Tiko Ra Swihondzo—Tintshava Ta Le Svaneti

A HI yime enhlohlorhini ya ntshava hi khomelele rikupakupa hi ri karhi hi vona xihondzo lexi akiweke hi maribye lexi se xi nga ni malembe ya 800 xi akiwile eGeorgia. Eka mpfhuka lowu endlaka 25 wa timitara ku ya ehansi, a hi vona swihondzo leswi hangalakeke eximutanini xa Mestia, lexi ku nga ntsindza wa Svaneti.

Hi vone nkova wo saseka swinene lowu nga ni byanyi bya rihlaza, gamboko ni mirhi yo saseka. Ndhawu leyi ya khale a yi hi tsakisa swinene lerova a hi twa onge hi tlhelele evuntshweni bya hina. Xikongomelo xa riendzo ra hina a ku ri ku ya vona swihondzo leswi dumeke swa le Svaneti.

Ku Valanga Ndhawu

Riendzo ra hina ro ya etintshaveni ta Svaneti ri sungule eZugdidi le Georgia ekusuhi ni Lwandle ra Ntima. A ri xe kahle naswona a hi kota ku vona ni tinhlohlorhi ta tintshava. Hi tsemakanye Nambu wa Inguri gorge. Khwati leri ri ni swiluva swo hambana-hambana, swo tanihi ti-fern, ti-azalea, ti-laurel ni ti-rhododendron leswi nga ni mivala yo hambana-hambana.

Nimadyambu, ntlawa lowu a hi famba na wona se a wu fikile eximutanini xo saseka xa Becho. Ximutana lexi xi le Ntshaveni ya Ushba, laha ku nga ni tintshava timbirhi to leha. Ku fana ni tinsumbha leti tlangelaka elangavini ra khandlhela, vanhu lava khandziyaka tintshava va swi rhandza ku ya tlangela eayisini leyi nga eNtshaveni ya Ushba. Leswi yi nga leha timitara ta 4 710, yi vitaniwa “Ntshava ya Matterhorn.”

Leswi a hi lo lee, naswona xivambalana xi buba, hi xave nyimpfu eka murisi wa tinyimpfu ivi hi lalela ha yona. Endzhaku ka sweswo, hi tsakele ku tshama hi orha ndzilo ni vanghana va hina va le Svaneti, laha hi nga tiphina hi swakudya swo xawula leswi vuriwaka mtsvadi, leswi vo tala va swi vitanaka shish kebabs. Hi phameriwe swona swin’we ni lavash, ku nga xinkwa xa le Georgia lexi bakiweke hi ndzilo. Loko hi heta ku dya, hi nwe vhinyo yo tshuka leyi vuriwaka Saperavi ya le Georgia.

Hi xa mundzuku wa kona nimixo, hi ye eMestia. Kwalaho, hi kona laha hi voneke xihondzo lexi ku vulavuriweke ha xona eku sunguleni ka xihloko lexi naswona hi gimete hi ku vula leswaku ntshava ya le Svaneti i yin’wana ya tintshava to saseka swinene emisaveni hinkwayo. Eka tikhilomitara ta kwalomu ka 45 ku suka eMestia leyi nga exikarhi ka tintshava, ku ni ximutana xa Ushguli. Vaaki va le ximutanini lexi va tshama ekusuhi ni lwandle, mpfhuka wa kona wu endla 2 200 wa timitara. Ku vuriwa leswaku ximutana lexi xa Ushguli i “ximutana lexi nga ni vaaki vo tala le Yuropa.”

Leswaku hi fika eximutanini lexi, hi fambe hi xindledyana lexi nga etlhelo ka ntshava naswona eka tlhelo lerin’wana a ku ri ni riwa. Loko hi fika eUshguli, a hi tsakile hi ku va hi vone swilo leswi nga rivalekiki. Etlhelo ka swihondzo swa kwalaho a ku ri ni tindlu to tala. Endzhaku ka swona a ku ri ni Ntshava ya Shkhara. Ku saseka ka ntshava leyi nga ni gamboko ku yelana kahle ni muvala wa xibakabaka.

Ntshava ya Shkhara leyi nga leha 5 201 wa timitara hi yona yo leha eka tintshava ta le Georgia naswona yi wela eka leswi vuriwaka Khumbi ra Bezengi leri nga leha tikhilomitara ta 12, leri na rona ri ringanaka ni ntshava yoleyo. Loko swilo leswi haswimbirhi swi hlanganile, swi endla tikhilomitara ta 1 207 hi ku leha naswona swi vumba Ntshava ya Caucasus. Kun’wana ni kun’wana laha a hi languta kona a hi vona milambu yo saseka leyi hlamarisaka. Hambiswiritano, milambu leyi a swi olovi ku ya eka yona, kambe vanhu lava vekaka vutomi bya vona ekhombyeni kumbe lava tshamaka eSvaneti swa va olovela.

Vanhu Lava Tshama Endhawini Leyi

Ku ni swilo swo tala leswi nga vuriwaka hi vanhu lava tshamaka eSvaneti naswona va ni ririmi ra vona. Se swi ni malembe va tiviwa tanihi vanhu lava nga swi laviki ku fumiwa. Hi lembe-xidzana ra vu-18, muvalangi un’wana u xiye leswaku vanhu va le Svaneti a va “teka vonelo ra muaka-tiko wa kwalaho ri ri ra nkoka ku tlula ra vanhu hinkwavo.”

Ntshunxeko lowu a va ri na wona wu nga hlamuseriwa hi swiyenge swimbirhi. Xo sungula, tintshava to leha leti a ti va rhendzerile a ti va hambanisa ni vanhu va misava hinkwayo naswona a ti va sirhelela eka swifamona. Xa vumbirhi, ndyangu wun’wana ni wun’wana a wu ri ni xihondzo lexi a xi wu sirhelela. Swihondzo leswi a swi va sirhelela eka valala ni le ka vanhu lava tshamaka eswimitanini swa le kusuhi, lava minkarhi yin’wana a va va pfuka naswona a swi tlhela swi va sirhelela eka gamboko.

Vutomi Bya Vona

A hi tsakile loko hi rhambiwa endyangwini wun’wana leswaku hi ya vona xihondzo lexi akiweke hi lembe-xidzana ra vu-12. A xi ri ni swiphemu swimbirhi leswikulu, ku nga xihondzo lexi vuriwaka murkvam ni yindlu leyi a yi akiwe yi khomana na xona leyi vuriwaka kor. Eka xithezi xo sungula xa yindlu ya kor, a ku ri ni ndhawu leyikulu yo tshivelela ndzilo, leyi a yi endla leswaku ku kufumela naswona ku va ni ku vonakala. A ku ri ni xitulu lexi endliweke hi mapulanga, lexi eka xona a ku tshama kokwana loyi a a rhangela ndyangu naswona ndyangu lowu a wu katsa nsati wakwe, vana vakwe ni vasati va vona. Vavasati a va averiwe mintirho ya le ndlwini naswona a va cincana ku yi endla. Mintirho ya vona a yi katsa ku sila mapa, ku baka xinkwa, ku basisa yindlu, ku phamela swifuwo ni ku tiyiseka leswaku ndzilo wu tshama wu ri karhi wu pfurha.

Xihondzo lexikulu a xi endliwe hi maribye kutani xi phamiwa hi misava yo basa. A xi ri ni swithezi swa mune. Swithezi swa kona a swi lehe ku tlula yindlu ya swithezi swimbirhi leyi a yi akiwe yi khomana na xona. Loko hi nghena eka xihondzo xexo hi le ndlwini, swi hi tekele nkarhi leswaku hi tolovela rivoni ra kwalaho. Eka xithezi xa le hansi xa xihondzo a ku vekiwa mati, mapa, mihandzu, chizi, vhinyo ni nyama.

Loko ku tshuka ku va ni swiyimo swa xihatla, ndyangu a wu etlela eka xithezi xa le hansi ni le ka swithezi swa le xikarhi. Xithezi xa le henhla lexi a xi fuleriwe hi xileti a ku lweriwa eka xona naswona a xi ri ni guma leritsongo leri pfulekeke. Munhu un’wana la tshameke a endzela endhawini yoleyo hi lembe-xidzana ra vu-19, u vule leswaku leswi “a ku nga ri na huvo leyi avanyisaka, vanhu a va lwa leswaku va lulamisa timholovo.” Xisweswo, ndyangu wun’wana ni wun’wana a wu tshama wu lunghekele ku lwa leswaku wu tisirhelela.

Loko hi tlhelela ekaya, hi nkhense Yehovha hikwalaho ka leswi hi tsakisiweke hi vuxongi lebyi hi byi voneke eka ntumbuluko wakwe le Svaneti. Vanhu lava a va tshama eka swihondzo swa kwalaho emalembeni yo tala lama hundzeke, va ni ntshembo wo hanya emisaveni leyintshwa ya Xikwembu. Emisaveni yoleyo, a va kona lava nga ta boheka ku aka swihondzo kumbe makhumbi leswaku va tisirhelela. Ha yini? Hikuva Bibele yi tshembisa leswaku vanhu “va ta tshama, un’wana ni un’wana ehansi ka murhi wakwe wa vhinya ni le hansi ka nkuwa wakwe, a ku nge vi na munhu loyi a va chavisaka.”—Mikiya 4:4; Varhoma 8:21, 22.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 16]

Top: Paata Vardanashvili