LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • mwbr20 April map. 1-8
  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
  • Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu—2020
  • Tutwe Twamakani
  • APRIL 13-19
  • APRIL 20-26
  • APRIL 27–MAY 3
Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu—2020
mwbr20 April map. 1-8

Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu

APRIL 13-19

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MATALIKILO 31

“Jakobo Alimwi a Labani Bakapanga Cizuminano Caluumuno”

(Matalikilo 31:44-46) Lino boola tupange cizuminano mebo anduwe, eelyo ciyooba kamboni akati kesu.” 45 Aboobo Jakobo wakabweza bbwe akuliimika kuti cibe ciibalusyo.46 Mpoonya Jakobo wakaambila bantu bakwe kuti: “Amubweze mabwe!” Eelyo bakabwezelela mabwe akwaalundika. Kumane bakalida atala aamulwi wamabwe.

it-1 883 ¶1

Galeeda

Kwiinda mukwaamanizya caluumuno mazwanga aakali akati kabo, Jakobo alimwi a Labani bakapanga cizuminano. Eelyo Jakobo wakaimika bbwe kuti cibe ciibalusyo alimwi akwaambila “bantu bakwe” kubwezelela mabwe akwaalundika, ambweni kwaabamba mbuli tebulu, alo mpocakalidwa cakulya cacizuminano. Mpoonya, Labani wakaulika busena oobu izina lya Chiaramu (Siriya) lyakuti “Jegara-sahaduta,” pele Jakobo wakabuulika zina lya Chihebrayo lyakuti “Galeeda.” Labani wakaamba kuti: “Mulwi [Heb., gal] wamabwe ooyu ngukamboni [Heb., ʽedh] akati kandime anduwe sunu.” (Matl. 31:44-48) Mulwi wamabwe (alimwi abbwe lyaciibalusyo) zyakali kupa bumboni kuli basimweenda nzila boonse. Kweelana ambokaamba kapango 49, “Ngazi Yamulindizi [Heb., mits·pahʹ],” yakali bumboni bwakuti Jakobo alimwi a Labani bakazuminana kubamba luumuno akati kabo alimwi amikwasyi yabo. (Matl. 31:50-53) Alimwi kumbele mabwe akali kubelesyegwa munzila njiyonya eeyi kaali kamboni.—Jos. 4:4-7; 24:25-27.

(Matalikilo 31:47-50) Mpoonya Labani wakaulika busena oobu kuti Jegara-sahaduta, pele Jakobo wakabuulika kuti Galeeda. 48 Kumane Labani wakati: “Mulwi wamabwe ooyu ngukamboni akati kandime anduwe sunu.” Nkakaambo kaako ncaakabuulika kuti Galeeda, 49 akuti Ngazi Yamulindizi, nkaambo Labani wakati: “Jehova azumanane kutulangilila twaandaana mebo anduwe. 50 Ikuti naa wabapenzya bana bangu alimwi akutalika kukwata bamakaintu bambi, nokuba kuti kunyina muntu uukonzya kubona, koyeeya kuti Leza uyooba kamboni akati kandime anduwe.”

it-2 1172

Ngazi Yamulindizi

Jakobo wakalundika mulwi wamabwe akwiita busena oobu kuti “Galeeda” (ilyaamba “Cilwi ca Mabwe Cabumboni”) alimwi akuti “Ngazi Yamulindizi.” Mpoonya Labani wakaamba kuti: “Jehova azumanane kutulangilila twaandaana mebo anduwe.” (Matl. 31:45-49) Mulwi wamabwe ooyu wakali kunooba citondezyo icakali kusinizya kuti Jehova wakali kulangilila kutegwa abone kuti Jakobo a Labani bacizuzikizya cizuminano cabo caluumuno.

(Matalikilo 31:51-53) Labani wakayaambele kwaambila Jakobo kuti: “Ngooyu mulwi wamabwe, alimwi nceeci ciibalusyo ncondaimika akati kandime anduwe. 52 Mulwi wamabwe ooyu ngukamboni, alyalo bbwe lyaciibalusyo eeli licitila bumboni bwakuti tandikawiindilili mulwi wamabwe ooyu kutegwa ndikucitile cibi, akuti ayebo tokawiindilili mulwi wamabwe ooyu alimwi abbwe lyaciibalusyo eeli kutegwa undilwane. 53 Leza wa Abrahamu, Leza wa Nahori a Leza wabausyi atubeteke.” Pele Jakobo wakakonkezya kuli Yooyo Izaka usyi ngwayoowa.

Kuyandaula Mbono Zyakumuuya

(Matalikilo 31:19) Lino Labani naakaunkide kuyoogela mbelele zyakwe, Rakele wakabba mituni yabausyi.

it-2 1087-1088

Mituni

Nzyobakajana basikuvwukkula zyakaindi ku Mesopotamiya alimwi amumasena aazingulukide, zitondezya kuti ooyo wakajisi mituni eeyi nguwakali kukonzya kukona lubono lwamukwasyi. Kweelana abbwe limwi ilyakajanwa ku Nuzi, ikuba abaleza bamuŋanda zimwi ziindi kwakali kukonzya kupa kuti mukwe aunke kunkuta kutegwa azumizyigwe kubweza nyika yabasyaanyinazyala bakafwa. (Ancient Near Eastern Texts, edited by J. Pritchard, 1974, pp. 219, 220, and ftn 51) Ambweni nkakaambo kaako Rakele ncaakayeeyela kuti cakali buyo kabotu kubweza mituni akaambo kalweeno ndobakacita bausyi kumulumi wakwe, Jakobo. (Amweezyanisye a Matl. 31:14-16.) Mbwaanga mituni yakali kuyandika kapati akaambo kakuti yakali kupa muntu nguzu zyakukona lubono, kweelede kuti eeci ncecakapa kuti Labani antoomwe abanabokwabo bamutandile Jakobo mulweendo lwakali kutola mazuba aali ciloba kutegwa akabweze mituni yakwe. (Matl. 31:19-30) Pele Jakobo tanaakazyi kuti Rakele wakabba mituni yabausyi (Matl. 31:32), alimwi kunyina bumboni butondezya kuti Jakobo wakali kuyanda kubelesya mituni eeyo kutegwa akone lubono lwabana ba Labani. Jakobo kunyina naakali kwiiyanda mituni. Alimwi buya, mituni eeyo noyakasoogwa ciindi Jakobo naakazikka baleza bakubeja boonse ibakaletwa kulinguwe abantu bamuŋanda yakwe munsi aacisamu cipati icakali afwaafwi amunzi wa Sekemu.—Matl. 35:1-4.

(Matalikilo 31:41, 42) Ndakkala anduwe myaka iili 20 muŋanda yako. Ndakakubelekela myaka iili 14 kutegwa undipe bana bako, amyaka iili cisambomwe kandeembela butanga bwako, pele wakacinca-cinca zyakuvwola zyangu ziindi zili kkumi. 42 Ikuti naatali andime Leza wabataata, Leza wa Abrahamu alimwi a Leza ooyo Izaka ngwayoowa, nondaunka acinkwamaanza. Leza waabona mapenzi aangu amilimo njondabeleka amaanza aangu, alimwi nkakaambo kaako ncaakakusinsa jilo masiku.”

(1 Petro 2:18) Babelesi abalibombye kuli basimalelaabo akubapa bulemu boonse buyandika, ikutali buyo kuli baabo babotu alimwi balomene pe, pele alimwi akuli baabo ibakatazya kukkomanisya.

w13 3/15 21 ¶8

Jehova—Makkalilo Eesu

Ciindi Jakobo naakasika ku Harani, baayisyanyina bakamutambula kabotu kumane bakamupa Leya a Rakele kuti babe bamakaintu bakwe. Nokuba boobo, mukuya kwaciindi Labani wakasoleka kudyaaminina Jakobo kwiinda mukucinca-cinca mweelwe wazyakuvwola zyakwe ziindi zili kkumi. (Matl. 31:41, 42) Pele Jakobo wakaliyumya mukutalulama ooku, kasyoma kuti Jehova uyoozumanana kumulanganya—alimwi wakacita oobo.Ciindi Leza naakaambila Jakobo kuti apiluke ku Kanana, sinsiku ooyu wakalijisi “imbelele zinji, abalanda baalumi abanakazi, ankamele ambongolo.” (Matl. 30:43) Kutondezya kulumba kapati, Jakobo wakapaila kuti: “Mebo nsielede abuniini milimo yako yaluzyalo ayalusyomo njowandicitila ndemulanda wako. Nkaambo ndazubuka oyu Jordano amufunko wangu buyo, lino sunu ndaba makoka obile.”—Matl. 32:10.

Kubala Bbaibbele

(Matalikilo 31:1-18) Mukuya kwaciindi Jakobo wakamvwa bana basankwa ba Labani kabaamba kuti: “Jakobo wabweza zintu zyoonse zyabataata, alimwi mulubono lwabataata mwaajanina buvwubi oobu boonse.” 2 Jakobo naakali kumulanga Labani kubusyu, wakabona kuti tanaakacili kumulanga kabotu mbuli lyoonse. 3 Mpoonya Jehova wakaambila Jakobo kuti: “Kopiluka kunyika yabamauso akumukowa wako, eelyo ndiyoozumanana kuba anduwe.” 4 Kumane Jakobo wakatuma mulomo kuli Rakele a Leya wakubaita kuti baunke nkwaakali kweembelela butanga, 5 eelyo wakabaambila kuti: “Ndabona kuti bauso tabacindilangi kabotu mbuli mbobakali kucita kaindi, pele Leza wabataata wali andime lyoonse. 6 Nywebo mulizyi kabotu kuti bauso ndababelekela anguzu zyangu zyoonse. 7 Alimwi bauso bandeena akucinca zyakuvwola zyangu ziindi zili kkumi; pele Leza taakwe naabazumizya kuti bandicitile cibi. 8 Kwakali kunga baamba kuti, ‘Izijisi tubala-bala zilaba cakuvwola cako,’ butanga boonse bwakali kuzyala zijisi tubala-bala; pele baamba kuti, ‘Izijisi myeengwe-myeengwe zilaba cakuvwola cako,’ butanga boonse bwakali kuzyala zijisi myeengwe-myeengwe. 9 Aboobo Leza wakali kubweza butanga bwabauso akupa ndime. 10 Aciindi cimwi butanga nobwakatalika kutantana, muciloto ndakabona kuti basijembwe ibakali kutanta butanga bakajisi myeengwe-myeengwe, tubala-bala, atudombwi-dombwi. 11 Mpoonya muciloto, imungelo wa Leza mwini-mwini wakati kulindime, ‘Jakobo!’ eelyo ndakati, ‘Ndime aano mwami.’ 12 Alimwi wakazumanana kwaamba kuti, ‘Tambya meso aako, ubone kuti basijembwe boonse ibatanta butanga bajisi myeengwe-myeengwe, tubala-bala alimwi atudombwi-dombwi, nkaambo ndabona zintu zyoonse Labani nzyakucitila. 13 Ndime Leza mwini-mwini iwakalibonya kulinduwe ku Beteli, okuya nkookananika bbwe lyaciibalusyo amafwuta alimwi nkookakonkela kulindime. Lino nyamuka, uzwe munyika eeyi, upiluke kunyika nkookazyalilwa.’” 14 Mpoonya Rakele a Leya bakamwiingula kuti: “Sena kuli caabilo cicisyeede ncotukonzya kukona muŋanda yabataata? 15 Sena inga tabatuboni buyo mbuli beenzu mbwaanga bakatusambala alimwi bali kwaabelesya mali aakabbadelelwa ndiswe? 16 Lubono loonse oolo Leza ndwaakabweza kuzwa kuli bataata ndulwesu abana besu. Aboobo kocita zyoonse Leza nzyaakwaambila.” 17 Mpoonya Jakobo wakanyamuka akutansika bana abamakaintu bakwe ankamela, 18 alimwi wakatalika kubinga butanga bwakwe boonse azintu zyoonse nzyaakajana ku Padani-aramu, kutegwa aunke kuli Izaka usyi kunyika ya Kanana.

APRIL 20-26

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MATALIKILO 32-33

“Sena Mutinganina Cilongezyo?”

(Matalikilo 32:24) Mpoonya Jakobo wakasyaala alikke. Kumane mwaalumi umwi wakaboola akutalika kutingana anguwe masiku oonse kusikila kubucedo.

w03 8/15 25 ¶3

Sena Mulamuyandaula Jehova Cabusungu?

Magwalo alijisi zikozyanyo zinji zyabantu ibakabeleka canguzu kuyandaula Jehova. Umwi akati kabantu aaba ngu Jakobo, walo iwakatingana citaambiki amungelo iwakasamide mubili wanyama mane kusikila kubucedo. Akaambo kaceeci, Jakobo wakapegwa zina lyakuti Israyeli (Uuzundana a Leza) nkaambo ‘wakazundana,’ naa ‘wakakakatila’ kuli Leza. Mungelo ooyu wakamulongezya Jakobo akaambo kakubeleka canguzu kwakwe.—Matalikilo 32:24-30, bupanduluzi buyungizyidwe.

(Matalikilo 32:25, 26) Mwaalumi ooyo naakabona kuti tamuzundi, wakamujata mukasolo; eelyo zifwuwa zyamukasolo ka Jakobo zyakaindana nobakali kutingana. 26 Kumane wakati: “Kondileka nduunke, nkaambo buyanda kuca.” Mpoonya walo wakati: “Tandikookuleka pe mane undilongezye.”

it-2 190

Kulemana, Bulema

Bulema bwa Jakobo. Ciindi Jakobo naakajisi myaka iibalilwa ku 97, wakatingana busiku boonse amungelo wa Leza iwakasamide mubili wanyama. Wakacikonzya kujata mungelo mane kusikila naakamulongezya. Ciindi nobakali kutingana, mungelo wakajata Jakobo mukasolo, mpoonya zifwuwa zyamukasolo zyakaindana. Aboobo Jakobo wakatalika kusunkuta naakali kweenda. (Matl. 32:24-32; Hos. 12:2-4) Kuzwa waawo, Jakobo wakayeezyegwa kuti, nokuba kuti ‘wakazundana a Leza [mungelo wa Leza] abantu alimwi kumamanino wakazwidilila’ kweelana ambwaakaamba mungelo, mubwini kunyina naakamuzunda mungelo wa Leza singuzu. Nkuti buyo Leza ngonguwe wakayanda alimwi akuzumizya kuti Jakobo atingane amungelo ikutondezya mbwaakali kuyandisisya kuti Leza amulongezye.

(Matalikilo 32:27, 28) Aboobo wakamubuzya kuti: “Ino nduwe ni zina?” eelyo wakati: “Ndime Jakobo.” 28 Mpoonya wakamwaambila kuti: “Tocinakwiitwi limbi kuti Jakobo, pele unakwiitwa kuti Israyeli, nkaambo wazundana a Leza abantu alimwi kumamanino wazwidilila.”

it-1 1228

Israyeli

1. Eeli ndizina Leza ndyaakapa Jakobo ciindi naakajisi myaka iibalilwa ku 97. Cakali ciindi camasiku Jakobo naakazabuka kkuti lya Jaboki kuunka kuyooswaangana a Esau munyina ciindi naakatalika kuzundana amungelo. Akaambo kakuzumanana kwa Jakobo mukutingana ooku, izina lyakwe lyakacincwa akuba Israyeli kacili cilongezyo ca Leza. Kutegwa kaciyeeya cintu eeci icakacitika, Jakobo wakaulika busena oobo kuti Penieli naa Penueli. (Matl. 32:22-31) Mukuya kwaciindi, kali ku Beteli, kucincigwa zina ooku kwakasinizyigwa a Leza, mpoonya kuzwa ciindi eeco kusikila mane naakafwa, kanji-kanji Jakobo wakali kwiitwa kuti Israyeli. (Matl. 35:10, 15; 50:2; 1Mak. 1:34) Nokuba boobo, bunji bwamasena aayinda ku 2,500 molijanika zina eeli lyakuti Israyeli, lyaamba baluzubo lwa Jakobo kabali cisi.—Kul. 5:1, 2.

Kuyandaula Mbono Zyakumuuya

(Matalikilo 32:11) Ndakomba, kondifwutula kujanza lyamwanookwesu Esau, nkaambo ndiliyoowede kuti ambweni ulaboola kundilwana mebo, abana abamakaintu.

(Matalikilo 32:13-15) Aboobo wakoona nkukonya ooko masiku aayo. Mpoonya wakabweza lubono lumwi ndwaakajisi kuti ape Esau munyina kacili cipego: 14 wakamupa mpongo mpwizi zili 200 abajembwe bali 20, ambelele mpwizi zili 200 abagutu bali 20, 15 nkamela zinyonsya zili 30, ŋombe mpwizi zili 40 abapoho bali 10, imbongolo zizyazi zili 20 azilumi zili 10.

w10 6/15 22 ¶10-11

Kwaambaula Kabotu Kupa Kumvwana

Ikubandika kabotu kupa kuti tuzumanane kumvwana abantu. Kucita zyintu zikonzya kupa kuti tuzumanane kumvwana abantu kulakonzya kupa kuti katubandika kabotu ambabo. Ikubacitila zyintu zibotu bamwi—kujana ciindi cakubagwasya, kubapa zipego kuzwa ansi aamoyo akubasamausya—kulakonzya kupa kuti bantu balikwaye kubandika andiswe. Alimwi cilakonzya kupa kuti ‘tulundike makala aamulilo’ amutwe wakwe kutegwa abe abube bubotu ibukonzya kupa kuti twaanguluke kubandika.—Rom. 12:20, 21.

Syaanene Jakobo wakalikazyi kaambo aaka. Esau, simaanganyina wakalinyemede kapati cakuti Jakobo wakatija akaambo kakuti wakali kuyeeya kuti Esau inga wamujaya. Nikwakainda myaka minji, Jakobo wakapiluka. Esau wakamucinga, abantu bali 400. Jakobo wakapaila kuli Jehova kuti amugwasye. Mpoonya wakatuma bantu bakwe kuti bamutolele Esau banyama banji. Icipego eeci cakabeleka mbubwenya mbwaakakanzide. Nibakaswaangana, Esau wakacinca kuyeeya amane wakabalika kwaakumukumbata Jakobo.—Matl. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

(Matalikilo 33:20) Ooko wakayaka cipaililo akucuulika kuti Leza, Leza wa Israyeli.

it-1 980

Leza, Leza wa Israyeli

Akaambo kacakacitika ku Penieli amungelo wa Jehova, Jakobo wakaulikwa zina lyakuti Israyeli, alimwi nobakamana kubandika caluumuno amwanookwabo Esau, wakaakukkala ku Sukoti mpoonya alimwi aku Sekemu. Okuya wakaula cibeela camuunda kuzwa kubana ba Hamori alo mpaakaimika tente lyakwe. (Matl. 32:24-30; 33:1-4, 17-19) “Ooko wakayaka cipaililo akucuulika kuti Leza, Leza wa Israyeli,” nkokwaamba kuti Leza ngu Leza wa Israyeli. (Matl. 33:20) Kwiinda mukubikkilizya zina lyakwe lipya ndyaakapegwa lyakuti Israyeli acipaililo, Jakobo wakatondezya kuti wakalizumina, wakalumba akaambo kazina eelyo alimwi akusololelwa a Leza kujokela ku Nyika Yakasyomezyedwe.

Kubala Bbaibbele

(Matalikilo 32:1-21) Mpoonya Jakobo wakazumanana mulweendo lwakwe, alimwi bangelo ba Leza bakayaana anguwe. 2 Mbwaakababonena buyo, Jakobo wakati: “Eeyi ninkambi ya Leza!” Aboobo busena oobo wakabuulika kuti Mahanaimu. 3 Mpoonya Jakobo wakatuma batumwa kumbele lyakwe kuti bakaswaangane a Esau imunyina munyika ya Seiri, icilawo ca Edomu, 4 alimwi wakabalailila kuti: “Mboobu mbomuyakwaamba kuli simalelaangu Esau, ‘Mboobu mbwaamba muzike wako Jakobo: “Ndakkala a Labani kwaciindi cilamfwu kusikila sunu. 5 Alimwi ndaba aŋombe zinji, imbongolo, mbelele ababelesi baalumi abakaintu, eelyo ndatuma mulumbe ooyu kuti ndimuzyibye simalelaangu kutegwa ndifwidwe luzyalo mumeso aanu.”’” 6 Nokwakainda ciindi batumwa bakapiluka kuli Jakobo akumwaambila kuti: “Twakaswaangana amunyoko Esau alimwi lino uli munzila kuboola kulinduwe kuti muswaangane, ulijisi abaalumi bali 400.” 7 Lino Jakobo wakayoowa kapati akulibilika. Aboobo wakaandaanya bantu mbaakali limwi, impongo ambelele, iŋombe alimwi ankamela, munkamu zyobilo. 8 Mpoonya wakati: “Ikuti Esau walwana nkamu yomwe, nkokuti imwi ilafwutuka.” 9 Kumane Jakobo wakati: “O Leza wataata Abrahamu a Leza wataata Izaka, O Jehova, yebo oondaambila kuti, ‘Piluka kunyika yokwanu akumukowa wako, alimwi ndinookulongezya,’ 10 talundeeleli luyando lutamani akusyomeka kwako koonse nkootondezya kulindime ndemubelesi wako, nkaambo nindakazabuka Jordano ndakajisi buyo nkoli yangu, lino mpaawa ndaba nkamu zyobilo. 11 Ndakomba, kondifwutula kujanza lyamwanookwesu Esau, nkaambo ndiliyoowede kuti ambweni ulaboola kundilwana mebo, abana abamakaintu. 12 Alimwi yebo wakaamba kuti: ‘Ndiyookulongezya alimwi ndiyoovwuzya lunyungu lwako mbuli musenga wakulwizi, imunji cakuti tuubaliki.’” 13 Aboobo wakoona nkukonya ooko masiku aayo. Mpoonya wakabweza lubono lumwi ndwaakajisi kuti ape Esau munyina kacili cipego: 14 wakamupa mpongo mpwizi zili 200 abajembwe bali 20, ambelele mpwizi zili 200 abagutu bali 20, 15 nkamela zinyonsya zili 30, ŋombe mpwizi zili 40 abapoho bali 10, imbongolo zizyazi zili 20 azilumi zili 10. 16 Wakazipa kubabelesi bakwe, tanga limwi alimwi lilikke, eelyo wakabaambila kuti: “Amuzabuke musolole kumbele lyangu, mwanakweenda kamusiilana zibaka kuzwa kutanga limwi alimwi.” 17 Alimwi wakalailila mubelesi wakusaanguna kuti: “Waakuswaangana a Esau mwanookwesu alimwi aakukubuzya kuti, ‘Ino simalelaako nguni alimwi ino uya kuli, alimwi ino tanga eeli ilili kumbele lyako ndilyani?’ 18 weelede kwiingula kuti, ‘Ngu Jakobo muzike wako. Watuma cipego eeci kuli simalelaangu Esau, alimwi awalo ulaboola musyule lyesu.’” 19 Mbubonya oobo wakalailila wabili, awatatu alimwi aboonse ibakali kubinga matanga, kuti: “Mboobu mbomweelede kumwaambila Esau mwaakuswaangana anguwe. 20 Alimwi mukamwaambile kuti, ‘Muzike wako Jakobo ulaboola musyule lyesu.’” Nkaambo wakayeeya kuti: ‘Ikuti ndimukkomanisye acipego ncondatuma kumbele lyangu, nkokuti twaakuswaangana uyoonditambula kabotu.’ 21 Aboobo basikutola zipego bakazabuka, bamusolweda kumbele, pele walo wakoona munkambi masiku aayo.

APRIL 27–MAY 3

MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | MATALIKILO 34-35

“Ntenda Ziboola Akaambo Kakuyanzana Abantu Babyaabi”

(Matalikilo 34:1) Lino Dina, mwana musimbi wa Jakobo ooyo ngwaakazyala kuli Leya wakali kuvwula kuunka kukwiizya abasimbi bamumunzi.

w97 2/1 30 ¶4

Sekemu, Imunzi Uuli Mukkuti

Ino basankwa bamumunzi ooyu bakali kumubona buti musimbi nakalindu iwakali kuvwula kuboola kuswaya mumunzi wabo, ambweni kakunyina awakali kumusindikila? Mwana musankwa wasilutwe “wakamujata akoona anguwe.” Nkaambo nzi Dina ncaakaba muntenda yakuyanzana abana Kanana ibatakali kulilemeka? Sena nkaambo kakuti wakali kuyanda kuyanzana abasimbi bamusela wakwe? Sena wakali mwana uutalaiki alimwi uuyanda kulyeendelezya mbuli banabokwabo basankwa bamwi? Amubale cibalo ca Matalikilo, akusola kweezeezya mbocakamucisa alimwi ambwaakausa Jakobo a Leya akaambo kacintu cibyaabi cakamucitikila mwanaabo musimbi akaambo kakuswaya munzi wa Sekemu.—Matalikilo 34:1-31; 49:5-7; alimwi amubone Ngazi Yamulindizi, June 15, 1985, yamu Chikuwa apeeji 31.

(Matalikilo 34:2) Eelyo Sekemu, mwana wa Hamori muna Hivi, silutwe wamunyika eeyo naakamubona, wakamujata akoona anguwe.

lvs 124 ¶14

“Amubutije Bwaamu!”

Sekemu wakacita ncaakali kuyeeya kuti cili buyo kabotu alimwi cilizumizyidwe. Akaambo kakuti wakamunyomenena Dina, “wakamujata akoona anguwe.” (Amubale Matalikilo 34:1-4.) Cibi eeci cakapa kuti kucitike zintu izyakaleta mause kuli Dina alimwi amukwasyi wakwe woonse.—Matalikilo 34:7, 25-31; Bagalatiya 6:7, 8.

(Matalikilo 34:7) Pele bana ba Jakobo basankwa bakaamvwa makani aaya, mpoonya aawo bakapiluka kuzwa musyokwe. Eeci cakabacima alimwi bakanyema kapati nkaambo wakasampula Israyeli kwiinda mukoona amwana musimbi wa Jakobo, icintu catakeelede kucitwa pe.

(Matalikilo 34:25) Nokuba boobo mubuzuba bwatatu, zilonda kazicicisa kapati, bana ba Jakobo basankwa bobilo, Simeoni a Levi, banabokwabo a Dina, aumwi wakabweza panga lyakwe akuunka mumunzi kakunyina kulizyibya kuli basimunzi akujaya basankwa boonse.

w09 9/1 21 ¶1-2

Ciindi Umwi Naamunyemya

Kanji-kanji, aabo ibayanda kupilusya cibi inga basola kucesya kucisa nkobamvwide akaambo kacibi ncobakacitilwa. Mucikozyanyo, Bbaibbele litwaambila kuti ciindi bana basankwa ba Jakobo muna Hebrayo nobakazyiba kuti Sekemu muna Kanana wakoona mucizyi wabo Dina, “cakabacima alimwi bakanyema kapati.” (Matalikilo 34:1-7) Kutegwa bapilusye cibi akaambo kacintu cibi ncaakacitilwa mucizyi wabo, bana basankwa bobilo ba Jakobo bakapangana kucita cintu cibi kuli Sekemu alimwi abamukwasyi wakwe. Kwiinda mukubelesya bucenjezu, Simeoni alimwi a Levi bakanjila mumunzi wabana Kanana akujaya bana basankwa boonse kubikkilizya a Sekemu.—Matalikilo 34:13-27.

Sena kujaya bantu boonse aaba kwakabambulula zintu? Ciindi Jakobo naakazyiba ncobakacita bana bakwe wakabaambila kuti: “Mwandiletela mapenzi mapati kwiinda mukundipa kuti ndinunke nsu kubantu bamunyika eeyi, . . . aboobo bayoolibunga-bunga akundilwana eelyo bayoondijaya, mebo abamuŋanda yangu.” (Matalikilo 34:30) Inzya, muciindi cakuti eeci ncobakacita cimanizye mazwanga, cakaayindizya buya; lino bamukwasyi wa Jakobo bakeelede kucenjela akaambo kabantu ibakanyemede bamuminzi yakabazingulukide balo ibakali kulangilwa kubalwana. Pele kutegwa eeci citacitiki, Leza wakaambila Jakobo amukwasyi wakwe kuti bazwe mubusena oobo akuunka ku Beteli.—Matalikilo 35:1, 5.

Kuyandaula Mbono Zyakumuuya

(Matalikilo 35:8) Kumane Debora sikulela mwana wa Rebeka wakafwa, eelyo wakazikkwa afwaafwi a Beteli munsi aacisamu cipati. Aboobo cisamu eeci wakacuulika kuti Aloni-bakuti.

it-1 600 ¶4

Debora

1. Sikulela mwana wa Rebeka. Ciindi Rebeka naakazwa aŋanda yabausyi ba Betueli akuunka ku Palesitaini kuyookwatwa kuli Izaka, Debora nguwakamusindikila. (Matl. 24:59) Nokwakainda myaka iili mbwiibede kabelekela kuŋanda ya Izaka, Debora wakalongela kuŋanda ya Jakobo, ambweni naakafwa Rebeka. Kulangilwa kuti nokwakainda myaka iibalilwa ku 125 kuzwa ciindi Rebeka naakakwatwa kuli Izaka, Debora wakafwa mpoonya wakazikkwa munsi aacisamu cipati ku Beteli. Zina lyakaulikwa cisamu eeci (Aloni-bakuti, ilyaamba “Cisamu Cipati Camalila”) litondezya mbwaakali kuyandwa kapati kuli Jakobo alimwi amukwasyi wakwe.—Matl. 35:8.

(Matalikilo 35:22-26) Ciindi Israyeli naakali kukkala munyika eeyo, Rubeni wakoona a Biliha mwanakasuwa umwi wabausyi, alimwi Israyeli wakaamvwa makani aaya. Aboobo Jakobo wakaba abana basankwa bali 12. 23 Bana ba Leya kuli Jakobo mbaaba: Mutaanzi wakali Rubeni, mpoonya Simeoni, Levi, Juda, Isakara a Zebuloni. 24 Bana ba Rakele mbaaba: Josefa a Benjamini. 25 Alimwi bana ba Biliha, mubelesi wa Rakele mbaaba: Dani a Nafutali. 26 Eelyo bana ba Zilipa, mubelesi wa Leya mbaaba: Gadi a Aseri. Aaba mbabana ba Jakobo mbaakazyala naakali mu Padani-aramu.

w17.12 14

Mibuzyo Yabasikubala

Mu Israyeli yansiku, sena mulongo uusololela kuli Mesiya wakali kwiinda buyo mubana bataanzi kuzyalwa?

Zimwi ziindi oobo mbotwakali kwaamba. Eeco cakali kulibonya mbuli kuti cileendelana amajwi ngotubala kulugwalo lwa Bahebrayo 12:16. Kapango aako kaamba kuti Esau ‘tanaakabikkila maano kuzintu zisetekene’ alimwi “wakaaba [kuli Jakobo] zyoolwe zyakwe zyakuba mutaanzi kuzyalwa kwiinda mukuzicincanya acakulya comwe buyo.” Majwi aaya akali kulibonya kutondezya kuti ciindi Jakobo naakatambula “zyoolwe zyakwe zyakuba mutaanzi kuzyalwa,” alimwi wakaba mumulongo wakuba umwi wabamasyaanene ba Mesiya.—Mt. 1:2, 16; Lk. 3:23, 34.

Nokuba boobo, kulanga-langa zibalo zyamu Bbaibbele kutondezya kuti muntu tanaakeelede kuba mutaanzi kuzyalwa buya kutegwa abe syaanene wa Mesiya. Atulange-lange bumboni bumwi:

Akati kabana ba Jakobo (Israyeli), mwanaakwe mutaanzi kuzyalwa ngwaakazyala a Leya wakali Rubeni. Mukuya kwaciindi, mwana mutaanzi musankwa wa Jakobo ngwaakazyala amukaintu ngwaakali kuyandisya, Rakele, wakali Josefa. Ciindi Rubeni naakalubizya, coolwe cakuba mutaanzi kuzyalwa cakapegwa kuli Josefa. (Matl. 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1Mak. 5:1, 2) Nokuba boobo, mulongo wazyalani lya Mesiya kunyina nowakainda muli Rubeni nomuba muli Josefa. Wakainda muli Juda, imwana musankwa wane wa Jakobo ngwaakazyala a Leya.—Matl. 49:10.

Kubala Bbaibbele

(Matalikilo 34:1-19) Lino Dina, mwana musimbi wa Jakobo ooyo ngwaakazyala kuli Leya wakali kuvwula kuunka kukwiizya abasimbi bamumunzi. 2 Eelyo Sekemu, mwana wa Hamori muna Hivi, silutwe wamunyika eeyo naakamubona, wakamujata akoona anguwe. 3 Alimwi moyo wakwe wakali kuli Dina imwana musimbi wa Jakobo cakuti wakamuyanda kapati musimbi ooyu akutalika kumoongelezya. 4 Mpoonya Sekemu wakaambila Hamori usyi kuti: “Amundiselele musimbi ooyu kuti abe mukaintu wangu.” 5 Jakobo naakamvwa kuti Sekemu wasofwaazya Dina mwanaakwe, bana bakwe basankwa bakali musyokwe kukweembela butanga bwakwe. Aboobo Jakobo wakaumuna buyo kusikila nobakapiluka. 6 Kumane Hamori, usyi Sekemu, wakaunka kuti akabandike a Jakobo. 7 Pele bana ba Jakobo basankwa bakaamvwa makani aaya, mpoonya aawo bakapiluka kuzwa musyokwe. Eeci cakabacima alimwi bakanyema kapati nkaambo wakasampula Israyeli kwiinda mukoona amwana musimbi wa Jakobo, icintu catakeelede kucitwa pe. 8 Hamori wakaambaula ambabo kati: “Mwanaangu Sekemu uyanda mwanaanu musimbi. Akaka amumupe kuti amukwate, 9 kuti tupange cilongwe cakukwatana. Katukwata bana banu basimbi andinywe kamukwata bana besu basimbi. 10 Mulakonzya kukkala andiswe alimwi nyika iyooba yanu. Mukkale mulinjiyo akucita makwebo akujana lubono.” 11 Mpoonya Sekemu wakaambila usyi Dina abanabokwabo kuti: “Amundifwide luzyalo, alimwi ndilamupa kufwumbwa ncomuyanda. 12 Mulakonzya kundaambila mali manji aacikwati acipego. Ndililibambide kumupa kufwumbwa ncomuyanda. Amundipe buyo musimbi ooyu kuti ndikwate.” 13 Eelyo bana ba Jakobo basankwa bakaingula Sekemu a Hamori usyi calweeno nkaambo wakasofwaazya Dina mucizyi wabo. 14 Bakati kulimbabo: “Tatukonzyi kucita cintu cili boobu akupa mucizyi wesu kumwaalumi uutapalwidwe, nkaambo masampu aayo kulindiswe. 15 Inga twazumina buyo lilikke kuti mwacita boobu: ikuti naa mwaba mbuli ndiswe nkokuti kupalula basankwa banu boonse. 16 Mpoonya tuyoomupa bana besu basimbi, andiswe tuyoobweza bana banu basimbi alimwi tuyookkala andinywe akuba bantu bomwe. 17 Pele ikuti mutatuswiilili, mukake kupalulwa, nkokuti tulamubweza mucizyi wesu akuunka.” 18 Majwi aabo akamubotela Hamori a Sekemu, mwana wa Hamori. 19 Mulombwana ooyu kunyina naakasowa ciindi pe kucita ncobakamwaambila, nkaambo wakali kumuyandisya mwana musimbi wa Jakobo alimwi wakali kulemekwa kapati kwiinda boonse bamuŋanda yabausyi.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi