Khisimusi—Xana Yi Dya Mali Ku Tlula Mpimo?

“MANANA, Tatana—xana Santa Claus u kona hakunene?” Sweswi i nkarhi wo humesa ntiyiso lowu vatswari vo tala va chavaka ngopfu ku wu humesa. Jimmy wa malembe ya nkombo hi vukhale u languteka a hele matimba naswona a vavisekile, loko a kombela leswaku vatswari vakwe va n’wi byela ntiyiso, loko munhu loyi wa ntsheketo loyi a tiseke tinyiko leto hlamarisa, a ri kona hakunene—ni loko vatswari va yena va nga n’wi xisanga.

Kahle-kahle xifanyetana xa muakelani wa vona hi xona xi paluxeke ntiyiso lowu nga tsakisiki ivi xi veka vatswari volavo eka xiyimo lexi xo nonon’hwa. Kumbexana na wena u humeleriwe hi mhaka leyi fanaka loko wa ha ri xihlangi.

Namuntlha ku tlangela masiku ya ku wisa a hi ku tlangela minkhuvo ya vukhongeri ntsena. Khisimusi yi tikomba yi amukelekile ni le ka tindhawu leti yi nga languteriwangiki leswaku yi nga toloveriwa. Mabudha ya le Japani, va-animi va le Afrika, Vayuda va le Amerika ni Mamoslem ya le Singapore, hi ku fanana va amukele wanuna loyi a dumeke, la ambaleke suti yo tshwuka, a khome tinyiko. Murhangeri un’wana wa vukhongeri u vutisile, “Xana Khisimusi a ri vanga siku ro wisa emisaveni hinkwayo, leri hlayisiwaka hi vanhu hinkwavo?”

Hi mavonelo ya vo tala, Khisimusi yi endle leswaku mikhuva ya “Vakreste” va le Vupela-dyambu yi hangalakela etindhawini hinkwato ivi yi hundzuka nkarhi wa ku titsakisa eka hinkwavo. Vana hi vona va yi tlangelaka ngopfu. Vanhu van’wana va ehleketa leswaku vutomi bya n’wana a byi hetisekanga loko a nga si titsakisa hi ndlela yoleyo, hi siku lero ro wisa. Swi vonaka onge Khisimusi a yi nge vi na makumu. Yi kona eka nxaxamelo wa tidyondzo ta le xikolweni. TV ya yi dzunisa. Ya navetisiwa laha ku xavisiwaka kona eswitarateni ni le switolo leswikulu. Vatswari va heta nkarhi ni mali yo tala hi Khisimusi. Kambe handle ka mbuyelo lowu tolovelekeke wa swikweleti leswikulu, xana wu kona ntshovelo lowu nga tsakisiki, lowu nga hakeriwa hi ndyangu wa wena?

Xana Ntsheketo Wa Santa —Wu Lwisana Ni Ku Tshembeka Ke?

John wa malembe ya nkombo hi vukhale u byele mana wa yena a ku: “A ndzi tshembi leswaku Xikwembu xi kona.” Xihloko xa World Herald xa hlamusela leswaku hikwalaho ka yini: “Swi tikomba onge John, a ha ku swi twa siku rero leswaku Santa Claus a a nga ri wa xiviri. Ivi a byela mana wakwe leswaku, swi nga ha endleka leswaku ni Xikwembu a hi xa xiviri.” John wa malembe ya 25 hi vukhale, loko a tsundzuka mavonelo yakwe ya le ku sunguleni u te: “Loko vatswari va byela vana va vona leswaku Santa i wa xiviri, ndzi vona onge a va tshembeki.”

Xana ku nga endliwa yini hi xiyimo lexi xi rharhanganeke? Vatshila eka timhaka ta vana a va pfumelelani. Un’wana u khutaze vatswari leswaku va byela vana va vona ntiyiso loko va ri na malembe ya tsevu kumbe ya nkombo, a tsundzuxa leswaku “kahle-kahle swi nga ha onha mianakanyo ya vona loko vatswari va hambeta va va byela mintsheketo.”

Eka buku leyi nge Why Kids Lie—How Parents Can Encourage Truthfulness, Dok. Paul Ekman u ri: “A swi kanakanisi leswaku n’wina tanihi vatswari mi na nkucetelo wa matimba eka vana va n’wina loko swi ta eka langutelo, mintshembo ni mahanyelo, tanihi ku hemba kumbe ku xisa.” Ekman u ya emahlweni: “Swi nga ha endleka vuxaka byi cinca endzhaku ko vulavula mavunwa. Swa tika ku tlhela u endla munhu a ku tshemba; minkarhi yin’wana a swi koteki.” Xisweswo ha yini u ya emahlweni ni vuxisi loko swi ta emhakeni ya ku hanana hi siku ra ku wisa?

Mulavisisi un’wana wa timhaka ta vana u tiyisa mhaka leyi: “Ndzi ehleketa leswaku vana va karhateka swinene loko vatswari va va byela mavunwa ni ku va xisa, ku tlula ndlela leyi va karhatekaka ha yona loko va kuma leswaku Santa Claus a hi wa xiviri.” Dok. Judith A. Boss, profesa wa filosofi, u ri: “Xikongomelo xa lavakulu . . . i ku xisa vana ha vomu mayelana ni leswaku Santa Claus i yini. . . . Hi ku byela vana va hina leswaku Santa Claus i wa xiviri, a hi dyondzisi vana va hina ku tirhisa mianakanyo. Kambe ho va xisa.”

Loko u ri mutswari, u langutane ni ntlhontlho lowukulu—wa ku kurisa vana, va va lava nga ni rirhandzu, ni lava tsakeke, emisaveni leyi va dyondzaka, ku sukela loko va ha ri vatsongo, leswaku munhu a nga tshembeki. “Mi nga tshuki mi vulavula ni munhu loyi mi nga n’wi tiviki.” “U nga tshembi swinavetiso hinkwaswo leswi vuriwaka hi TV.” “Va byele leswaku Manana a nga kona ekaya.” Xana n’wana u dyondzisa ku yini leswaku i mani loyi a faneleke ku n’wi tshemba? Buku leyi nge How to Help Your Child Grow Up yi ri: “Vana lavatsongo va fanele ku dyondza ku sukela loko va ha ri vatsongo leswaku ha yini va fanele va tshembeka ni ku saseka ka ku tshembeka, ku va ni xivindzi, ku tirhisana hi xichavo ni van’wana; naswona, hinkwaswo leswi swi sungula ekaya.”

Kavula, ku hava ndyangu lowu hetisekeke. Hambi swi ri tano, mutsari Dolores Curran u endle vukambisisi byo kuma leswaku i yini lexi tiyisaka mindyangu. U vutisile vatshila lava tirhanaka ni ta mindyangu va 551 eka tindhawu to hambana-hambana leswaku a swi kota ku hlawula tinhla ta nkoka swinene. Eka buku leyi nge Traits of a Healthy Family, u hlamusela timfanelo ta 15 to sungula leti a ti kumeke leti hlawuriweke hi vatshila volavo. Yinhla ya vumune a ku ri ku “tshembeka.” U ri: “Eka ndyangu lowu tsakeke, ku tshembeka ku xiyiwa tanihi nchumu wa nkoka swinene, lowu kurisiwaka ni ku hlakuleriwa hi vukheta loko vana ni vatswari va nghena eka swiyimo swo hambana-hambana swa vutomi bya ndyangu.”

Vatswari va endla kahle loko va tivutisa, ‘Xana ku ya ka ntsheketo lowu wa Santa emahlweni, ka antswa ku ri ni ku tshembiwa hi n’wana wa mina?’ Swi nga ha endleka leswaku va nga ha tlheli va ku tshemba. Xana Khisimusi yi na swin’wana leswi tumbeleke?

Xana I Ku Nyika Ku Tlula Mpimo?

Xiphephana lexi nge 12 Rules for Raising Delinquent Children xi ri: “Nyika n’wana hinkwaswo leswi a swi lavaka ku sukela evuhlangini. Hi ndlela leyi u ta kula a ri ni ntshembo wa leswaku vanhu va fanele va n’wi hlayisa.” Ku kandziyisa swilo leswi vonekaka ku tlula mpimo hakunene swi nga va ni khombo.

Mutsari tlhelo mutswari, Maureen Orth, wa vutisa, “Xana hi va dyondzisa hi ndlela yihi vana va hina ku ringanisela emisaveni leyi ya swilo leswi vonakaka, laha makolo ni makwanga swi tikombaka swi dzunisiwa, minkarhi yo tala handle ko swi xiya?” Eka xihloko lexi nge “The Gift of Not Giving,” u vulavula hi ku karhateka a ku: “Vana va hina lava tifumaka, va vona onge tinyiko i ta siku rin’wana ni rin’wana—ku fana ni ku kuma poso.” Xana leyi hi yona mimbuyelo ya Khisimusi hakunene?

Xana ku vuriwa yini hi mindyangu leyi yi nga ta ka yi nga swi koti ku xava tinyiko leti navetisiwaka tanihi leti swi bohaka ku va na tona hi Khisimusi? Xana vantshwa volavo va titwa hi ndlela yihi loko va twa leswaku Santa u tisa tinyiko eka vana lavanene ntsena? Xana ku vuriwa yini hi vana lava nga le mindyangwini leyi hohlokeke lava va twaka ku vava hi ku vona ku hambana loku nga kona emindyangwini ya vona hi minkarhi ya ku wisa?

The New York Times yi ri: “Hakanyingi leswi xiyiwaka ngopfu eka minkhuvo ya siku ra ku wisa i ku pfuriwa ka tinyiko. Hi mukhuva wolowo vana va ehleketa leswaku ndyangu wu hlangana hikwalaho ka tinyiko, xisweswo swa olova leswaku endzhaku va titwa va nga enerisekanga.”

Naswona rirhandzu hi rona ri nga ni nsusumeto lowu tengeke wo endla leswinene. Glenn Austin mutsari wa Love and Power: Parent and Child, u te: “Eka ndyangu lowu nga ni vun’we, laha n’wana a rhandzaka ni ku xixima mutswari, n’wana a nga ha tikhoma hi ndlela leyinene leswaku a tsakisa mutswari.” Timbhoni ta Yehovha ti tirha hi matimba leswaku ti aka vuxaka byo tano bya rirhandzu emakaya ya tona. Ku tlula kwalaho, vana va Timbhoni ta Yehovha loko va kula, va dyondzisiwa ku tiva ni ku rhandza Xikwembu lexi va xi tirhelaka, ku nga Yehovha. Mawaku nkucetelo wa matimba swonghasi evuton’wini bya vona, wa ku endla leswinene! A swi lavi swona leswaku ku va ni munhu wo karhi wa ntsheketo leswaku va humesa mintirho leyinene.

Timbhoni ta Yehovha ti rhandza vana va tona, tanihi nyiko leyi humaka eka Xikwembu. (Pisalema 127:3) Hikwalaho, ematshan’wini ya ku landzelela khalendara emhakeni ya ku nyika tinyiko, vatswari volavo va nga hanana tinyiko lembe hinkwaro. Eminkarhini yo tano swa nonon’hwa ku vona leswaku i mani la tsakeke ngopfu—exikarhi ka n’wana loyi a hlamarisiweke ni mutswari la tsakeke. N’wana wa swi tiva leswaku nyiko yoleyo yi huma kwihi. Ku tlula kwalaho, vatswari lava nga Timbhoni va khutaziwa ku hamba va nyika vana va vona, nyiko, leyi ku nga nkarhi wa vona. Loko xin’hwanyetana xi titwa xi nga tsakanga kumbexana xi ri ni xivundza, xana yindlu leyi teleke hi swilo swo tlanga yi nga ringanisiwa ni nkarhinyana lowu xi nga wu hetaka xi vukarhiwe hi mana wa xona xi yingisela loko Manana a xi byela timhaka ta xona loko xa ha ri xihlangi? Xana mufana a nga dyondzisiwa ku va wanuna, hi yindlu leyi teleke hi swingolongondzwana swa baseball kumbe a nga dyondza hi ku vulavurisana ka risima ni tata wa yena, nkarhinyana wo leha, loko va ri karhi va tifamba-fambela swin’we?

Ku hlakulela vunghana byo tano, swi nga va ni vuyelo lebyinene. Lava lavisisaka timhaka ta vana va kume leswaku loko mukhandlu lowu tolovelekeke wu sungula exikarhi ka muntshwa, u tikuma a ri ehansi ka nkucetelo wa matimba swinene wa tintangha. Ku tikhoma loko biha ka muntshwa ni moya wa ku langutela vatswari ehansi, swa fambisana. “Kambe lava hi ntolovelo va xiximaka vatata wa vona kumbe vanhu lava kuleke, a va hlanganyeli eka ku tikhoma loko biha ka tintangha.”

Timbhoni ta Yehovha minkarhi yin’wana ti soriwile hikwalaho ka ku nga hlanganyeli eka ku titsakisa ka siku ra ku wisa ni mindyangu ya tona. Swi nga ha tikomba onge vana va Timbhoni ta Yehovha va tsoniwa ku titsakisa loku ko hlawuleka. Kambe vatswari volavo lavanene ni vana va vona, va ni xivangelo lexi twalaka xo huma eBibeleni xa leswaku ha yini va nga hlanganyeli eku titsakiseni ko tano. (Hi kombela u vona matluka 19-22.) Naswona vantshwa lava va va ni mahanyelo lamanene, lama nga ta kota ku lwisana ni ntshikilelo wa tintangha lowu endleke vantshwa van’wana va endla leswi va nga swi rhandziki. Mahanyelo lamanene ma karhi ma kukuriwa hi gandlati leri kulaka ra vubihi. Ku tikhoma loko biha ka rimbewu, swidzidzirisi, madzolonga, xihoko, vukhongeri bya mihivahivana ku khomiwa ka vana hi ndlela leyo biha—ku katsa ni makhombo yo tala lama xungetaka vana lava nga sirhelelekangiki.

Xana mutswari a nga n’wi sirhelela njhani muntshwa eka makhombo lawa ma hambetaka ma n’wi hlasela? Ku sukela evuhlangini vana va Timbhoni va hamba va kuma ndzetelo lowu va endlaka va titshega hi milawu leyi tiyeke ya Bibele ya mahanyelo lamanene. Vatswari lava va nga ni rirhandzu a va va pfuni leswaku va twisisa langutelo ra Xikwembu mayelana ni masiku ya ku wisa ntsena kambe ni hi timhaka hinkwato ta vutomi. Va yingisa Xikwembu xa vona hi leswi va xi rhandzaka ni ku xi xixima hambi loko swi nga va endla lava hambaneke. Ehleketa ndlela leyi ha yona swi va lulamiselaka ku va vantshwa lava humelelaka, loko va kurile! Loko n’wana lontsongo a swi kota ku tshama ekamareni ro dyondzela eka rona, laha ku nga ni tintangha takwe leti endlaka leswi swi vonakaka swi ri swo tlanga, ivi a tiyimisela ku namarhela leswi a tshembaka leswaku swi lulamile, handle ko kanakana u ta swi kota ku jamelana ni miringo leyi nga ta landzela leyi hi ku fanana yi tikombaka yi ri swilo swo tlanga—swidzidzirisi, rimbewu ra le mahlweni ka vukati ni ku navela kun’wana loko biha! Vana va Timbhoni ta Yehovha va nga ha va ni mahanyelo lamanene lawa vana van’wana swi nga ha endlekaka va nga ri na wona.

Dok. Robert Coles, mulavisisi wa yunivhesiti ya Harvard wa xiya: “Vo tala va vana lava ndzi va voneke, va hava ripfumelo. A va na mhaka ni swilo swin’wana, handle ko tikhathalela vona hi voxe, naswona leswi swa byaleka siku na siku hi ndlela leyi va kurisiwaka ha yona.”

Munhu loyi a tirhanaka ni swa mirhi ya ku tshungula vana u hlamusela hi ta ndyangu wun’wana lowu hambaneke a ku: “Va lava vana lava khathalelaka van’wana, lava vona vini va nga tikhathaleriki ngopfu. . . . Va hanya vutomi byo olova . . . , kambe va na nchumu wun’wana. Hi marito ya mina ndzi nga vula leswaku nchumu lowu i ku eneriseka.”

Dolores Curran u vula leswaku ku pfuna van’wana hi ku swi rhandza, i xisekelo xa ntsako. “Eka mindyangu yin’wana etikweni ra hina [United States]—ndzi nga vula leswaku yo tala ya yona—ku humelela ni ku chivirikela vutomi lebyinene i xikongomelo xa vona lexikulu.” Kambe “mindyangu leyi yi swi tekaka hi ku olova leswaku swirho swa yona swi ta va pfuna van’wana, i mindyangu leyi tsakeke, leyi ana yi swi tsakelaka ku pfuna van’wana. . . . Loko vana va mindyangu yoleyo va ri karhi va kula, va vonaka va ri vana lava khathalelaka van’wana naswona va va vanhu lava nga ni vutihlamuleri, tanihi leswi va swi dyondzeke endyangwini wa ka vona.” Curran u xiya leswaku vatswari lava humelelaka “hi lava kondletelaka ntsako eka vanhu van’wana, ni ku hanana ematshan’wini yo xava, va teka ivi va swi tirhisa swi hela.”

Muhanani-nkulu u swi veka hi ndlela yin’wana, a ku, “ku nyika i nkateko lowu tlulaka ku nyikiwa.” (Mintirho 20:35) Mindyangu ya Timbhoni yi ma seketela kahle marito lawa ya Kreste Yesu. Ku fana na yena, va rhangisa vutirheli bya Vukreste evuton’wini bya vona. Van’wana va nga ha ehleketa leswaku vantshwa va Timbhoni va khomiwa hi ndlela leyo biha, naswona vo sindzisiwa ku famba ni vatswari va vona hi yindlu na yindlu. Hi laha ku hambaneke ngopfu na sweswo, va tekelela swikombiso swa vatswari, malunghana ni ndlela yo kombisa rirhandzu eka vanhu van’wana hi ku nyika vaakelani va vona mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu, mahala.—Matewu 24:14.

‘Xana Swi Nge Endli Vana Va Phunta?’

Xana ku kurisa n’wana hi ndlela ya vukhongeri, a swi n’wi phuntisi? Xana a swi antswi loko hi tshika un’wana ni un’wana a tiendlela swiboho hi vukhongeri loko a ta va a kurile? Sweswo swi nga va nawu wa 3 eka 12 Rules for Raising Delinquent Children: “U nga n’wi dyondzisi swa vukhongeri. N’wi tshike kukondza a va ni malembe ya 21 ivi ‘a tiendlela xiboho hi yexe.’”

Hambi swi ri tano, hi ku ya hi Dok. Coles, hanyelo ra n’wana, ri sungula ku vonakala loko a ha ri ni malembe manharhu. “Eka n’wana ku ni mahanyelo yo karhi lama hlukaka. Ndzi ehleketa leswaku ku navela ku tikhoma hi ndlela leyinene i nyiko ya Xikwembu.” Lowu i nkarhi wa nkoka wa ku n’wi dyondzisa mahanyelo lamanene. Hi xikombiso, i nkarhi wa ku n’wi dyondzisa nkoka wo vulavula ntiyiso ni ndlela leyi wu hambaneke ha yona ni vunwa, hi ku n’wi vekela xikombiso lexinene. Bibele yi kandziyisa nkoka wa ku va dyondzisa emalembeni ya vuntshwa bya vona: “Dyonḍisa džaha e ndleleni leyi a fanelaka ku famba ha yona; ni loko a dyuhele a nga ka a nga hambuki.”—Swivuriso 22:6.

Curran wa xiya: “Namuntlha vana va nge languteriwi ku va ni mahanyelo lamanene handle ko pfuniwa. . . . Vanhu lava ndzi vulavuleke na vona eka vulavisisi bya mina, va ringanyeta leswaku loko ndyangu wu tengile, swa olova leswaku wu tiva leswi nga leswinene ni leswi biheke.”

Mukondleteri un’wana wa mahanyelo, loko a angula mayelana ni nkambisiso wa Curran u te: “A swi balekeleki leswaku ripfumelo ra vukhongeri ri nyika mindyangu xisekelo xa matimba.” Eka mindyangu leyi nga ni vukhongeri lebyi fanaka, Curran, u ri, “ku va ni ripfumelo eka Xikwembu swi na xiphemu xa nkoka evuton’wini bya ndyangu bya siku na siku. Xisekelo xa vukhongeri xi tiyisa ntirhisano endyangwini. Vatswari va titwa va ri ni vutihlamuleri bya ku hundzisela ripfumelo ra vona ra vukhongeri eka vana va vona, kambe sweswo va swi endla hi tindlela leti tirhaka, ni ku tiyimisela.”

Pfuna Vana Va Wena Leswaku Va Titwa Va Rhandza Xikwembu

Kombisa vana va wena tinyiko ta Xikwembu leti va tsakisaka. Pavalala na vona ebyanyini ivi u kambisisa na vona xiluva lexi ntsanana lexi endliweke hi ndlela leyi hlamarisaka. Langutani ximfufunhunu lexi humaka emabyanyini xi khandziya xi ya emaninginingini ya rinhi, tlakula tinsiva ta xona leti hatimaka to tshwuka leti xi funengeteke, ta mavati ya ntima, ivi u xi hahisa. Va twise ku nuhela loku hlamarisaka loko phaphatana, xikan’we-kan’we ri phatsama evokweni leswaku ri ta tlangisa tinsiva ta rona leti hatimaka ta xitsopana ivi ri orhela masana ya dyambu. Hundzuka u langutisa mapapa layo basa yo vevuka loko ma cinca kwale xibakabakeni, nkarhi wun’wana ma languteka ku fana ni swikepe, tihanci kumbe tanihi swigodlho. Eka hinkwaswo leswi byela vana va wena leswaku i Xikwembu, Mutumbuluxi wa hina, lexi hi endlelaka tinyiko leti to tsakisa.

Ni tinyiko tin’wana to tala, to tanihi ximanga lexitsongo lexi matlangelo ya xona ni kamba ma hi hlekisaka swinene kumbe ximbyanyana lexi hlundzukaka lexi hi “hlaselaka,” xi ri karhi xi ninginisa nhloko, xi bongabonga loko xi ri karhi xi koka-koka voko ra hembe ya wena, kambe xi ri karhi xi pulutela ncila ku komba leswaku xi le ku tlangeni. Kumbe huwa leyi tsakisaka ya magandlati ya lwandle, ku famba-famba etintshaveni, kumbe mi ahlamise milomu hi ku hlalela xibakabaka ni vusiku, lexi nga lo mphaa, hi timboni leti hatimaka ti tlhela ti vangama kwale henhla-henhla. Ku tiva leswaku tinyiko leti ni tin’wana ta ntsandza-vahlayi, ti huma eka Loyi a hi nyikeke vutomi, ni leswi swi kotekaka ku n’wi khensa hikwalaho ka tinyiko leti ni leswi hi tsakelaka ku n’wi tiva—hinkwaswo leswi swi hi tisela ntsako naswona swi endla leswaku hi n’wi rhandza hi vuenti ni ku n’wi tlangela.

Naswona xo hetelela, loko hi ta endyangwini, loko vana va tala ku angarhiwa ni ku tswontswiwa hi Tatana na Manana, swi endla leswaku va titwa va hlayisekile ni ku tlangeriwa masiku hinkwawo. Va pfune leswaku va hlayisa ripfumelo eka Yehovha, va ala ni vunwa lebyikulu byo tlula lebyiya bya Santa la ambalaka suti yo tshwuka, lebyi nge hinkwato tinyiko leti rhandzekaka leti humaka eka Xikwembu, ti lo tiendlekela—mavunwa lama dyondzisiwaka lama nga riki na vumbhoni bya sayense, lama nga seketeriwiki hi maendlelo ya sayense, ku nga mianakanyo leyi nga hava xisekelo leyi hlayisiwaka hi ku phindha-phindhiwa ku kondza yi dzika emiehleketweni ya vantshwa.a

Hlanganyela ni vana va wena eka swikhongelo swa nkarhi na nkarhi leswi yaka eka Munyiki lonkulu—loko mi dya, ni loko mi hlaya Rito rakwe ni le makumu ka siku. Kurisa vana lava tivaka ku nkhensa, naswona moya wolowo wa ku nkhensa wu ta endla leswaku ntokoto wihi na wihi lowu a vaka na wona evuton’wini, wu va lowu tsakisaka. U ta hundzuka munyiki la tsakeke hi byakwe, a tekelela Xikwembu xa ntiyiso ni vatswari lava a va rhandzaka. Xisweswo ntsako wu ta ta, kambe ku nga ri eka masiku yo karhi lama funghiweke eka khalendara, kambe hi minkarhi leyi titelaka ya ku avelana ntsako evuton’wini. “Ku katekile tiko le’ri Yehova a nga Šikwembu ša rona!”—Pisalema 144:15.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Yin’wana ya tinyiko to antswa swinene leyi u nga yi nyikaka vana va wena, i nkarhi