LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • mwbr20 May map. 1-8
  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu—2020
  • Tutwe Twamakani
  • MAY 4-10
  • MAY 11-17
  • MAY 18-24
  • MAY 25-31
Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu—2020
mwbr20 May map. 1-8

Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu

MAY 4-10

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MATALIKILO 36-37

“Josefa Wakafwidwa Munyono”

(Matalikilo 37:​3, 4) Lino Israyeli wakali kumuyanda Josefa kwiinda bana bakwe basankwa bambi nkaambo wakali mwana wamubucembele bwakwe, alimwi wakamusumina jansi lilamfwu lyeebeka. 4 Ibanabokwabo nobakabona kuti bausyi balamuyanda kwiinda mbabo boonse, bakamusulaika alimwi tiibakacili kwaambaula kabotu anguwe.

w14 8/1 12-13

“Amuswiilile Eci Ciloto”

Bbaibbele liingula kuti: “Pele bakulana bakwe, nebakabona kuti wisi ulamuyandisya kwiinda beenzinyina, bakamusula, kabataamba caluumuno kulinguwe.” (Matalikilo 37:4) Tulakonzya kumvwisya kaambo ncobakamufwida munyono, pele tiicakali camaano kubanabokwabo Josefa kuba abube bubi buli boobu. (Tusimpi 14:30; 27:4) Sena kuli nomwakaba kale amunyono akaambo kakuti umwi wabikkilwa kapati maano naa kupegwa bulemu mbomwali kuyanda? Amuyeeye banabokwabo Josefa. Munyono wabo wakasololela kukucita zintu izyakabapa kuusa kumbele. Cikozyanyo cabo ciyiisya Banakristo boonse kuti ncamaano ‘kukondwa abaabo bakondwa.’—Baloma 12:15.

Josefa wakabona kuti banabokwabo tiibakali kumuyanda. Pele sena wakalisisa jansi lyakwe lyeebeka ciindi banabokwabo nobakali afwaafwi? Kweelede kuti wakasunkwa kucita boobo. Amuyeeye kuti Jakobo wakali kuyanda kuti jansi libe citondezyo cakuti wakali kumuyanda. Josefa wakali kuyanda kuti acite zintu kweelana ambobakali kumusyoma bausyi, aboobo cakusyomeka wakalisama jansi. Cikozyanyo cakwe cilatugwasya andiswe. Nokuba kuti Taateesu wakujulu kunyina nasalulula, zimwi ziindi ulapa babelesi bakwe bamwi basyomeka zyoolwe zimwi. Kunze lyaboobo, ubakulwaizya kuti kabaindene anyika eeyi iitali kabotu iizwide kutalilemeka. Mbubwenya mbuli jansi lya Josefa lyaalubazu, kulilemeka kabotu kwa Banakristo bakasimpe kupa kuti kabaindene abantu bamwi. Kulilemeka ooku kupa bamwi kubijilwa andiswe. (1 Petulo 4:4) Sena Munakristo weelede kulisisa kuti mubelesi wa Leza? Peepe—mbubonya Josefa mbwaatakaleka kusama jansi lyakwe.—Luka 11:33.  

(Matalikilo 37:​5-9) Kumane Josefa wakalota ciloto alimwi wakaambila banabokwabo ncaakalota, eelyo bakaindila kumusulaika. 6 Mpoonya wakati kulimbabo: “Amuswiilile ciloto eeci ncindalota. 7 Twali kwaanga misunta yamaila akati kamuunda, eelyo musunta wangu waimikila nji, mpoonya misunta yanu yauzinguluka akuukotamina musunta wangu.” 8 Mpoonya banabokwabo bakati kulinguwe: “Sena masimpe uyoolibikka kuba mwami wesu alimwi akutweendelezya?” Aboobo bakajana kaambo kambi kakumusulaikila akaambo kaziloto zyakwe alimwi azintu nzyaakaamba. 9 Kuzwa waawo alimwi wakalota ciloto acimbi, eelyo wakabalwiida banabokwabo ulaamba: “Ndalota ciloto acimbi. Muciloto eeci zuba amwezi anyenyeezi zili 11 zyali kundikotamina.”

(Matalikilo 37:11) Lino banabokwabo bakamufwida munyono, pele bausyi bakaayobola majwi aayo mumoyo.

w14 8/1 13 ¶2-4

“Amuswiilile Eci Ciloto”

Ziloto eezyi zyakazwa kuli Jehova Leza. Zyakali muciimo cabusinsimi alimwi makanze aa Leza akali aakuti Josefa aambile bamwi mulumbe wakali muziloto eezyi. Munzila imwi, Josefa wakali kweelede kucita eeco ncobakacita basinsimi bamwi ciindi nobakaambilizya mulumbe walubeta lwa Leza kubantu ba Leza bakazangide.

Cabupampu, Josefa wakabaambila boobu banabokwabo: “Amuswiilile eci ciloto ncindalota.” Banabokwabo bakacimvwisya ciloto eeci pele tiibakacikkomanina naaceya. Mukwiingula bakaamba kuti: “Ma! Sa uyooba mwami wesu? Sa uyootweendelezya swebo?” Alimwi mucibalo tubala kuti: “Nkabela bakaindilila loko kumusula nkaambo kaziloto zyakwe amajwi aakwe.” Ciindi Josefa naakaamba ciloto cakwe cabili kuli bausyi alimwi abanabokwabo, tiibakabotelwa pe. Tubala kuti: “Ma! Nciloto nzi eci ncowalota? Sa ncobeni tuzoosika, mebo abanyoko abakulana bako, kukukotama ansi kunembo lyako?” Nokuba boobo, Jakobo wakazumanana kwaayeeyesya makani aaya. Wakalibuzya naa Jehova wakali kubandika amwana ooyu.—Matalikilo 37:6, 8, 10, 11.

Josefa tanaakali mubelesi wa Jehova wakusaanguna naa wamamanino kuluula mulumbe wabusinsimi watakali kuyootambulwa kabotu abantu alimwi iwakali kuyoosololela kukupenzyegwa. Jesu ngowakali mupati kwiinda mukuluula mulumbe uuli boobu alimwi wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Ikuti bakandipenzya mebo, bayoomupenzya andinywe.” (Johane 15:20) Banakristo bamisela iindene-indene balakonzya kwiiya zinji kulusyomo alimwi abusicamba bwamukubusi Josefa.

(Matalikilo 37:​23, 24) Josefa mbwaakasikila buyo mpobakabede banabokwabo, bakamusamununa jansi lyeebeka ndyaakasamide, 24 bamane bakamunyamuna akumusowela mumulindi. Aciindi eeco mumulindi oomo mwakanyina cintu; mwakanyina maanzi.

(Matalikilo 37:28) Eelyo basimakwebo bana Midiyani nibakali kwiinda, banabokwabo bakamugwisya Josefa mumulindi akumusambala kubana Isimayeli amali aansiliva aali 20. Baalumi aaba bakamutola Josefa ku Egepita.

Kuyandaula Mbono Zyakumuuya

(Matalikilo 36:1) Ngaaya makani aamba zya Esau, nkokuti Edomu.

it-1 678

Edomu

(Edomu) [Kusubila], Bana Edomu (Bana Edomu).

Edomu lyakali zina limbi ndyaakaulikidwe Esau, simaanganyina wa Jakobo. (Matl. 36:1) Lyakapegwa kulinguwe akaambo kakusambala coolwe cakwe cakuba mutaanzi kuzyalwa kutegwa apegwe musinza uusalala. (Matl. 25:30-34) Alimwi, Esau wakazyalwa kasubila mubili woonse (Matl. 25:25), mubala nguwenya ooyu wakali kujanika mumasena ngaakakkala walo alimwi abaluzubo lwakwe.

(Matalikilo 37:29-32) Kumane Rubeni naakajokela kumulindi akujana kuti Josefa tako mumulindi, wakazapula zisani zyakwe. 30 Naakapiluka kubanabokwabo wakakankamuka kuti: “Mwana tako! Ino mebo ndilacita buti lino?” 31 Aboobo bakabweza jansi lya Josefa kumane bakajaya mujembwe akunyika jansi mubulowa. 32 Mpoonya bakalitola jansi eelyo ilyakali kweebeka kuli bausyi akwaamba kuti: “Amubone ncotwajana. Amulilange-lange mubone naa eeli ndijansi lyamwanaanu.”

it-1 561-562

Kulanganya

Ciindi mweembezi naakali kwaamba kuti ulabubamba naa kubukwabilila butanga, wakali kutondezya kuti wazumina mumulawo kulanganya banyama aaba. Wakali kusyomezya mukamwini kuti wakali kunoobasanina alimwi akubabamba kutegwa batabbigwi, buyo-buyo wakeelede kubbadela. Nokuba boobo, mukuli wakwe kuli mpowakali kugolela, mbwaanga mulawo uuli atala aawa wakali kumwaangulula kukupegwa mulandu ikuti naa kwacitika cintu ncatakonzyi kulesya muntu, mbuli kulumwa abanyama bamusyokwe. Pele kutegwa aangululwe kukupegwa mulandu akaambo kakuti ngowakajisi mukuli wakubalanganya, wakeelede kupa bumboni kuli mukamwini, mbuli kutondezya mutunta wacinyama icakalumwa. Mpoonya mukamwini abulanga-langa bumboni oobo, wakali kukonzya kwaamba kuti sikulanganya butanga ooyu unyina mulandu.

Bubambe oobu bwakali kubeleka amuzintu zili zyoonse nzyaapegwa kulanganya muntu, nomuba mumukwasyi, mucikozyanyo kweelana amulawo, mwana musankwa mupati wakali kubonwa kuti ngowakeelede kulanganya basyoonto bakwe. Aboobo, mbwaanga Rubeni ngowakali mupati, tulakonzya kubona kaambo ncaakali kuyanda kumukwabilila Josefa, ciindi banabokwabo bamwi nobakali kwaamba zyakumujaya, kweelana a Matalikilo 37:18-30. “Wakati: ‘Tutamujayi pe.’ . . . ‘Mutatili bulowa. . . . mutamucisi pe.’ Makanze aakwe akali aakumuvwuna kulimbabo kutegwa amujole kuli bausyi.” Pele ciindi Rubeni naakazyiba kuti Josefa tako mumulindi, wakalibilika kapati cakuti “wakazapula zisani zyakwe” akukankamuka kuti: “Mwana tako! Ino mebo ndilacita buti lino?” Wakalizyi kuti ngowakali kuyoopegwa mulandu akaambo kakusweeka kwa Josefa. Kutegwa batapegwi mulandu, banabokwabo cabucenjezu bakapanga bumboni bwakubeja bwakuti Josefa wakajaigwa amunyama wamusyokwe. Bakacita oobo kwiinda mukunyika jansi lya Josefa mubulowa bwampongo. Kumane bakapa jansi eeli kalili bumboni kuli Jakobo, bausyi alimwi mubetesi wabo, walo iwakaangulula Rubeni kumulandu uuli woonse akaambo kakuti wakabona jansi lya Josefa ilyakanyikidwe mubulowa ndyobakaleta banabokwabo kalili bumboni. Aboobo Jakobo wakasyoma kuti Josefa wakajaigwa amunyama wamusyokwe.—Matl. 37:31-33.

Kubala Bbaibbele

(Matalikilo 36:​1-​19) Ngaaya makani aamba zya Esau, nkokuti Edomu. 2 Esau wakakwata bamakaintu kuzwa kubasimbi bana Kanana: Ada mwana musimbi wa Eloni muna Heti; a Oholibama mwana musimbi wa Ana, muzyukulu wa Zibeoni muna Hivi; 3 alimwi a Basemati, mwana musimbi wa Isimayeli mucizyi wa Nebayoti. 4 Ada wakazyala Elifazi kuli Esau, eelyo Basemati wakazyala Reueli, 5 Oholibama wakazyala Jeusi, Jalamu a Kora. Aaba mbabana ba Esau mbaakazyala munyika ya Kanana. 6 Kuzwa waawo Esau wakabweza bamakaintu bakwe, bana bakwe basankwa abasimbi, abantu boonse bamuŋanda yakwe, butanga bwakwe abanyama bavwubwa boonse, alimwi alubono lwakwe loonse ndwaakajana munyika ya Kanana, eelyo wakaunka kunyika iimbi iili kulamfwu kuzwa kumunyina Jakobo. 7 Nkaambo zintu zyabo zyakavwula kapati cakuti tiibakacili kukonzya kukkala antoomwe alimwi tiibakacili kukkwana munyika mobakali kukkala akaambo kamatanga aabo. 8 Aboobo Esau wakaakukkala kumalundu aaku Seiri. Izina lya Esau limbi wakali Edomu. 9 Aaya ngamakani aamba zya Esau, usyi wabana Edomu, mumalundu aaku Seiri. 10 Aaya ngamazina aabana ba Esau: Elifazi mwana wa Ada, imukaintu wa Esau; Reueli mwana wa Basemati, mukaintu wa Esau. 11 Bana ba Elifazi bakali ba Temani, Omara, Zefo, Gatamu a Kenazi. 12 Timuna wakaba mwanakasuwa wa Elifazi, mwana musankwa wa Esau. Mukuya kwaciindi wakazyala Amaleki kuli Elifazi. Aaba mbabazyukulu ba Ada, imukaintu wa Esau. 13 Aaba mbabana ba Reueli: Nahati, Zera, Sama a Miza. Aaba mbabazyukulu ba Basemati, imukaintu wa Esau. 14 Aaba mbabakali bana ba Oholibama, mwana musimbi wa Ana, muzyukulu wa Zibeoni, imukaintu wa Esau, mbaakazyala kuli Esau: Jeusi, Jalamu a Kora. 15 Aaba mbabasilutwe babana ba Esau: Bana bamwana wa Esau mutaanzi Elifazi bakali ba: Silutwe Temani, Silutwe Omara, Silutwe Zefo, Silutwe Kenazi, 16 Silutwe Kora, Silutwe Gatamu a Silutwe Amaleki. Aaba mbabasilutwe ba Elifazi munyika ya Edomu. Aaba mbazyukulu ba Ada. 17 Aaba mbabana ba Reueli, imwana wa Esau: Silutwe Nahati, Silutwe Zera, Silutwe Sama a Silutwe Miza. Aaba mbabasilutwe ba Reueli munyika ya Edomu. Aaba mbazyukulu ba Basemati, imukaintu wa Esau. 18 Lino bana ba Oholibama, mukaintu wa Esau mbaaba: Silutwe Jeusi, Silutwe Jalamu a Silutwe Kora. Aaba mbabasilutwe ba Oholibama mwana musimbi wa Ana, imukaintu wa Esau. 19 Aaba mbabana ba Esau, nkokuti Edomu, alimwi aaba mbabasilutwe babo.

AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA

w02 10/15 30-31

Sena Banakristo Beelede Kuba Abuzuba?

Kuba abuzuba kujatikizya Leza kulayandika mubukombi bwakasimpe. Ciindi notwalibilika kapati kujatikizya mpuwo yesu naa lwaanguluko lwesu, buzuba oobu butupa kubikkila maano kuli Jehova. Bulatukulwaizya kuyandaula nzila zyakwaambilizya kasimpe kajatikizya nguwe, kwiiminina nzila zyakwe alimwi abantu bakwe.

Mubelesi umwi waciindi coonse wa Bakamboni ba Jehova uutegwa Akiko, wakakazyigwa kapati amukamwiniŋanda iwakajisi mizeezo iilubide kujatikizya mulawo wa Leza uujatikizya bulowa. Cabupampu ba Akiko bakaliiminina Jwi lya Leza, mane buya akwaamba malwazi amapenzi aaboola akaambo kakubikkwa bulowa. Akaambo kakuyandisisya kubandika makani aajatikizya Jehova, bakaucinca mubandi akutalika kubandika kaambo nkobakabona kuti nkekakapa mukamwiniŋanda ooyu kubakazya, nkokuti kaambo kakutasyoma kuti kuli Mulengi. Ba Akiko bakabandika amukamwiniŋanda kujatikizya zilenge mbozipa bumboni bwakuti kuli Mulengi. Busicamba bwabo mukwiiminina kasimpe bwakapa mukaintu ooyu kuleka mizeezo iitaluzi, mane buya akuzumina ciiyo ca Bbaibbele. Mukamwiniŋanda ooyu iwakali mukali kapati, lino ngusikutembaula Jehova.

Buzuba buli kabotu naa busungu kujatikizya bukombi bwakasimpe butupa kupakamana akujana nzila zyakukambauka alimwi akwiiminina lusyomo lwesu kumulimo, kucikolo, kusambalilwa zintu alimwi anotuli mulweendo. Mucikozyanyo, ba Midori lyoonse inga balabaambila babelesinyina kujatikizya nzyobasyoma. Mubelesinyina umwi iwakajisi myaka iibalilwa kuma 40 wakaamba kuti tanaakali kubayanda naaceya Bakamboni ba Jehova. Mpoonya, bumwi buzuba nobakali kubandika, mukaintu ooyu wakatongooka kujatikizya bube butali kabotu mbwaakatalika kuba ambubo mwanaakwe musimbi. Ba Midori bakatondezya mukaintu ooyu bbuku lyakuti Questions Young People Ask—Answers That Work, akusyomezya kuti inga batalika kwiiya mubbuku eeli amwana musimbi ooyu. Bakatalika kwiiya, pele banyina mwana musimbi ooyu kunyina nobakali kujanika aciiyo. Ba Midori bakayeeya kuti batondezye banyina mwana musimbi ooyu vidiyo yakuti Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name. Eeci cakapa kuti mizeezo yoonse iitaluzi njobakajisi imane. Akaambo kakukulwaizyigwa kapati anzyobakabona, bakaamba kuti: “Ndiyanda kuba mbuli Bakamboni ba Jehova.” Aboobo bakamusangana mwanaabo mukwiiya Bbaibbele.

Buzuba buli kabotu bulayandika amumbungano ya Bunakristo. Butukulwaizya kuba aluyando akubikkilana maano alimwi butupa kutantamuka zintu zikonzya kunyonganya bakwesu mbuli kuvwiya, akuba amizeezo yabasiluleyo. Buzuba mbubwenya oobu butupa kutatongooka nzyobasala baalu, balo zimwi ziindi ibabona kuti cilayandika kusinsa basizibi. (1 Bakorinto 5:11-13; 1 Timoteyo 5:20) Kalemba kujatikizya buzuba mbwaakajisi kubasyominyina bamumbungano yabana Korinto, Paulo wakaamba kuti: “Nkaambo ndilaabuzuba kulindinywe mbubonya mbuli Leza, nkaambo mebo lwangu ndakamusyomezya cikwati kumwaalumi omwe kutegwa ndikamupe kuli Kristo kamuli nakalindu uusalala.” (2 Bakorinto 11:2) Mbubwenya buyo, buzuba bwesu butukulwaizya kucita kufwumbwa nzyotukonzya kutegwa tukwabilile njiisyo, kusalala kumuuya alimwi akusalala mumakani aakulilemeka kwabantu boonse ibali mumbungano.

Masimpe, buzuba ibuli kabotu bulabagwasya kapati bantu. Bupa kukkomaninwa a Jehova alimwi bweelede kuba akati kabube mbobeelede kuba ambubo Banakristo mazuba aano.—Johane 2:17.

MAY 11-17

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MATALIKILO 38-39

“Jehova Tanaakamulekelezya Josefa”

(Matalikilo 39:⁠1) Lino Josefa wakatolwa ku Egepita mpoonya muna Egepita wazina lya Potifara mupati wababelesi ba Farao, nkokuti silutwe wabalindizi wakamuula kubana Isimayeli balo ibakamutola kooko.

w14 11/1 12 ¶4-5

“Ino Inga Ndacitila Nzi Cibi Cipati Cili Boobu?”

“Lino Josefa wakatolwa ku Egepita mpoonya muna Egepita wazina lya Potifara mupati wababelesi ba Farao, nkokuti silutwe wabalindizi wakamuula kubana Isimayeli balo ibakamutola kooko.” (Matalikilo 39:1) Mumajwi buyo masyoonto aaya, cibalo camu Bbaibbele cilatugwasya kweezyeezya nsoni nzyaakamvwa ciindi naakasambalwa lwabili. Wakaba cintuuntu buyo! Atweezyeezye kuti Josefa utobela simalelaakwe mupya, nkokuti silutwe wankuta yabana Egepita, kabainda mutuzila twamudolopo imwakali bantu banji alimwi azintoolo zinji, kabatozya kumunzi wa Josefa mupya.

Lyoonse Josefa wakali kukuyeeya kapati kumunzi kwabo. Wakakomenena mumukwasyi watakali kukkala abusena bomwe, imukwasyi iwakali kukkala mumatente akaambo kakulonga-longa kumwi kabalanganya matanga aambelele zyabo. Kubusena oobu bupya, bantu bavwubi bamu Egepita mbuli Potifara, bakali kukkala mumaanda mabotu, aayebeka alimwi aapentedwe. Basikwiiya zyakaindi baamba kuti, bana Egepita bansiku bakali kwaayandisya masena aayebeka, aayakilidwe bwaanda aajisi masamu mabotu aazimvwule alimwi amazyiba aamaanzi oomo mobakali kusyanga maluba alimwi azisyango zimwi zyamumaanzi. Maanda aamwi akalizingulukidwe aamyuunda mibotu, alimwi akalijisi azitungu imwakali kwiinda kawo katontola alimwi maanda aaya akalijisi ŋanda mpati yakulida alimwi amaanda masyoonto aababelesi.

(Matalikilo 39:​12-​14) Mpoonya wakamujata kucisani cakwe akwaamba kuti: “Koona andime!” Pele wakasiya cisani cakwe mumaanza aakwe akutijila anze. 13 Lino mbwaakabonena buyo kuti wasiya cisani cakwe mujanza lyakwe akutijila anze, 14 wakatalika kukwiilila babelesi baaŋanda yakwe akubaambila kuti: “Amubone! Wakatuletela mwaalumi ooyu mu Hebrayo kutegwa tusampuke. Waliboolede kuti aone andime, pele ndakwiila.

(Matalikilo 39:20) Mpoonya simalelo wa Josefa wakamubweza akumutola kuntolongo, oomo baange bamwami mobakali kwaangilwa, alimwi wakazumanana kukkala muntolongo.

w14 11/1 14-15

“Ino Inga Ndacitila Nzi Cibi Cipati Cili Boobu?”

Tatuzyi zinji kujatikizya mbozyakabede ntolongo zyabana Egepita ciindi eeco. Basikwiiya zyakaindi bakajana matongo imwakali masena aayo—ngazi ziyumu imwakali ntolongo zyaansi. Mukuya kwaciindi, Josefa wakaita busena oobu abbala lyaamba “cilindi,” ibbala litondezya kuti mbusena butakwe mumuni alimwi butakwe bulangizi. (Matalikilo 40:15, majwi aamunsi). Mubbuku lya Intembauzyo tubala kuti Josefa wakapegwa cisubulo acimbi noliti: “Bakaanga maulu aakwe muziliba; Nsingo yakwe bakainjizya munsimbi.” (Intembauzyo 105:17, 18) Zimwi ziindi bana Egepita bakali kubikka baange muzyaanzyo izyakali kwaanga maanza kusyule lyabo; bamwi bakali kwaangwa nsimbi munsingo. Eelo kaka Josefa wakapenga kapati kusubulwa munzila iili boobu—kakuli kunyina mulandu ngwaakacita iwakeelede cisubulo cili boobu!

Kuyungizya waawo, kuli azimbi zyakamucitikila. Cibalo caamba kuti Josefa “wakazumanana kukkala muntolongo.” Wakakkala mubusena oobu bubi kapati kwamyaaka iili mbwiibede! Aciindi eeci Josefa kunyina naakazyi kuti buzuba bumwi uyoozwa. Mazuba mbwaakali kuyaabuya, limwi mvwiki, mane limwi myezi, ino ncinzi cakamugwasya Josefa kuti atatyompwi cakumaninina akubula bulangizi?

Bbaibbele litupa bwiinguzi oobu busyomeka noliti: “Jehova wakali aa Josefa alimwi wakazumanana kumutondezya luyando lutamani.” (Matalikilo 39:21) Taakwe bulambo, taakwe nsimbi, taakwe ntolongo zyaansi izikonzya kulesya Jehova kutondezya luyando lwakwe kubabelesi bakwe. (Baroma 8:38, 39) Tulakonzya kweezyeezya Josefa kabaambila mapenzi aakwe bausyi bakujulu mumupailo, eelyo akutambula luumuno alimwi akukkalikana mumizeezo kwalo kukonzya kuzwa buyo kuli “Leza siluumbulizyo loonse.” (2 Bakorinto 1:3, 4; Bafilipi 4:6, 7) Ino ncinzi acimbi Jehova ncaakamucitila Josefa? Tubala kuti wakazumanana kumugwasya Josefa “akumupa kuti ajane luzyalo mumeso aamupati wantolongo.”

(Matalikilo 39:​21-​23) Pele Jehova wakali aa Josefa alimwi wakazumanana kumutondezya luyando lutamani akumupa kuti ajane luzyalo mumeso aamupati wantolongo. 22 Aboobo mupati wantolongo wakabikka Josefa kuti kalanganya basintolongo boonse ibakali muŋanda yabaange, azintu zyoonse nzyobakali kucita ooko, ngonguwe iwakali kuzyeendelezya. 23 Mupati wantolongo kunyina mulimo uuli woonse ngwaakacili kubeleka ooyo iwakali mumaanza aa Josefa, nkaambo Jehova wakali a Josefa alimwi Jehova wakapa kuti kufwumbwa zintu nzyaakali kucita kazwidilila.

w14 11/1 15 ¶2

“Ino Inga Ndacitila Nzi Cibi Cipati Cili Boobu?”

Bbaibbele litupa bwiinguzi oobu busyomeka noliti: “Jehova wakali aa Josefa alimwi wakazumanana kumutondezya luyando lutamani.” (Matalikilo 39:21) Taakwe bulambo, taakwe nsimbi, taakwe ntolongo zyaansi izikonzya kulesya Jehova kutondezya luyando lwakwe kubabelesi bakwe. (Baroma 8:38, 39) Tulakonzya kweezyeezya Josefa kabaambila mapenzi aakwe bausyi bakujulu mumupailo, eelyo akutambula luumuno alimwi akukkalikana mumizeezo kwalo kukonzya kuzwa buyo kuli “Leza siluumbulizyo loonse.” (2 Bakorinto 1:3, 4; Bafilipi 4:6, 7) Ino ncinzi acimbi Jehova ncaakamucitila Josefa? Tubala kuti wakazumanana kumugwasya Josefa “akumupa kuti ajane luzyalo mumeso aamupati wantolongo.”

Kuyandaula Mbono Zyakumuuya

(Matalikilo 38:9, 10) Pele Onani wakalizyi kuti bana tiibakali kuyakwaambwa kuti mbana bakwe. Aboobo naakali koona amukaintu wamunyina, wakali kutila bwaalumi bwakwe ansi kutegwa atazyalili munyina bana. 10 Eeci ncaakacita cakali cibi mumeso aa Jehova, aboobo wakamujaya awalo.

it-2 555

Onani

(Onani) [kuzwa kubbala lyaamba “nguzu zyaluzyalo; nguzu zinji”].

Ooyu mwana musankwa wabili, Juda ngwaakazyala kumwana wa Shuwa muna Kanana. (Matl. 38:2-4; 1Mak. 2:3) Ciindi mupati wa Onani uutegwa Ere iwatakaningazyala naakajaigwa a Jehova akaambo kakucita zibi, Juda wakaambila Onani kuti akwate Tamara imukaintu wamunyina. Mpoonya kuti naa kwazyalwa mwana musankwa, tanaakali kuyooba mwana mutaanzi wamukwasyi wa Onani, alimwi cikono camwana mutaanzi kuzyalwa cakali kuyoopegwa kulinguwe kali sikukona wa Ere; pele kuti naa tiikwazyalwa sikukona, Onani ngowakali kuyoopegwa cikono. Ciindi Onani naakali koonana a Tamara “wakali kutila bwaalumi bwakwe ansi” muciindi cakutila muli Tamara. Eeci ncaakali kucita Onani tiikwakali kulyoomba buya pe naa kulisobanya kubusankwa, nkaambo cibalo caamba kuti “naakali koona amukaintu wamunyina” wakali kutila bwaalumi bwakwe. Kweelede kuti Onani wakali kucita caali kugusya cinswe cakwe katanatila bwaalumi bwakwe mucinswe ca Tamara. Aboobo Onani, awalo iwatakaningazyala wakajaigwa a Jehova akaambo kakutamvwida bausyi, kuba syaacivwulemwangu, kutalemeka bubambe bwa Leza bwalukwatano, ikutali akaambo kakulyoomba naa kulisobanya kubusankwa.—Matl. 38:6-10; 46:12; My. 26:19.

(Matalikilo 38:15-18) Lino Juda mbwaakamubonena buyo, wakamuyeeyela kuba muvwuule nkaambo wakalilivwumbide kubusyu. 16 Aboobo wakaleya kuya mpaakabede mumbali aanzila akumwaambila kuti: “Ndalomba kuti ndoone anduwe,” nkaambo tanaakazyiba kuti wakali mukamwanaakwe. Pele walo wakati: “Ino ulandipa nzi ndoona anduwe?” 17 Mpoonya walo wakati: “Ndilakutumina kana kampongo kuzwa kubutanga bwangu.” Pele wakati: “Sena ulandipa cisyomezyo cimwi kusikila ukakatumizye?” 18 Mpoonya wakazumanana kuti: “Ino ncisyomezyo nzi ncoyanda kuti ndikupe?” Eelyo wakati: “Nweenwe yakusimbya akatambo kanjiyo alimwi ankoli iili mujanza lyako.” Kumane wakamupa zintu eezyo akoona anguwe, eelyo wakamumisya.  

w04 1/15 30 ¶4-5

Mibuzyo Yabasikubala

Juda wakalubizya nkaambo tanaakapa Tamara kumwanaakwe musankwa Sela kweelana ambwaakasyomezya. Kuyungizya waawo, wakoonana amukaintu ngwaakali kuyeeyela kuti muvwuule wakutempele. Eeci cakaliimpene amakanze aa Leza aakuti mwaalumi weelede koonana buyo amuntu ngobakwetene limwi. (Matalikilo. 2:24) Pele mubwini, Juda tanaakoonana amuvwuule. Muciindi caboobo, cakutazyiba wakoonana amuka mwanaakwe akuzyala mwana wakeelede kuba sikukona kweelana amulawo, calo icakeelede kucitwa amwanaakwe musankwa Sela.

Pele ncaakacita Tamara tiikwakali kutalilemeka pe. Bana bakwe basankwa bamaanga tiibakali kubonwa kuti mbana bamusyokwe. Ciindi Boazi waku Betelehemu naakakwata mukaintu wamunyina, Rute muna Moabu, baalu baku Betelehemu bakamulumbaizya Perezi imwana wa Tamara. Bakaambila Boazi kuti: “Ŋanda yako aibe mbuli ŋanda ya Perezi, ooyo Tamara ngwaakazyala kuli Juda, kwiinda mubana aabo Jehova mbayookupa kuzwa kumusimbi ooyu.” (Rut. 4:12) Alimwi Perezi uli akati kamulongo wazyalani lya Jesu Kristo.—Matayo 1:1-3; Luka 3:23-33.

Kubala Bbaibbele

(Matalikilo 38:​1-​19) Lino kuciindi eeco, Juda wakasiya banabokwabo akuyakwiimika tente lyakwe afwaafwi amwaalumi muna Adulamu wazina lya Hira. 2 Okuya Juda wakabona musimbi, mwana wa Shuwa muna Kanana. Aboobo wakamukwata alimwi wakoona anguwe, 3 eelyo wakamita. Kumane wakazyala mwana musankwa akumuulika kuti Ere. 4 Alimwi wakamita akuzyala mwana musankwa akumuulika kuti Onani. 5 Alimwi wakazyala mwana musankwa akumuulika kuti Sela. Aciindi eeci walo wakali ku Akizibi naakamuzyala. 6 Mukuya kwaciindi Juda wakajanina Ere, mwanaakwe mutaanzi imukaintu wazina lya Tamara. 7 Nokuba boobo Ere, mwana mutaanzi wa Juda, wakali mubi mumeso aa Jehova; aboobo Jehova wakamujaya. 8 Akaambo kaceeci, Juda wakati kuli Onani: “Koona amukaintu wamunyoko akumukwata kutegwa umuzyalile bana imunyoko.” 9 Pele Onani wakalizyi kuti bana tiibakali kuyakwaambwa kuti mbana bakwe. Aboobo naakali koona amukaintu wamunyina, wakali kutila bwaalumi bwakwe ansi kutegwa atazyalili munyina bana. 10 Eeci ncaakacita cakali cibi mumeso aa Jehova, aboobo wakamujaya awalo. 11 Kumane Juda wakati kuli Tamara, mukamwanaakwe: “Koya ukkale mbuli mukamufwu muŋanda yabauso kusikila mwanaangu Sela akakomene,” nkaambo wakayeeya kuti: ‘Ambweni awalo ulafwa mbuli banabokwabo.’ Aboobo Tamara wakaunka akuyoozumanana kukkala kuŋanda yabausyi. 12 Nokwakainda ciindi, mwana wa Shuwa, imukaintu wa Juda wakafwa. Naakamana mazuba aadilwe, Juda wakazwa aawo akuunka kubantu bakwe basikugela mbelele ku Timina antoomwe amulongwe wakwe Hira, muna Adulamu. 13 Mpoonya Tamara wakaambilwa kuti: “Bona, bausozyala baya ku Timina kuyoogela mbelele zyabo.” 14 Naakamvwa boobo wakasamununa zisani zyabumukamufwu akulivwumba cisani kubusyu akumutwe mpoonya wakakkala kumanjililo aamunzi wa Enaimu, uuli mumbali aanzila iitozya ku Timina, nkaambo wakabona kuti Sela wakakomena nokuba boobo tanaakapegwa kulinguwe kuti abe mukaintu wakwe. 15 Lino Juda mbwaakamubonena buyo, wakamuyeeyela kuba muvwuule nkaambo wakalilivwumbide kubusyu. 16 Aboobo wakaleya kuya mpaakabede mumbali aanzila akumwaambila kuti: “Ndalomba kuti ndoone anduwe,” nkaambo tanaakazyiba kuti wakali mukamwanaakwe. Pele walo wakati: “Ino ulandipa nzi ndoona anduwe?” 17 Mpoonya walo wakati: “Ndilakutumina kana kampongo kuzwa kubutanga bwangu.” Pele wakati: “Sena ulandipa cisyomezyo cimwi kusikila ukakatumizye?” 18 Mpoonya wakazumanana kuti: “Ino ncisyomezyo nzi ncoyanda kuti ndikupe?” Eelyo wakati: “Nweenwe yakusimbya akatambo kanjiyo alimwi ankoli iili mujanza lyako.” Kumane wakamupa zintu eezyo akoona anguwe, eelyo wakamumisya. 19 Mpoonya wakanyamuka akuunka alimwi wakaakucisamununa cisani ncaakalivwumbide akusama zisani zyabumukamufwu.

MAY 18-24

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MATALIKILO 40-41

“Jehova Wakamuvwuna Josefa”

(Matalikilo 41:​9-​13) Kumane silutwe uutola zyakunywa kumwami wakaambila Farao kuti: “Sunu ndilalyaambilila zibi zyangu. 10 Yebo omwami Farao wakatunyemena kapati tobabelesi bako. Aboobo wakatubikka muntolongo yamuŋanda yasilutwe wabalindizi, mebo asilutwe uupanga zinkwa. 11 Mpoonya toonse tobilo twakalota ziloto mubusiku bomwe. Mebo anguwe twakalota ziloto zijisi bupanduluzi bwiindene. 12 Lino twakali amulombwana mu Hebrayo, imubelesi wasilutwe wabalindizi. Notwakamulwiida, wakatupandulwida umwi aumwi ncocipandulula ciloto cakwe. 13 Cakacitika mbubonya mbwaakatupandulwida. Ndakapilusyigwa kumulimo wangu, pele walo wakaanzikwa acisamu.”

w15 2/1 14 ¶4-5

“Sena Tali Leza Uupandulula Ziloto?”

Kweelede kuti sikutola zyakunywa kumwami wakamuluba Josefa, pele Jehova kunyina naakamuluba pe. Buzuba bumwi masiku, Leza wakatumina Farao ziloto zyobilo zitalubiki. Muciloto cakusaanguna, mwami wakabona ŋombe zineneede zili ciloba kazizwa mu Mulonga wa Nile, mpoonya kwakaboola azimbi zili ciloba zibi alimwi zikokede. Ŋombe zikokede zyakalya ŋombe zineneede. Kumane Farao wakalota kuti wabona makunka aamaila aasimide alimwi mabotu kapati kaazwa acisiko comwe. Pele kwakazwa aambi aali ciloba, aanyanide aakaumpwa amuwo uupya, eelyo akamena yaayo aasimide alimwi mabotu kapati. Farao wakabuka mafwumofwumo kapengede kapati mumoyo akaambo kaziloto eezyo, aboobo wakaita basongo bakwe boonse alimwi abapaizi basimasalamuzi kutegwa bamupandulwide ncozyaamba. Pele boonse bakaalilwa. (Matalikilo 41:1-8) Tatuzyi naa zyakabagambya kapati ziloto eezyo naa bakaamba ziindene. Ncotuzyi ncakuti, Farao wakatyompwa—nokuba boobo wakacili kuyandisisya kuti abuzyibe bupanduluzi bwaziloto eezyi zigambya.

Mukuya kwaciindi, sikutola zyakunywa kumwami wakamuyeeya Josefa. Manjezyeezya aakwe akamupenzya, eelyo wakaambila Farao kujatikizya mukubusi umwi uugambya uuli muntolongo ooyo iwakamupandulwida ciloto cakwe alimwi aciloto casikupanga zinkwa myaka yobilo yainda. Mpoonya aawo, Farao wakatuma bantu kuntolongo kuti bakamwiite Josefa.—Matalikilo 41:9-13.

(Matalikilo 41:16) Mpoonya Josefa wakaingula Farao kuti: “Ikutali ndime pe! Leza nguutiipandulule makani mabotu aajatikizya nduwe omwami Farao.”

(Matalikilo 41:​29-​32) “Kuyooba myaka iili ciloba nokuyooba zyakulya zitalivwulili mucisi coonse ca Egepita. 30 Pele yaakwiinda myaka eeyo, kuyootobela myaka iili ciloba nokunooli nzala mpati, alimwi butebuzi oobo butalivwulili mucisi ca Egepita masimpe buyoolubwa, alimwi nzala iyoonyonyoona mucisi. 31 Eelyo butebuzi butalivwulili bwamusyule mucisi eeci tabukayeeyegwi akaambo kanzala iyootobela, nkaambo inooli mpati kapati. 32 Ciloto eeci capegwa ziindi zyobilo kulinduwe omwami Farao akaambo kakuti Leza mwini-mwini waasinizya makani aaya, alimwi Leza mwini-mwini ulaazuzikizya lino-lino.

w15 2/1 14-15

“Sena Tali Leza Uupandulula Ziloto?”

Jehova ulabayanda bantu balicesya alimwi basyomeka, aboobo tacigambyi kuti Leza wakapa Josefa bupanduluzi oobo mbobakaalilwa kupa basongo alimwi abapaizi. Josefa wakaamba kuti ziloto zya Farao zyobilo zyakajisi bupanduluzi bomwe buyo. Aboobo kwiinda mukuziinduluka, Jehova wakali kwaamba kuti makani aaya “waasinizya”—inzya akali kuyoozuzikizigwa ncobeni. Ŋombe zineneede alimwi amakunka aamaila mabotu ziiminina myaka iili ciloba yabutebuzi butalivwulili mu Egepita, kakuli ŋombe zikokede alimwi amakunka aamaila aanyanide akali kwiiminina myaka iili ciloba yanzala. Kwakali kuyooba nzala iitaambiki mucisi eeci.—Matalikilo 41:25-32.

(Matalikilo 41:​38-​40) Aboobo Farao wakaambila babelesi bakwe kuti: “Sena kuli muntu uumbi uuli mbuli yooyu uukonzya kujanwa uujisi muuya wa Leza?” 39 Mpoonya Farao wakaambila Josefa kuti: “Mbwaanga Leza wakupa kuzyiba zintu zyoonse eezyi, kunyina uumbi uucenjede alimwi musongo mbuli nduwe. 40 Yebo kukugama ndonduwe uunoolanganya ŋanda yangu, alimwi bantu bangu boonse banookumvwida cakumaninina. Kulikke kucuuno cangu cabwami nkondiyooba mupati kukwiinda.”

w15 2/1 15 ¶3

“Sena Tali Leza Uupandulula Ziloto?”

Farao wakacita kweelana ambwaakaamba. Kalitanalampa Josefa wakasamikwa zisani zibotu kapati. Eelyo Farao wakamupa nweenwe yakwe yangolida yakusimbya, nkalaki yabwami, alimwi akumupa nguzu zyakuyaabweendeenda mucisi kutegwa acite kweelana amakanze aakwe. (Matalikilo 41:42-44) Muciindi buyo cisyoonto, Josefa wakazwa muntolongo akuya kuŋanda yamwami ooko nkwaakabikkwa kuba mweendelezi wabili kuzwa kuli Farao. Eelo kaka cilisalede kuti lusyomo lwa Josefa muli Jehova Leza lwakalelekwa! Jehova wakakubona kutalulama koonse ikwakacitikila mubelesi wakwe mumyaka yoonse eeyo. Wakaamana mapenzi ngaakajisi muciindi ceelede alimwi munzila iinda kubota. Jehova tanaakabikkila buyo maano kumana mapenzi aa Josefa, pele alimwi wakali kuyanda kufwutula cisi cabana Israyeli mumazuba aakumbele. Mucibalo citobela cazibalo eezyi zitobelene tuyoobona mbocakacitika eeci.

Kuyandaula Mbono Zyakumuuya

(Matalikilo 41:14) Aboobo Farao wakatumya mulomo wakwiita Josefa, eelyo bakamuleta cakufwambaana kuzwa muntolongo. Mpoonya wakaligela akucinca zisani zyakwe akuunka kuli Farao.

w15 11/1 9 ¶1-3

Sena Mulizyi?

Nkaambo nzi Josefa ncaakagelela masusu amalezu katanaunka kuyoobonana a Farao?

Kweelana acibalo cili mubbuku lya Matalikilo, Farao wakalailila kuti mwaange muna Hebrayo Josefa aletwe cakufwambaana kulinguwe kutegwa apandulule ziloto zyakwe ziyoosya. Aciindi eeci, Josefa wakalaangidwe kale myaka minji. Nokuba kuti Farao wakali kumuyanda cakufwambaana, Josefa wakajana ciindi cakuligela. (Matalikilo 39:20-23; 41:1, 14) Akaambo kakuti sikulemba wakakaamba kaambo aaka ikaboneka mbuli kuti takayandiki kapati, citondezya kuti wakalizizyi zilengwa zyabana Egepita.

Kulekela malezu kulampa cakali cilengwa muzisi zinji zyansiku kubikkilizya abana Hebrayo. Mukwiimpana, “bana Egepita bansiku balikke mbabatakajisi cilengwa cakulekela malezu kulampa,” kweelana ambolyaamba bbuku litegwa McClintock and Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

Sena bakali kugela buyo masusu amalezu? Magazini iitwa kuti Biblical Archaeology Review itondezya kuti, muntu wakali kuyandika kutobela zilengwa zyaku Egepita katanaunka kuyoobonana a Farao mbubwenya mbobakali kucita ciindi nobakali kunjila mutempele. Mbwaanga mbocakabede oobo, Josefa wakeelede kugela masusu oonse aakali kumutwe alimwi aamubili.

(Matalikilo 41:33) “Aboobo omwami Farao uyandaule muntu uucenjede alimwi musongo akumubikka kuti ayendelezye cisi ca Egepita.

w09 11/15 28 ¶14

Tweelede Kulilemeka Kabotu Mbuli Babelesi ba Leza

Bazyali Banakristo bansiku bakali kubayiisya bana babo kuŋanda kuti kabalilemeka kabotu. Amubone mbobakali kuvwiilana cabulemu ba Abrahamu amwanaakwe Izaka nibakali kubandika, notubala ku Matalikilo 22:7. Awalo Josefa wakalibonya kuti bazyali bakwe bakamuyiisya kabotu. Naakali muntolongo wakali alubomba akubeenzinyina mbobakaangidwe limwi. (Matl. 40:8, 14) Naakali kwaambaula a Farao wakali kulimvwisya kuti wakayiisigwa kabotu mbwaakeelede kulemeka baabo bali azyuuno zyaatala.—Matl. 41:16, 33, 34.

Kubala Bbaibbele

(Matalikilo 40:​1-​23) Lino nozyakainda zintu eezyi, silutwe uutola zyakunywa kumwami wa Egepita asilutwe uupanga zinkwa bakabisizya simalelaabo, imwami wa Egepita. 2 Aboobo Farao wakanyema kapati kujatikizya babelesi bakwe aaba bobilo, silutwe uutola zyakunywa kumwami asilutwe uupanga zinkwa, 3 eelyo wakababikka muntolongo yamuŋanda yasilutwe wabalindizi, ooko Josefa nkwaakali mwaange. 4 Mpoonya silutwe wabalindizi wakabikka Josefa kuti abe ambabo akuti kabalanganya, eelyo bakakkala muntolongo ciindi cili mbocibede.5 Sikutola zyakunywa kumwami asikupanga zinkwa zyamwami wa Egepita, aabo ibakaangidwe muntolongo, umwi aumwi wabo wakalota ciloto mubusiku bomwe, pele ciloto cimwi acimwi cakajisi bupanduluzi bwaco. 6 Mafwumofwumo buzuba bwakatobela, ciindi Josefa naakanjila kubabona, bakali kulibonya kuusa. 7 Aboobo wakababuzya babelesi ba Farao mbaakaangidwe limwi muŋanda yasimalelaakwe kuti: “Ino nkaambo nzi masyu aanu ncaauside sunu?” 8 Mpoonya bakati kulinguwe: “Toonse tobilo twalota ziloto, pele twabula sikutupandulwida.” Aboobo Josefa wakati kulimbabo: “Sena tali Leza uupandulula ziloto? Amundaambile nzyomwalota.” 9 Aboobo silutwe uutola zyakunywa kumwami wakalwiida Josefa ciloto cakwe akumwaambila kuti: “Muciloto cangu ndabona musaansa. 10 Musaansa ooyu wajisi mitabi yotatwe, alimwi niwali kusyuuka wafwulula alimwi misaansa yanguwo yatalika kubizwa. 11 Alimwi nkapu ya Farao yali mujanza lyangu, mpoonya ndabweza misaansa akwiisinina munkapu ya Farao. Kumane ndabweza nkapu akumupa Farao.” 12 Mpoonya Josefa wakati kulinguwe: “Mboobu bupanduluzi bwaciloto eeci: Mitabi yotatwe yaamba mazuba otatwe. 13 Kwainda buyo mazuba otatwe, Farao uyookwaangununa akukupilusya kumulimo wako, alimwi unoopa Farao nkapu mbubonya mbookali kucita kaindi nowakali sikutola zyakunywa kumwami. 14 Nokuba boobo, ukandiyeeye zintu zyaakukweendela kabotu. Ndalomba ukanditondezye luyando lutamani akwaambila Farao kujatikizya ndime kutegwa ndikazwe mubusena obuno. 15 Nkaambo masimpe ndakabbigwa buya kuzwa kunyika yaba Hebrayo, alimwi kuno tiindakacita cintu cili coonse ceelede kundipa kubikkwa muntolongo.” 16 Lino silutwe uupanga zinkwa naakabona kuti Josefa wapa bupanduluzi bubotu, wakati kulinguwe: “Andime ndalota kuti ndatwikkide zisuwo zyotatwe zijisi zinkwa zituba, 17 mucisuwo icali atala eeni mwali zinkwa zyamisyobo-misyobo izya Farao, alimwi bayuni bali kuzilya mucisuwo kanditwikkide.” 18 Mpoonya Josefa wakaamba kuti, “Mboobu bupanduluzi bwaciloto eeci: Zisuwo zyotatwe zyaamba mazuba otatwe. 19 Kwainda buyo mazuba otatwe, Farao uyookukosola mutwe akukwaanzika acisamu, eelyo bayuni bayakuulya mubili wako.” 20 Lino buzuba bwatatu bwakali buzuba bwakusekelela kuzyalwa kwa Farao alimwi wakabacitila pobwe babelesi bakwe boonse, eelyo wakaangununa silutwe uutola zyakunywa kumwami asilutwe uupanga zinkwa kabalangilila babelesi bakwe. 21 Aboobo wakapilusya silutwe uutola zyakunywa kumwami acuuno cakwe cakutola zyakunywa, alimwi wakazumanana kupa nkapu kuli Farao. 22 Pele silutwe uupanga zinkwa wakamwaanzika acisamu mbubonya Josefa mbwaakabapandulwida. 23 Nokuba boobo, silutwe uutola zyakunywa kumwami tanaakamuyeeya Josefa pe; wakamuluba.

MAY 25-31

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MATALIKILO 42-43

“Josefa Wakatondezya Kulilesya Kapati”

(Matalikilo 42:​5-7) “Aboobo bana ba Israyeli bakaunka ku Egepita abamwi ibakali kuya kukuula maila, nkaambo nzala yakasika amunyika ya Kanana. 6 Josefa ngowakali kweendelezya cisi ca Egepita, alimwi ngowakali kusambala maila kubantu boonse bamunyika. Aboobo banabokwabo Josefa bakaboola kulinguwe akumukotamina ansi. 7 Lino Josefa naakababona banabokwabo, mpoonya aawo wakabazyiba, pele wakalisisa kuti batamuzyibi. Aboobo wakaambaula ambabo cabukali akubabuzya kuti: “Ino mwazwa kuli?” Mpoonya balo bakati: “Twazwa kunyika ya Kanana, twaboola kuzikuula cakulya.”

w15 5/1 13 ¶5

“Sena Mebo Ndili Mubusena bwa Leza?”

Sena walo Josefa wakabazyiba? Inzya, wakabazyiba mbwaakababonena buyo! Naakabona kuti bamukotamina, wakayeeya cakacitikide kacili musyoonto. Cibalo citwaambila kuti “Josefa wakayeeya ziloto nzyaakalotede” eezyo Jehova nzyaakamupa ciindi naakacili musyoonto, iziloto izyakali kwaamba ciindi banabokwabo nobakali kuyoomukotamina—calo ncobakali kucita aciindi eeci! (Matalikilo 37:2, 5-9; 42:7, 9) Ino Josefa wakali kunoocita buti? Sena wakeelede kubakumbata? Naa sena wakeelede kujolela cibi?

w15 5/1 14 ¶1

“Sena Mebo Ndili Mubusena bwa Leza?”

Ambweni nywebo tamulangilwi kuba mubukkale bukatazya mbuli boobu. Nokuba boobo, kutamvwana akuzwangana mumikwasyi kulidumide kapati mazuba aano. Ciindi buyumuyumu buli boobu nobutusikila, tulakonzya kutobela moyo wesu ncouyanda alimwi akucita buyo caboola kumoyo. Inga cagwasya kwiiya cikozyanyo ca Josefa alimwi akusola kuzyiba mbwayanda Leza kuti twaayendelezye makani. (Tusimpi 14:12) Amuyeeye kuti, mbubonya mbociyandika kuba muluumuno abanamukwasyi, kuba muluumuno a Jehova alimwi a Mwanaakwe kulayandika kapati.—Matayo 10:37.

(Matalikilo 42:​14-​17) Nokuba boobo, Josefa wakati kulimbabo: “Mbuli mbondaamba kale, ‘Muli basikutwela!’ 15 Mboobu mbomutiisunkwe: Masimpe Farao mbwali muumi, tamukoozwa mubusena obuno kusikila musyoonto wanu akaboole kuno. 16 Amutume umwi akati kanu kuti akamulete munyoko, pele nobamwi mulaangwa. Munzila eeyi, majwi aanu alabonwa naa ngamasimpe. Ikuti naa pe, masimpe Farao mbwali muumi, muli basikutwela.” 17 Mpoonya wakababikka antoomwe mucitolokesi mazuba otatwe.

w15 5/1 14 ¶2

“Sena Mebo Ndili Mubusena bwa Leza?”

Josefa wakabasunka banabokwabo munzila ziindene-indene kutegwa abone naa bakacinca ncobeni. Wakatalika kucita oobo kwiinda mukwaambaula ambabo cabukali kubelesya sikusandulula, kabatamikizya kuti mbaasikutwela. Nobakali kusola kulikwabilila, bakamwaambila kujatikizya mukwasyi wabo alimwi akwaamba kuti bakalijisi musyoonto wabo iwakasyeede kuŋanda. Josefa wakasoleka kulisisa kuti wakkomana. Sena masimpe musyoonto wakwe wakacili kupona? Aciindi eeci Josefa wakazyiba ncaakeelede kucita. Wakati: “Mboobu mbomutiisunkwe,” mpoonya wakabaambila kuti wakali kuyanda kumubona ooyo musyoonto wabo. Kumane wakabazumizya kuti bapiluke kuŋanda kuyooleta musyoonto wabo lilikke kuti naa omwe akati kabo wazumina kusyaala mucitolokesi.—Matalikilo 42:9-20.

(Matalikilo 42:​21, 22) Kumane bakatalika kwaambilana kuti: “Masimpe tuli mukusubulwa akaambo kamukwesu, nkaambo twakabona mbwaakapenga mumoyo naakali kutukombelezya kuti tumufwide lubomba, pele tiitwakamuswiilila pe. Nkakaambo kaako twaabona mapenzi aaya aatusikila.” 22 Mpoonya Rubeni wakabaingula kuti: “Sena tiindakamwaambila kuti, ‘Mutamucisi mulombe pe,’ pele nywebo tiimwakaswiilila? Lino masimpe bulowa bwakwe buli mukuyandaulwa kumaanza eesu.”

it-2 108 ¶4

Josefa

Akaambo kazintu zyakabacitikila, banabokwabo Josefa bakatalika kubona kuti Leza wakali kubasubula buya akaambo kakusambala Josefa mubuzike nkobakacita myaka yamusyule. Kabali kumbele lyamunyina, walo ngobatakaningazyiba, bakatalika kubandika kujatikizya cibi ncobakacita. Ciindi naakamvwa majwi aabo aatondezya kweempwa, Josefa wakalimvwa bubi kapati cakuti wakazwa aawo mpobakabede akutalika kulila. Naakajoka, wakaanga Simeoni kusikila ciindi nobakali kuyoopiluka alimwi antoomwe amwanookwabo musyoonto.—Matl. 42:21-24.

Kuyandaula Mbono Zyakumuuya

(Matalikilo 42:22) Mpoonya Rubeni wakabaingula kuti: “Sena tiindakamwaambila kuti, ‘Mutamucisi mulombe pe,’ pele nywebo tiimwakaswiilila? Lino masimpe bulowa bwakwe buli mukuyandaulwa kumaanza eesu.”

(Matalikilo 42:37) Pele Rubeni wakati kuli usyi: “Ikuti nditakamupilusyi kulindinywe, mukabajaye bana bangu basankwa bobilo. Amundipe abe mumaanza aangu, alimwi ndime ndiyoomupilusya kulindinywe.”

it-2 795

Rubeni

Bube bubotu bumwi bwa Rubeni bwakalibonya ciindi naakali kukombelezya banabokwabo bali 9 kuti Josefa bamusowele buyo mumulindi ikutali kumujaya, nkaambo Rubeni wakajisi makanze aakupiluka cakusisikizya kuzoomugwisya mumulindi. (Matl. 37:18-30) Nokwakainda myaka yiinda ku 20 ciindi banabokwabo aaba nobakazyiba kuti bakapegwa mulandu wakuti bakali basikutwela mu Egepita akaambo kakumweendelezya calunya Josefa, Rubeni wakabayeezya banabokwabo kuti walo tanaakajatikizyidwe mumakanze aabo aakujaya Josefa. (Matl. 42:9-14, 21, 22) Alimwi ciindi Jakobo naakakaka kuti Benjamini aunke antoomwe abanabokwabo mulweendo lwabo lwabili kuya ku Egepita, Rubeni ngonguwe wakaaba bana bakwe bobilo kuti bakajaigwe kuti naa atakapilusyigwi mwanookwabo. Wakati: “Ikuti nditakamupilusyi kulindinywe [Benjamini], mukabajaye bana bangu basankwa bobilo.”—Matl. 42:37.

(Matalikilo 43:32) Bakamubikkila cakulya alikke, abalo bakalya balikke alimwi bana Egepita mbaakali limwi bakalya balikke, nkaambo bana Egepita tiibakali kulida antoomwe aba Hebrayo nkaambo eeci cakali cintu cisesemya kubana Egepita.

w04 1/15 29 ¶1

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Matalikilo—II

43:32—Nkaambo nzi kulya abana Hebrayo ncocakali kutondwa kubana Egepita? Ikaambo kapati keelede kuti kakali kakusalaulana akaambo kabukombi naa kulisumpula akaambo kamubala. Alimwi bana Egepita tiibakali kubayanda beembezi. (Matalikilo 46:34) Nkaambo nzi? Ambweni beembezi bakali bantu batasumpukide mu Egepita. Ambweni busena bwakulima bwakali busyoonto, nkakaambo kaako bana Egepita ncobakali kubasampaula ibakali kuyandaula kwakucezyela matanga aabo.

Kubala Bbaibbele

(Matalikilo 42:​1-​20) Ciindi Jakobo naakamvwa kuti maila nkwaali ku Egepita, wakaambila bana bakwe kuti: “Ino nkaambo nzi ncomwiile kulangana?” 2 Alimwi wakayungizya kuti: “Ndamvwa kuti kuli maila ku Egepita. Kamuya mukatuulile kutegwa tutafwi nzala.” 3 Aboobo banabokwabo Josefa bali kkumi bakaunka kuyakuula maila ku Egepita. 4 Pele Jakobo tanaakamuzumizya Benjamini, imunyina Josefa kuti aunke abanabokwabo bamwi nkaambo wakati: “Ambweni awalo inga wacitikilwa ntenda.” 5 Aboobo bana ba Israyeli bakaunka ku Egepita abamwi ibakali kuya kukuula maila, nkaambo nzala yakasika amunyika ya Kanana. 6 Josefa ngowakali kweendelezya cisi ca Egepita, alimwi ngowakali kusambala maila kubantu boonse bamunyika. Aboobo banabokwabo Josefa bakaboola kulinguwe akumukotamina ansi. 7 Lino Josefa naakababona banabokwabo, mpoonya aawo wakabazyiba, pele wakalisisa kuti batamuzyibi. Aboobo wakaambaula ambabo cabukali akubabuzya kuti: “Ino mwazwa kuli?” Mpoonya balo bakati: “Twazwa kunyika ya Kanana, twaboola kuzikuula cakulya.” 8 Aboobo Josefa wakabazyiba banabokwabo, pele balo tiibakamuzyiba pe. 9 Mpoonya aawo Josefa wakayeeya ziloto nzyaakalotede kujatikizya mbabo, eelyo wakati kulimbabo: “Muli basikutwela nywebo! Mwaboolela kulanga-langa masena aatakwabilidwe aali mucisi!” 10 Eelyo bakati kulinguwe: “Peepe simaleleesu, swebo tobazike bako twaboolela kuula cakulya. 11 Tuli bana bamuntu omwe. Tuli bantu baluleme. Tobabelesi bako tatuli basikutwela pe.” 12 Pele wakati kulimbabo: “Peepe! Mwaboolela kulanga-langa masena aatakwabilidwe aali mucisi ecino!” 13 Mpoonya bakati: “Tobabelesi bako tuli babunyina bali 12. Tuli bana bamuntu omwe munyika ya Kanana, alimwi musyoonto wesu wasyaala abataata, kakuli umwi taciko pe.” 14 Nokuba boobo, Josefa wakati kulimbabo: “Mbuli mbondaamba kale, ‘Muli basikutwela!’ 15 Mboobu mbomutiisunkwe: Masimpe Farao mbwali muumi, tamukoozwa mubusena obuno kusikila musyoonto wanu akaboole kuno. 16 Amutume umwi akati kanu kuti akamulete munyoko, pele nobamwi mulaangwa. Munzila eeyi, majwi aanu alabonwa naa ngamasimpe. Ikuti naa pe, masimpe Farao mbwali muumi, muli basikutwela.” 17 Mpoonya wakababikka antoomwe mucitolokesi mazuba otatwe.18 Kumane mubuzuba bwatatu Josefa wakati kulimbabo: “Amucite nzyondimwaambila kutegwa muzumanane kupona, nkaambo ndilamuyoowa Leza. 19 Ikuti naa mulasyomeka, umwi akati kanu ulasyaala mucitolokesi, pele nobamwi inga mwaunka akutola maila kumaanda aanu kutegwa nzala imane. 20 Mpoonya mukamulete kulindime musyoonto wanu kutegwa majwi aanu akabonwe kuti ngamasimpe eelyo tamukajaigwi pe.” Eelyo bakacita mbubonya oobo.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi