Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
NOVEMBER 7-13
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 5-6
“Aabo Mbotuli Limwi Mbanji Kwiinda Baabo Mbobali Limwi”
Basikalumamba ba Jehova Ibayaka Mulilo
Bana Siriya bakaboola ku Dotani masiku. Mafwumofwumo, mubelesi wa Elisha naakazwa anze wakajana kuti munzi ulizingulukidwe abasikalumamba banji kapati. Wakayoowa akoompolola kuti: ‘Elisha, ino tulacita buti?’ Elisha wakamwaambila kuti: ‘Aabo mbotuli limwi mbanji kwiinda baabo mbobali limwi.’ Aciindi nciconya eeco, Jehova wakapa kuti mubelesi wa Elisha abone kuti mumalundu moonse kuzinguluka munzi kwakazwide mabbiza aamulilo alimwi ankalaki zyankondo.
Elisha Wakabona Nkalaki Ziyaka Mulilo—Sena Andinywe Mulazibona?
Nokuba kuti wakazingulukidwe abasinkondonyina ku Dotani, Elisha wakazumanana kukkazyika moyo. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti wakajisi lusyomo luyumu muli Jehova. Andiswe tuyandika lusyomo luli boobo. Aboobo, tweelede kupailila muuya uusalala wa Leza kutegwa utugwasye kutondezya lusyomo alimwi amicelo iimwi yamuuya.—Lk. 11:13; Gal. 5:22, 23.
Basikalumamba ba Jehova Ibayaka Mulilo
Ciindi basikalumamba bana Siriya nobakasola kuti bamujate Elisha, wakapaila kuti: ‘Akaka Jehova koboofwazya.’ Cakutayeeyela, nokuba kuti bakacili kubona, basikalumamba tiibakali kucikonzya kuzyiba nkobakabede. Elisha wakaambila basikalumamba kuti: ‘Mwasweeka. Amunditobele, ndilamutola kumuntu ngomuyandaula.’ Bakamutobela Elisha mane ku Samariya nkwaakali kukkala mwami wa Israyeli.
Mpoonya bana Siriya bakazyiba nkobakabede. Lino mwami wa Israyeli wakabuzya Elisha kuti: ‘Sena ndibajaye?’ Sena Elisha wakabona kuti eeci ncecoolwe cakuti apilusye cibi kubantu aaba ibakali kuyanda kumujaya? Peepe. Elisha wakati: ‘Utabajayi pe. Kobapa zyakulya mpoonya ubaleke baunke.’ Aboobo mwami wakabapangila pobwe pati, kumane wakabaleka kuti baunke kwabo.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Bami Babili
5:15, 16—Nkaambo nzi Elisha ncaatakatambuda cipego kuzwa kuli Naamani? Elisha wakacikaka cipego nkaambo wakazyiba kuti maleele aakuponya Naamani akacitwa munguzu zya Jehova, ikutali zyakwe pe. Tanaakacibona kweelela kujana mpindu kwiinda mukubelesya mulimo wakwe ngwaakapegwa a Leza. Bakombi bakasimpe mazubaano tabajani mpindu kwiinda mumulimo wa Jehova. Balakutobela kukulwaizya kwa Jesu kwakuti: “Mwakapegwa buyo, anywe amupe buyo.”—Matayo 10:8.
NOVEMBER 14-20
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 7-8
“Jehova Wakapa Kuti Kucitike Cintu Catakali Kuyeeyelwa”
it-1 716-717
Elisha
Nokuba boobo, nokwakainda ciindi, Beni-hadadi Wabili wakaunjilila munzi wa Samariya, kutali kwaciindi buyo cisyoonto, pele wakausinkila kwaciindi cilamfwu. Kusinkilwa kwamunzi ooku kwakaleta mapenzi aataambiki cakuti mwami wakatambula lipooti yakuti mukaintu umwi wakalya mwanaakwe. Mbwaanga wakali waluzubo lwa Ahabu, “mwana wamujayi,” Mwami Jehoramu wakakonka kumujaya Elisha. Pele makanze aakwe tanaakazwidilila pe. Naakasika kuŋanda yamusinsimi antoomwe awalupati-pati umwi, Jehoramu wakaamba kuti wakacinyina bulangizi bwakuti Jehova ulabagwasya. Pele Elisha wakamusyomezya mwami kuti buzuba butobela, kwakali kuyooba zyakulya zinji kapati. Nokuba boobo, walupati-pati wakwe wakaanyansya majwi aa Elisha, aboobo Elisha wakamwaambila kuti: “Uyoolibonena ameso aako, pele tokooyoolya pe.” Mpoonya Jehova wakapa kuti basikalumamba bana Siriya bamvwe coongo calo cakabapa kusyoma kuti kwabasikila mpi mpati yabasikalumamba bazwa mumasi aaindene-indene, aboobo bakaccija, akuzisiya zyakulya zyoonse mbozibede. Lino mwami naakazyiba kuti bana Siriya baccija, wakabikka walupati-pati wakwe kulanganya mulyango wa Samariya, pele bana Israyeli ibakafwide nzala bakamulyatauka kusikila mane wakafwa ciindi nobakali kuunka kuyoosaala nkambi. Naakacibona cakulya, tanaakacilya pe.—2Bam. 6:24–7:20.
Mbono Zyakumuuya
it-2 195 ¶7
Lambe
Bami Bamuzyalani lya Davida. Jehova Leza wakabikka Davida kuba Mwami wa Israyeli, alimwi kwiinda mukusololelwa a Leza, wakatondezya kuti wakali musololi musongo wacisi eeci. Aboobo wakali kwiitwa kuti “lambe lya Israyeli.” (2Sam. 21:17) Mucizuminano cabwami ncaakapanga a Davida, Jehova wakamusyomezya kuti: “Cuuno cako cabwami ciyookkazikizyigwa mane kukabe kutamani.” (2Sam. 7:11-16) Aboobo, beendelezi bakeendelezya kuzwa kuli Davida kusikila kumwanaakwe Solomoni bakali mbuli “lambe” lya Israyeli.—1Bam. 11:36; 15:4; 2Bam. 8:19; 2Mak. 21:7.
NOVEMBER 21-27
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 9-10
“Wakacita Zintu Cabusicamba Alimwi Cabusungu”
Jehu Mbwaakasumpula Bukombi Busalala Cabusungu
Jehu wakapegwa mulimo ooyu ciindi musyobo wabana Israyeli nowakali mubukkale bubyaabi. Aciindi eeco cisi cakali kuyungwa a Jezebeli, mukamufwu wa Ahabu, banyina mwami Joramu iwakali kweendelezya. Jezebeli wakali kusumpula bukombi bwa Baala, akusinkila bukombi bwa Jehova, wakajaya basinsimi ba Leza alimwi wakanyonganya bantu amicito ‘yabuvuule’ alimwi ‘abulozi.’ (2 Bam. 9:22; 1 Bam. 18:4, 13) Jehova wakaamba kuti wakali kuyoonyonyoona bamuŋanda ya Ahabu kubikkilizya a Joramu alimwi a Jezebeli. Jehu ngonguwe wakali kuyoosololela munkondo eeyi.
Jehu Mbwaakasumpula Bukombi Busalala Cabusungu
Jehu naakakaka kwaamba cili coonse kubatumwa, wakajana Mwami Joramu alimwi asikumugwasya Ahaziya, mwami wa Juda, kabakkede umwi aumwi munkalaki yakwe. Joramu wakabuzya kuti: “Sa weza aluumuno, Jehu?” Jehu wakaingula kuti: “Kulaba buti luumuno, mavuule aabanyoko Jezebeli amalozi aakwe naacili manji?” Akaambo kabwiinguzi oobu buyoosya, Joramu wakali kuyanda kuti atije. Pele Jehu wakafwambaana. Wakagusya buta bwakwe akumuyasa andelo Joramu, mpoonya awo mwami wakawa kuzwa munkalaki akufwa. Nokuba kuti Ahaziya wakacikonzya kutija, nokwakainda ciindi Jehu wakamujana mpoonya bakamujaya.—2 Bam. 9:22-24, 27.
Muntu wakatobela kujaigwa kuzwa muŋanda ya Ahabu wakali Mwami Mwanakazi mubyaabi Jezebeli. Cakutainda mumbali Jehu wakamwaamba kuti “mwanakazi uutukidwe.” Jehu naakali kunjila mu Jezreeli, wakamubona Jezebeli kalanga ansi ampulungwido yaŋanda ya mwami. Kakunyina kwaamba zinji, Jehu wakalailila basimilimo kuti bamuwaale ansi Jezebeli. Mpoonya Jehu wakalailila mabbiza aakwe kuti amulyataule mwanakazi ooyu iwakali kubisya Israyeli. Kuzwa waawo, Jehu wakazumanana kujaya bantu banji bamuŋanda ya Ahabu.—2 Bam. 9:30-34; 10:1-14.
Jehu Mbwaakasumpula Bukombi Busalala Cabusungu
Masimpe kuti Jehu wakatila bulowa bunji. Nokuba boobo, Magwalo aamba kuti wakali mwaalumi sicamba wakavwuna bana Israyeli kubweendelezi bubyaabi bwa Jezebeli amukwasyi wakwe. Kutegwa musololi uuli woonse wa Israyeli azwidilile, wakeelede kuba sicamba, uujisi makanze alimwi musungu. Ibbuku limwi lipandulula mabala aamu Bbaibbele lyaamba kuti: “Wakali mulimo uukatazya alimwi wakazuzikizyigwa cakumaninina. Nzila zimbi zyatakali zyabusicamba, nozyakaalilwa kumanizya bukombi bwa Baala mu Israyeli.”
Cakutadooneka Banakristo mazuba aano bali mubukkale ibuyandika kuti babe abube bumwi mbwaakajisi Jehu. Mucikozyanyo, ino inga mwacita buti kuti mwasunkwa kucita cintu cimwi Jehova ncatakkomanini? Tweelede kubweza ntaamu cakufwambaana, cabusicamba alimwi cabusungu. Kujatikizya makani abukombi, tatweelede kulekela bantu kuti bazumanane kuzangila Jehova.
Mbono Zyakumuuya
Jehu Mbwaakasumpula Bukombi Busalala Cabusungu
Ambweni Jehu wakali kusyoma kuti kuliiminina kwa Bwami bwa Juda kwakali kuyandika kuti bukombi abwalo bwaandaane akati kabwami bobilo. Aboobo, mbubwenya mbuli bami ba Israyeli bamusyule, wakasola kuzumanana kubwaandaanya kwiinda mukulekela bukombi bwamoombe kuti buzumanane. Pele eeci cilakonzya kutondezya kubula lusyomo muli Jehova wakapa kuti abe mwami.
Jehova wakamulumbaizya Jehu akaambo kakuti “wakacita ziluleme mumeso aa Jehova.” Nokuba boobo, Jehu ‘tanaakabikka moyo wakwe woonse kukweenda mumulawo wa Jehova Leza wa Israyeli.’ (2 Bam. 10:30, 31) Kulanga-langa zyintu zyoonse nzyaakacita kumatalikilo, mulakonzya kugambwa alimwi akuusa. Nokuba boobo, kuli ciiyo ncotukonzya kujana. Tatweelede kucuubya-ubya cilongwe ncotujisi a Jehova. Lyoonse tweelede kusyomeka kuli Jehova kwiinda mukubala Jwi lyakwe akuzinzibala kuyeeya alimwi akupaila kuzwa ansi amoyo kuli Taatesu wakujulu. Aboobo, atuzumanane kubikkila maano kweenda mumulawo wa Jehova amoyo wesu woonse.—1 Kor. 10:12.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Sena Muli ‘Basungu Kubeleka Milimo Mibotu’?
Kujatikizya ncobuyakuzuzikizya bulelo bwa Mwana wa Leza, lugwalo lwa Isaya 9:7, lwaamba kuti: “Busungu bwa-Jehova wamakamu mbobuti cite aya makani oonse.” Majwi aaya akankaizya kuti Taateesu wakujulu ulabikkila maano kulufwutuko lwabantu. Cikozyanyo ca Jehova cabusungu citondezya kuti mulimo ngwatupede Leza wakuba bakambausi ba Bwami weelede kucitwa amoyo woonse alimwi cabusungu. Kuyandisisya kwesu kwakugwasya bantu kuti bamuzyibe Leza ncitondezyo cabusungu bwa Jehova. Mbotuli basimilimonyina a Leza, sena tulikanzide kutola lubazu cakumaninina mukukambauka makani mabotu kweelana abukkale bwesu?—1 Ko. 3:9.
Lino atulange-lange busungu mbwaakajisi Jesu. Wakapa cikozyanyo cibotu cakuliyumya mumulimo. Nokuba kuti wakali kukazyigwa kapati, wakazumanana kuba musungu mumulimo wakukambauka kusikila kumamanino aabuumi bwakwe anyika. (Joh. 18:36, 37) Ciindi lufwu lwakwe nolwakali afwaafwi, Jesu wakabeleka canguzu kugwasya bamwi kuzyiba Jehova.
Mucikozyanyo, kumamanino amwaka wa 32 C.E., Jesu wakapa cikozyanyo camwaalumi wakajisi cisamu cankuyu mumuunda wakwe wamisaansa icatakali kuzyala kwamyaka yotatwe. Naakaambilwa kuti acigonke, mubelesi wamumuunda ooyu wakalomba kuti apegwe ciindi cakuti acibikkile mbolezi. (Amubale Luka 13:6-9.) Aciindi eeco, kwakali buyo bantu basyoonto ibakaba basikwiiya ba Jesu. Pele mbubwenya mbokutondezyedwe mucikozyanyo eeci camubelesi wamumuunda, Jesu wakabelesya ciindi cisyoonto cakaceede—myezi iili cisambomwe—kukambauka kapati mu Judaya alimwi amu Pereya. Kakuceede buyo mazuba masyoonto kuti afwe, Jesu wakeetezyegwa abantu bamucisi cokwabo aabo bakali ‘kumvwa amatwi aabo pele tiibakali kucita.’—Mt. 13:15; Lk. 19:41.
Akaambo kakuti lino tuli mumazuba aamamanino, cilayandika kapati kubeleka canguzu mumulimo wesu wakukambauka. (Amubale Daniele 2:41-45.) Eelo kaka taciliboteli coolwe cakuba Bakamboni ba Jehova! Ndiswe tolikke munyika notujisi makani aapa bulangizi bubotu kujatikizya mapenzi aabantu. Caino-ino mukaintu umwi sikulemba muteende wakaamba kuti tacikonzyeki kuzyiba kaambo zyintu zibi ncozibacitikila bantu ibali kabotu. Mbotuli Banakristo, mukuli wesu alimwi ncoolwe kwaambila bamwi bwiinguzi bwamu Bbaibbele bwamibuzyo iili boobu kuli boonse balibambilide kuswiilila. Alimwi tulijisi twaambo tutupa ‘kupya moyo akaambo kamuuya’ ciindi notucita mulimo wesu ngwaakatupa Leza. (Lom. 12:11) Kwiinda mukulongezyegwa a Leza, kucita mulimo wabukambausi cabusungu kulakonzya kugwasya bamwi kumuzyiba alimwi akumuyanda Jehova.
NOVEMBER 28–DECEMBER 4
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 11-12
“Mukaintu Mubi Alimwi Uulisumpula, Wasubulwa”
Busicamba bwa Jehoyada
Jezebeli wakalijisi mwana musimbi wazina lya Ataliya, iwakali mubi mbubwenya mbuli banyina. Ataliya wakakwetwe kumwami wa Juda. Ciindi mulumaakwe naakafwa, mwanaakwe musankwa ngowakatalika kulela. Pele mwanaakwe ooyo naakafwa, Ataliya wakalibikka kuba mwami wa Juda. Mpoonya wakatalika kujaya boonse ibakali mumukwasyi wabwami, alimwi wakali kujaya uuli woonse iwakali kukonzya kuba mwami muciindi canguwe, nobaba bazyukulu bakwe. Bantu boonse bakali kumuyoowa.
Mupaizi Mupati Jehoyada amukaintu wakwe Jehoseba, bakalizyi kuti ncaakali kucita Ataliya cakali cibi kapati. Bakabikka buumi bwabo muntenda kwiinda mukusisa umwi wabazyukulu ba Ataliya, muvwanda wazina lya Jehoasi. Bakamukomezyela kutempele.
Busicamba bwa Jehoyada
Ciindi Jehoasi naakali amyaka iili 7, Jehoyada wakabunganya basilutwe aba Levi akubaambila kuti: ‘Kamulonda milyango yatempele alimwi mutalekeli muntu naba omwe kunjila.’ Mpoonya Jehoyada wakabikka Jehoasi kuba mwami wa Juda akumusamika cisooti cabwami. Ba Juda bakoompolola kuti: ‘Aapone mwami lyoonse!’
Mwami mukaintu Ataliya wakamvwa kuyoba kwabantu mpoonya wakazuzila kutempele. Naakabona mwami mupya, wakoongolola kuti: ‘Mwandizangila! Mwandizangila!’ Mpoonya basilutwe bakamujata mwami mukaintu ooyu mubi, bakamugwisya mutempele akuyoomujaya. Pele mbuti kujatikizya kuyunga kubi nkwaakacita kubantu bamucisi?
Mbono Zyakumuuya
it-1 1265-1266
Jehoasi
Kuzwa waawo, kufwumbwa buyo kuti Mupaizi Mupati Jehoyada wakacili kupona akuba mbuli usyi asikulaya wa Jehoasi, bwami bwamwana ooyu bwakali kuyoozwidilila. Kajisi myaka iili 21, wakajisi kale bamakaintu bobilo, umwi wakali Jehoadani. Bamakaintu aaba bakamuzyalila bana basankwa alimwi abasimbi. Munzila eeyi zyalani lya Davida ilyakali kusololela kuli Mesiya, lyalo lyakali kuunka kumamanino, lyakabukulusyigwa.—2Bam. 12:1-3; 2Mak. 24:1-3; 25:1.
DECEMBER 5-11
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 13-15
“Kubeleka Camoyo Woonse Kusololela Kuzilongezyo Zinji Kapati”
Sena Mulamutobela Kristo?
Ikutondezya mbociyandika kubeleka cabusungu mumulimo wa Leza, atubone cakacitika ku Mwami Joasi waku Israyeli. Naakabona kuti bana Israyeli balazundwa abana Aramu, Joasi wakaunka kalila kuli Elisha. Musinsimi wakamwaambila kuti afwuse muvwi wakwe ampulungwido kulubazu lwa Aramu kutondezya kuti Jehova uyakubaaba bana Aramu mumaanza aabo. Eeci ceelede kuti cakamukulwaizya mwami. Mpoonya Elisha wakamwaambila Joasi kuti abweze mivwi akwiiyasa ansi. Joasi wakayasa buyo ziindi zyotatwe. Elisha wakanyema kapati akaambo kakuti Joasi tanaakayasa ansi ziindi zyosanwe naa zili cisambomwi, nkaambo naakacita oobo “n[aakab]azunda ba-Aramu mane kubamaninizya.” Aboobo, Joasi wakacikonzya buyo kuzunda ziindi zyotatwe. Akaambo kakuti tanaakacita cabusungu, Joasi tanaakazwidilila kweelana ambwaakeelede. (2 Bam. 13:14-19) Ino ncinzi ncotwiiya kumakani aaya? Jehova uyakutulongezya kapati ikuti katumubelekela amoyo woonse alimwi cabusungu.
“Sikupa Bulumbu Kuli Baabo Bamuyandaula Cabusungu”
Ino mbaani Leza mbapa bulumbu? Paulo waamba kuti upa “baabo bamuyandaula cabusungu.” Bbuku limwi lyabasanduluzi ba Bbaibbele lyaamba kuti ibbala lyamu Chigiliki lyakasandululwa kuti “bamuyandaula cabusungu” talipandululi “kuunka buya kuyooyandaula” pele lyaamba “kukomba Leza.” Ibbuku limbi lipandulula kuti, ibbala lyamu Chigiliki lyakasandululwa kuti “bamuyandaula cabusungu” lipa muzeezo wakubeleka canguzu alimwi akubikkila maano. Masimpe ngakuti, Jehova ulabapa bulumbu aabo ibajisi lusyomo lubapa kumukomba caluyando luzwa ansi aamoyo alimwi acabusungu.—Matayo 22:37.
Mbuti Jehova mbwapa bulumbu kubakombi bakwe basyomeka? Wasyomezya kutupa bulumbu butaliboteli bwakupona buumi butamani mu Paradaiso anyika calo citondezya kuti mwaabi alimwi ngusiluyando. (Ciyubunuzyo 21:3, 4) Noliba lino, aabo bayandaula Jehova cabusungu ulabapa zilongezyo zinji. Kwiinda mukugwasyigwa amuuya wakwe uusalala alimwi abusongo bujanika mu Jwi lyakwe, bantu aabo bapona buumi bukkomanisya alimwi bulaampindu.—Intembauzyo 144:15; Matayo 5:3.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Bami Babili
13:20, 21—Sena maleele aaya atondezya kuti cileelela kukomba zintu zyabukombi izyansiku? Peepe. Ibbaibbele talitondezyi kuti mafwuwa aa Elisha akali kukombwa. Ninguzu zya Leza zyakapa kuti maleele aaya acitike, mbubonya mbocakabede kumaleele oonse Elisha ngaakacita naakacili muumi.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Mulimo Uukatalusya
Imulumbe wamu Bbaibbele ulabakatalusya boonse aabo bautambula alimwi akuutobela mubukkale bwabo. (Int. 19:7, 8) Ulabagwasya kuzitantamuka njiisyo zyakubeja, zilengwa zibyaabi alimwi ulapa bulangizi busyomeka bwakumbele. Pele, tabali buyo baabo balikke ibatambula makani mabotu ibagwasyigwa pe. Abalo baambila bamwi kasimpe kamu Bbaibbele kakatalusya balakatalusyigwa.—Tus. 11:25.
Ikukatalusyigwa Amulimo: Jesu wakaamba kuti, aabo ibalibambide kubweza jokwe lyacikozyanyo lyakuba sikwiiya wa Kristo, calo cibikkilizya mulimo wakukambauka akugwasya bantu kuba basikwiiya, bakali kuyoojana ‘kukatalukwa mumyoyo yabo.’ (Mt. 11:29) Awalo Jesu wakakatalusyigwa naakali kukambaukila bamwi. Cakali mbuli cakulya kulinguwe. (Joh. 4:34) Naakatuma basikwiiya bakwe ibali 70 kuyookambauka, bakakondwa nobakabona Jehova mbwaakali kubagwasyilizya.—Lk. 10:17.
Ibanakristo banji sunu abalo balakatalusyigwa kwiinda mukutola lubazu mumulimo wakukambauka. Mucizyi umwi wakaamba kuti: “Imulimo ulakatalusya nkaambo ulandipa bulangizi amakanze mubuumi bwangu. Mapenzi ngondijisi alimwi akulibilika abuzuba kulaceya nonditola lubazu mumulimo.” Aumbi mucizyi sikumwaya musungu mboobu mbwaamba: “Imulimo . . . upa kuti Jehova abe mwini-mwini kulindime abuzuba, undipa luumuno alimwi akuliiba mumoyo ikutakonzyi kujanwa munzila imbi pe.” Elo kaka ncoolwe ikuba “basimilimonyina [a] Leza”!—1 Kor. 3:9.
Jokwe lya Kristo Ndyuuba: Nokuba kuti Banakristo bakulwaizyigwa ‘kusolekesya,’ Jesu tatulailili kupa zintu zinji kwiinda nzyotukonzya. (Lk. 13:24) Masimpe, caluyando ulatutamba ‘kuba mujokwe lyakwe.’ (Mt. 11:29) Aabo ibaliyumya mubukkale buyumu, beelede kusyoma kuti mulimo ngobabeleka camoyo woonse, nokuba buyo kwaciindi cisyoonto, ulamukkomanisya Leza.—Mk. 14:6-8; Kol. 3:23.
Elo kaka cilakatalusya ikubelekela Leza uubikkila maano kuzintu zyoonse nzyotumucitila akaambo kazina lyakwe! (Heb. 6:10) Aboobo atusolekesye kumubelekela kusikila aagolela nguzu zyesu.
DECEMBER 12-18
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 16-17
“Kukkazika Moyo kwa Jehova Kuli Mpokugolela”
“Inzila zya-Jehova Zililuleme”
Samariya ngowakali munzi mupati wabwami bwamisyobo ya Israyeli iili kkumi. Nokuba boobo, aawa zina lya Samariya lilakonzya kubelesyegwa kwaamba bwami boonse. (1 Bami 21:1) Mwami Salimaneseri Wasanu wakalwana munzi mupati wa Samariya mu 742 B.C.E. Samariya naakazundilwa limwi mu 740 B.C.E., bunji bwabasololi ibakali kukkala mumo bakatolwa mubuzike ku Mesopotamiya aku Mediya. Takuzibidwe naa Samariya wakazundwa a Salimaneseri Wasanu antela Sarigoni Wabili. (2 Bami 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Pele, makani aalembedwe aajatikizya Sarigoni atondezya kuti wakatola mubuzike bana Israyeli ibali 27,290 kumasena mbuli Kumulundu kwa Firate alimwi aku Mediya.
“Twalomba Kuti Utuzumizye Kupiluka Kuŋanda”
Amulange-lange bukkale mbobwakabede ciindi Jeremiya naakali kulemba majwi aaya. Mumwaka wa 740 B.C.E., kakuceede myaka minji katanapona Jeremiya, Jehova wakazumizya misyobo iili kkumi mubwami bwa Israyeli kutolwa mubuzike abana Asuri. Leza wakazumizya penzi eeli kubacitikila bantu bakwe kutegwa lube lulayo nkaambo bakatalika kucita micito mibi kapati, ikutaswiilila kucenjezya kwabasinsimi bakwe. (2 Bami 17:5-18) Sena bantu bakacinca micito yabo akaambo kamapenzi aakabacitikila mubuzike ciindi nibakalizandula kuli Leza wabo alimwi anibakali kule acisi cabo? Sena Jehova wakabalubila limwi? Sena wakali kuyoobatambula kuti batalike kumubelekela alimwi?
Jehova Ngu Leza Uukkazika Moyo
Nokuba boobo, makani aansiku atondezya kuti kukkazika moyo kwa Leza kulaa mpokusimpila. Mu 740 B.C.E., wakazumizya bana Asuri kuti bazunde bwami bwabana Israyeli bwamisyobo iili kkumi akutola bantu babo mubuzike. (2 Bami 17:5, 6) Alimwi wakazumizya bana Babuloni kulwana bwami bwa Juda bwamisyobo yobilo akunyonyoona Jerusalemu atempele yawo mu 607 B.C.E.—2 Makani 36:16-19.
Mbono Zyakumuuya
jy 19 p. 50
INO BA SAMARIYA BAKALI BANI?
Cooko citegwa Samariya cakali akati kacooko ca Judaya icili kumusanza acooko ca Galilaya icili kunyika. Naakafwa Mwami Solomoni, misyobo yakunyika iili kkumi ya Israyeli yakalizandula kumisyobo ya Juda a Benjamini.
Bantu mumisyobo eeyo iili kkumi bakatalika kukomba moombe. Aboobo mu 740 B.C.E., Jehova wakalekela bana Asuri kuti basaale cooko ca Samariya. Basikusaala bakatola bantu banji bamucooko eeci, kumane bakaletelamo bantu bambi ibakali kuzwa mumasena aambi aa Bulelo bwabana Asuri. Aaba bantu ibakali kukomba baleza beenzu bakakwatana abana Israyeli ibakasyaala mucisi. Mukuya kwaciindi, bantu bamucooko eeci bakaba abukombi ibwakali kubikkilizya njiisyo zimwi alimwi azilengwa izyakali mu Mulawo wa Leza, mbuli kupalulwa. Nokuba boobo, nzyobakali kucita mubukombi bwabo tiizyakali kweelela kwaambwa kuti zyakali zyabukombi bwakasimpe.—2 Bami 17:9-33; Isaya 9:9.
Ciindi Jesu naakali anyika, ba Samariya bakali kwaazumina mabbuku aa Musa, pele tiibakali kukombela kutempele ku Jerusalemu. Kwamyaka minji bakali kubelesya tempele ilyakayakidwe a Cilundu ca Gerizimu, munsi-munsi amunzi wa Sukari, alimwi bakazumanana kukombela aacilundu eeco neliba leelyo tempele eelyo nolyakanyonyoonwa. Lusulo ilwakali akati kaba Samariya alimwi aba Juda lwakali kulibonya ciindi Jesu naakali kucita mulimo wakwe anyika.—Johane 8:48.
DECEMBER 19-25
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 18-19
“Basikutukazya Mbobasola Kutulwana”
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Bami Babili
18:19-21, 25—Sena Hezekiya wakacita cilongwe a Egepita? Peepe. Ncaakali kwaamba Rabisake cakali cakubeja, ncimwi buyo amajwi ngaakaamba aakuti ‘wakazumizyigwa a Jehova.’ Mwami uusyomeka Hezekiya wakasyoma cakumaninina kuli Jehova.
“Utayoowi, Ndime Sikugwasya Wako”
Rabisake wakabelesya bucenjezu kutegwa abacince mizeezo bantu. Wakaamba kuti: “Sa teensi nguwe Hezekiya ngwaakagwisizya tukombelo twakuzilundu azipaililo? . . . Jehova nguwakandaambila kuti, Koya ukalwisye cisi eci akucinyonyoona.” (2 Bam. 18:22, 25) Kwiinda mumajwi aaya, Rabisake wakali kwaamba kuti Jehova takonzyi kukwabilila bantu bakwe akaambo kakuti tanaakali kubakkomanina. Pele aaya tanaakali masimpe pe. Jehova wakamukkomanina Hezekiya abama Juda bakatalika alimwi kumukomba.—2 Bam. 18:3-7.
Beembezi Bali Ciloba, Abeendelezi Bali Lusele Ncobayandika Kulindiswe Mazuba Aano
Mwami wa Asuri wakabunganya impi yakwe mu Lakisi, kumusanzaambo kwa Jerusalemu. Kali kokuya, kwiinda mubaiminizi botatwe, wakaambila ba Juda kuti balyaabe mumaanzaakwe. Mwaambilizi wakwe iwakajisi zyina lyabulemu lyakuti Rabisake, wakabelesya nzila zyabumpelenge zisiyene-siyene. Kaambaula mumwaambo wa Chihebrayo wakakulwaizya bantu kuti bamwaabe mwami akumvwida bana Asuri, kubacenga kuti wakali kuyakubapa nyika kwalo nkobakali kuyakupona buumi bwakuliiba. (Amubale 2 Bami 18:31, 32.) Kumane Rabisake wakaamba kuti mbubwenya mbuli baleza bazisi zimbi mbobaalilwa kukwabilila bantu babo, awalo Jehova uyakwaalilwa kuvwuna ba Juda kuzwa mumaanza aabana Asuri. Cabusongo, bantu kunyina nobakasola kumwiingula kumakani aakwe aakubeja, abalo babelesi ba Jehova bamazuba aano kanji-kanji balacita oobo.—Amubale 2 Bami 18:35, 36.
Mbono Zyakumuuya
it-1 155 ¶4
Zintu Zyakaindi Zyakavwukkulwa
Mucikozyanyo, Bbaibbele lyaamba kuti Mwami Sanakaribu waku Asuri wakajaigwa abana bakwe basankwa bobilo, Adrameleki alimwi a Sarezere, mpoonya mwanaakwe uumbi, Esari-hadoni wakaba mwami mubusena bwakwe. (2Bam. 19:36, 37) Pele, malembe amwi aabana Babuloni atondezya kuti Sanakaribu wakajaigwa amwanaakwe naakazanga mubuzuba bwa 20, mumwezi wa Tebeta. Mupaizi wabana Babuloni wazina lya Berossus, wamu mwaanda wamyaka watatu B.C.E., alimwi a Nabonidus, mwami wabana Babuloni wamu mwaanda wamyaka wacisambomwe B.C.E., boonse bobilo bakaamba kuti Sanakaribu wakajaigwa amwanaakwe omwe buyo. Nokuba boobo, mukabeela kamwi ikakajanwa caino-ino kamalembe aa Esari-hadoni, walo iwakazooba mwami, Esari-hadoni wakaamba cakusalazya kuti banabokwabo bobilo bakazanga akubajaya bausyi mpoonya bakaccija. Kwaamba amakani aaya, Philip Biberfeld, mubbuku lyakuti Universal Jewish History (1948, Vol. I, p. 27), wakaamba kuti: “Icakaambwa mumalembe aabana Babuloni, Nabonid, alimwi a Berossus taciluzi pe; cilikke cakaambwa mu Bbaibbele nceciluzi. Ncaakalemba Esarihadoni kujatikizya makani aaya aakaindi aabana Babuloni aa Asuri cakasinizyigwa alimwi cakajanika kuti cililuzi kapati kwiinda cakalembwa abana Babuloni. Kaambo aaka kalayandika kapati notulanga-langa basikulemba makani aateendelani azilengwa zyamu Bbaibbele.”
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Amube Basicamba Jehova Mugwasyi Wanu
Ncinzi ncotukonzya kucita? Tulakonzya kupaila “kujatikizya bami abaabo boonse ibali muzyuuno zyabweendelezi” kapati ciindi bantu aaba, nobayanda kusala makani aajatikizya buumi bwesu amulimo wakukambauka. (1Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Mbubwenya mbobakali kucita Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, andiswe tulakonzya kubapailila camoyo woonse bakwesu abacizyi ibali muntolongo. (Amubale Milimo 12:5; Heb. 13:3) Kuyungizya waawo, tulakonzya kubapailila abalo balindizi bantolongo ibalanganya bakwesu abacizyi aaba. Tulakonzya kumulomba Jehova kuti ayendelezye mizeezo yabantu bali boobu kutegwa bacite mbuli Juliyo alimwi akubalanganya ‘caluzyalo’ basyomima ibali muntolongo.—Mil. 27:3.
DECEMBER 26–JANUARY 1
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 BAMI 20-21
“Mupailo Wakapa Kuti Jehova Abweze Ntaamu”
Ilusyomo lwa Mwami Lwalumbulwa
Iciindi Sanakeribu naaboola lwakusaanguna kuzyoolwana Juda, Hezekiya waciswa kapati. Isaya wamwaambila kuti ulafwa. (Isaya 38:1) Ooyu mwami wamyaka iili 39 wanyongana kapati. Ikulibilika kwakwe takujatikizyi buyo buzumi bwakwe, pele aciyoocitikila bantu bakwe kumbele. Imunzi wa Jerusalemu alimwi a Juda uli muntenda yakusaalwa kubana Asuri. Ikuti Hezekiya afwe, nguni uuyooba kumbele kulwana? Kuciindi eeci Hezekiya tajisi mwana uunga watalika kweendelezya afwa walo. Mumupailo wakukombelezya camoyo woonse, Hezekiya walomba Jehova kuti amufwide luse.—Isaya 38:2, 3.
Amubelekele Jehova Camoyo Woonse!
Mukuya kwaciindi, Hezekiya wakaciswa cakuti wakali kuyanda kufwa. Wakakombelezya Jehova kuti ayeeye mbwaakali kweenda cakusyomeka kumbele lyakwe. (Amubale 2 Bami 20:1-3.) Jehova wakawiingula mupailo wakwe kwiinda mukumuponya. Tulizyi kabotu kuzwa mu Magwalo kuti tupona muciindi ncotutakonzyi kulanga kuli Leza kuti inga watuponya naa kuyungizya buumi bwesu camaleele. Nokuba boobo, mbubwenya mbwaakacita Hezekiya, umwi aumwi wesu ulakonzya kwaambila Jehova mumupailo kuti: ‘Ndakali kweenda kumbele lyako cakusyomeka acamoyo woonse.’ Sena mulasyoma kuti Jehova ulakonzya alimwi ulilyaabide kumulanganya abulo bwanu ciindi nomucisidwe?—Int. 41:3.
g01 7/22 13 ¶4
Ino Mupailo Inga Wandigwasya Buti?
Muciindi ca Bbaibbele, mipailo yabaalumi bamwi bakajisi lusyomo yakali kwiingulwa cacigaminina naa munzila yamaleele. Mucikozyanyo, ciindi Mwami Hezekiya naakazyiba kuti wakajisi bulwazi butasilikiki, wakapaila kuli Leza kuti amuponye. Kumane Leza wakamwiingula kuti: “Ndaumvwa mupailo wako. Ndaibona misozi yako. Ndilakuponya.” (2 Bami 20:1-6) Kuli abamwi bamaalumi alimwi abamakaintu bakajisi lusyomo ibakagwasyigwa a Leza.—1 Samuele 1:1-20; Daniele 10:2-12; Milimo 4:24-31; 10:1-7.
Mbono Zyakumuuya
it-2 240 ¶1
Cipimyo Camuyaki
Muyaki ulakonzya kubelesya cipimyo kutegwa ayake mayake aali kabotu naa kubona mbwaali mayumu kutegwa aakwabilile. Jehova wakasinsima kuti uuyoopima Jerusalemu sicinguni kubelesya ‘ntambo yakupimya njaakapimya Samariya alimwi acipimyo camuyaki ncaakapimya ŋanda ya Ahabu.’ Leza wakapima Samariya alimwi abamuŋanda ya Mwami Ahabu akujana kuti bakali kucita zibi alimwi bakali bampelenge, calo cakapa kuti banyonyoonwe. Munzila njoona, Leza wakali kuyoobeteka munzi wa Jerusalemu abeendelezi banguwo, akwiiyubununa milimo yabo mibyaabi mpoonya akuunyonyoona. Zintu eezyi zyakacitika mu 607 B.C.E. (2Bam. 21:10-13; 10:11) Kwiinda muli Isaya bantu babi baindene-indene ibakali kulisumpula alimwi abeendelezi babantu bamu Jerusalemu bakaambilwa kujatikizya mapenzi aakali kuyoobasikila alimwi amajwi aa Jehova aakuti: “Ndiyoocita kuti lubeta luluzi lube ntambo yakupimya abululami kuti bube ceelesyo.” Zyeelelo zyabululami bwini-bwini zyakali kuyooyubununa ibakali babelesi ba Leza bancobeni abakubeja, eeci cakali kuyoolibonya kuli baabo bakali kuyookwabililwa naa kunyonyoonwa.—Is. 28:14-19.