAAMI SOLOMONI wakazulwidwa amuuya uusalala kulembela bachikula majwi aaya: “Koyeeya Mulengi wako mumazuba aabulombe bwako, mazuba aamapenzi naatana kusika.” Ngali “mazuba aamapenzi?” Solomoni wakabelesya majwi amutupeto naakali kupandulula mazuba abuchembele aswaanizya kuteketa kumaboko akumawulu, kumana meno, kutabona kabotu, kusinka matwi, kuba amvwi, akutyoka musana. Taakwe muntu weelede kulindila kusikila mazuba aayo asike mpawo naatasangune kukomba Jehova.—Bala Mukambausi 12:1-5.
w08 11/15 23 ¶2
Kuba Amaboneno Aali MuBbayibbele Atala Abuumi
2 Chaandano 12 chaMukambausi chipandulula “mazuba aamapenzi” abuchembele kubantu batamaninide. (Bala Mukambausi. 12:1-7) Kuba amvwi kukozyanisigwa akusyuuka ‘kwamusamu waalmondi.” Mawulu akozyanisigwa ‘abaalumi basintaze’ chiindi nibawoongomana akujejeleka. Chikozyano chabanakazi balanga awindo pesi bajana kulasiya chitondeezya kuti meso nga tachiboni kabotu pe. Mbukunga amwi meno taachiwo pe, ‘basikuziya baleka kuziya nkaambo bacheya.’
w06 11/1 16 ¶9
Makani Aazwa Mubbuku lyaMukambausi
11:9; 12:1-7. Jehova kuli nzyalangilide kuli bachikula. Nkinkaako, beelede kubelesya chiindi chabo amanguzu aabo mukubelekela Leza kabatanachembaala.
w11 11/1 21 ¶1-6
Sweena Afwiifwi Aleza
Kuzuzikizya Mukuli Wesu Kuli Leza
Wakali walibuzya na kuti ‘Buumi bujisi mpinduunzi?’ Jehova taakatulenga kuti katubuzya mibuzyo iili boobu luzutu, pesi akuti tube achiyandisyo chakuziba nsandulo. Tulamulumba Leza wesu siluyando nkaambo taakatusiya mumudima pe. Nsandulo njituyanda ili muJwi lyakwe Bbayibbele. Yeeya majwi aMwaami Solomoni ajanika muli Mukambausi 12:13.
Solomoni wakali achuuno chisiyene achabamwi. Wakali kukonzya kwaambuula atala akukkutisikana amakanze abuumi. Wakalongezedwe abusongo bwiingi, abuvubi bwiingi loko, alimwi wakali Mwaami, nkinkaako, wakali kukonzya kulanga-langa zintu zichitika kubantu, achiyandisyo chakunota akuba ampuwo. (Mukambausi 2:4-9; 4:4) Kwiinda mukugwasigwa amuuya uusalala wakamaninsya kulanga-langa kwakwe amajwi ati: “Ngaya mamanino aamakani. Onse amvwigwa. Lemeka Leza akubamba milazyo yakwe, nkaambo kucita oobo nceelelo coonse camuntu.” Majwi aaya atondeezya chintu chibelekelwa kujanwa amuntu woonse.
“Lemeka Leza.” Nkani yakulemeka Leza kumasangunino ibonekaanga tiibotezyi pe. Pesi kuyoowa ooku kuli mumoyo. Tulakonzya kuyeeya atala mwana ulaachiyandisyo chakubotezya wisi siluyando kutali muzike uyoowa kubisizya simalelaakwe ulaalunya. Limwi bbuku lipandulula mabala, lyakati kuyoowa Leza “nkumulemeka nkubachita babelesi Bakwe akaambo kakuti balamuyanda akumulemeka akaambo kamanguzu Aakwe abupati Bwakwe.” Kuba amaboneno aali boobu kupa kuti tuyande kuchita kuyanda kwaLeza nkaambo tulamuyanda akuti tulizi kuti ulatuyanda. Kumuyoowa munzila iili boobu takwaambi mbutulimvwa luzutu, pesi kutondeezegwa amilimu. Biyeni?
‘Kubamba milazyo yakwe.’ Kuyoowa Leza kupa kuti tumuswiilile. Zilamuutwe kuti tumuswiilile Jehova. Mbuli Mulengi wesu, uzi kabotu mbutweelede kupona, mbuli basikupanga zintu mbubazi mbuzibeleka zintu nzibapanga. Kuyungizya waawo, Jehova ulizi nzituyanda. Uyanda kuti katubotelwa alimwi milawu yakwe igwasya ndiswe. (Isaya 48:17) Mwaapostolo Johane wakalemba kuti: “Oku nkokuyanda Leza, kuti twabamba milazyo yakwe, alimwi milazyo yakwe tiili miyumu.” (1 Johane 5:3) Kuswiilila nkutuchita kutondeezya kuti tulamuyanda Leza, alimwi milawu yakwe iitondeezya kuti ulatuyanda.
‘Ncheelelo chamuntu woonse.’ Majwi aaya atondeezya kaambo kapati nchitweelede kuyoowa Leza akumuswiilila. Kuchita oobo ncheelelo chesu, mukuli wesu. Jehova Mulengi wesu nkinkaako tweelede kupona mbuli mbayanda. (Intembauzyo 36:9) Alubo tweelede kumuswiilila. Kuti twapona mbuli mbayanda nga tulookuzuzikizya cheelelo chasu.
Pesi buumi bujisi makanzeenzi? Mumajwi mache biyo, tuponena kuchita kuyanda kwaLeza. Takwe imwi nzila ikonzya kupa kuti buumi bube amakanze kwiinda eeyi. Weelede kuchita zyiingi kuti uzibe mbukonzya kuchita kuyanda kwaJehova akupona kweendelana ankuko. Bakamboni baJehova bayokugwasya kuchita oobo.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
w06 11/1 16 ¶5
Makani Azwa Mubbuku lyaMukambausi
10:1. Tweelede kubikkila maanu kumajwi ngitwaambuula akumichito yesu. Kulubizya kamwi biyo, kuli mbuli kufwambaana kunyema, kunywa bukande zyiindilide naa kulijata munzila yakutalilemeka kulakonzya kupa kuti muntu abule bulemu.
w06 11/1 16 ¶7
Makani Aazwa Mubbuku lyaMukambausi
11:1, 2. Tweelede kupa bamwi. Ikuti twalizibizya kupa, andiswe tuyoopegwa.—Luka 6:38.
NOVEMBER 28–DECEMBER 4
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | LWIIMBO LWASOLOMONI 1-8
“Mu-Sulamiwe Nchikozyano Chibotu Chakutobelezya”
(Lwiimbo LwaSolomoni 2:7)
(Lwiimbo LwaSolomoni 3:5)
w15 1/15 31 ¶11-13
Chilakonzeka Na Kuba Aluyando Lutamani?
MUTABUSYI BASIKUYANDANA “MANE BAKAGONDWE”
11 Lwiimbo lwaSolomoni luli azyiiyo zikonzya kugwasya batanakwata naa kukwatwa, kapati balikuyanduula muntu wakukwatanaawe. Mu-Sulamiwe taakamuyanda pe Solomoni. Naakali kukonkezya bana basimbi bakuJerusalemu wakati: “Mutabusyi basikuyandana nikuba kubapilinganya, mane bakagondwe.” (Lwi. 2:7; 3:5) Nkamboonzi? Nkaambo takuli kabotu pe kubusizya luyando kufumbwa kumuntu uusika. MuKristu uuyanda kukwata naa kukwatwa, weelede kuba abusongo bwakulindila muntu umweelede, ngwakonzya kuyanda kazizwa aansi amoyo.
12 Nkamboonzi muSulamiwe naakali kumuyanda mweembezi? Nisimpe kuti wakali mubotu mbuli ‘nsya’, maboko aakwe akali simide mbuli “ncoko zyangolida,” alimwi mawulu aakwe akali mabotu mbuli “misumpululu yamabweluma.” Pesi kuli bumwi bube mbwakalaabo kutali kusima akubota luzutu. “Mbuli musamu wama-aapele akati kamisamu yamusokwe,” mbaakabede “uuyandika wakwe akati kabalombe nyina.” Ikuti musimbi uusyomeka kuli Jehova akonzye kulimvwa oobu atala amuyandwa wakwe, chaamba kuti muyandwa wakwe wakeelede kuba muntu uusimide mubukombi.—Lwi. 2:3, 9; 5:14, 15.
13 Pesi muSulamiwe wakali biyeni? Nikuba kuti wakali mubotu loko zyakuti wakatola moyo wamwaami wakali ‘abanamalelo bali 60 abamwanakasuwa bali 80 alimwi abasimbi batakonzyi kubalwa,’ pesi muSulamiwe wakali kulibona mbuli “iduba lya-Saroni,” chaamba luba lizibikene biyo. Musimbi ooyu wakali kulijata kabotu alimwi wakali kulibombya. Eezi nzizyo zyakapa kuti abe “mbuli impana akati kamitubetube” kumweembezi wakwe. Alubo wakali kusyomeka kuli Jehova.—Lwi. 2:1, 2; 6:8.
(Lwiimbo LwaSolomoni 4:12)
(Lwiimbo LwaSolomoni 8:8-10)
w15 1/15 32 ¶14-16
Chilakonzeka Na Kuba Aluyando Lutamani?
14 Magwalo aasungwaazya maKristu kuti akwate naa kukwatwa ‘amunaKrstu.’ (1 Kor. 7:39) Muntu uyanda kukwata naa kukwatwa tayelede kutondeezya luyando kumuntu uutakombi alimwi weelede kuyanduula akati kababelesi baJehova basyomeka luzutu. Kuyungizya waawo, ikuti bakwetene bakonzye kulangana amapenzi aali munyika, pesi kabakkala muluumuno alimwi kabajisini mubukombi, beelede kuba alusyomo akulipeda kuli Leza, alimwi mbubo bube bweelede kulangwa abayanda kukwata naa kukwatwa. Oobu mbubo bube mweembezi amuSulamiwe mbubakajana kuli umwi awumwi.
NABWIINGA WANGU “MUUNDA UUSINKIDWE”
15 Bala Lwiimbo lwaSolomoni 4:12. Nkamboonzi mweembezi nati, muyandwa wakwe uli mbuli “muunda uusinkidwe”? Muunda uusinkidwe tuunjilwi amuntu woonse pe. Unjililwa kumulyango uukkiidwe luzutu. Mu-Sulamiwe uli mbuli muunda uuli boobo, nkaambo luyando lwakwe wakali kuyanda kulupa mweembezi wakwe, wakali kuzoomukwata. Kwiinda mukutazumina kweenwa amwaami, wakatondeezya kuti “mbulambo,” kutali kuba mbuli ‘tendele’ lijulika bukwazi. (Lwi. 8:8-10) Munzila iikozyenie, maKristu atakwete naa atakwetwe ayelede kulondola luyando lwawo kuti azoope muntu ngubatazokwatanaawe.
16 Chiindi mweembezi nakakumbila musimbaakwe kuti bakeendende, banyaandumi bakwe teebakamuzumizya pe. Pesi bakamupa milimu yakubamba mumuunda yamisaansa. Nkamboonzi? Teebakali kumusyoma na? Naa kuti bakali kuyeeyela kuti taakali kuyoolijata kabotu na? Peepe, bakali kumukwabilila kuchitila kuti muchizi wabo atanjili mumasunko. (Lwi. 1:6; 2:10-15) Nchechi chiiyo kumaKristu atanakwata naa kukwatwa: Chiindi nibayandana beelede kutola ntaamu zipa kuti luyando lwabo lukkale kalulemekeka. Beelede kutantamuka kuba antoomwe mundawu zisisikene. Nikuba kuti kutondeezyania luyando munzila yabulemu kuli kabotu, pesi beelede kutantamuka zyiimo zikonzya kubasunka.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
(Lwiimbo lwaSolomoni 2:1)
w15 1/15 31 ¶13
Chilakonzeka Na Kuba Aluyando Lutamani?
13 Pesi muSulamiwe wakali biyeni? Nikuba kuti wakali mubotu loko zyakuti wakatola moyo wamwaami wakali ‘abanamalelo bali 60 abamwanakasuwa bali 80 alimwi abasimbi batakonzyi kubalwa’ pesi muSulamiwe wakali kulibona mbuli “iduba lya-Saroni,” chaamba luba lizibikene biyo. Musimbi ooyu wakali kulijata kabotu alimwi wakali kulibombya. Eezi nzizyo zyakapa kuti abe “mbuli impana akati kamitubetube” kumweembezi wakwe. Alubo wakali kusyomeka kuli Jehova.—Lwi. 2:1, 2; 6:8.
(Lwiimbo lwaSolomoni 8:6)
w15 1/15 29 ¶3
Chilakonzeka Na Kuba Aluyando Lutamani?
LUYANDO LWACHOONZYO LULAKONZYA KUJANIKA!
3 Bala Lwiimbo lwaSolomoni 8:6. Majwi apandulula kuti luyando “mabangabanga aaJehova” aamba zyiingi. Luyando lwachoonzyo lwaambwa kuti “mabangabanga aaJehova” nkaambo Jehova nguwe Sikutalisya luyando luli boobo. Wakalenga bantu muchikozyano chakwe nkinkaako balakonzya kutondeezya luyando. (Matl. 1:26, 27) Chiindi Leza naakeeta mwanakazi wakusaanguna Eva, kumwaalumi wakusaangauna Adamu, zyakapa kuti Adamu aambe majwi atupeto. Taakwe mubuzyo kuti Eva wakalimvwa kali afwiifwi aAdamu nkaambo ‘wakazwa’ kuli nguwe. (Matl. 2:21-23) Nkinkaako, mwaalumi amwanakazi balakonzya kuba aluyando lusimide nkaambo Jehova nguwe wakachita kuti bantu kabatondeezyania luyando lusimide alimwi lutamani.
w06 11/15 20 ¶7
Makani Azwa muLwiimbo lwaSolomoni
Nkamboonzi nikutegwa luyando lwachoonzyo “mabangabanga aa-Jehova”? Nkaambo Nguwe wakasaanguna kutondeezya luyando luli boobo. Nguwe wakapa kuti katukonzya kutondeezya luyando. Nduyando luli mbuli kuvwilima kwamulilo uutazimiki. Lwiimbo lwaSolomoni lupandulula kuti luyando luli akati kamwaalumi amwanakazi lulakonzya ‘kuyuma [kusima] mbuli lufu.’—Lwiimbo lwaSolomoni 8:6.