Kombisa Rirhandzu eNdyangwini

“XI HISE loko u swi kota! Ndzi ri xi hise!” ku vule Tohru a byela nsati wakwe, Yoko.a “Phela ndzi ta xi hisa,” a vula hi ku lumeka mencisi leswaku a ta hisa xinepe xa vona havambirhi. A tlhela a tlatlarhuka a ku, “Ndzi ta hisa ni yindlu leyi!” Tohru u tseme mholovo ya vona hi ku haxa nsati hi mpama.

Tohru na Yoko va hanyisane kahle malembe manharhu va ri mpatswa lowu tsakeke. Xana se a swi onhake kwihi? Hambileswi Tohru a a tikomba a ri wanuna lonene, nsati wakwe a a vona onge a nga n’wi kombisi rirhandzu naswona a a nga ri na mhaka ni mintlhaveko ya yena. Nuna loyi a a vonaka a nga ri na mhaka loko nsati wa yena a n’wi kombisa rirhandzu. Loko se a nga ha swi koti ku swi tiyisela, Yoko u lo nyanya ku hlundzuka. U sungule ku va ni nkelunkelu, a vilela ngopfu, a nga ha naveli swakudya, a va ni ximbilwambilwana ni ntshikilelo wa mianakanyo, a tlhela a tshama a chuhile. Kambe, Tohru a swi nga n’wi tovi helo loko a vona xiyimo lexi, lexi nga tsakisiki endyangwini wakwe. Eka yena a a vona vutomi byi ri karhi byi tifambela kahle.

“Minkarhi Ya Mangava Leyi Swi Nonon’hwaka Ku Langutana Na Yona”

Swiphiqo swo tano swi tolovelekile namuntlha. Muapostola Pawulo u vule ka ha ri emahlweni leswaku eminkarhini ya hina a ku ta va ni vanhu “lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko.” (2 Timotiya 3:1-5) Rito ra Xigriki leri laha ri hundzuluxeriweke va ku “lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko” ri fambisana swinene ni rito leri vulaka rirhandzu ra ntumbuluko leri swirho swa ndyangu swi nga na rona. Eminkarhini ya hina rirhandzu ra muxaka lowu ra kala. Hambiloko ri ri kona, swi nga ha endleka swirho swa ndyangu swi nga tali ku kombisana rona.

Namuntlha, vatswari vo tala a va swi koti ku kombisa rirhandzu eka vana va vona. Van’wana va kulele endyangwini lowu a wu nga ri na rirhandzu naswona a va swi tivi leswaku vutomi byi nga tsakisa ngopfu loko ntsena ku kombisaniwa rirhandzu. Swi vonaka onge Tohru a a ri ni xiphiqo xexo. Ku sukela evutsongwanini bya yena, tata wa yena a a tshama a khomekile hi ntirho naswona a a vuya ni vusiku ekaya. A a nga tali ku vulavula na Tohru, naswona loko a tshuka a vulavule na yena, a ko va loko a n’wi holovela ntsena. Mana wa Tohru na yena a a tirha naswona a a nga heti nkarhi wo tala ni n’wana wakwe. Tohru a a hungasiwa hi thelevhixini. A a ku nga bumabumeriwi munhu naswona a ku nga buriwi endyangwini.

Ndhavuko wa vona na wona a wu hoxa xandla emhakeni leyi. Ematikweni man’wana ya le Latin Amerika, a swi lava leswaku wanuna a tshika ndhavuko wa ka vona loko a ta kota ku kombisa nsati wa yena rirhandzu. Ematikweni yo tala ya le Vuxeni ni ya le Afrika, a hi ndhavuko wa kona leswaku munhu a kombisa rirhandzu ra yena hi marito kumbe hi swiendlo. Vavanuna swi nga ha va tikela ku byela vasati kumbe vana va vona va ku “ndza ku rhandza.” Nilokoswiritano, hi nga dyondza swo karhi eka vuxaka bya ndyangu wo hlawuleka, lowu ku nga khale wu ri kona.

Vuxaka Bya Ndyangu Lebyi Nga Xikombiso

Xikombiso lexinene ngopfu xa ndyangu, i vuxaka lebyikulu lebyi nga kona exikarhi ka Yehovha Xikwembu ni N’wana wakwe la nga yexe. Va kombisana rirhandzu hi ndlela leyi hetisekeke. Se ku hundze malembe-xidzana yo tala, xivumbiwa xa moya lexi endzhakunyana xi veke Yesu Kreste, xi ri karhi xi tiphina hi vuxaka lebyi tsakisaka ni Tata wa xona. U hlamusele vuxaka bya vona hi ndlela leyi: “A ndzi ri munhu loyi a n’wi rhandzaka hilaha ku hlawulekeke siku ni siku, mina ndzi tsakile emahlweni ka yena nkarhi hinkwawo.” (Swivuriso 8:30) N’wana a a tiyiseka leswaku Tata wakwe wa n’wi rhandza lerova u swi kotile ku byela van’wana leswaku Yehovha a a n’wi rhandza swinene masiku hinkwawo. A a titwa a tsakile loko a ri ni Tata wakwe nkarhi hinkwawo.

Niloko Yesu N’wana wa Xikwembu a ha ri laha misaveni, Tata wakwe u n’wi tiyisekisile leswaku wa n’wi rhandza swinene. Endzhaku ka loko Yesu a khuvuriwile, u twe rito ra Tata wakwe ri ku: “Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke.” (Matewu 3:17) Wa nga vona ndlela leyi khutazaka leyi Yesu a kombisiweke rirhandzu ha yona loko a sungula vutirheli bya yena emisaveni! Loko a tsundzuka vutomi bya yena bya le tilweni, swi fanele swi n’wi tsakise ngopfu loko a twa Tata wakwe a vula leswaku wa n’wi rhandza.

Xisweswo, Yehovha u veka xikombiso lexinene ngopfu xo kombisa rirhandzu hi ndlela leyi hetisekeke eka ndyangu wa yena wa vuako hinkwabyo. Loko hi amukela Yesu Kreste, na hina hi nga rhandziwa hi Yehovha. (Yohane 16:27) Hambiloko hi nga taka hi nga ma twi marito yo huma etilweni, hi ta ri vona rirhandzu ra Yehovha ri kombisiwa entumbulukweni wa yena, hi lunghiselelo ra gandzelo ra Yesu ra nkutsulo, ni hi tindlela tin’wana. (1 Yohane 4:9, 10) Yehovha u yingisela swikhongelo swa hina a tlhela a swi hlamula hi ndlela leyi yi hi vuyerisaka. (Pisalema 145:18; Esaya 48:17) Loko hi ri karhi hi hlakulela ku va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha, hi ya hi tlangela nkhathalelo wa yena wa rirhandzu.

Yesu u yi dyondze eka Tata wakwe ndlela yo kombisa ntwela-vusiwana, musa ni ku khathala swinene hi van’wana. U hlamuserile: “Swilo hinkwaswo leswi [Tatana] a swi endlaka, N’wana na yena wa swi endla swilo sweswo hi mukhuva lowu fanaka. Hikuva Tatana u ni xinakulobye eka N’wana naswona u n’wi komba swilo hinkwaswo leswi a swi endlaka.” (Yohane 5:19, 20) Hikwalaho, hi nga dyondza vutshila byo phofula rirhandzu hi ku dyondza eka xikombiso lexi Yesu a xi vekeke loko a ri laha misaveni.—Vafilipiya 1:8.

Ri Nga Kombisiwa Njhani Rirhandzu eNdyangwini?

Leswi “Xikwembu [xi nga] rirhandzu” naswona hi vumbiweke hi “xifaniso xa xona,” hi nga kota ku vona loko hi rhandziwa hi tlhela hi kombisa van’wana rirhandzu. (1 Yohane 4:8; Genesa 1:26, 27) Hambileswi hi kotaka ku swi vona loko hi rhandziwa, leswi a swo tiendlekela. Leswaku hi kota ku kombisa rirhandzu hi fanele hi rhanga hi rhandza vanghana va hina va vukati ni vana va hina. Vana ni vuxiyaxiya u languta timfanelo leti rhandzekaka eka vona hambiloko ti vonaka ti nga nyawuli eku sunguleni, tshama u ri karhi u anakanya ha tona. U nga ha ku, ‘A ku na lexi vonakaka xi tsakisa hi nuna wa mina [hi nsati kumbe hi vana va mina].’ Lava va nga lo hlawuleriwa vanghana va vukati, swi nga ha endleka va nga n’wi rhandzi ngopfu munghana wa vona wa vukati. Swi nga ha endleka leswaku mimpatswa yin’wana a yi nga swi lavi ku va ni vana. Hambiswiritano, xiya ndlela leyi Yehovha a a titwa ha yona hi nsati wa yena wo fanekisela, ku nga tiko ra Israyele, eka lembe-xidzana ra vukhume B.C.E. Loko muprofeta wa yena Eliya a gimete hileswaku a ku na van’wana lava gandzelaka Yehovha exikarhi ka tinyimba ta khume ta Israyele, Yehovha u va lavisisile ivi a kuma vo tala lava a va ri ni timfanelo leti tsakisaka emahlweni ka yena—hinkwavo ka vona a va ri 7 000. Xana u nga tekelela Yehovha hi ku languta timfanelo letinene eka swirho swa ndyangu wa wena?—1 Tihosi 19:14-18.

Hambiswiritano, leswaku swirho swa ndyangu wa wena swi ta kota ku vona leswaku wa swi rhandza, u fanele u endla matshalatshala yo swi kombisa rirhandzu. Nkarhi wihi ni wihi loko u xiya swin’wana leswi tsakisaka, swi vule kunene. Loko Rito ra Xikwembu ri hlamusela wansati la fanelekaka, ri boxa swilo swo karhi leswi tsakisaka hi ndyangu wa yena: “Vana vakwe va pfukile kutani va n’wi vula la tsakeke; n’wini wakwe wa pfuka, kutani a n’wi dzunisa.” (Swivuriso 31:28) Xiya ndlela leyi swirho swa ndyangu swi phofuleke ku tlangela ka swona ha yona hi ku swi rhandza. Hi ku bumabumela nsati wakwe, tatana u veka xikombiso lexinene eka n’wana wakwe wa jaha, u n’wi khutaza leswaku na yena a bumabumela nsati wakwe loko se a tekile.

Nakambe i swinene leswaku vatswari va bumabumela vana va vona. Leswi swi ta endla leswaku vana va titwa va ri vanhu. Xana munhu a nga n’wi ‘rhandza njhani warikwavo kukota loko a tirhandza,’ loko yena n’wini a titeka a ri mpheheleni? (Matewu 22:39) Hi hala tlhelo, loko vatswari va tshamela ku sola-sola vana va vona, va nga va bumabumeli nikatsongo, vana va ta titwa va nga ri nchumu naswona swi nga ha va tikela ku rhandza van’wana.—Vaefesa 4:31, 32.

U Nga Wu Kuma Mpfuno

Ku vuriwa yini loko u kulele endyangwini lowu nga riki na rirhandzu? U nga ha dyondza ku kombisa rirhandzu. Goza ro sungula i ku xiya xiphiqo xa wena kutani u vona laha u nga antswisaka kona. Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ri pfuna swinene emhakeni leyi. Ri nga fanisiwa ni xivoni. Loko hi tikambisisa hi ku tirhisa tidyondzo ta Bibele leti fanaka ni xivoni, hi ta kota ku vona swihoxo leswi nga emianakanyweni ya hina. (Yakobo 1:23) Loko hi tirhisa tidyondzo ta Bibele, hi nga lulamisa mboyamelo wihi ni wihi lowu nga fanelangiki. (Vaefesa 4:20-24; Vafilipiya 4:8, 9) Sweswo hi fanele hi swi endla nkarhi na nkarhi, hi nga ‘tshiki ku endla leswi nga swinene.’—Vagalatiya 6:9.

Van’wana swi nga ha va tikela ku kombisa rirhandzu hikwalaho ka ndlela leyi va kurisiweke ha yona kumbe hikwalaho ka ndhavuko wa vona. Hambiswiritano, mindzavisiso ya sweswinyana yi kombisa leswaku swihinga swo tano swi nga susiwa. Dok. Daniel Goleman, mutivi wa ta mianakanyo u hlamusela leswaku ‘mikhuva leyi dzikeke swinene embilwini ya munhu, leyi a yi dyondzeke evutsongwanini, na yona yi nga hundzuriwa.’ Malembe-xidzana yo tlula 19 lama hundzeke, Bibele yi kombise leswaku mikhuva leyi dzikeke swinene embilwini yi nga hundzuriwa hi ku pfuniwa hi moya wa Xikwembu. Ya tsundzuxa: “Hluvulani vumunhu bya khale ni mikhuva ya byona, kutani mi tiambexa vumunhu lebyintshwa.”—Vakolosa 3:9, 10.

Loko xiphiqo xa kona se xi tiviwa, ndyangu wu nga dyondza Bibele wu ri karhi wu anakanya hi swilaveko swo wona. Hi xikombiso, ha yini u nga kambisisi leswi Bibele yi swi vulaka hi rito leri nge ‘rirhandzu’? U nga kuma tsalwa ro fana ni leri nge: “Mi twile hi ta ku tiyisela ka Yobo naswona mi byi vonile vuyelo bya kona lebyi Yehovha a byi nyikeleke, leswaku Yehovha u ni xinakulobye lexikulu swinene ni tintswalo.” (Yakobo 5:11) Kutani kambisisa rungula ra Yobo eBibeleni, u xiya ndlela leyi Yehovha a a ri na rirhandzu ni musa ha yona eka Yobo. Handle ko kanakana, u ta lava ku tekelela Yehovha hi ku va ni rirhandzu ni musa eka vandyangu wa wena.

Hambiswiritano, leswi hi nga hetisekangiki, ‘ha khunguvanyisa minkarhi yo tala’ loko hi ri karhi hi vulavula. (Yakobo 3:2) Endyangwini, hi nga ha tsandzeka ku vulavula hi ndlela leyi khutazaka. Laha hi kona ku lavekaka xikhongelo ni ku titshega hi Yehovha. Mi nga heli matimba. “Khongelani minkarhi hinkwayo.” (1 Vatesalonika 5:17) Yehovha u ta pfuna lava va nga ni torha ra rirhandzu endyangwini swin’we ni lava va lavaka ku ri kombisa kambe va tsandzekaka.

Ku engetela kwalaho, hi rirhandzu Yehovha u endle lunghiselelo ro pfuna evandlheni ra Vukreste. Yakobo u tsarile: “Xana u kona loyi a vabyaka [emoyeni] exikarhi ka n’wina? A a vitane vakulukumba va vandlha, kutani a va n’wi khongelele, va n’wi tota mafurha hi vito ra Yehovha.” (Yakobo 5:14) Ina, vakulu emavandlheni ya Timbhoni ta Yehovha va nga va mpfuno lowukulu eka mindyangu leyi swirho swa yona swi nga swi kotiki ku kombisana rirhandzu. Hambileswi vakulu va nga riki vadokodela va mianakanyo, va nga lehisa mbilu va pfuna vapfumeri-kulobye, va nga va byeli leswi va faneleke va swi endla, kambe va va tsundzuxa hi langutelo ra Yehovha ni ku khongela swin’we na vona va tlhela va va katsa eswikhongelweni swa vona.—Pisalema 119:105; Vagalatiya 6:1.

Emhakeni ya Tohru na Yoko, vakulu lava nga Vakreste va yingisele swiphiqo swa vona va tlhela va va chavelela minkarhi hinkwayo. (1 Petro 5:2, 3) Minkarhi yin’wana, nkulu ni nsati wa yena va va endzerile leswaku Yoko a ta va ni munghana wa xisati la nga Mukreste la nga ni ntokoto leswaku a ta pfuna Yoko leswaku ‘a vuyisa mianakanyo kutani a kota ku rhandza nuna wa yena.’ (Tito 2:3, 4) Loko vakulu va twisisa va tlhela va chavelela Vakreste-kulobye lava xanisekaka ni lava nga ni gome, vakulu va ta va “ndhawu ya ku tifihla emhehweni ni vutumbelo exidzedzeni.”—Esaya 32:1, 2.

Hi ku pfuniwa hi vakulu lava nga ni musa, Tohru u swi xiyile leswaku a a ri na xiphiqo xo kombisa mintlhaveko yakwe ni leswaku “emasikwini yo hetelela,” Sathana u hlasela mindyangu. (2 Timotiya 3:1) Tohru u endle xiboho xo lulamisa xiphiqo xakwe. U sungule ku swi vona leswaku ku tsandzeka ka yena ku kombisa rirhandzu swi vangiwe hi leswi a a nga kombisiwanga rirhandzu ku sukela evutsongwanini bya yena. Hakatsongo-tsongo Tohru u sungule ku khathala hi swilaveko swa Yoko swa mintlhaveko hikwalaho ka dyondzo ya yena ya Bibele ni hi xikhongelo.

Hambileswi Yoko a a hlundzukele Tohru, loko a ta twisisa leswi a a kuriseke xiswona endyangwini wa ka vona a tlhela a vona ni swihoxo swa yena n’wini, u endle matshalatshala yo vona timfanelo letinene eka nuna wakwe. (Matewu 7:1-3; Varhoma 5:12; Vakolosa 3:12-14) U kombele Yehovha hi mbilu hinkwayo leswaku a n’wi tiyisa leswaku a tshama a ri karhi a rhandza nuna wakwe. (Vafilipiya 4:6, 7) Hi ku famba ka nkarhi, Tohru u sungule ku kombisa rirhandzu, leswaku a tsakisa nkatakwe.

Ina, hambiloko swi ku tikela ku swi vona loko u kombisiwa rirhandzu swi tlhela swi ku tikela ku ri kombisa endyangwini, u nga tiyiseka leswaku u ta xi hlula xiphiqo xexo. Rito ra Xikwembu ri hi nyika nkongomiso lowunene. (Pisalema 19:7) U nga hlula swilo leswi nga ha vonakaka swi ri xihinga lexi chavisaka exikarhi ka wena ni ndyangu wa wena, hi ku va u xiya leswaku mhaka leyi ya ku kombana rirhandzu i ya nkoka, hi ku va u ringeta ku vona timfanelo letinene eka swirho swa ndyangu wa wena, hi ku va u dyondza u tlhela u tirhisa Rito ra Xikwembu, hi ku va u titshega hi Yehovha u khongela eka yena swi huma embilwini, u tlhela u lava mpfuno eka vakulu lava nga Vakreste lava wupfeke. (1 Petro 5:7) Na wena u nga ha tsaka ku fana ni wanuna un’wana wa le United States. U khutaziwe ku kombisa nsati wakwe rirhandzu. Loko eku heteleleni a ve ni xivindzi xo n’wi byela leswaku “ndza ku rhandza,” u hlamarile ku vona ndlela leyi nsati wakwe a titweke ha yona. Nsati wakwe u vule leswi a ri karhi a xiririka mihloti ya ntsako: “Na mina ndza ku rhandza, kambe i ro sungula endzhaku ka malembe ya 25 u ndzi byela sweswo.” U nga rindzi leswaku ku hela malembe wolawo yo tala ku ri kona u phofulaka rirhandzu ra wena eka munghana wa wena wa vukati ni le ka vana!

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Yehovha u nyikela mpfuno eRitweni ra yena, ku nga Bibele