Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xiyimiso Xa Mihlangano Xa Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela
JUNE 1-7
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | GENESA 44-45
“Yosefa A Rivalela Vamakwavo”
(Genesa 44:1, 2) Endzhakunyana a lerisa munhu la lawulaka yindlu yakwe, a ku: “Tata minkwama ya vanhu lava hi swakudya hilaha va nga kotaka ku rhwala hakona kutani u veka mali ya un’wana ni un’wana wa vona enon’wini wa nkwama wa yena. 2 Kambe u veka xinwelo xa mina, xinwelo xa silivhere enon’wini wa nkwama wa lontsongo eka hinkwavo ni mali ya koroni ya yena.” Kutani a endla hi ku ya hi rito leri Yosefa a ri vuleke.
“Xana Ndzi Le Matshan’weni Ya Xikwembu?”
Hiloko Yosefa a humesela mhaka yoleyo erivaleni. U endle leswaku vabuti vakwe va pfaleriwa, a tlhela a va hehla hi ku vula leswaku va yive xinwelo. Loko va kume leswaku xinwelo xolexo xi kumeke eka nkwama wa Benjamini, hinkwavo va tisiwe eka Yosefa. Sweswo swi endle leswaku Yosefa a kota ku tiva leswaku vabuti vakwe i vanhu va njhani. Yuda un’wana wa vona u tiendle muvulavuleri wa vona. U va kombelele ndzivalelo a tlhela a vula leswaku hinkwavo va nga va mahlonga aEgipta. Kambe Yosefa u vule leswaku ku sala Benjamini ntsena a va hlonga kambe lavan’wana a va muke.—Genesa 44:2-17.
Yuda u hlamule hi ndlela leyi a swi komba leswaku swa n’wi vava. U te: “U sele a ri yexe eka mana wakwe, naswona tata wakwe wa n’wi rhandza.” Marito wolawo ma n’wi khumbe ngopfu Yosefa hikuva hi yena a a ri lonkulu eka vana va Rahele nsati wa Yakobe loyi a feke loko a veleka Benjamini. Ku fana ni tata wakwe, Yosefa a a n’wi tsundzuka Rahele. Swi nga endleka leswaku sweswo hi swona swi endleke leswaku Yosefa a n’wi rhandza swinene Benjamini.—Genesa 35:18-20; 44:20.
Yuda u ye mahlweni a kombela Yosefa leswaku a nga n’wi endli hlonga Benjamini. U tlhele a kombela leswaku swa antswa ku endliwa yena hlonga ku nga ri Benjamini. Hiloko a ku: “Xana ndzi ta yisa ku yini eka tatana ndzi nga ri na yena mufana loyi, ndzi chava leswaku ndzi ta langutana ni khombo leri nga ta humelela tatana?” (Genesa 44:18-34) Leswi a swi kombisa leswaku se u hundzukile. A nga kombisanga ntsena moya wa ku hundzuka kambe u tlhele a kombisa ntwelavusiwana, ku nga vi ni vutianakanyi ni musa.
Yosefa a nga ha swi kotanga ku tikhoma. Ndlela leyi a a titwa ha yona a a fanele a yi humesela ehandle. U lerise malandza yakwe hinkwawo leswaku ma famba ivi a rila hi rito ra le henhla a kala a twala ni le ndlwini ya Faro. Hiloko a hetelela a tipaluxa a ku: “Hi mina Yosefa makwenu,” ivi a angarha vabuti vakwe lava a va hlamarile, a va byela leswaku wa va rivalela eka hinkwaswo leswi va n’wi endleke swona. (Genesa 45:1-15) Hi ku endla tano, a a tekelela Yehovha loyi a rivalelaka hi ku ntshunxeka. (Pisalema 86:5) Xana na hina hi endla tano?
(Genesa 44:33, 34) Kutani ndza ku kombela sweswi, hlonga ra wena a ri tshame ri va hlonga ematshan’weni ya mufana loyi, leswaku mufana a ta famba ni vamakwavo. 34 Xana ndzi ta yisa ku yini eka tatana ndzi nga ri na yena mufana loyi, ndzi chava leswaku ndzi ta langutana ni khombo leri nga ta humelela tatana?”
(Genesa 45:4, 5) Kutani Yosefa a ku eka vamakwavo: “Ndzi kombela mi tshinela ekusuhi na mina.” Hiloko va tshinela ekusuhi na yena. Kutani a ku: “Hi mina Yosefa makwenu loyi mi n’wi xaviseke aEgipta. 5 Kambe sweswi mi nga vaviseki naswona mi nga tisoli hikwalaho ka leswi mi ndzi xaviseke laha; hikuva Xikwembu xi ndzi rhumele emahlweni ka n’wina leswaku ku ta londzovotiwa vutomi.
Endla Ndzavisiso
(Genesa 44:13) Kutani va handzula minkhancu ya vona hi le xikarhi naswona un’wana ni un’wana wa vona a tlakula ndzhwalo wakwe a wu tlhandleka ehenhla ka mbhongolo yakwe va tlhelela emutini.
it-2-E 813
Ku Handzula Tinguvu
A ku ri ntolovelo wa Vayuda swin’we ni vanhu va le Asia wo kombisa gome, ngopfungopfu loko va weriwe hi papa ra ntima. Hakanyingi a va handzula nguvu ya vona exifuveni ku nga ri ku yi handzula lerova yi nga ha ambaleki.
Xikombiso xo sungula xa mukhuva lowu eka leswi tsariweke eBibeleni i xa Ruveni, n’wana wa Yakobe wa mativula, loyi loko a tlhelele ekheleni ra mati leri a ku hoxiwe Yosefa eka rona kutani a nga n’wi kumi a handzuleke tinguvu takwe hi le xikarhi ivi a ku: “N’wana u fambile! Kutani mina—kahle-kahle ndzi ta ya kwihi?” Tanihi n’wana wa mativula Ruveni a a ri ni vutihlamuleri byo khathalela makwavo lontsongo. Loko Yakobe a byeriwa leswaku n’wana wakwe u file, hilaha ku fanaka u handzule tunguvu ta yena hi le xikarhi kutani a ambala nguvu yo khwaxa a rila n’wana wakwe (Gn 37:29, 30, 34), loko vamakwavo va Yosefa va ri eEgipta va handzule tinguvu ta vona hi le xikarhi hikwalaho ka gome, endzhaku ka loko Benjamini a hehliwe hi ku yiva.—Gn 44:13.
(Genesa 45:5-8) Kambe sweswi mi nga vaviseki naswona mi nga tisoli hikwalaho ka leswi mi ndzi xaviseke laha; hikuva Xikwembu xi ndzi rhumele emahlweni ka n’wina leswaku ku ta londzovotiwa vutomi. 6 Hikuva leri i lembe ra vumbirhi ra ndlala emisaveni, kambe ka ha ri ni malembe ya ntlhanu lawa ku nga ta ka ku nga rimiwi kumbe ku tshoveriwa. 7 Hikwalaho Xikwembu xi ndzi rhume emahlweni ka n’wina leswaku ndzi mi vekela masalela emisaveni ni ku mi hlayisa mi hanya hi ku ponisa lokukulu. 8 Kutani sweswi a hi n’wina mi ndzi rhumeke laha, kambe a ku ri Xikwembu xa ntiyiso leswaku xi ndzi veka ndzi va tatana eka Faro ni hosi eka hinkwavo va yindlu yakwe, ni la fumaka ehenhla ka tiko hinkwaro ra Egipta.
Ku Vengiwa Handle Ka Xivangelo
15 I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi nga va hlundzukeli lava va hi vengaka ku nga ri na xivangelo? Tsundzuka leswaku valala va hina lavakulu i Sathana ni madimona. (Vaefesa 6:12) Hambiloko van’wana va hi xanisa hi vomu, vo tala lava lwaka ni vanhu va Xikwembu a va swi endli hi vomu, kumbe va kuceteriwa hi van’wana. (Daniyele 6:4-16; 1 Timotiya 1:12, 13) Yehovha u rhandza leswaku “vanhu va mixaka hinkwayo” va nyikiwa nkarhi wa ku “ponisiwa naswona va fikelela vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso.” (1 Timotiya 2:4) Phela, van’wana lava a va lwa na hina se va hundzuke vamakwerhu lava nga Vakreste hikwalaho ko va va xiye ku tikhoma ka hina lokunene. (1 Petro 2:12) Tlhandlakambirhi, hi nga dyondza swo karhi eka xikombiso lexi vekiweke hi Yosefa n’wana wa Yakobe. Hambileswi vamakwavo va Yosefa hi tatana va n’wi xaniseke ngopfu, a nga va khomanga hi mbilu. Ha yini? Hikuva u swi vonile leswaku Yehovha u hoxe xandla eka ndlela leyi timhaka ti endlekeke ha yona leswaku a ta hetisisa xikongomelo Xakwe. (Genesa 45:4-8) Yehovha a nga ha endla leswaku ku xanisiwa loku hi hlangavetanaka na kona ku hetelela ku kwetsimise vito rakwe.—1 Petro 4:16.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Genesa 45:1-15) Yosefa a a nga ha swi koti ku tikhoma emahlweni ka hinkwavo lava a va yime etlhelweni kakwe. Kutani a huwelela a ku: “Humesani vanhu hinkwavo!” A nga kona ni un’we loyi a a yime etlhelweni kakwe loko Yosefa a titivisa eka vamakwavo. 2 A tlakusa rito rakwe a rila lerova Vaegipta va swi twa ni yindlu ya Faro yi swi twa. 3 Eku heteleleni Yosefa a ku eka vamakwavo: “Hi mina Yosefa. Xana tatana wa ha hanya?” Kambe vamakwavo a va nga swi koti ku n’wi hlamula nikatsongo, hikuva a va kavanyetekile ha yena. 4 Kutani Yosefa a ku eka vamakwavo: “Ndzi kombela mi tshinela ekusuhi na mina.” Hiloko va tshinela ekusuhi na yena. Kutani a ku: “Hi mina Yosefa makwenu loyi mi n’wi xaviseke aEgipta. 5 Kambe sweswi mi nga vaviseki naswona mi nga tisoli hikwalaho ka leswi mi ndzi xaviseke laha; hikuva Xikwembu xi ndzi rhumele emahlweni ka n’wina leswaku ku ta londzovotiwa vutomi. 6 Hikuva leri i lembe ra vumbirhi ra ndlala emisaveni, kambe ka ha ri ni malembe ya ntlhanu lawa ku nga ta ka ku nga rimiwi kumbe ku tshoveriwa. 7 Hikwalaho Xikwembu xi ndzi rhume emahlweni ka n’wina leswaku ndzi mi vekela masalela emisaveni ni ku mi hlayisa mi hanya hi ku ponisa lokukulu. 8 Kutani sweswi a hi n’wina mi ndzi rhumeke laha, kambe a ku ri Xikwembu xa ntiyiso leswaku xi ndzi veka ndzi va tatana eka Faro ni hosi eka hinkwavo va yindlu yakwe, ni la fumaka ehenhla ka tiko hinkwaro ra Egipta. 9 “Hatlisani mi ya eka tatana, mi ku eka yena, ‘N’wana wa wena Yosefa u te: “Xikwembu xi ndzi veke ndzi va hosi ya Egipta hinkwaro. Tana eka mina. U nga hlweli. 10 U ta tshama etikweni ra Goxeni, naswona u ta hambeta u va ekusuhi na mina, wena ni vana va wena ni vana va vana va wena ni mintlhambi ya wena ya tinyimpfu ni mintlhambi ya wena ya tihomu ni hinkwaswo leswi u nga na swona. 11 Ndzi ta ku nyika swakudya kwalaho hikuva ka ha ta malembe ya ntlhanu ya ndlala; ndzi chava leswaku wena ni yindlu ya wena ni hinkwaswo leswi u nga na swona mi nga va evuswetini.”’ 12 Sweswi mahlo ya n’wina ni mahlo ya makwerhu Benjamini ma swi vona leswaku i nomu wa mina lowu vulavulaka na n’wina. 13 Hikwalaho mi ta byela tatana hi ku vangamisiwa ka mina hinkwako aEgipta ni hinkwaswo leswi mi swi voneke; kutani mi fanele mi hatlisa mi tisa tatana laha.” 14 Kutani a wela enhan’wini ya Benjamini makwavo, a rila, Benjamini na yena a rilela enhan’wini ya yena. 15 A ntswontswa vamakwavo hinkwavo naswona a rilela ehenhla ka vona, kutani endzhaku ka sweswo vamakwavo va vulavula na yena.
JUNE 8-14
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | GENESA 46-47
“Ku Ntshunxiwa Eka Ku Kayivela Ka Swakudya”
(Genesa 47:13) Kutani a ku nga ha ri na xinkwa etikweni hinkwaro, hikuva ndlala a yi ri yikulu ngopfu; tiko ra Egipta ni tiko ra Kanana ma heleriwa hi swakudya hikwalaho ka ndlala.
Ku Hlayisa Vutomi eNkarhini Wa Ndlala
2 Malembe ya nkombo ya ndzalo ya herile, ivi ndlala yi sungula hi laha Yehovha a vhumbeke ha kona—ndlala leyi a yi nga ri aEgipta ntsena kambe “misav̌a hikwayo.” Loko vanhu lava sikaka aEgipta va sungule ku rilela swakudya eka Faro, Faro u te eka vona: “Yanani ka Yosefa, mi endla leŝi a nga ta mi byela ŝona.” Yosefa u xavisele Vaegipta koro ku kondza mali ya vona yi hela. Kutani u amukele swifuwo swa vona loko va hakela. Eku heteleleni, vanhu va tile eka Yosefa, va ku: “Wa nga hi šav̌a ŝeŝi, hina ni masimu ya hina hi ŝakudya; hina ni masimu ya hina, hi ta v̌a makhumbi ya Faro.” Kutani Yosefa a xavela Faro tiko hinkwaro ra Vaegipta.—Genesa 41:53-57; 47:13-20.
(Genesa 47:16) Kutani Yosefa a ku: “Loko mali yi herile, tisani swifuwo swa n’wina ndzi ta mi cincisela xinkwa hi swifuwo swa n’wina.”
(Genesa 47:19, 20) Hikwalaho ka yini hi fanele hi fa ematihlweni ya wena, hina ni tiko ra hina? Hi xave hi xinkwa, hina ni tiko ra hina, hina ni tiko ra hina hi ta va mahlonga ya Faro; hi nyike mbewu leswaku hi hanya hi nga fi naswona tiko ra hina ri nga sali ri pfumala vaaki.” 20 Kutani Yosefa a xavela Faro tiko hinkwaro ra Vaegipta, hikuva Muegipta un’wana ni un’wana u xavise nsimu yakwe, hikuva ndlala a yi ri yikulu eka vona; kutani tiko ri va ra Faro.
(Genesa 47:23-25) Kutani Yosefa a byela vanhu a ku: “Maswivo, namuntlha n’wina ni masimu ya n’wina ndzi mi xavile mi va va Faro. Mbewu hi leyi, mi ta yi byala etikweni. 24 Loko yi humese ntshovelo mi ta nyika Faro xiphemu xa vuntlhanu, kambe swiphemu swa mune swi ta va mbewu ya n’wina ya nsimu ni swakudya swa n’wina ni swa lava va nga etindlwini ta n’wina ni vana va n’wina lavatsongo leswaku va dya.” 25 Hikwalaho va ku: “U londzovote vutomi bya hina. Onge hi nga kuma ku tsakeriwa ematihlweni ya hosi ya hina, naswona hi ta va mahlonga ya Faro.”
Mfumo Wu Hetisisa Ku Rhandza Ka Xikwembu eMisaveni
11 Ndzalo. Misava yi ni ndlala hi tlhelo ra moya. Bibele yi tsundzuxe yi ku: “‘Waswivo! Masiku ma ta,’ ku vula Yehovha, Hosi leyi Lawulaka, ‘kutani ndzi ta rhumela ndlala etikweni, ndlala, ku nga ri ya xinkwa, ni torha, ku nga ri ra mati, kambe ra ku twa marito ya Yehovha.’” (Amo. 8:11) Xana vaaka-tiko va Mfumo wa Xikwembu na vona va ni ndlala? Yehovha u profete hi ku hambana loku nga kona exikarhi ka vanhu vakwe ni valala vakwe: “Malandza ya mina ma ta dya, kambe n’wina mi ta va ni ndlala. Maswivo! Malandza ya mina ma ta nwa, kambe n’wina mi ta va ni torha. Maswivo! Malandza ya mina ma ta tsaka, kambe n’wina mi ta khomiwa hi tingana.” (Esa. 65:13) Xana u ku xiyile ku hetiseka ka marito wolawo?
12 Malunghiselelo ya swakudya swa moya eka hina ma fana ni nambu lowu enteke swinene. Minkandziyiso ya hina leyi sekeriweke eBibeleni, ni swilo leswi rhekhodiweke swin’we ni tivhidiyo, minhlangano ni mintsombano ya hina; ni swilo leswi nga eka Web site ya hina—i nkongomiso wa moya lowu kanetiwaka hi vanhu lava kayivelaka nkongomiso wa ntiyiso emisaveni. (Ezek. 47:1-12; Yuw. 3:18) Xana a swi ku tsakisi ku vona ku hetiseka ka switshembiso swo tala swa Yehovha evuton’wini bya wena bya siku ni siku? Xana wa tiyiseka leswaku u tiwundla nkarhi na nkarhi etafuleni ra Yehovha?
Endla Ndzavisiso
(Genesa 46:4) Mina ndzi ta rhelela na wena aEgipta naswona ndzi ta ku fikisa kona hakunene; Yosefa u ta veka voko ra yena ematihlweni ya wena.”
it-1-E 220 ¶1
Mikhuva yin’wana
Ku veka mavoko ematihlweni ya mufi. Loko Yehovha a ku eka Yakobe, “Yosefa u ta veka voko ra yena ematihlweni ya wena” (Gn 46:4), a a vula leswaku Yosefa a a ta pfala matihlo ya Yakobe loko a lovile, leswi hakanyingi a swi endliwa hi n’wana wa mativula. Hikwalaho swi tikomba onge Yehovha a a tivisa Yakobe leswaku Yosefa hi yena loyi a a fanele a kuma mfanelo yo va mativula.—1Tk 5:2.
(Genesa 46:26, 27) Mimoya-xiviri hinkwayo leyi teke na Yakobe aEgipta a yi ri leyi humeke emasengeni yakwe, ku nga hlayiwi vasati va vana va Yakobe. Mimoya-xiviri hinkwayo a yi ri 66. 27 Vana va Yosefa lava a nga velekeriwa vona aEgipta a yi ri mimoya-xiviri yimbirhi. Mimoya-xiviri hinkwayo ya yindlu ya Yakobe leyi teke aEgipta a yi ri 70.
Vona tinhla leti engetelekeke eka nwtsty Mint 7:14
Nhlayo ya vanhu hinkwavo a yi ri 75: Swi nga ha endleka Stefano a a nga tshahi ndzimana yo karhi eMatsalweni ya Xiheveru loko a vula leswaku nhlayo ya vanhu va ndyangu wa Yakobe lava ngheneke etikweni ra Egipta a yi ri 75. Nhlayo leyi a yi kona eMatsalweni ya Vamasorete ya Xiheveru. Gn 46:26 yi ri: “Mimoya-xiviri hinkwayo leyi teke na Yakobe aEgipta a yi ri leyi humeke emasengeni yakwe, ku nga hlayiwi vasati va vana va Yakobe. Mimoya-xiviri hinkwayo a yi ri 66.” Ndzimana 27 yi ya emahlweni yi ku: “Mimoya-xiviri hinkwayo ya yindlu ya Yakobe leyi teke aEgipta a yi ri 70.” Laha, vanhu va hlayeriwe hi tindlela timbirhi, nhlayo yo sungula a yi katsa vana va Yakobe va ngati naswona ya vumbirhi a yi boxa nhlayo ya vanhu hinkwavo lava va ngheneke eEgipta. Nhlayo ya vana va Yakobe yi tlhele yi boxiwa eka Eks 1:5 ni le ka Dt 10:22, leti na tona ti boxaka nhlayo ya “70”. Stefano u boxa nhlayo ya vunharhu leyi swi nga erivaleni leswaku yi katsa maxaka man’wana ya ndyangu wa Yakobe. Van’wana va ringanyeta leswaku yi katsa vana ni vatukulu va vana va Yosefa ku nga Manase na Efrayimi, lava boxiweke eka vuhundzuluxeri bya Septuagint eka Gn 46:20. Van’wana va ri yi katsa vasati va vana va Yakobe, lava nga hlayiwangiki eka nhlayo leyi boxiweke eka Gn 46:26. Kutani swi nga ha endleka nhlayo ya vona loko va helerile yi ri “75”. Swi nga ha endleka nhlayo leyi a yi ri kona eMatsalweni ya Xiheveru lama a ma tirhisiwa hi nkarhi wa vaapostola. Ku ringana malembe yo tala swidyondzeki a swi tiva leswaku “75” i nhlayo leyi boxiweke eka Gn 46:27 ni le ka Eks 1:5 eka Septuagint ya Xigriki. Ku engetela kwalaho, hi va 1900, ku kumiwe swipetlu swimbirhi swa Eks 1:5 swa Buku-nsongwa ya Lwandle leri Feke ya Xiheveru naswona ni le ka yona a ku tsariwe nhlayo ya “75.” Swi nga ha endleka Stefano a kume nhlayo yoleyo eka rin’wana ra matsalwa wolawo ya khale. Ku nga khathariseki leswaku hi yihi nhlayo ya ntiyiso, nhlayo leyi Stefano a yi boxeke yi kombisa tindlela to hambana to hlayela vanhu hinkwavo va ndyangu wa Yakobe.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Genesa 47:1-17) Hikwalaho Yosefa a fika a ta vikela Faro a ku: “Tatana ni vamakwerhu ni mintlhambi ya vona ya tinyimpfu ni mintlhambi ya vona ya tihomu ni hinkwaswo leswi va nga na swona va fikile va huma etikweni ra Kanana, va laha tikweni ra Goxeni.” 2 Eka nhlayo hinkwayo ya vamakwavo a teka vanhu va ntlhanu, leswaku a va kombisa eka Faro. 3 Faro a ku eka vamakwavo: “Ntirho wa n’wina i yini?” Kutani va ku eka Faro: “Malandza ya wena i varisi va tinyimpfu, hina ni vatata wa hina.” 4 Endzhaku ka sweswo va ku eka Faro: “Hi te ku ta luvela etikweni, hikuva a ku na madyelo ya ntlhambi wa malandza ya wena, hikuva ndlala i yikulu ngopfu etikweni ra Kanana. Kutani hi kombela leswaku u pfumelela malandza ya wena ma tshama etikweni ra Goxeni.” 5 Hiloko Faro a ku eka Yosefa: “Tata wa wena ni vamakwenu va te eka wena laha. 6 Tiko ra Egipta ri le hansi ka wena. Tshamisisa tata wa wena ni vamakwenu endhawini leyinene ngopfu ya tiko. A va tshame etikweni ra Goxeni, loko u tiva ku ri ni vanhu lava nga ni xivindzi exikarhi ka vona, u va veka va va valanguteri va tihomu ta mina.” 7 Kutani Yosefa a tisa Yakobe tata wakwe a n’wi tivisa eka Faro, Yakobe a katekisa Faro. 8 Faro a ku eka Yakobe: “Xana i mangani masiku ya malembe ya vutomi bya wena?” 9 Hiloko Yakobe a ku eka Faro: “Masiku ya malembe ya vuluveri bya mina i malembe ya 130. Masiku ya malembe ya vutomi bya mina ma ve matsongo ma tlhela ma va ni ku karhateka, naswona a ma fikanga eka masiku ya malembe ya vutomi bya vatatana, emasikwini ya vutomi bya vuluveri bya vona.” 10 Endzhaku ka sweswo Yakobe a katekisa Faro kutani a suka emahlweni ka Faro. 11 Hikwalaho Yosefa a tshamisisa tata wakwe ni vamakwavo naswona a va nyika ndhawu etikweni ra Egipta, endhawini leyinene ngopfu ya tiko, etikweni ra Ramsese, hilaha Faro a leriseke hakona. 12 Yosefa a hambeta a nyika tata wakwe ni vamakwavo ni hinkwavo vandyangu wa tata wakwe xinkwa, hi ku ya hi nhlayo ya vana lavatsongo. 13 Kutani a ku nga ha ri na xinkwa etikweni hinkwaro, hikuva ndlala a yi ri yikulu ngopfu; tiko ra Egipta ni tiko ra Kanana ma heleriwa hi swakudya hikwalaho ka ndlala. 14 Yosefa a hlengeleta mali hinkwayo leyi a yi kumeka hi koroni leyi vanhu a va yi xava etikweni ra Egipta ni le tikweni ra Kanana; Yosefa a hambeta a tisa mali endlwini ya Faro. 15 Hi ku famba ka nkarhi mali ya tiko ra Egipta ni ya tiko ra Kanana yi tirhisiwa yi hela, kutani hinkwavo Vaegipta va ta eka Yosefa, va ku: “Hi nyike xinkwa! Hikwalaho ka yini hi fanele hi fa emahlweni ka wena hikwalaho ka leswi mali yi heleke?” 16 Kutani Yosefa a ku: “Loko mali yi herile, tisani swifuwo swa n’wina ndzi ta mi cincisela xinkwa hi swifuwo swa n’wina.” 17 Kutani va tisa swifuwo swa vona eka Yosefa; Yosefa a hambeta a va cincisela xinkwa hi tihanci ta vona ni swifuwo swa tinyimpfu ni swifuwo swa tihomu ni timbhongolo, a hambeta a va cincisela xinkwa hi swifuwo swa vona hinkwaswo elembeni rero.
JUNE 15-21
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | GENESA 48-50
“Lavakulu Va Ni Ntokoto”
(Genesa 48:21, 22) Endzhaku ka sweswo Israyele a ku eka Yosefa: “Waswivo, ndza fa, kambe Xikwembu xi ta hambeta xi va na n’wina xi mi tlherisela etikweni ra vatata wa n’wina. 22 Loko ku ri mina, ndzi ku nyika xiphemu xa ndhawu ya tiko ku tlula vamakwenu, lexi ndzi xi tekeke evokweni ra Vaamori hi banga ra mina ni vurha bya mina.”
it-1-E 1246 ¶8
Yakobe
Loko Yakobe a nga si fa, u katekise vatukulu vakwe, vana va Yosefa naswona Yehovha u n’wi kongomise leswaku a rhanga hi Efrayimi ematshan’wini ya Manase buti wa kona. Kutani a vula marito lama landzelaka hi Yosefa loyi a a ta kuma ndzhaka ya vana va mativula leyi phindhiweke kambirhi: “Ndzi ku nyika xiphemu xa ndhawu ya tiko ku tlula vamakwenu, lexi ndzi xi tekeke evokweni ra Vaamori hi banga ra mina ni vurha bya mina.” (Gn 48:1-22; 1Tk 5:1) Leswi Yakobe a xaveke nsimu leyi a yi ri ekusuhi ni Xikeme eka vana va Hamori hi ku rhula (Gn 33:19, 20), swi tikomba onge xitshembiso lexi a xi kombisa ripfumelo ra Yakobe, ku nga leswaku vatukulu va Yosefa a a va ta hlula Vakanana, a swi vula onge hiloko Yosefa se a va hlurile hi ku tirhisa banga rakwe. Ndzhaka leyi phindhiweke ka mbirhi leyi Yakobe a vuleke leswaku Yosefa a a ta yi kuma eka tiko leri a ri hluleke, i swiphemu swimbirhi leswi nyikiweke nyimba ya Efrayimi na Manase.
(Genesa 49:1) Endzhaku ka nkarhi Yakobe a vitana vana vakwe a ku: “Hlengeletanani leswaku ndzi ta mi byela leswi nga ta mi humelela exiphen’wini xo hetelela xa masiku.
it-2-E 206 ¶1
Masiku Yo Hetelela
Vuprofeta Bya Yakobe Loko A Ri Kusuhi Ni Ku Fa. Loko Yakobe a byela vana vakwe a ku: “Hlengeletanani leswaku ndzi ta mi byela leswi nga ta mi humelela exiphen’wini xo hetelela xa masiku” (AT), a vulavula hi swilo leswi a a swi ta endleka hi nkarhi lowu marito ya yena a ma ta sungula ku hetiseka. (Gn 49:1) Eka malembe mambirhi lama hundzeke Yehovha a a byele kokwa wa Yakobe ku nga Abrama leswaku mbewu yakwe a yi ta xaniseka malembe ya 400. (Gn 15:13) Hikwalaho, ‘xiphemu xo hetelela xa masiku’ lexi Yakobe a a vulavula hi xona, a a xi nga ta sungula loko ku nga se hela malembe ya 400 ya ku xaniseka. Hi ku famba ka nkarhi vuprofeta lebyi a a byi ta tlhela byi hetiseka eka “Israyele wa Xikwembu.”—Ga 6:16; Rhm 9:6.
(Genesa 50:24, 25) Hi ku famba ka nkarhi Yosefa a byela vamakwavo a ku: “Ndza fa; kambe hakunene Xikwembu xi ta tisa nyingiso wa xona eka n’wina, hakunene xi ta mi humesa etikweni leri, xi mi yisa etikweni leri xi ri fungheleke Abrahama na Isaka na Yakobe.” 25 Hikwalaho Yosefa a endla leswaku vana va Israyele va hlambanya va ku: “Kunene Xikwembu xi ta hundzuluxela nyingiso wa xona eka n’wina. Hikwalaho mi fanele mi teka marhambu ya mina mi wa humesa laha.”
Vadyuhari I Nkateko Eka Lavatsongo
10 Vadyuhari va nga va xikhutazo lexinene ni le ka vagandzeri-kulobye. Loko a dyuhele, Yosefa n’wana wa Yakobe u kombise ripfumelo hi ndlela yo karhi, naswona vuyelo bya kona byi khumbe vagandzeri va ntiyiso va timiliyoni, lava hanyeke endzhaku ka yena. A a ri ni malembe ya 110 loko “a nyika xileriso malunghana ni marhambu yakwe,” xa leswaku loko Vaisrayele va hetelela va humile aEgipta, va fanele va famba ni marhambu yakwe. (Vaheveru 11:22; Genesa 50:25) Xileriso xexo xi nyike Vaisrayele ntshembo lowukulu loko va kombiwa maxangu evuhlongeni malembe yo tala endzhaku ka ku fa ka Yosefa, xi va tiyisekisa leswaku a va ta kutsuriwa hakunene.
Endla Ndzavisiso
(Genesa 49:19) “Loko ku ri Gadi, vuthu ra vaphangi ri ta n’wi hlasela hi xitshuketa, kambe yena u ta hlasela va le ndzhaku hi xitshuketa.
Va Katekile Lava Vangamisaka Xikwembu
4 Emahlweni ko nghena eTikweni leri Tshembisiweke, Vaisrayele va nyimba ya Gadi va kombele mpfumelelo wo tshama etindhawini leti nga ni madyelo lamanene evuxeni bya Yordani. (Tinhlayo 32:1-5) Ku tshama kwalaho a swi ta vula ku hlangavetana ni swiphiqo leswikulu. Tinyimba leti tshameke evupela-dyambu a ti ta sirheleriwa hi Nambu wa Yordani—lowu hi ntumbuluko a wu ta sivela masocha ya valala ku nghena. (Yoxuwa 3:13-17) Hambiswiritano, malunghana ni tindhawu ta le vuxeni bya Yordani, The Historical Geography of the Holy Land, hi George Adam Smith yi ri: “Hinkwato [a ti] andlalekile naswona a ku nga ri na nchumu lexi a xi sivela vanhu ku nghena eka tona, tanihi leswi a ti ri ehenhla ka rivala lerikulu ra Arabiya. Hikwalaho a va tshama va ri ekhombyeni ra ku hlaseriwa hi vatsendzeleki lava nga ni ndlala, laha van’wana va vona a va khitikana hi xitalo lembe na lembe va fika va teka madyelo.”
5 Xana nyimba ya Gadi swi yi fambele njhani ehansi ka ntshikilelo wo tano lowu phikelelaka? Eka madzana ya malembe emahlweni ka kwalaho, kokwa wa vona Yakobe loyi a a ri kusuhi ni ku fa u profetile a ku: “Loko ku ri Gadi, vuthu ra vaphangi ri ta n’wi hlasela hi xitshuketa, kambe yena u ta hlasela va le ndzhaku hi xitshuketa.” (Genesa 49:19) Loko u languta marito wolawo ro sungula, ma nga twala ma heta matimba. Kambe kahle-kahle a ma lerisa Vagadi leswaku va tilwela loko va hlaseriwa. Yakobe u va tiyisekisile leswaku loko va endla tano, vahlaseri va vona a va ta tlhelela endzhaku bya mbyana leyi khondleke ni ncila, ivi Vagadi va va hlongorisa hinkwavo.
(Genesa 49:27) “Benjamini u ta tshamela ku handzula ku fana ni mhisi. Nimixo u ta dya xiharhi lexi khomiweke kutani nimadyambu u ta ava leswi phangiweke.”
it-1-E 289 ¶2
Benjamini
Yakobe u profete hi ta vuswikoti bya ku lwa lebyi vatukulu va Benjamini a a va ta va na byona, a nga si fa a vula leswaku “Benjamini u ta tshamela ku handzula ku fana ni mhisi. Nimixo u ta dya xiharhi lexi khomiweke kutani nimadyambu u ta ava leswi phangiweke.” (Gn 49:27) Masocha ya nyimba ya Benjamini a ma dume hi vuswikoti byo tirhisa xipelupelu, a va korola hambi ku ri “mpimo wa nsisi” hi ku tirhisa voko ra xinene kumbe ra ximatsi. (Vaa 20:16; 1Tk 12:2) Muavanyisi Ehudi loyi a a tirhisa voko ra ximatsi, loyi a nga dlaya Hosi Egiloni, a a ri wa nyimba ya Benjamini. (Vaa 3:15-21) Nakambe tsundzuka leswaku a ku ri “nimixo” emfun’weni wa Israyele loko nyimba ya Benjamini hambileswi a yi ri ‘nyimba leyitsongo ngopfu,’ yi humesela Israyele Hosi yo sungula ku nga Sawulo n’wana wa Kixi loyi a tikombiseke a ri socha ra matimba loko ku lwiwa ni Vafilista. (1Sa 9:15-17, 21) Hilaha ku fanaka a a ku ri “nimadyambu” loko Ndhunankulu Mordekayi na Nkosikazi Estere lava humaka eka nyimba ya Benjamini va ponisa Vaisrayele leswaku va nga lovisiwi ehansi ka mfumo wa Peresiya.—Est 2:5-7.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Genesa 49:8-26) “Loko ku ri wena Yuda, vamakwenu va ta ku dzunisa. Voko ra wena ri ta va enhan’wini ya valala va wena. Vana va tata wa wena va ta tiwisela eka wena. 9 Yuda i n’wana wa nghala. N’wananga, kunene u ta tlhandluka u suka eka lexi u xi hlaseleke. A pavalala a tiolola ku fana ni nghala, naswona ku fana ni nghala, xana i mani la nga n’wi pfuxaka? 10 Nhonga ya vuhosi a yi nge hambukisiwi eka Yuda hambi ku ri nhonga ya ndhuna emilengeni yakwe, kukondza ku fika Xilo; naswona vanhu va ta yingisa yena. 11 U ta tsimba mbhongolo yakwe emurhini wa vhinya ni vana va mbhongolo yakwe ya ntswele emurhini wo hlawuleka wa vhinya, hakunene u ta hlantswa swiambalo swakwe evhinyweni ni tinguvu takwe engatini ya madiriva. 12 Mahlo yakwe ma tshwukile hikwalaho ka vhinyo naswona meno yakwe ma basile hikwalaho ka ntswamba. 13 “Zebuloni u ta tshama eribuweni ra lwandle, u ta va eribuweni laha swikepe swi yimisiwaka kona hi nsoma; tlhelo ra yena ra le kule ri ta va etlhelo ra Sidoni. 14 “Isakara i mbhongolo ya marhambu yo tiyela, leyi etlelaka exikarhi ka minkwama yimbirhi yo hakarha enhlaneni. 15 Yena u ta vona leswaku ndhawu yo wisela eka yona i yinene nileswaku tiko ri sasekile; u ta yisa katla rakwe ehansi leswaku a rhwala mindzhwalo naswona u ta endla ntirho wa vuhlonga wo sindzisiwa. 16 “Dani u ta avanyisa vanhu vakwe a ri un’wana wa tinyimba ta Israyele. 17 Dani a a ve nyoka leyi nga etlhelo ka gondzo, nyoka leyi nga ni timhondzo etlhelo ka ndlela, leyi lumaka swirhendze swa hanci kutani mukhandziyi wa yona a wa hi xindzhaku. 18 Oho Yehovha, hakunene ndzi ta rindzela ku ponisiwa ka wena. 19 “Loko ku ri Gadi, vuthu ra vaphangi ri ta n’wi hlasela hi xitshuketa, kambe yena u ta hlasela va le ndzhaku hi xitshuketa. 20 “Xinkwa lexi nga ta huma eka Axere xi ta va lexi noneke, u ta humesa switshongo swa hosi. 21 “Neftali i mhunti yo lala. U humesa marito yo xonga. 22 “Xihluke xa murhi lowu vekaka mihandzu, Yosefa i xihluke xa murhi lowu vekaka mihandzu ekusuhi ni nseledyana, lowu khandziyisaka marhavi ya wona ehenhla ka rirhangu. 23 Kambe vacopi va tshamela ku n’wi karhata ni ku n’wi copa, va tshamela ku n’wi venga. 24 Kambe vurha bya yena a byi tshama endhawini leyi tshamaka yi ri kona, naswona ntamu wa mavoko yakwe a wu pfumelelana ni swiyimo. Emavokweni ya lowa matimba wa Yakobe, hi laha murisi a humaka kona, ribye ra Israyele. 25 U huma eka Xikwembu xa tata wa wena, naswona u ta ku pfuna; u ni Lowa Matimba Hinkwawo, kutani u ta ku katekisa hi minkateko ya matilo lama nge henhla, hi minkateko ya xidziva xa mati lama nga ehansi-hansi, hi minkateko ya mavele ni ya mbeleko. 26 Entiyisweni mikateko ya tata wa wena yi ta va leyi tlakukeke eka mikateko ya tintshava leti tshamaka hi masiku, ni le ka xin’wetsin’wetsi xa xitsunga lexi tshamaka hilaha ku nga riki na makumu. Swi ta tshama enhlokweni ya Yosefa ni le thavathaveni ya loyi a hlawuriweke eka vamakwavo.
JUNE 22-28
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | EKSODA 1-3
“Ndzi Ta Tikombisa Ndzi Ri Lexi Ndzi Nga Ta Tikombisa Ndzi Ri Xona”
(Eksoda 3:13) Hambiswiritano Muxe a byela Xikwembu xa ntiyiso a ku: “A hi nge, ndzi fika eka vana va Israyele ndzi va byela ndzi ku: ‘Xikwembu xa vatata wa n’wina xi ndzi rhume eka n’wina,’ kutani va ku eka mina, ‘I mani vito ra xona?’ Ndzi ta ku yini eka vona?”
Xixima Vito Lerikulu Ra Yehovha
4 Hlaya Eksoda 3:10-15. Loko Muxe a ri ni malembe ya 80, Xikwembu xi n’wi nyike xileriso xa nkoka xi ku: “Wena u humesa vanhu va mina, vana va Israyele aEgipta.” Muxe u hlamule hi xichavo a vutisa xivutiso lexi nga xa nkoka swinene. Entiyisweni, Muxe u te: ‘Hi wena mani vito ra wena?’ Leswi vanhu va Xikwembu se a va ri ni nkarhi wo leha va tiva vito ra xona, ha yini Muxe a vutise xivutiso lexi? Entiyisweni, a a lava ku tiva swo tala malunghana ni munhu loyi a yimeriwaka hi vito rero—ntiyiso lowu a wu ta khorwisa vanhu va Xikwembu leswaku hakunene xi ta va kutsula. Ha swi twisisa leswaku ha yini Muxe a vutisile, hikuva Vaisrayele a va ri ni nkarhi wo leha va ri mahlonga. Kumbexana a va ta tivutisa loko Xikwembu xa vatata wa vona a xi ta va kutsula. Vaisrayele van’wana se a va gandzela swikwembu swa le Egipta!—Ezek. 20:7, 8.
(Eksoda 3:14) Hiloko Xikwembu xi byela Muxe xi ku: “Ndzi Ta Tikombisa Ndzi Ri Lexi Ndzi Nga Ta Tikombisa Ndzi Ri Xona.” Kutani xi engeta xi ku: “U ta byela vana va Israyele u ku, ‘Ndzi Ta Tikombisa u ndzi rhume eka n’wina.’”
kr 43, bokisi
NHLAMUSELO YA VITO RA XIKWEMBU
VITO leri nge Yehovha ri huma eka riendli ra Xiheveru leri vulaka leswaku “ndzi ta tikombisa.” Swidyondzi swin’wana swi vona onge riendli leri ri tirhisiwe hi xivumbeko xin’wana. Xisweswo vanhu vo tala va twisisa leswaku vito ra Xikwembu ri vula leswaku “U Endla Leswaku Swi Va Kona.” Nhlamuselo leyi yi wu fanela kahle ntirho wa Yehovha wo va Mutumbuluxi. U endle leswaku vuako hinkwabyo ni swivumbiwa leswi tlhariheke swi va kona naswona u hambeta a endla leswaku ku rhandza kakwe ni xikongomelo xakwe swi hetiseka.
Kutani, xana hi fanele hi yi twisisa njhani nhlamulo ya Yehovha eka xivutiso xa Muxe lexi tsariweke eka Eksoda 3:13, 14? Muxe u vutise a ku: “A hi nge, ndzi fika eka vana va Israyele ndzi va byela ndzi ku: ‘Xikwembu xa vatata wa n’wina xi ndzi rhume eka n’wina,’ kutani va ku eka mina, ‘I mani vito ra xona?’ Ndzi ta ku yini eka vona?” Yehovha u hlamule a ku: “Ndzi Ta Tikombisa Ndzi Ri Lexi Ndzi Nga Ta Tikombisa Ndzi Ri Xona.”
Xiya leswaku Muxe a a nga kombeli Yehovha ku paluxa vito rakwe. Ana se Muxe ni Vaisrayele a va ri tiva kahle vito ra Xikwembu. Muxe a a lava Yehovha a paluxa nchumu lowu tiyisaka ripfumelo malunghana ni leswaku i Xikwembu xa muxaka muni, ku nga nchumu lowu a wu ta kombisiwa eka nhlamuselo ya vito rakwe. Xisweswo, hi ku vula leswaku “Ndzi Ta Tikombisa Ndzi Ri Lexi Ndzi Nga Ta Tikombisa Ndzi Ri Xona,” Yehovha a a paluxa nchumu lowu tsakisaka hi vito rakwe: Eka xiyimo xin’wana ni xin’wana, u tiendla nchumu wun’wana ni wun’wana loko swi fanerile leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe. Hi xikombiso, eka Muxe ni Vaisrayele, Yehovha u ve Mukutsuri, Munyiki wa Nawu, Muwundli ni swin’wana swo tala. Xisweswo, Yehovha u hlawule ku tiendla nchumu wun’wana ni wun’wana loko swi fanerile leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe eka vanhu vakwe. Hambiswiritano, vito leri nge Yehovha ri nga ha katsa ni leswi, a nga na swipimelo swa leswaku u hlawula ku tiendla yini. Nakambe ri katsa leswi a endleke leswaku ntumbuluko wakwe wu hetisisa xikongomelo xakwe.
Endla Ndzavisiso
(Eksoda 2:10) N’wana a kula. Hiloko a n’wi tisa eka n’wana wa Faro kutani a va n’wana wa yena; a n’wi thya vito ra Muxe, a ku: “Hileswaku ndzi n’wi humese ematini.”
Muxe—Xana I Munhu Wa Xiviri Kumbe Wo Va Ntsheketo?
Kambe, xana a ho swi hundzeleta ku ehleketa leswaku n’wana wa le vuhosini aEgipta a nga teka ricece to tano? Doo, hikuva vukhongeri bya Vaegipta a byi dyondzisa leswaku swiendlo swa musa hi swona a swi endla leswaku munhu a faneleka ku nghena etilweni. Malunghana ni ku tekiwa ka n’wana loyi, mutivi wa vuyimburi Joyce Tyldesley u ri: “Vavasati va le Egipta a va ringana ni vavanuna va le Egipta. A va ri ni timfanelo leti ringanaka enawini ni hi tlhelo ra ikhonomi, xisweswo . . . vavasati na vona a va ta teka n’wana loko va swi lava.” Buku ya khale leyi vulavulaka hi ku Tekiwa ka Vana yi vulavula hi wansati un’wana wa Muegipta la tekeke mahlonga yakwe ma va vana vakwe. Emhakeni ya ku thoriwa ka mana wa Muxe leswaku a langutela ni ku an’wisa n’wana, The Anchor Bible Dictionary yi ri: “Ku hakeriwa ka mana wa Muxe la n’wi tswaleke leswaku a n’wi an’wisa . . . ku hi tsundzuxa lunghiselelo leri fanaka leri a ri tirhisiwa loko ku tekiwa vana le Mesopotamiya.”
(Eksoda 3:1) Muxe a va murisi wa ntlhambi wa Yetro lowa muprista wa Midiyani, loyi a a ri mukon’wana wa yena. Loko a ri karhi a byisa ntlhambi etlhelo ra vupela-dyambu bya mananga, a hetelela a fike entshaveni ya Xikwembu xa ntiyiso, eHorebe.
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Eksoda
3:1—Xana Yetro a a ri muprista wa muxaka muni? Eminkarhini ya vapatriyaka nhloko ya ndyangu a yi ri muprista endyangwini wa yona. Swi tikomba onge Yetro a a ri murhangeri la nga mupatriyaka erixakeni ra Vamidiyani. Leswi Vamidiyani a va ri vatukulu va Abrahama hi Ketura, kumbexana a va byi tiva vugandzeri bya Yehovha.—Genesa 25:1, 2.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Eksoda 2:11-25) Kutani emasikwini wolawo loko Muxe a ri karhi a tiyela, a huma a ya eka vamakwavo leswaku a ta vona mintirho ya vona yo nonon’hwa leyi a va yi endla; hiloko a vona Muegipta un’wana a ba Muheveru un’wana wa vamakwavo. 12 Kutani a rhalarhala, a nga voni munhu. Hiloko a dlaya Muegipta a n’wi fihla esaveni. 13 Hambiswiritano, a huma esikwini leri tlhandlamaka kutani vavanuna vambirhi va Vaheveru a va lwa. Kutani a byela la endleke xihoxo a ku: “Ha yini u ba nakuloni?” 14 Hiloko yena a ku: “I mani la ku vekeke hosana ni muavanyisi wa hina? Xana u lava ku ndzi dlaya ku fana nileswi u dlayeke Muegipta?” Sweswi Muxe a chava, a ku: “Hakunene mhaka leyi ya tiviwa!” 15 Hikwalaho Faro a twa mhaka leyi, kutani a ringeta ku dlaya Muxe; kambe Muxe a balekela Faro a ya tshama etikweni ra Midiyani; a fika a tshama exihlobyeni. 16 Muprista wa Midiyani a a ri ni vana va vanhwanyana va nkombo, naswona tanihi ntolovelo va fika va ta ka mati va ya tata switsengele leswaku va nwisa ntlhambi wa tata wa vona. 17 Tanihi ntolovelo varisi va fika va va hlongola. Hiloko Muxe a suka a yima a pfuna vavasati lava, a nwisa ntlhambi wa vona. 18 Kutani loko va fika ekaya eka Rhuwele tata wa vona, a huwelela a ku: “Swi endlekise ku yini leswaku mi hatlisa mi vuya ekaya namuntlha?” 19 Hiloko va ku: “Muegipta un’wana u hi kutsule evokweni ra varisi, kasi handle ka sweswo, u hi kele mati leswaku a nwisa ntlhambi.” 20 Kutani a byela vana vakwe a ku: “Kambe u kwihi? Hikwalaho ka yini mi siye munhu loyi? N’wi vitaneni a ta dya xinkwa.” 21 Endzhaku ka sweswo Muxe a rhandza ku tshama ni munhu loyi, kutani a nyika Muxe Zipora n’wana wakwe wa nhwanyana. 22 Endzhakunyana yena a tswala n’wana a n’wi thya vito ra Gerixomu, hikuva u te: “Ndzi muluveri etikweni rimbe.” 23 Endzhaku ka masiku yo tala hosi ya Egipta yi hetelela yi file, kambe vana va Israyele va hambeta va va ni nhlomulo hikwalaho ka vuhlonga naswona va rila, xirilo xa vona xo kombela ku pfuniwa hikwalaho ka vuhlonga xi tlhandlukela eka Xikwembu xa ntiyiso. 24 Hi ku famba ka nkarhi Xikwembu xi twa ku konya ka vona kutani Xikwembu xi tsundzuka ntwanano wa xona na Abrahama, Isaka na Yakobe. 25 Hikokwalaho Xikwembu xi languta vana va Israyele kutani Xikwembu xi swi lemuka.
JUNE 29–JULY 5
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | EKSODA 4-5
“Ndzi Ta Va Na Wena Loko U Ri Karhi U Vulavula”
(Eksoda 4:10) Kutani Muxe a byela Yehovha a ku: “Ndzi khomele Yehovha, kambe mina a ndzi swi koti ku vulavula kahle, hambi ku ri tolo kumbe emahlweni ka sweswo kumbe ku sukela loko u vulavula ni nandza wa wena, hikuva ndzi vulavula hi ku nonoka ni ririmi ra mina ra nonoka.”
(Eksoda 4:13) Kambe a ku: “Ndzi khomele Yehovha, ndzi kombela u rhuma hi voko ra loyi u nga ta n’wi rhuma.”
Yehovha U Ku Languta Njhani Ku Tiyimelela?
“A ndzi faneleki.” U nga ha titwa u nga faneleki ku chumayela mahungu lamanene. Malandza man’wana ya Yehovha yo tshembeka ya le minkarhini ya Bibele a ma titwa ma nga faneleki ku endla mintirho leyi Yehovha a ma aveleke yona. Anakanya hi Muxe. Loko Yehovha a n’wi nyike ntirho wo karhi, Muxe u te: “Ndzi khomele Yehovha, kambe mina a ndzi swi koti ku vulavula kahle, hambi ku ri tolo kumbe emahlweni ka sweswo kumbe ku sukela loko u vulavula ni nandza wa wena, hikuva ndzi vulavula hi ku nonoka ni ririmi ra mina ra nonoka.” Hambileswi Yehovha a n’wi tiyisekiseke, Muxe u te: “Ndzi khomele Yehovha, ndzi kombela u rhuma hi voko ra loyi u nga ta n’wi rhuma.” (Eks. 4:10-13) Xana Yehovha u endle yini?
(Eksoda 4:11, 12) Hiloko Yehovha a ku eka yena: “I mani la nyikeke munhu nomu kumbe la endlaka la nga vulavuriki kumbe la nga twiki kumbe la vonaka kahle kumbe la feke mahlo? Xana a hi mina, Yehovha? 12 Kutani famba sweswi, mina ndzi ta va ni nomu wa wena, ndzi ta ku dyondzisa leswi u faneleke ku swi vula.”
Xana Wa N’wi Vona “Loyi A Nga Vonakiki”?
5 Loko Muxe a nga si tlhelela aEgipta, Xikwembu xi n’wi dyondzise dyondzo ya nkoka, leyi Muxe endzhakunyana a yi tsaleke ebukwini ya Yobo: “Ku chava Yehovha—sweswo i vutlhari.” (Yobo 28:28) Leswaku a pfuna Muxe a va ni ku chava ko tano naswona a endla swilo hi vutlhari, Yehovha u n’wi kombe ku hambana exikarhi ka vanhu ni Xikwembu xa Matimba Hinkwawo. U n’wi vutisile: “I mani la nyikeke munhu nomu kumbe la endlaka la nga vulavuriki kumbe la nga twiki kumbe la vonaka kahle kumbe la feke mahlo? Xana a hi mina, Yehovha?”—Eks. 4:11.
6 A ku ri yihi dyondzo ya kona? Muxe a a nga fanelanga a chava. A a rhumiwe hi Yehovha, loyi a a ta n’wi nyika matimba yo vula marito ya Xikwembu eka Faro. Ku tlula kwalaho, Faro a a nga ri na matimba loko a ringanisiwa na Yehovha. Phela, a ku nga ri ro sungula malandza ya Xikwembu ma ri ekhombyeni aEgipta. Kumbexana Muxe u anakanyisise hi ndlela leyi Yehovha a n’wi sirheleleke ha yona Abrahama, Yosefa hambi ku ri yena Muxe enkarhini lowu hundzeke eka vafumi va le Egipta. (Gen. 12:17-19; 41:14, 39-41; Eks. 1:22–2:10) Leswi a a ri ni ripfumelo eka Yehovha, “Loyi a nga vonakiki,” Muxe u ye emahlweni ka Faro hi xivindzi a fika a vula marito hinkwawo lawa Yehovha a n’wi leriseke ku ma vula.
(Eksoda 4:14, 15) Kutani Yehovha a hlundzukela Muxe ngopfu, a ku: “Xana Aroni wa Mulevhi a hi makwenu? Ndza swi tiva leswaku a nga vulavula hakunene. Kasi, handle ka sweswo wa ta a ta ku hlanganisa. Loko a ku vona, kunene u ta tsaka embilwini yakwe. 15 U fanele u vulavula na yena, u veka marito enon’wini wakwe; mina ndzi ta va ni nomu wa wena ni nomu wakwe, kutani ndzi ta mi dyondzisa leswi mi nga ta swi endla.
Yehovha U Ku Languta Njhani Ku Tiyimelela?
Yehovha a nga n’wi tshikanga Muxe leswaku a nga ha xi endli xiavelo xexo. Hambiswiritano, Yehovha u rhume Aroni leswaku a pfuna Muxe ku hetisisa xiavelo xakwe. (Eks. 4:14-17) Ku engetela kwalaho, emalembeni lama landzeleke, Yehovha u seketele Muxe naswona u n’wi nyike swilo hinkwaswo leswi a a swi lava leswaku a kota ku hetisisa xiavelo lexi Xikwembu a xi n’wi nyike xona. Ninamuntlha u nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta susumetela vapfumeri-kuloni lava nga ni ntokoto leswaku va ku pfuna u endla ntirho wa wena wa nsimu. Ku tlula kwalaho, Rito ra Xikwembu ra hi tiyisekisa leswaku Yehovha u ta hi endla hi fanelekela ntirho lowu a hi leriseke leswaku hi wu endla.—2 Kor. 3:5; vona bokisi leri nge “Malembe Yo Tsakisa Swinene eVuton’wini Bya Mina.”
Endla Ndzavisiso
(Eksoda 4:24-26) Kutani egondzweni laha a a etlele kona, Yehovha a hlangana na yena a lava ndlela ya ku n’wi dlaya. 25 Eku heteleleni Zipora a teka ribye ro tiya a tsema nsuvu wa n’wana wakwe, a wu khumbanisa ni nenge wa yena a ku: “Hikuva u loyi a tekaneke ni ngati eka mina.” 26 Hikwalaho a n’wi tshika. Hi nkarhi wolowo a ku: “Loyi a tekaneke ni ngati,” hikwalaho ka ku yimbisiwa.
Swivutiso Swa Vahlayi
Marito ya Zipora lama nge “u loyi a tekaneke ni ngati eka mina” a ma tolovelekanga. Xana ma kombisa yini hi yena? Leswi a fambisaneke ni swilaveko swa ntwanano wa ku yimba, Zipora a a pfumela leswaku u endle ntwanano na Yehovha. Ntwanano wa Nawu lowu endzhakunyana wu endliweke ni Vaisrayele wu kombise leswaku eka ntwanano wolowo, Yehovha a nga ha tekiwa tanihi nuna ivi munhu lowun’wana a tekiwa tanihi nsati. (Yeremiya 31:32) Hikwalaho, loko a vula leswaku Yehovha (hi ku tirhisa muyimeri wakwe la nga ntsumi) hi “loyi a tekaneke ni ngati,” swi tikomba onge Zipora a a kombisa ku titsongahata ka yena eka swilaveko swa ntwanano wolowo. A swi fana ni loko a pfumele ku va nsati wa Yehovha Xikwembu eka ntwanano wa ku yimbisiwa. Mhaka ya xiheri hileswaku vutomi bya n’wana wakwe a byi nga ha ri ekhombyeni hikwalaho ka goza ra nkoka leri a ri tekeke ro yingisa xilaveko xa Xikwembu.
(Eksoda 5:2) Kambe Faro a ku: “I mani Yehovha leswaku ndzi yingisa rito rakwe ndzi tshika Israyele a famba? A ndzi n’wi tivi Yehovha nikatsongo, kasi ku tlula kwalaho a ndzi nge n’wi tshiki Israyele a famba.”
it-2-E 12 ¶5
Yehovha
Xisweswo ku “tiva” a swo vula ku tolovelana kumbe ku lemuka nchumu wo karhi kumbe munhu wo karhi. Xihunguki Nabali a n’wi tiva Davhida kambe u vutise leswaku “Davhida i mani?” hi ndlela yo karhi a vutisa leswaku “U ehleketa leswaku hi yena mani?” (1Sa 25:9-11; ringanisa 2Sa 8:13.) Faro na yena u vule leswi fanaka eka Muxe u te: “I mani Yehovha leswaku ndzi yingisa rito rakwe ndzi tshika Israyele a famba? A ndzi n’wi tivi Yehovha nikatsongo, kasi ku tlula kwalaho a ndzi nge n’wi tshiki Israyele a famba.” (Eks 5:1, 2) Sweswo swi kombisa leswaku Faro a a nga tivi Yehovha tanihi Xikwembu xa ntiyiso kumbe tanihi Xikwembu lexi nga ni matimba yo tlula ya hosi ya Egipta kumbe lexi nga ni matimba yo endla ku rhandza ka Xona loku boxiweke hi Muxe na Aroni. Kambe sweswi Faro ni Vaegipta hinkwavo ku katsa ni Vaisrayele a va ta swi tiva kahle leswi vito ra Yehovha ri vulaka swona, nileswaku i vito ra Xikwembu xa muxaka muni. Hilaha Yehovha a swi kombiseke ha kona eka Muxe, sweswo a swi ta endleka loko Xikwembu Xi endla leswi Xi swi tshembiseke eka Vaisrayele, hi ku va kutsula, Xi va nyika tiko leri tshembisiweke hi ndlela yoleyo Xi fikelela ntwanano lowu Xi wu endleke ni vakokwa wa vona. Swi endleke hilaha Xikwembu vuleke hakona loko xi ku, “Kunene mi ta tiva leswaku hi mina Yehovha Xikwembu xa n’wina.”—Eks 6:4-8.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Eksoda 4:1-17) Hambiswiritano, Muxe a hlamula a ku: “Kambe, a hi nge, a va ndzi kholwi va tlhela va nga ri yingisi rito ra mina, hikuva va ta ku, ‘Yehovha a nga humelelanga eka wena.’” 2 Hiloko Yehovha a ku eka yena: “I yini lexi nga evokweni ra wena?” yena a ku: “I nhonga.” 3 A tlhela a ku: “Yi lahlele ehansi.” A yi lahlela ehansi, kutani yi hundzuka nyoka; Muxe a yi baleka. 4 Yehovha a byela Muxe a ku: “Tshambuluta voko u yi khoma hi ncila.” A tshambuluta voko a yi khoma, kutani yi hundzuka nhonga exandleni xakwe. 5 Hi ku vula ka yena, “Va ta kholwa leswaku Yehovha Xikwembu xa vatata wa vona, Xikwembu xa Abrahama, Xikwembu xa Isaka ni Xikwembu xa Yakobe, u humelele eka wena.” 6 Kutani Yehovha a tlhela a ku eka yena: “Ndzi kombela u nghenisa voko empetsweni wa le henhla wa nguvu ya wena.” A nghenisa voko empetsweni wa le henhla wa nguvu ya yena. Loko a ri humesa, waswivo, voko rakwe a ri biwe hi nhlokonho ri fana ni gamboko! 7 Endzhaku ka sweswo a ku: “Tlherisela voko empetsweni wa le henhla wa nguvu ya wena.” A tlherisela voko empetsweni wa le henhla wa nguvu ya yena. Loko a ri humesa empetsweni wa le henhla wa nguvu ya yena, waswivo, a ri horisiwile ku fana ni nyama leyin’wana hinkwayo! 8 Hi ku vula ka yena, “Loko va nga ku kholwi va tlhela va nga ri yingisi rito ra xikombiso xo sungula, kunene va ta kholwa rito ra xikombiso xa le ndzhaku. 9 Nakambe, loko va nga kholwi hambi ku ri swikombiso leswimbirhi va tlhela va nga ri yingisi rito ra wena, u ta ka mati eNambyeni wa Nayili u ma chululela emisaveni leyi omeke; kunene mati lawa u nga ta ma ka eNambyeni wa Nayili ma ta hundzuka, ina, ma ta va ngati emisaveni leyi omeke.” 10 Kutani Muxe a byela Yehovha a ku: “Ndzi khomele Yehovha, kambe mina a ndzi swi koti ku vulavula kahle, hambi ku ri tolo kumbe emahlweni ka sweswo kumbe ku sukela loko u vulavula ni nandza wa wena, hikuva ndzi vulavula hi ku nonoka ni ririmi ra mina ra nonoka.” 11 Hiloko Yehovha a ku eka yena: “I mani la nyikeke munhu nomu kumbe la endlaka la nga vulavuriki kumbe la nga twiki kumbe la vonaka kahle kumbe la feke mahlo? Xana a hi mina, Yehovha? 12 Kutani famba sweswi, mina ndzi ta va ni nomu wa wena, ndzi ta ku dyondzisa leswi u faneleke ku swi vula.” 13 Kambe a ku: “Ndzi khomele Yehovha, ndzi kombela u rhuma hi voko ra loyi u nga ta n’wi rhuma.” 14 Kutani Yehovha a hlundzukela Muxe ngopfu, a ku: “Xana Aroni wa Mulevhi a hi makwenu? Ndza swi tiva leswaku a nga vulavula hakunene. Kasi, handle ka sweswo wa ta a ta ku hlanganisa. Loko a ku vona, kunene u ta tsaka embilwini yakwe. 15 U fanele u vulavula na yena, u veka marito enon’wini wakwe; mina ndzi ta va ni nomu wa wena ni nomu wakwe, kutani ndzi ta mi dyondzisa leswi mi nga ta swi endla. 16 U fanele a ku vulavulela evanhwini; kutani u ta va nomu wa wena, wena u ta fana ni Xikwembu eka yena. 17 Nhonga leyi u ta yi khoma hi voko leswaku u endla swikombiso hi yona.”