Muyanda Kuti Bana Benu Bakabe Aabukkale Buli Buti Kumbele?
SENA bana benu mubabona kuba lukono ludula kapati? (Intembauzyo 127:3) Naa ikubalela mukubona kuba mukuli uumana mali kakunyina cisyomezyo cakuzwidilila? Muciindi cakuleta mpindu yamali, ikukomezya bana kumanina mali kusikila mane nobakonzya kulibelekela akulibamba beni. Mbubwena kweendelezya lubono lwakupegwa mbokuyandika kulibambila kabotu, ikukomezya bana kabotu akwalo kuyandika kulibambila kabotu.
Bazyali ibabikkila maanu balapa bana babo intalisyo mbotu mubukkale. Nokuba kuti zintu zibi alimwi antenda inga zyabacitikila bana babo munyika ino, ibazyali balakonzya kutola ntaamu zyakubakwabilila. Amuyeeye ba Werner a Eva, ibaambwa mucibalo camusyule.a
Ibazyali Nobalanganya Kabotu
Werner uluula kuti muciindi cakumulekelezya, ibazyali bakwe bakabikkila maanu kapati kuzintu zyakali kumucitikila kucikolo. “Ndakazikkomanina kapati inzila zigwasya nzyobakanditondezya alimwi ndakalimvwa kuti balandilanganya akundigwasilizya. Mbobali bazyali, bakabona kwaamba kuti nzyobaamba zyacitwa, pele ndakalizyi kuti bakali mbabalongwe bangu beni-beni.” Alimwi Eva naakanyongana kapati mumizeezo akaambo kazyakucikolo cakuti wakatyompokelwa akubaa cilabila, bazyali bakwe ba Francisco a Inez abalo bakakkala afwaafwi anguwe kwaciindi cili mbocibede kababandika anguwe akumugwasya kubukuluka kukunyongana kwakwe kwamizeezo amunzila yakumuuya.
Mbuti ba Francisco a Inez mbobakasungwaala kukwabilila bana babo akucitya kuti kabalibambilide mubukkale baakukomena? Ikuzwa ciindi bana babo nobakacili basyoonto, aaba bazyali basiluyando lyoonse bakali kubajatikizya muzintu nzyobakali kucita abuzuba. Muciindi cakuyanzana abalongwe ibapatinyina, ba Inez a Francisco bakali kubatolelezya bana babo kufwumbwa nkobaunka. Mbobali bazyali basiluyando, alimwi bakapa busolozi bubotu kumwanaabo musankwa amusimbi. Inez waamba kuti: “Twakabayiisya mbobanga balabamba muŋanda, ikutasowaila lubono alimwi akulanganya zyakusama zyabo lwabo beni. Alimwi twakabagwasya omwe-omwe wambabo kulisalila mulimo wakubeleka akwiiyendeelanya kabotu mikuli yabo aziyandika zyakumuuya.”
Ncintu cipati loko kubazyiba kabotu bana benu akubapa lugwasyo ndobeelede lwabuzyali! Nkooko atulingule mbazu zyotatwe mbomunga mwacita oobo: (1) Amugwasye bana benu kusala mulimo wakumubili uuyelede; (2) amubagwasye kulibambilila limwi mbobanga balwana penzi lyakutyompokelwa kucikolo alimwi akumilimo; (3) amubatondezye mbobanga bazuzikizya nzyobayandika zyakumuuya.
Amubagwasye Kusala Mulimo Uuyelede
Mbwaanga mulimo wakumubili tauyiili buyo aakujanya mali pele alimwi umanina ciindi, busolozi bwabuzyali bubotu bujatikizya kulingaula zintu mwana omwe-omwe nzyayandisisya anzyakonzya kucita. Mbwaanga kwiina muntu uulaamaanu uunga wayanda kuba mukuli kuli bamwi, ibazyali beelede kwayeeya kapati makani aamwanaabo mbwanga waakucikonzya kulibamba lwakwe alimwi amukwasyi. Sena mwanaanu musankwa naa musimbi uyandika lwiiyo lwaatala na kutegwa abe aabukkale bubotu? Mbomuli muzyali uubikkila maanu cini-cini, amubeleke anguzu kugwasya mwanaanu kubaa ciimo cakubelekaa nguzu, kulisungula kwiiya alimwi akukonzya kubelekelaamwi abamwi.
Amuyeeye zya Nicole. Musimbi ooyu wakati: “Bazyali bangu lyoonse bakali kubeleka andime mumulimo wabo wakusalazya. Bakapa muzeezo wakuti amwi mali ngondivwola kaagwasya kubbadelela zintu ziyandika mumukwasyi alimwi aayo aacaala kandiligwasya akuyobola. Eci cakandigwasya kwiiya ikweendelezya camaanu alimwi cakandigwasya kapati mubukkale kumbele.”
Ijwi lya Leza, Ibbaibbele, kwiina nolyaamba musyobo wamulimo wakumubili muntu ngwayelede kusala. Pele lilapa busolozi bugwasya kapati. Mucikozyanyo, mwaapostolo Paulo wakati: “Na kuli uukaka kubeleka, atabi nalya.” Kalembela Banakristo ku Tesalonika, alimwi wakati: “Tulaswiilila kuti nkubali bamwi akati kanu beenda cakupilingana. Lino bantu bali boobo twabalailila akubakombelezya mu-Mwami Jesu Kristo, kuti babeleke milimo yabo caluumuno, balye insima zyabo beni.”—2 Ba-Tesalonika 3:10-12.
Pele, ikujana mulimo alimwi akubaa mali manji tacili ncecintu cipati mubuumi. Mukuya mazuba, ibantu bayandisya kuyaambele kapati balangilwa kutakkutila alimwi inga bajana kuti bali buyo ‘mukutandaanya luwo.’ (Mukambausi 1:14, BT) Muciindi cakusungilizya bana babo kubaa mpuwo abuvwubi, ibazyali inga bacita kabotu kubagwasya kubona busongo bwamajwi aakazwa kuli Leza aamwaapostolo Johane aakuti: “Mutayandi nyika, neziba zintu zyamunyika. Kuti muntu wayanda nyika, luyando lwa-Taata taluli mulinguwe. Nkaambo zintu zyoonse zili munyika, niziba zisusi zyanyama niziba zisusi zyameso nikuba kulisumpula kwabuumi, tazili zya-Taata, pe, nzyenyika. Alimwi nyika ilamana, azisusi zyayo, pele oyo uucita makanze aa-Taata ulakalilila kukabe kutamani.”—1 Johane 2:15-17.
Mbuti Mbomunga Mwazuzikizya Nzyobayandika Mumizeezo?
Mbomuli muzyali, sena inga tamubi mbuli sikuyiisya basizisobano? Sikuyiisya ooyu tabikkili buyo maanu kukuyiisya basizisobano mbayendelezya kuti basime akukonzya kutiyaana cakufwambaana naa kusotokesya. Ulalangilwa alimwi kusolekesya kubagwasya kuzunda kulengaana, aboobo ubakulwaizya kuti bayume-yume. Ino nywebo, mbuti mbomunga mulakulwaizya akuyumya bana benu?
Amulange cikozyanyo ca Rogério, mukubusi uulaa myaka yakuzyalwa iili 13. Kunze lyakunyongana akucinca kwakali kucitika mumubili wakwe, alimwi wakanyongana mumizeezo akaambo kakutamvwana kwabazyali akutamubikkila maanu. Ncinzi cinga cacitwa kubakubusi bali mbuli musankwa ooyu? Nokuba kuti tacikonzyeki ikukwabilila bana benu kukuyungwa akuzyakulibilika zyoonse, mutauleki mukuli wanu wabuzyali. Kakunyina kuciindizya buya mukubakwabilila, amubalaye bana benu camaanu, lyoonse kamuyeeya kuti mwana umwi aumwi ulilibedelede. Kwiinda mukutondezya luzyalo aluyando, nzinji nzyomukonzya kucita zinga zyacitya mukubusi kulimvwa kuti ulikwabilidwe. Eci mukubusi inga camugwasya kutakomena kali muntu uunyina lusyomo abulemu.
Kunyina makani akuzwidilila bazyali banu nkobakajisi mukumupa nzyomwakali kuyandika zyamumizeezo, izintu zyotatwe zilakonzya kumugwasya kuzwidilila kuba muzyali uugwasya cini-cini: (1) Amukweelebe ikubikkila maanu kapati kumapenzi aanu nobeni cakuti mane mwaasowela ambali buya mapenzi naalibonya kuceya aabana benu; (2) amusolekesye kubagwasya kwaanguluka kwiinda mukubandika kabotu ambabo buzubaa buzuba; (3) amukulwaizye ciimo cibotu kujatikizya mbwaanga amanizigwa mapenzi ambomunga mwamvwana abantu.
Kayeeya mazuba aamusyule kacili mukubusi, Birgit waamba kuti: “Ndakaiya kuti kwiina muntu uunga wacinca bantunyina kuti babe mbuli mbwayanda. Bamaama bakandigwasya kabandaambila kuti, ikuti ndabona ciimo mubantu bamwi nconditayandi, ncondeelede kucita nkweeleba kuba mbuli mbabo. Alimwi bakandaambila kuti iciindi cibotu cakucinca nzila zyangu ndemwini nciindi nondicili mukubusi.”
Pele bana benu tabayandiki buyo mulimo wakumubili akuliiba mumizeezo. Amulibuzye kuti, ‘Sena mukuli wabuzyali nduulanga kuba mukuli ngwandipede Leza?’ Ikuti kakuli mbomuulanga, inga mwayanda kulanganya nzyobayandika bana benu munzila yakumuuya.
Inzila Zyakuzuzikizya Nzyobayandika Munzila Yakumuuya
Mumulumbe wakwe waa Cilundu, Jesu Kristo wakati: “Bali acoolwe bacete mumuuya, nkaambo Bwami bwakujulu mbubwabo.” (Matayo 5:3) Ncinzi cijatikizidwe mukuzuzikizya ziyandika munzila yakumuuya? Bana balagwasigwa kapati ibazyali nobapa citondezyo cibotu cakubaa lusyomo muli Jehova Leza. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Kuti kakwiina lusyomo tacikonzeki kukonda Leza, nkaambo woonse muntu uuswena kulinguwe uleelede kuzumina kuti Leza mpali akuti nguupa cilumbo kulibaabo bamuyandaula.” (Ba-Hebrayo 11:6) Pele, ikutegwa lusyomo lwamuntu lube lwini-lwini, mupailo ulayandika. (Ba-Roma 12:12) Ikuti mwazizyiba nzyomuyandika lwanu munzila yakumuuya, mulalomba kusololelwaa Leza, mbubwena bwakacita bausyi bamwana iwakazikuba Mubetesi iwakalaampuwo mu Israyeli, nkokuti Samsoni. (Babetesi 13:8) Tamukaile kuyiilaa kupaila buyo pe, pele alimwi muyoolingaula Jwi lya Leza lyakasololelwaa nguwe, Bbaibbele, kuti limugwasye.—2 Timoteo 3:16, 17.b
Nokuba kuti mmulimo muyumu ikupa busolozi bugwasya, ikugwasilizya moyo wamwana alimwi akupa lugwasyo munzila yakumuuya, mulimo wabuzyali ulakonzya kulumbula kapati. Mwaalumi umwi uulaa bana bobile ku Brazil wakati: “Ccita naa nondipona buti bana bangu aba nobataliwo. Kuli zintu zinji nzyotubandika ambabo.” Kabapandulula icapa kuti bana babo kabacita kabotu, banyina bakayungizya kuti: “Lyoonse tucita zintu antoomwe, alimwi tulasoleka kucitya kuti zintu zyoonse kazikkomanisya kapati. Alimwi iciinda ali zeezi zyoonse, lyoonse tulabapailila bana besu.”
Priscilla ulayeeya luyando akukkazika moyo nkobakamutondezya bazyali bakwe lyoonse nokwakali penzi. “Bakali balongwe bangu beni-beni alimwi bakandigwasya muzintu zyoonse,” mbwaamba obu. “Mbwaanga ndakacili mwana, ndakalimvwa kuti ndakali kulangwa kuba ‘lukono luzwa kuli Jehova.’” (Intembauzyo 127:3) Mbubwena bucita bazyali banji bamwi, sena tamukonzyi kubikkaa mbali ciindi kutegwa mubale Bbaibbele alimwi amabbuku amwi aa Bunakristo antoomwe abana benu? Ikubala zibalo zyamu Bbaibbele alimwi anjiisyo muciimo cibotu kulakonzya kugwasya bana benu kubaa lusyomo alimwi akubaa bulangizi bwini-bwini bwakumbele.
Iciindi Bana Boonse Nobayooliiba
Nokuba kuti bakubusi banji mazubaano balakudooneka kumbele, Jwi lya Leza lisyomezya kuti onoono inyika iyooba munzi bantu boonse mobanooliibide. Amuyeeye buyo ciindi munyika ya Leza impya iisyomezedwe bazyali nobatanoocilibiliki limbi kujatikizya lukwabililo lwabana babo! (2 Petro 3:13) Amweezeezye kuzuzikizigwa kupati kwabusinsimi obu bwakuti: “Umpe uyookala antoomwe akabelele; siluwe uyoolala antoomwe atupongo; moombe akalavu bayoolya mucilido comwe; boonse bayoolala antoomwe, nkabela mwana muniini uyoobeembela.” (Isaya 11:6) Noliba sunu, ikuliiba munzila yakumuuya ikupandulwidwe mumajwi aaya kwazuzikizigwa munzila yacikozyanyo akati kabaabo ibabelekela Jehova. Muyakulumvwa luyando lwa Leza mwanooli akati kabo. Ikuti naa mulatondezya kuti mulamuyanda Leza, mulakonzya kusyomezyegwa kuti makanze aanu ulaabwene ambuli mbomulimvwa mbuli muzyali elyo ulamugwasya kuzumanana kunyina makani azilibilisyo naaba masunko ngomukonzya kuyaanaangawo. Amwiiye Jwi lyakwe alimwi amusyome mubulangizi bwa Bwami bwakwe.
Amugwasye bana benu kuba munzila iisololela kubuumi butamani kwiinda mukutondezya cikozyanyo cibotu. Ikuti mwayubila muli Jehova Leza, kumbele kwanu akwabana benu kuyooba cintu cipati kwiinda zyoonse nzyomulangila. Mulakonzya kubaa lusyomo luyumu mbubwena mbuli lwa sintembauzyo iwakaimba kuti: “Kolibotezya muli-Jehova, nkabela uyookupa moyo wako nzyuuyanda.”—Intembauzyo 37:4.
Bupanduluzi buyungizidwe
a Mazina aabelesyegwa mucibalo cino taali meni-meni.
b Amubone zibalo 5 kusikila ku 7 mubbuku lya Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi, ilyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.