Komo nakgalhiyaw tsatata naku, tliwakga nawanaw

1. ¿Tuku takgalhskinin tlan xkinkatlawanikgon tiku kataskujaw o kataʼanaw kʼescuela?

¿LA MAKGKATSIYA akxni chatum tiku taskuja o tapina kʼescuela kgalhskinan xlakata mintakanajla? ¿Pekuana tsinu? Lhuwa chuna makgkatsiyaw. Pero tuku kinkakgalhskinkgoyan kinkamakgtayayan nakatsiyaw tuku lakpuwankgo o tuku makgkatsikgo. Nachuna, uma kinkamaxkiyan talakaskin xlakata nakalitachuwinanaw Dios. Pero min kilhtamaku wi tiku kinkatlawaniyan takgalhskinin kaj xlakata kinkatalatlawaputunan, chu uma ni kaks kinkamalakawaniyan. Max chuna kinkalikatsiniyan xlakata tuku kgaxmatnit kimpalakatakan (Hech. 28:22). Nachuna, lamaw «kxaʼawatiya kilhtamaku» niku lhuwa latamanin «nila wi tuku nakatalakkaxlakan» chu «xalakluku» (2 Tim. 3:1, 3).

2. ¿Tuku xlakata lu tlan nakitaxtu komo nakgalhiyaw tsatata naku?

² Max lilakpuwana pi lu tuwa nakitaxtu tlan nalikatsiya chu ni natalatlawaya tiku litalatlawaputunan mintakanajla. Pero anan akgtum tayat nema lu namakgtayayan: kgalhikan tsatata naku. Tiku kgalhi tsatata naku ni lakapala sitsi chu tlan machokgo xtasitsi akxni wi tiku talatlawa o ni katsi tuku nakgalhtinan (Prov. 16:32). Max lakpuwana pi tuwa chuna nalikatsiya, pero tlan chuna natlawaya. ¿Tuku namakgtayayan nakgalhiya tsatata naku akxni wi tiku litalatlawaputunan mintakanajla? Chu komo kgalhiya kamanan, ¿la tlan nakamakgtayaya nakgalhmakgtayakgo xtakanajlakan pero nalimasiyakgo pi kgalhikgo tsatata naku? Kaʼakxilhwi.

¿LA TLAN NAKGALHIYAW TSATATA NAKU?

3. ¿Tuku xlakata wanaw pi latamanin tiku kgalhikgo tsatata naku lakgtliwakgan? (2 Timoteo 2:24, 25).

³ Lataman tiku kgalhi tsatata naku ni wamputun pi ni tliwakga. Lu tuwa tamakgkatsi ni nasitsiyaw akxni wi tiku kinkamakgasitsiyan. Kgalhikan tsatata naku, akgtum «tayat nema espíritu tlawa pi latamanin nakgalhikgo» (Gál. 5:22, 23). Tachuwin xagriego nema matitaxtikan «kgalhikan tsatata naku», xmin kilhtamaku xmaklakaskinkan xlakata nalichuwinankan tantum xaluku kawayu nema xmamansujlikanit. Kawayu lu xtalakgpali, pulana xaluku xwanit, pero alistalh xamanso xlitaxtu chu chuntiya tliwakga xwanit. ¿La tlan nakgalhiyaw tsatata naku, pero chuntiya tliwakga nawanaw? Kiʼakstukan nila chuna katitlawaw, kiliskinitkan espíritu santo Dios. Tlan nakgalhiyaw uma tayat maski tuwa namakgkatsiyaw. Lhuwa xtatayananin Jehová limasiyakgonit uma tayat akxni latamanin kalitalatlawaputunkgonit xtakanajlakan, chu uma makgtayananit tlan nakalichuwinankan xtatayananin Jehová (kalikgalhtawakga 2 Timoteo 2:24, 25). ¿Tuku tlan natlawaya xlakata nakgalhiya tsatata naku?

4. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Isaac?

⁴ Biblia makglhuwa lichuwinan pi lanka xtapalh kgalhikan tsatata naku. Akgtum liʼakxilhtit, akxni Isaac xlama kʼGuerar, filisteos tiku xlamakgolh anta, tsukukgolh lakgkatsalakanikgo chu akgtapukgolh pozos nema xpuwaxkgonit kskujnin xtlat. Isaac ni kalitalatlawalh xpozos, wata makgat alh latama chu kapuwaxpa atanu pozos (Gén. 26:12-18). Pero filisteos tsukuparakgolh wankgo pi uma chuchut na xkatapakgsini. Maski chuna, Isaac ni sitsilh (Gén. 26:19-25). ¿Tuku makgtayalh nakgalhi tsatata naku maski makglhuwa xtalatlawaputunkan? Xliʼakxilhtit xnatlatni lu makgtayalh. Abrahán ni lakapala ksitsi, chu Sara xlimasiya «takaksni chu tsatata naku» (1 Ped. 3:4-6; Gén. 21:22-34).

5. ¿Tuku liʼakxilhtit limasiya pi natlatni tlan nakamasiyanikgo xkamanankan nakgalhikgo tsatata naku?

⁵ Natlatni xala uku na tlan nakamasiyanikgo xkamanankan nakgalhikgo tsatata naku. Kaʼakxilhwi tuku akgspulalh Maksans, chatum kgawasa tiku kgalhi 17 kata. Anta kʼescuela chu akxni xʼan lichuwinan Dios xkatatanokglha latamanin tiku lixkajni xlikatsikgo. Xnatlatni makgtayakgolh nakgalhi tsatata naku. Xlakan wankgo: «Kinkgawasakan akgatekgsnit pi tlakg tliwakga tiku ni lakapala sitsi o ni tamakgapuspita, nixawa tiku sitsi». ¡Lu tlan pi la uku Maksans kgalhi akgtum tsatata naku!

6. ¿La kinkamakgtayayan oración nakgalhiyaw tsatata naku?

⁶ Kalilakpuwaw pi chatum lataman lixkajni lichuwinama Jehová o likgalhkgamanama tuku masiya Biblia. ¿Tuku nakinkamakgtayayan? Naskiniyaw Jehová pi kakinkamaxkin xʼespíritu chu liskgalala xlakata kintakgalhtinkan nalimasiya pi kgalhiyaw tsatata naku. ¿Chu tuku tlan natlawayaw komo na’akxilhaw pi wi atanu la tlakg tlan xtikgalhtinaw? Natachuwinamparayaw Jehová chu nalilakpuwanaw la tlakg tlan nakgalhtinanaw alimakgtum. Komo chuna natlawayaw, Jehová nakinkamaxkiyan xʼespíritu santo xlakata namachokgoyaw kintasitsikan chu nalimasiyayaw pi kgalhiyaw tsatata naku.

7. ¿La nakinkamakgtayayan makgapitsi textos xalak Biblia? (Proverbios 15:1, 18).

⁷ Makgapitsi textos xalak Biblia nakinkamakgtayayan nalimasiyayaw pi kgalhiyaw tsatata naku akxni wi tiku nakinkamakgasitsiputunan o natitaxtuyaw tuku tuwa. Espíritu santo tlan nakinkamalakapastakayan umakgolh versículos (Juan 14:26). Akgtum liʼakxilhtit, libro xla Proverbios limin lhuwa tastakyaw nema kinkamakgtayayan nakgalhiyaw tsatata naku (kalikgalhtawakga Proverbios 15:1, 18). Na kinkamasiyaniyan pi lu tlan kitaxtu akxni ni lakapala sitsiyaw maski titaxtumaw tuku tuwa (Prov. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15).

LISKGALALA NAKINKAMAKGTAYAYAN NAKGALHIYAW TSATATA NAKU

8. ¿Tuku kuenta kilitlawatkan akxni wi tiku kinkakgalhskinan xlakata kintakanajlakan?

⁸ Liskgalala na tlan nakinkamakgtayayan (Prov. 19:11). Tiku skgalala ni lakapala sitsi akxni wi tiku kgalhskin xlakata xtakanajla. Min kilhtamaku, akxni latamanin kinkatlawanikgoyan takgalhskinin, ni kinkawanikgoyan tuku xlakata kinkakgalhskimakgon. Wa xlakata ni tunkun kakgalhtinaw. Kalakapastakwi pi akinin ni katsiyaw tuku xlakata uma lataman kinkalitachuwinaman uma (Prov. 16:23).

9. ¿La limasiyalh Gedeón pi skgalala xwanit chu xkgalhi tsatata naku?

⁹ Kalilakpuwaw Gedeón. Akgtum kilhtamaku, lakchixkuwin xalak xtribu Efraín, xatasitsi kgalhskinkgolh tuku xlakata ni xkamakatsininit pi xla chu ksoldados xʼankgonit talatlawakgo xtalamakgasitsin Israel. ¿Tuku xlakata chuna wankgolh? ¿Xmakgkatsikgo pi xkamaktujumaka? Maski ni liwana katsiyaw tuku xlakata chuna wankgolh, Gedeón limasiyalh liskgalala, kuenta tlawalh tuku xmakgkatsikgo chu ni katasitsi kakgalhtilh. ¿Tuku kitaxtulh? «Akxni chuna kawanilh, nialh taʼakglhuwikgolh» (Juec. 8:1-3).

10. ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni xatasitsi nakgalhtinanaw akxni nakinkakgalhskinkanan xlakata kintakanajlakan? (1 Pedro 3:15).

¹⁰ Max chatum tiku taskujaw o tiku taʼanaw kʼescuela nakinkakgalhskinan tuku xlakata lu xlakaskinka liʼakxilhaw tuku masiya Biblia. Xlikana pi kgalhmakgtayaputunaw kintakanajlakan, pero ni tataʼakglhuwiputunaw tiku kinkatachuwinaman (kalikgalhtawakga 1 Pedro 3:15). Kalilakpuwaw pi tuku kinkawaniyan nakinkamakgtayayan nakatsiyaw tuku lakpuwama chu ni tunkun kalakpuwaw pi kaj kinkatalatlawaputunan. Maski ni liwana katsiyaw tuku xlakata kinkakgalhskiman uma lataman, lu xlakaskinka pi ni xatasitsi nakgalhtiyaw. Max uma natlawa pi xʼakstu nalilakpuwan tuku kinkakgalhskiman. Ankgalhin ni xatasitsi kakgalhtiputunaw latamanin, maski xlakan xatasitsi kinkatachuwinankgoyan o kinkalikgalhkgamanankgoyan (Rom. 12:17).

11, 12. 1) ¿Tuku pulana kililakpuwanatkan akxni nina kgalhtinanaw tuku kinkakgalhskinkanan? (Na kaʼakxilhti dibujo). 2) Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit nema masiya la tlan natachuwinanaw tiku kinkatlawaniyan takgalhskinin.

¹¹ Kalilakpuwaw pi chatum tiku taskujaw kinkakgalhskiniyan tuku xlakata ni tlawayaw cumpleaños. ¿Tuku pulana kililakpuwanatkan xlakata nakgalhtinanaw? ¿Lakpuwan pi ni kinkamaxkikanan talakaskin napaxuwayaw? ¿O lilakgaputsa pi nalakxtlawayaw chuna la latalalinkan ktaskujut? Pulana tlan xwaniw pi lu paxtikatsiniyaw pi xla kalilakgaputsa tiku kataskuja chu alistalh tlan nawaniyaw pi akinin na tlan katalalimputunaw tiku kataskujaw. Max uma natlawa pi ni nasitsi chu nakinkamaxkiyan talakaskin nalitachuwinanaw tuku masiya Biblia xlakata cumpleaños.

¹² Max na tlan chuna xtlawaw akxni kinkalitachuwinankan atanu tuku na litaʼakglhuwikgo latamanin. Akgtum liʼakxilhtit, max chatum tiku akxtum taʼanaw kʼescuela nakinkawaniyan pi xtatayananin Jehová xlilakgpalitkan tuku lakpuwankgo xlakata tiku lakgati xtachixku o xtapuskat. ¿Tuku xlakata chuna wan? ¿Chuna wan xlakata ni katsi tuku kanajlakgo xtatayananin Jehová? ¿Max chatum xʼamigo o chatum tiku xalak xfamilia lakgati xtachixku o xtapuskat? ¿Lakpuwan pi kaxkajniyaw tiku lakgatikgo xtachixkukan o xtapuskatkan? Max natalakaskin liwana nawaniyaw pi kalilakgaputsayaw putum latamanin chu maxkiyaw kakni tuku laksakkgo chatunu chatunu (1 Ped. 2:17).b Max uma natlawa pi nakinkamaxkiyan talakaskin nalitachuwinanaw tuku xlakata lu tlan kitaxtu komo nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin Biblia.

13. ¿La tlan namakgtayaya tiku wan pi tiku kanajlani Dios xatonto?

¹³ Komo wi tiku kinkawaniyan pi ni kanajla tuku akinin kanajlayaw, ni tunkun kililakpuwanatkan pi liwana katsiyawa tuku xla kanajla (Tito 3:2). Kalilakpuwanti pi chatum tiku tapina kʼescuela nawaniyan pi tiku kanajlanikgo Dios xatontos. ¿Tunkun mililakpuwanat pi xla kanajlani evolución chu lhuwa tuku katsi xlakata evolución? Max xla kaj kilhwama tuku kgaxmatnit. Wa xlakata ni katsuku litata’akglhuwiya evolución, wata kawani tuku nalilakpuwan. Max tlan xmalakgachani akgtum enlace nema linan k’akgtum artículo o video xla jw.org nema lichuwinan tamalakatsukin. Max alistalh namaxkiyan talakaskin akxtum na’akxilhatit atanu artículo o video. Komo ni xatasitsi nakgalhtiya max uma natlawa pi nalilakpuwan tuku wanin xapulana.

14. ¿La limaklakaskilh Nel sitio jw.org xlakata namakgtaya xcompañero tiku ni liwana xkatsi tuku kanajlakgo xtatayananin Jehová?

¹⁴ Chatum kgawasa tiku wanikan Nel limaklakaskilh sitio jw.org xlakata namakgtaya chatum xcompañero tiku ni liwana xkatsi tuku kanajlayaw. Nel wan: «Chatum kincompañero xalak escuela ankgalhin xkiwani pi akit ni xakkanajlani ciencia, wata xakkanajlani maktum libro xla cuentos nixawa tuku tekgskgonit científicos». Xlakata xcompañero ni xmaxki talakaskin nalitachuwinan tuku kanajla, Nel xwani pi x’akxilhli kjw.org sección «Biblia chu ciencia». Alistalh, Nel katsilh pi uma xcompañero xlikgalhtawakganit tuku xwaninit pi xlikgalhtawakgalh chu uma tlawalh pi ni tuwa namakgkatsi nalitachuwinan la kilhtsukulh latamat. Akinin na tlan chuna nakinkakitaxtuniyan.

NATLATNI, KAKAMASIYANITIT MINKAMANANKAN LA NATLAWAKGO

15. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata nakamakgtayakgo xkamanankan nalimasiyakgo tsatata naku akxni nakgalhtinankgo?

¹⁵ Natlatni tlan nakamasiyanikgo xkamanankan la nakgalhtinankgo akxni wi tiku nakakgalhskin xlakata xtakanajlakan (Sant. 3:13). Makgapitsi natlatni kamasiyanikgo xkamanankan akxni kakninanikgo Dios kfamilia la tlan nakgalhtinankgo. Kalitachuwinankgo tuku max nakakgalhskinkan kʼescuela chu alistalh litsakgsakgo la xkgalhtinankgolh. Nachuna, kamasiyanikgo xkamanankan la nakgalhtinankgo chu nalimasiyakgo pi kgalhikgo tsatata naku chu nawankgo tuku natlawa pi nakakgaxmatniputunkan. (Kaʼakxilhti recuadro «Kakamasiyani mifamilia nakatsinikgo la nakgalhtinankgo»).

16, 17. ¿La nakamakgtaya kamanan komo nakamasiyanikan la nakgalhtinankgo?

¹⁶ Akxni kamasiyanikan kamanan la liwana nakgalhtinankgo, kamakgtaya nakatsikgo pi xaxlikana tuku wan Biblia. Anta kjw.orgc, niku wan «Jóvenes» limin sección «Ponlo por escrito», uma tlawakanit xlakata nakamatliwakglhnikan xtakanajlakan kamanan chu nakamakgtayakan nakatsikgo la nalichuwinankgo xtakanajlakan. Komo nakatalikgalhtawakgayaw kifamiliajkan uma sección chu sección «Los jóvenes preguntan», nakatsiniyaw la nakgalhmakgtayayaw kintakanajlakan chu nalimasiyayaw tsatata naku.

¹⁷ Chatum kgawasa tiku wanikan Mateo wan pi makgtayanit xlakata akxni kakninanikgo Dios kfamilia litsakgsakgo la nakgalhtinankgo. Akxtum lakputsananikgo tuku max xkgalhskinika kʼescuela. Xla wan: «Klilakpuwanaw tuku tlan xkinkakgalhskinkan chu klitsakgsayaw la xaklichuwinaw tuku klikgalhtawakganitaw. Akxni liwana kkatsi tuku xlakata kkanajlani tuku wan Biblia ni kpekuan chu ni tuwa kmakgkatsi naklimasiya tsatata naku akxni nakkakgalhti amakgapitsin».

18. Chuna la wan Colosenses 4:6, ¿tuku tlakg xlakaskinka kiliʼakxilhatkan?

¹⁸ Min kilhtamaku maski liwana nakakgalhtiyaw latamanin, max ni katikamakanajliw. Pero akxni ni xatasitsi katachuwinanaw chu kalimasiyaniyaw pi kgalhiyaw tsatata naku lu makgtayanan (kalikgalhtawakga Colosenses 4:6). Akxni wi tiku litachuwinanaw kintakanajlakan xtachuna la tiku lakgmakanaw pelota. Tlan lakatsuku nalakgmakanaw o tlan lhkgen nalakgmakanaw. Akxni lakatsuku lakgmakanaw, uma lataman ni tuwa katimakgkatsilh nachipa chu chuntiya nakgamanan. Xtachuna la uma, komo ni xatasitsi nakakgalhtiyaw latamanin chu nalimasiyayaw pi kgalhiyaw tsatata naku, max chuntiya nakinkakgaxmatniputunkgoyan. Xlikana pi akxni wi tiku kinkatachuwinanan kaj xlakata kinkatalatlawaputunan o kinkalikgalhkgamanamputunan, ni talakaskin chuntiya natachuwinanaw (Prov. 26:4). Pero lhuwa nichuna likatsikgo, lhuwa tiku nakinkakgaxmaniputunkgoyan.

19. ¿Tuku xlakata lu tlan nakitaxtu komo nalimasiyayaw tsatata naku akxni nakgalhmakgtayayaw kintakanajlakan?

¹⁹ Chuna la akxilhwi, lhuwa tuku tlan nakitaxtu komo nalimasiyayaw pi kgalhiyaw tsatata naku. Kaskini Jehová pi kamaxkin litliwakga xlakata nakgalhiya tsatata naku akxni chatum lataman wi tuku nalitata’akglhuwiputunan. Ni kapatsankga pi komo nakgalhiyaw tsatata naku nakinkamakgtayayan ni nalalitalatlawayaw tuku lakpuwan chatunu chatunu. Chu komo ni xatasitsi nakgalhtinanaw chu nalimasiyayaw pi kgalhiyaw tsatata naku, max makgapitsi latamanin nalakgpalikgo tuku lakpuwankgo kimpalakatakan chu xpalakata tuku masiya Biblia. Wa xlakata ankgalhin skgalalh katawila xlakata nakakgalhtiya tiku nakgalhskinkgoyan xlakata mintakgalhkgalhin, pero akxni chuna natlawaya kalimasiya tsatata naku chu kalimasiya pi lu mastaya kakni (1 Ped. 3:15). ¡Kakgalhi tsatata naku chu tliwakga kawanti!