Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • mwbr18 octubre págs. 1-8
  • Referencias xlakata Tuku natalikgalhtawakga Xlatamat chu xtaskujut kstalanina Cristo

Nitu video xlakata tuku laksakti.

Kakilatapatiw, ni liwana tasiya uma video.

  • Referencias xlakata Tuku natalikgalhtawakga Xlatamat chu xtaskujut kstalanina Cristo
  • Referencias xlakata Tuku natalikgalhtawakga Xlatamat chu xtaskujut kstalanina Cristo kata 2018
  • Subtítulos
  • 1-7 XLA OCTUBRE
  • 8-14 XLA OCTUBRE
  • 15-21 XLA OCTUBRE
  • 22-28 XLA OCTUBRE
  • 29 XLA OCTUBRE ASTA 4 XLA NOVIEMBRE
Referencias xlakata Tuku natalikgalhtawakga Xlatamat chu xtaskujut kstalanina Cristo kata 2018
mwbr18 octubre págs. 1-8

Referencias xlakata Tuku natalikgalhtawakga Xlatamat chu xtaskujut kstalanina Cristo

1-7 XLA OCTUBRE

TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | JUAN 9, 10

«Jesús kakuentajtlawa xborregos»

(Juan 10:1-3) «Lu xlikana kkawaniyan: putum tiku ni anta laktanu kxmalakcha niku kamakikan borregos, wata atanu niku laktawaka xlakata natanu, uma kgalhana. 2 Pero ama tiku laktanu kmalakcha wa xmapuchwayanina borregos. 3 Wa tiku xkuentajtlawana malakcha malakkini, chu borregos kgaxmatnikgo xtachuwin. Xla kalimapakuwi xtukuwani xborregos chu katamakxtu.

(Juan 10:11) Akit xatlan mapuchwayanina; xatlan mapuchwayanina masta xlatamat xpalakata borregos.

(Juan 10:14) Akit xatlan mapuchwayanina. Chu kkalakgapasa kiborregos chu kiborregos kilakgapaskgo.

nwtsty multimedia

niku kamakikan borregos

Niku xkamakikan borregos o aprisco, anta niku xkatamaknukan borregos katsisni xlakata ni xkakgalhanka o ni xlilh lapanit. Makgasata, niku xkamakikan borregos ni xkgalhi xʼakgstin chu tanu tanu xlilanka xwanit. Tlakg makglhuwa chiwix xlitlawakan chu kaj lakatum niku xlaktanukan (Nú 32:16; 1Sa 24:3; Sof 2:6). Juan lichuwinan pi xlaktanukan niku xkamakikan borregos kʼakgtum malakcha niku wi tiku xkuentajtlawa (Jn 10:1, 3). Komo niku xmakikan borrego xtapakgsini putum kachikin, kuentajtlawana xkuentajtlawa xborregos lhuwa mapuchwayaninanin katsisni. Lichali kuentajtlawana, xkamalakkini mapuchwayaninanin. Xlakan xkatasanikgo xborregos chu borregos xkgalhlakgapaskgo chu kstalanikgo (Jn 10:3-5). Jesús lichuwinalh uma talismanin xlakata namasiya la kakuentajtlawa kstalaninanin (Jn 10:7-14).

(Juan 10:16) «Chu kkgalhi amakgapitsi borregos nema ni unu tanumakgolh; xlakan na nakkalimin, chu nakgaxmatkgo kintachuwin, chu kgamputum borregos nalitaxtukgo chu kaj chatum mapuchwayanina naʼanan.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 10:16

nakkalimin: O «nakkapulalin». Unu tamaklakaskin verbo xagriego ágo, nema tlan kilhchani «liminankan», «tamaknunankan» o «pulalinankan», chu tuku tatsokgnit xapulana o alistalh wa tuku lakgpali tuku kilhchanima. Kʼakgtum xamakgan tatsokgni xagriego max xalak kata 200 tamaklakaskin akgtum tachuwin xagriego nema xtachuna (synágo), nema makglhuwa matitaxtikan la «mamakxtuminankan». Jesús, Xatlan Mapuchwayanina, mamakxtumi, pulalin, kuentajtlawa chu kamawi borregos nema tanumakgo unu (o «ni xalhuwa borregos» chuna la wan Lu 12:32) chu amakgapitsi xborregos. Putum umakgolh kgamputum borregos nalitaxtukgo chu kaj chatum mapuchwayanina. Uma tuku talichuwinan masiya la makxtum wilakgo kstalaninanin Jesús.

Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh

(Juan 9:38) Xla wa: «Kkanajlani Malana». Chu maxkilh kakni.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 9:38

maxkilh kakni: O «lakgtakilhputalh» o «lakgtatsokgostalh». Akxni tamaklakaskin verbo xagriego proskynéo chu lichuwinamaka chatum dios, matitaxtikan la «kakninanikan» (Mt 4:10; Lu 4:8). Pero kʼuma tatsokgni, chixku tiku nila xakxilha lata akxni xlakachinit, maxkilh kakni xlakata katsilh pi Jesús wa Dios xmakaminit. Xla ni lakpuwa pi Jesús chatum Dios xwanit, wata katsilh pi «xKgawasa chixku» xwanit, Mesías nema Dios xmaxkinit limapakgsin (Jn 9:35). Chu akxni lakgtakilhputalh Jesús, chuna tlawalh la amakgapitsi latamanin tiku talichuwinan kTatsokgni xaHebreo, nema lakgtakilhputakgolh palakachuwinanin, mapakgsinanin chu amakgapitsi kskujnin Dios (1Sa 25:23, 24; 2Sa 14:4-7; 1Re 1:16; 2Re 4:36, 37). Makglhuwa, tiku xmaxkikgo kakni Jesús chuna xtlawakgo xlakata napaxtikatsinikgo pi xkamakatsininit tuku xlakpuwan Dios o xlakata xkatsikgo pi xla xkgalhi xtamakgtay Dios.

(Juan 10:22) Ama kilhtamaku kJerusalén xtlawamaka Fiesta xla Tamakamastan. Xlonkgnan,

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 10:22

Fiesta xla Tamakamastan: Uma paskua xahebreo xwanikan Janucá (janukkáh), nema wamputun wi tuku «mapaskuanikan» o «makamastakan». Uma paskua xlilakapastakkan akxni makamastaka xtemplo Jerusalén, nema tlawaka kkata 165 akxni nina xmin Jesús. Xtsuku 25 xla kislev, xʼitat diciembre (kaʼakxilhti sgd pulaktu 19), chu xmakgapala akgtsayan kilhtamaku. Mapakgsina xalak Asiria Antíoco IV Epífanes masiyalh la xlakgmakgan Jehová, xDios judíos, akxni maxkajwilh templo. Tlawalh akgtum pumakamastan xʼakgstin lanka pumakamastan niku chali chali xtlawakan xalhkun tamakamastan. Chu 25 xla kislev xla kata 168 akxni nina xmin Jesús, makamastalh paxni chu limatlawinalh caldo. Chu alistalh tsakglhmawakanilh caldo putuminika xtemplo Jehová xlakata namaxkajwi. Lhkuyulh xmalakcha templo, lakxtlawalh xchikkan sacerdotes, lilh pumakamastan xaʼoro, mesa niku xwilikan kaxtalanchu chu candelabro xaʼoro. Alistalh, makamaxkilh Zeus nixaxlikana dios xla Olimpo xtemplo Jehová. Akgtiy kata alistalh, Judas Macabeo akgchipapa kachikin chu tlawalh pi xmaskulunkika templo. Chu 25 xla kislev xla kata 165, akgtutu kata alistalh lata Antíoco xtlawanit xalixkajnit xtamakamastan kxpumakamastan Zeus, templo makamaxkiparaka Jehová chu tsukuparaka tlawakan xalhkun tamakamastan chali chali. Biblia ni lichuwinan komo wa Jehová tiku makgtayalh Judas Macabeo natlajanan chu pi kskinilh nalakkaxtlawa templo. Pero Jehová xkamaklakaskinit lakchixkuwin xalak atanu kachikinin, la Ciro xalak Persia, xlakata namakgantaxti tuku xlakpuwanit xpalakata xaxlikana takaknin (Is 45:1). Wa xlakata, max xlilat nalakpuwanaw pi Jehová max maklakaskilh chatum tiku xalak xkachikin xlakata natlawa xtalakaskin. Tatsokgni masiya pi templo xlitawilat chu xlitamaskujut xwanit xlakata xkgantaxtulh tuku xlichuwinankanit xlakata Mesías, la xʼama lichuwinan Dios chu xtamakamastan. Nachuna, tamakamastan nema xtlawakgo levitas chuntiya xlitatlawat xwanit asta akxni Mesías xmastalh tlakg xalanka tamakamastan: xlatamat xpalakata latamanin (Da 9:27; Jn 2:17; Heb 9:11-14). Cristo ni kalimapakgsilh kstalaninanin pi natlawakgo fiesta xla tamakamastan (Col 2:16, 17). Pero ni anan tuku masiya pi Jesús o kstalaninanin xwankgolh pi nitlan.

8-14 XLA OCTUBRE

TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | JUAN 11, 12

«Kalakgalhamanaw chuna la Jesús»

(Juan 11:23-26) Jesús wanilh: «Mintala nalakastakwanampara». 24 Marta kgalhtilh: «Akit kkatsi pi nalakastakwanampara kxaʼawatiya kilhtamaku». 25 Jesús wanilh: «Akit talakastakwanat chu latamat. Tiku nakinkanajlani, maski naniy, nalatamapara; 26 chu putum tiku lama chu kinkanajlani nikxni katinilh. ¿Wix kanajlaya uma?».

nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Jn 11:24, 25

kkatsi pi nalakastakwanampara: Marta lakpuwa pi Jesús xlichuwinama talakastakwanat nema xʼama anan kxaʼawatiya kilhtamaku (Jn 6:39). Lu xkanajlani talakastakwanat. Amacha kilhtamaku makgapitsi xpulalinanin takanajla nema xkawanikan saduceos ni xkanajlanikgo talakastakwanat, maski Tatsokgni nema xmatsokgninanit Dios liwana xlichuwinan uma tamasiy (Da 12:13; Mr 12:18). Chu fariseos xkanajlakgo pi wi tuku kgalhiyaw nema ni niy. Pero Marta xkatsi pi Jesús xlichuwinan pi tiku nikgonita xʼamakgo lakastakwanankgo chu asta xkamalakastakwaninit makgapitsi latamanin, maski nina xmalakastakwani tiku akglhuwata kilhtamaku xninit la Lázaro.

Akit talakastakwanat chu latamat: Xlinin chu xtalakastakwanat Jesús tlawa pi tiku nikgonita tlan nalatamaparakgo. Akxni xmalakastakwaninita Jesús, Jehová maxkilh litliwakga xlakata nakamalakastakwani tiku nikgonita chu namasta latamat nema nikxni sputa (Jn 5:26). Anta kʼApocalipsis o Revelación 1:18, Jesús xʼakstu limapakuwikan «nti xaliʼankgalhin» lama chu wan pi kgalhi “limalakkin ntu nalimalakkiy linin, chu nkalinin”. Wa xlakata, Jesús wa xtakgalhkgalhinkan tiku staknankgo chu tiku nikgonita. Xla malaknulh pi namalakki putaknun chu nakamaxki latamat tiku nikgonita xlakata natamapakgsinankgo kʼakgapun o xlakata nalatamakgo kxasasti xkatiyatni niku namapakgsinan xTamapakgsin (Jn 5:28, 29; 2Pe 3:13).

(Juan 11:33-35) Akxni Jesús akxilhli pi xtasama, chu judíos tiku xtaminkgonit na xtasamakgolh, jalhpanilh chu nitlan limakgkatsilh. 34 Jesús wa: «¿Niku wilikanit?». Xlakan wanikgolh: «Malana, katat chu kaʼakxilhti». 35 Jesús tsukulh lakgpixtaja.

nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Jn 11:33-35

xtasama: O «xsalhpanima». Tachuwin xagriego nema matitaxtikan xtasama makglhuwa kilhchanima akxni takgaxmata. Watiya uma verbo tamaklaskaskin xlakata nalichuwinankan akxni Jesús lichuwinalh pi xʼamaka masputukan Jerusalén (Lu 19:41).

jalhpanilh chu nitlan limakgkatsilh: Kʼuma tachuwin akxtum tlawakan akgtiy tachuwin xagriego xlakata nalichuwinankan tuku makgkatsilh Jesús kʼuma kilhtamaku. Verbo xagriego nema tamatitaxti «jalhpanilh» (embrimáomai) tamaklakaskin xlakata nalichuwinankan tuku snun makgkatsikan, pero kʼuma tatsokgni masiya pi Jesús lu nitlan xmakgkatsima pi asta jalhpanilh. Tachuwin xagriego nema matitaxtikan «nitlan limakgkatsilh» (tarásso) wamputun «lakchikinankan». Chuna la wan chatum tiku lu katsi, kʼuma tatsokgni kilhchanima «tlawakan pi wi tuku namakgkatsi kxpulakni, namakgkatsi takatsanajwat o lu nalipuwan». Anta kJuan 13:21 watiya verbo tamaklakaskin xlakata nalimasiyakan tuku makgkatsilh Jesús akxni lilakpuwalh pi Judas xʼama makamasta (kaʼakxilhti nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 11:35).

tsukulh lakgpixtaja: Verbo nema tamaklakaskin unu (dakrýo) minacha ksustantivo xagriego «lakgpixtajat» nema min ktextos la Lucas 7:38, Hechos 20:19, 31, Hebreos 5:7 o Apocalipsis 7:17 chu 21:4. Unu tlakg talichuwinan lakgpixtajat nixawa akxni takgaxmata la tasakan. Uma verbo, nema kajwatiya min kʼuma versículo xla Tatsokgni xaGriego, ni xtachuna tuku tamaklakaskin xlakata natalichuwinan la xtasama María chu judíos chuna la wan Juan 11:33 (kaʼakxilhti nota xla takgalhtawakga). Jesús xkatsi pi xʼama malakastakwani Lázaro, pero maski chuna, nitlan limakgkatsilh akxni akxilhli pi lu xlilipuwamakgo xʼamigos. Xlakata xpaxkinan chu xlakgalhamanan, tasalh xlakatin amakgapitsin. Uma tuku lalh kinkamasiyaniyan pi Jesús kalakgalhaman tiku makgatsankgakgonit tiku xpaxkikgo.

Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh

(Juan 11:49) Chatum tiku xkatatapakgsi, Caifás, wa sacerdote tiku tlakg xkgalhi limapakgsin ama kata, kawanilh: «Wixin ni akgatekgsatit tuku lama,

nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Jn 11: 49

sacerdote tiku tlakg xkgalhi limapakgsin: Akxni Israel xʼakstu xmapakgsikan, lu xlakaskinka xwanit nakalaksakkan sacerdotes (Nú 35:25). Pero kxkilhtamaku Romanos, mapakgsinanin nema xkawilinit Roma xkgalhikgo limapakgsin xlakata wi tiku sacerdote nalimaxtukgo o namakglhtikgo xtaskujut. Caifas, tiku lu xkatsini xlakata limapakgsin, tlakg lhuwa kilhtamaku lakgatayalh uma taskujut nixawa tiku pulana lakgatayakgolh. Roma wa tiku liyawalh Caifas sacerdote tiku tlakg xkgalhi limapakgsin nalitaxtu lakatsu kkata 18 xla kkinkilhtamakujkan chu xla lakgatayalh uma taskujut asta max kkata 36. Akxni Juan wa pi Caifás wa sacerdote tiku tlakg xkgalhi limapakgsin ama kata, uma wamputun kkata 33, Juan max xmasiyaputun pi wa Caifás tiku xkgalhi limapakgsin kkata akxni makgnika Jesús (kaʼakxilhti niku max xwi xchik Caifás ksgd, pulaktu 16).

(Juan 12:42) Pero maski chuna, asta mapakgsinanin lhuwa tiku na kanajlanikgolh, pero ni limasiyakgolh pi xkanajlanikgo Jesús kaj xlakata fariseos ni xkatamakxtukgolh ksinagoga;

nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Jn 12:42

mapakgsinanin: Tachuwin xagriego nema tamatitaxti unu «mapakgsinanin» kakilhchanima tiku xtapakgsikgo kSanedrín, tlakg xlakaskinka tribunal judío. Uma tachuwin na maklakaskinkan kJuan 3:1 xlakata natalichuwinan Nicodemo, tiku xmakgtapakgsi anta.

xkatamakxtukgolh ksinagoga: O «nialh xtapakgsikgo». Adjetivo xagriego aposynágogos kajwatiya tamaklakaskin kJuan 9:22, 12:42 chu 16:2. Tiku xkatamakxtukan ksinagoga latamanin xlakgmakgankgo chu ni xtachuwinankgo. Xlakata nila xtalalinkgo judíos, xfamiliaskan lu tuwa la xkakitaxtuni xlakata tumin. Sinagogas nema xtamaklakaskin xlakata namasiyakan, na xlimaklakaskinkan xlakata nalakkaxtlawakan taʼakglhuwit chu wi tiku nasnokgkan o natamakxtukan (Mt 10:17).

15-21 XLA OCTUBRE

TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | JUAN 13, 14

«Akit kkawilinin xaliʼakxilhtit»

(Juan 13:5) Akxni chuna tlawalh mujulh chuchut kʼakgtum palangana chu tsukulh kachekgeni xtantunkan xtamakgalhtawakgen chu xkalimaskakanima toalla nema xlitatampulakgchinit.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 13:5

kachekgeni xtantunkan xtamakgalhtawakgen: Sandalias wa tuku tlakg xtamaklakaskin kxamakgan Israel. Uma xkgalhi xlakapun nema xchiwilikan klaktsu tantun chu ktupixni, wa xlakata xtantupokgxnilakan chu xtutawakanan putlun akxni xlatapulikan kkapukuxtun chu kkatijin. Wa xlakata xtalismani pi akxni wi tiku xchaʼan k’akgtum chiki, xtatuxtu ksandalia chu xtantuchakgekan xlakata nalimasiyanikan pi tlan xmakgamakglhtinamaka. Biblia makglhuwa lichuwinan uma talismanin (Gé 18:4, 5; 24:32; 1Sa 25:41; Lu 7:37, 38, 44). Jesús katuchakgelh kstalaninanin xlakata nakamasiyani la xlilakaskinka nataktujukgo chu tuku wamputun nakaskujnikgo amakgapitsin.

(Juan 13:12-14) Alistalh akxni xkatuchekgekgonita chu klhakganita klhakgat, amakgtum katatawilapa chu kawanilh: «¿Akgatekgsatit tuku xlakata kkatuchekgen? 13 Wixin kilimapakuwiyatit la “Makgalhtawakgena” chu “Malana” chu xlikana tuku wanatit xlakata chuna klitaxtu. 14 Wa xlakata, maski akit Malana chu Makgalhtawakgena, kkatuchekgen, nachuna kalakgchanan nalatuchekgeyatit minchatunukan.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 13:12-14

kalakgchanan: O «xlilat chuna» Verbo xagriego nema tamaklakaskin unu, makglhuwa tamaklakaskin akxni talichuwinan tumin chu kilhchanima «wi tiku laklipiniya» o «wi tuku laklipina» (Mt 18:28, 30, 34; Lu 16:5, 7). Kʼuma tatsokgni chu kʼatanu tatsokgni tlakg lhuwa tuku kilhchanima: «xlilat chuna» o «lakgchanan chuna» wi tuku natlawaya (1Jn 3:16; 4:11; 3Jn 8).

Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh

(Juan 14:6) Jesús wanilh: «Akit tiji chu xaxlikana chu latamat. Kaj kimpalakata tlan lakgankan xaTlat.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 14:6

Akit tiji chu xaxlikana chu latamat: Jesús wa tiji xlakata kajwatiya xpalakata Jesús tlan natalalinaw Dios chu natlawaniyaw oración (Jn 16:23; Ro 5:8). Jesús xaxlikana xlakata ankgalhin lichuwinalh xaxlikana chu lilatamalh. Nachuna, makgantaxtilh lhuwa tuku xlichuwinankanit nema limasiya lu xlakaskinka taskujut nema lakgaya xlakata nakgantaxtu xtalakaskin Dios (Jn 1:14; Ap 19:10). Putum umakgolh tuku xlichuwinankanit «kgantaxtukgonit xpalakata Jesús» (2Co 1:20). Jesús wa latamat xlakata xtamakamastan wa tuku tlawa pi tlan nalakgchanaw latamat «wantu xaliʼankgalhin», uma wamputun «xlipan latamat» (1Ti 6:12, 19; Ef 1:7; 1Jn 1:7). Xla na latamat nakalitaxtuni lhuwa millón latamanin tiku nikgonita chu nalakastakwanankgo xlakata nalatamakgo putum kilhtamaku kParaíso (Jn 5:28, 29).

(Juan 14:12) Lu xlikana kkawaniyan: putum tiku nalimasiya pi kinkanajlani, na natlawa tuku akit ktlawa; chu natlawa tlakg laklanka tatlaw ni xtachuna uma, xlakata akit klakgama xaTlat.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 14:12

tlakg laklanka tatlaw ni xtachuna uma: Jesús ni xtamalakxtumima milagros nema xla xtlawanit chu tuku xʼamakgo tlawakgo kstalaninanin. Wata xla taktujulh chu xkatsi pi kstalaninanin tlakg lhuwa tiku xʼamakgo kalitachuwinankgo Dios chu xʼamakgo kamasiyanikgo, xlichuwinankgolh niku tlakg lakgamakgat chu tlakg lhuwa kilhtamaku. Uma xtachuwin Jesús masiya pi xkgalhkgalhi pi kstalaninanin chuntiya xtlawakgolh uma taskujut nema xla xmatsukinit.

22-28 XLA OCTUBRE

TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | JUAN 15-17

«Wixin ni xalak kakilhtamaku»

(Juan 15:19) Komo wixin xalak kakilhtamaku xwantit, kakilhtamaku xkapaxkin. Pero akit kkalaksaknitan chu wixin ni xalak kakilhtamaku, wa xlakata kakilhtamaku ni kaʼakxilhputunan.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 15:19

kakilhtamaku: Unu, tachuwin xagriego kósmos kakilhchanima putum latamanin tiku ni kakninanikgo Dios. Kajwatiya Juan lichuwinan pi Jesús kawanilh kstalaninanin pi xlakan ni xalak kakilhtamaku o ni tapakgsikgo kkakilhtamaku. Uma tachuwin makgtiy tamaklakaskimpara kxaʼawatiya oración nema Jesús katlawalh xʼapóstoles tiku ni xmakgxtakgkgo (Jn 17:14, 16).

(Juan 15:21) Pero putum uma chuna nakatlawanikgoyan kaj xpalakata kintukuwani, xlakata xlakan ni lakgapaskgo Tiku kimalakgachanit.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 15:21

xpalakata kintukuwani: Anta kBiblia, tachuwin «tukuwani» min kilhtamaku kilhchanima lataman tiku lin uma tukuwani, la likatsi o putuminika tuku uma lataman tlawa (Mt 6:9). Xtukuwani Jesús na kilhchanima limapakgsin chu taskujut nema xTlat maxkinit (Mt 28:18; Flp 2:9, 10; Heb 1:3, 4). Unu, Jesús lichuwinan tuku xlakata latamanin xalak kakilhtamaku ni xkaʼakxilhputunkgolh kstalaninanin: xlakata xlakan ni lakgapaskgo Tiku kimalakgachanit. Komo xlakgapaskgolh Dios, xʼakgatekgskgolh chu xkatsikgolh tuku kilhchanima xtukuwani Jesús (Hch 4:12). Makgapitsi tuku xlakan xkatsikgolh, wa pi Jesús wa Mapakgsina tiku Dios laksaknit, xMapakgsina mapakgsinanin, tiku xlitakilhputanitkan putum kachikinin xlakata nalimasiyakgo pi tapakgsinikgo komo ni lakaskinkgo nakamasputukan (Jn 17:3; Ap 19:11-16; katamalakxtupi Sl 2:7-12).

Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh

(Juan 17:21-23) xlakata putum umakgolh akxtum natawilakgo, chuna la wix, Tlat akxtum kintawila chu akit akxtum ktawilan, chu xlakan na akxtum kakinkatatawilakgon, xlakata kakilhtamaku nakanajla pi wix kimalakgachanita. 22 Kkamaxkinit lilanka nema kimaxkinita, xlakata xlakan akxtum natawilakgo chuna la akinin akxtum wilaw. 23 Akit akxtum nakkatatawila chu wix akxtum nakintatawilaya, xlakata xlakan xlikana akxtum natawilakgo, xlakata kakilhtamaku nakatsi pi wix kimalakgachanita chu wix kapaxkinita chuna la kimpaxkinita.

nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Jn 17:21-23

akxtum natawilakgo: O «chatum nawankgo». Jesús skilh kxʼoración pi xaxlikana kstalaninanin «chatum xwankgolh», uma wamputun pi akxtum kskujkgolh xlakata lakxtum tuku xtlawakgolh, xtachuna la xla chu xTlat «chatum» litaxtukgo xlakata akxtum skujkgo chu watiya tuku lakpuwankgo (Jn 17:22). Anta 1 Corintios 3:6-9, Pablo wan pi kstalaninanin Cristo nachuna tlawakgo akxni makxtum skujkgo chu akxtum taskujkgo Dios (1Co 3:8; Jn 10:30; 17:11).

xlikana akxtum natawilakgo: O «putuminika akxtum natawilakgo». Kʼuma versículo, Jesús tamalakxtumi xtapaxkit Dios la akxni makxtum tawilakan. Uma tatalakxtumi Colosenses 3:14, niku wan pi tapaxkit «lakatanks makxtum tlawanan». Uma ni wamputun pi xakchan. Ni wamputun pi lakxtum likatsiyaw, watiya tuku katsiniyaw tlawayaw, watiya kintalismaninkan chu kintalakapastaknikan. Wamputun pi taskujut nema tlawakgo kstalaninanin Jesús, tuku kanajlakgo chu tuku masiyakgo lakxtum (Ro 15:5, 6; 1Co 1:10; Ef 4:3; Flp 1:27).

(Juan 17:24) Tlat, klakaskin pi amakgolh tiku wix kimaxkinita na anta katawilakgolh niku akit naktawila, xlakata xlakan tlan naʼakxilhkgo lilanka nema kimaxkinita, xlakata kimpaxki akxni nina xlakachinkgo latamanin kkakilhtamaku.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 17:24

akxni nina xlakachinkgo latamanin kkakilhtamaku: Tachuwin xagriego nema tamaklakaskin unu «xkilhtsukut» na wa tamaklakaskin kHebreos 11:11, niku tamatitaxti «kgalhinankan» xlakata min niku wan tachuwin kam. Unu, tachuwin «akxni nina xlakachinkgo latamanin kkakilhtamaku», max kilhchanima akxni Adán chu Eva kgalhikgolh xkamankan. Jesús tamalakxtumi Abel «xkilhtsukut latamanin», max xlakata wa xapulana lataman tiku xlakgchan nalakgmaxtukan chu natatsokgtawila xtukuwani «klibro xla latamat, asta akxni xkilhtsukut katuxawat» (Lu 11:50, 51; Ap 17:8). Umakgolh tachuwin nema Jesús wa kxʼoración na limasiya pi akxni Adán chu Eva nina xkgalhikgo xkamanankan, Dios xpaxkiya xachastum xKgawasa.

29 XLA OCTUBRE ASTA 4 XLA NOVIEMBRE

TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | JUAN 18, 19

«Jesús makatsininalh xaxlikana»

(Juan 18:36) Jesús kgalhtinalh: «KinTamapakgsin ni xalak uma kakilhtamaku. Komo kinTamapakgsin xalak uma kakilhtamaku xwa, kilakskujnin xchipanankgolh xlakata ni xkimakamastaka kxmakankan judíos. Pero kinTamapakgsin ni xalak uma kakilhtamaku».

Juan 18:37) Wa xlakata Pilato wanilh: «Komo chuna, ¿mapakgsina wix?». Jesús kgalhtinalh: «Wix wana pi akit mapakgsina. Wa uma tuku xlakata klilakachinit, chu wa xlakata kliminit kkakilhtamaku, xlakata naklichuwinan tuku xaxlikana. Putum tiku tatayaya tuku xaxlikana kgaxmata kintachuwin».

nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Jn 18:37

naklichuwinan: Anta kTatsokgni xaGriego, tachuwin xagriego nema tamatitaxti «lichuwinankan» (martyréo), «tatayana» (mártys) chu «tamakatsinin» (martyría) lhuwa tuku kilhchanima. Tuku pulana kilhchanima umakgolh tachuwin, wa pi makatsininankan tuku akxilhkanit, pero na kilhchanima «nalichuwinana», «nawana» o wi tuku «liwana nalichuwinana». Jesús ni kajwatiya makatsininalh xaxlikana nema xkanajla, wata chuna la xlin xlatamat limasiyalh pi xaxlikana tuku xlichuwinankanit pi nala chu xtamalaknun xTlat (2Co 1:20). Liwana xlichuwinankanit tuku lakapastaknit Dios natlawa xpalakata Tamapakgsin chu xMapakgsina Mesías. Jesús makgantaxtilh putum tuku xlichuwinankanit xlakata Mesías, lata akxni lakachilh asta akxni makamastalh xlatamat, na makgantaxtilh tuku talakkaxlan xla Limapakgsin xmasiyanit (Col 2:16, 17; Heb 10:1). Wa xlakata, tlan nawanaw pi chuna la Jesús xchuwinan chu tuku xtlawa, limakatsininalh xaxlikana.

tuku xaxlikana: Jesús ni xlichuwinama tuku latamanin wankgo pi xaxlikana, wata xlichuwinama xaxlikana tuku Dios natlawa. Pulaktum tuku lu xlakaskinka xlakata nakgantaxtu xtalakaskin Dios, wa pi Jesús, «xkgawasa David», Sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin nalitaxtu chu xMapakgsina xTamapakgsin Dios (Mt 1:1). Jesús lichuwinalh pi pulaktum tuku lu xlakaskinka lakgmilh kKatiyatni, latamalh la chatum chixku chu tlawalh xtaskujut, wa pi nalichuwinan tuku xaxlikana xlakata uma Tamapakgsin. Ángeles na makatsininankgolh tuku xtachuna uma tamakatsin akxni nina xlakachin chu akxni xlakachinita Jesús kBelén xalak Judea, kachikin niku lakachilh David (Lu 1:32, 33; 2:10-14).

(Juan 18:38a) Pilato wanilh: «¿Tuku ama xaxlikana?».

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 18:38a

¿Tuku ama xaxlikana?: Pilato xlichuwinama tuku latamanin wankgo pi xaxlikana, ni wa «xaxlikana» tuku Jesús aku xlichuwinanit (Jn 18:37). Komo xtakgalhskinin xlimasiyalh pi xlikana xkatsiputun, Jesús xkgalhtilh. Pero max xtakgalhskinin Pilato ni xlakaskin xatakgalhtin chu xlimasiya pi nitu xkatsiputun chu ni xkanajla, xtachuna la xwa: «¿Xaxlikana? ¿Tuku uma? Uma ni anan». Nachuna, Pilato taxtulh niku xwilakgo judíos, chu ni kgalhkgalhilh pi Jesús xkgalhtilh.

Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh

(Juan 19:31) Xlakata ama kilhtamaku xʼamaka lakkaxwilikan tuku xʼama tamaklakaskin kSábado, xlakata xmaknikan ni anta xtawakakgolh kkiwi nema makgapatinan kSábado (xlakata ama kilhtamaku Sábado lu xlakaskinka xwanit), judíos skinikgolh Pilato pi xkalaktukxka xchaxpankan chu xmaknikan xkamaktika kkiwi.

nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Jn 19:31

ama kilhtamaku Sábado lu xlakaskinka xwanit: Kilhtamaku 15 xla nisán, akgtum kilhtamaku lata xtlawakanit Pascua, ankgalhin sábado xlimaxtukan, maski kaxatukawa kilhtamaku xla semana xlakgchalh (Le 23:5-7). Akxni uma lu sábado, xlakgchan sábado xla semana (xliʼakgtujun kilhtamaku xla semana judía, nema xtsuku akxni xtsankga chichini viernes chu ksputa asta xtsankga chichini sábado), xlimapakuwikan «xlakaskinka» sábado. Katsiyaw pi Jesús nilh akgtum viernes, xlakata akgtum kilhtamaku alistalh «xlakaskinka» sábado xwanit. Lata kkata 31 asta 33, kajwatiya kkata 33, 14 xla nisán lakgchalh akgtum viernes. Uma limasiya pi Jesús nilh 14 xla nisán kkata 33.

    Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2026)
    Ktaxtuputun
    Matsukikan sesión
    • totonaco
    • Matitaxtikan
    • La lakkaxwilikan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tuku milikatsit
    • La maklakaskinkan uma página
    • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
    • JW.ORG
    • Matsukikan sesión
    Matitaxtikan