Xiviko Xa Misava Hinkwayo
Ku Akela Ku Rhurhela Ntshungu Lowukulu
Hi 1935, Timbhoni ta Yehovha ti kume leswaku Matsalwa ma vulavula hi xikongomelo xa Xikwembu xa ku hlengeleta ntshungu lowukulu sweswi, eka mafambiselo lawa ya swilo, leswaku wu ta tirhela Yehovha hilaha ku nga heriki emisaveni ya paradeyisi. (Nhlav. 7:9, 10) Hi lembe rero, a ku ri ro sungula leswaku yin’wana ya tindhawu ta tona leti ti hlanganaka eka tona le Hawaii yi vitaniwa Holo ya Mfumo. Sweswi ku ni magidi-gidi ya Tiholo to tano ta Mfumo leti khapakhapaka hi vanhu lava amukeleke switshembiso swa Bibele leswi tsakisaka mbilu, va tlhela va amukela mimpimanyeto ya yona yo lulama.
Ku ni vanhu va timiliyoni lava vaka kona nkarhi ni nkarhi eminhlanganweni leyi khomiwaka eTiholweni ta Mfumo. Leswi madzana-dzana ya vanhu ma khuvuriwaka lembe na lembe, ku ni xilaveko xa xihatla xa Tiholo ta Mfumo leti engetelekeke. Nkambisiso lowu endliweke hi 1998 wu kombisa leswaku ka ha laveka Tiholo ta Mfumo ta kwalomu ka 8 000 hi xihatla, ematikweni ya 40 lama ha hluvukaka. I yini leswi endliweke n’wexemu leswaku ku enerisiwa xilaveko lexi?
Tihofisi ta Xifundzha to Langutela ku Akiwa ka Tiholo ta Mfumo ti simekiwile ematikweni lama faneleke yo tanihi Afrika Dzonga, Australia na Jarimani. Va ri ematikweni lawa, valanguteri va ntirho wo aka va sungule ku hlela fambiselo ra ku aka Tiholo ta Mfumo eVuxeni ni le Vupela-dyambu bya Afrika, matiko ya le Asia-Pacific ni le Yuropa Vuxa. Sweswi, se ku ni vatirhi va 77 vo huma ematikweni hinkwawo lava pfunetaka entirhweni lowu ematikweni ya 21 eAfrika, ya 7 le Yuropa Vuxa ni ya 4 le Asia-Pacific. Ku ni matiko mambirhi ya le Latin Amerika lawa na wona ma pfuniwaka. Laha swi kotekaka, ku endliwa matshalatshala yo simeka Mintlawa ya nkarhi hinkwawo yo Aka Tiholo ta Mfumo. Loko swi koteka, tindlela ta ku aka ni swilo swo aka ha swona swa tiko rero swa tirhisiwa naswona vamakwerhu va ndhawu yoleyo na vona va khutaziwa leswaku va hoxa xandla entirhweni wo aka. Hambiswiritano, loko ntirho wa ha sungula, mutirhi un’we kumbe vambirhi vo huma eka matiko man’wana va nga ha ungamela mintlawa leyi, va yi nyika ndzetelo lowu lavekaka. Eka tindhawu leti miako yo hlanganela eka yona yi lavekaka hi xihatla kambe xiyimo xa timali xi endla swi nga koteki leswaku vamakwerhu va tixavela nhundzu yo aka, vamakwerhu va misava hinkwayo va ringeta ku hoxa xandla.
Endzhaku ka loko vamakwerhu va le Ghana va pfuniwile leswaku va antswisa fambiselo ra vona ro aka Tiholo ta Mfumo, va swi kotile ku aka Tiholo ta Mfumo ta 13 n’wexemu ematshan’weni yo aka 4, hilaha a va endla hakona eka malembe lama hundzeke. Le Burundi, hi ku pfuniwa hi vamakwerhu va matiko man’wana, ku akiwe 11 wa Tiholo ta Mfumo hi tin’hweti ti nga ri tingani ntsena. Holo ya Mfumo ya le Gitega, eBurundi, a yi ri muako wo sungula ku akiwa exintshabyanini lexi yi nga eka xona. Hi ku pfumelelana ni mukhuva wa ndhawu yoleyo, sweswi vaaki vo tala va kwalaho va vula leswaku xintshabyana lexi i Ntshava ya Yehovha.
Liberia yi ve ni ku andza ka vahuweleri hi 40 wa tiphesente hi 1998 ni ku andza hi 19 wa tiphesente hi 1999. Leswi se ku heleke malembe yo tala tiko leri ri hlaseriwe hi nyimpi ya xin’wana-manana, mavandlha yo tala ma pfumala Tiholo ta Mfumo. Kambe, vamakwerhu vo tala etikweni leri a va na swona swa le mandleni, naswona a va na mintirho. Va wu tlangela swinene mpfuno wa timali lowu humaka eka vamakwavo va le matikweni man’wana, lowu endlaka va swi kota ku aka Tiholo ta Mfumo leti lavekaka! Nakambe va wu khensa swinene mpfuno wa vamakwerhu va ntlhanu vo huma ematikweni man’wana, lava teke ku ta pfuna ku hlela ntirho wo aka.
Le Nigeria ku laveka Tiholo ta Mfumo to tlula 1 800. Le Abeokuta, eNigeria, vun’we ni ku gingiriteka ka Timbhoni ta kwalaho leti a ti hlanganyela entirhweni wo aka, swi susumetele murhangeri wa kereke leyi nga ekusuhi leswaku a ta a ta pfuneta. Sweswi u tirhela Yehovha swin’we ni vandlha leri a ri pfuneke ku aka Holo ya Mfumo ya rona. Le Togo vamakwerhu va langutane ni nkaneto lowukulu loko va lava ku aka Holo ya Mfumo eximutanini xin’wana lerova va boheke ku ya yi aka kun’wana. Kambe endzhaku ka loko vakaneti va vone leswaku a ku akiwa Holo ya Mfumo yo saseka, va kombele leswaku ku akiwa holo yin’wana endhawini leyi khale a va ala na yona.
Le Sri Lanka, mavandlha a ma hlangana emakaya ya vamakwerhu, eswidakanini leswi fuleriweke hi matluka ya khokhonati, naswona a va hlangana ni le hansi ka rikupakupa endzhaku ka tiyindlu. Swa va tsakisa ku kuma tindhawu leti fanelekaka, leti xiximekaka to gandzela eka tona! Sweswi ku akiwa Tiholo ta Mfumo ta 13 le Sri Lanka, tin’wana ta 20 ta ha kunguhatiwa naswona tin’wana ta 50 ti ta akiwa ku nga si hela ntlhanu wa malembe.
Laha ku nga ni Holo ya Mfumo leyi fanelekaka, swa olova leswaku vanhu va ta eka yona leswaku va kuma ndzetelo lowu Yehovha a wu nyikelaka. Xisweswo, loko Holo ya Mfumo leyintshwa, leyikulu, yi akiwile elokixini ra Lima, le Peru, nhlayo ya lava vaka kona yi andzile eka mavandlha ha manharhu lama yi tirhisaka, naswona hi lembe rin’we ntsena vahuweleri lavantshwa va 75 va sungule ku huma nsimu.
Emadorobeni lamakulu laha ku nga ni mavandlha yo tala, ndhawu yi tirhisiwa kahle hi ku aka miako leyi nga ni Tiholo ta Mfumo to tlula yin’we. Hi mahelo-vhiki ya May 29 na 30 ku nyiketeriwe miako yo tano yinharhu ya Tiholo ta Mfumo le Romania. Wun’wana wa miako leyi le Cluj-Napoca wu ni Tiholo ta Mfumo ta mune; wun’wana wu na timbirhi. Hi siku leri tlhandlamaka, le Târgu-Mureş ku nyiketeriwe muako lowu nga ni Tiholo ta Mfumo ta nkombo.
Ku Aka Tiholo Ta Tinhlengeletano
Leswaku ku khomiwa minhlangano leyikulu, ku karhi ku akiwa Tiholo ta Tinhlengeletano ematikweni yo tala. Le Estonia, exikarhi ka lembe ku nyiketeriwe miako yimbirhi leyi yi nga Tiholo ta Mfumo kasi hi tlhelo yi nga Holo ya Tinhlengeletano. Muako wun’wana ni wun’wana wu ni Tiholo ta Mfumo tinharhu leti loko ti hlanganile ti endlaka Holo leyikulu ya Nhlengeletano, swin’we ni damu ro khuvulela eka rona. Xiendlakalo lexi xiyekeke le Poland eka lembe leri ra ntirho a ku ri ku nyiketeriwa ka Tiholo ta Tinhlengeletano tinharhu hi mahelo-vhiki man’we. Swirho swimbirhi swa Huvo leyi Fumaka, ku nga Theodore Jaracz na Daniel Sydlik, a swi ri kona eka xiendlakalo lexi xo hlawuleka naswona eka yin’wana ni yin’wana ya tiholo leti, swi nyikele tinkulumo leti khutazaka. Ku tirhisiwe ni holo leyikulu eka hinkwato ya switulu swa 6 400 le dorobeni ra Sosnowiec, naswona muako lowu wu tirhiseriwe ku khoma mintsombano ya muganga ya ntlhanu hi n’hweti ya July.
Le United States, laha sweswi ku nga ni vahuweleri va Mfumo va 980 419, ku nyiketeriwe Tiholo tin’wana ta mune ta Tinhlengeletano n’wexemu, kutani ntsengo wa tona hinkwato wu va 40. Le Brazil, laha ku nga ni vahuweleri va 528 034, ku nyiketeriwe Holo ya vona ya Tinhlengeletano ya vu-17. Lowu i muako lowu nga ni tiholo timbirhi leti rhurhelaka vanhu va 10 000, ku nga mpfhuka wa kwalomu ka awara hi movha ku suka eSão Paulo. Tiholo tin’wana timbirhi ta Tinhlengeletano ti nyiketeriwile le Nigeria exikarhi ka lembe—yin’wana yi le Ota naswona yi rhurhela vanhu va 10 000 kasi yin’wana yi le Ibadan, naswona yona yi rhurhela vanhu va 5 000.
Miako yin’wana na yona ya akiwa leswaku ku seketeriwa ntirho wa misava hinkwayo wa ku dyondzisa Bibele.
Ntsindza Wa Dyondzo Wa Watchtower
Hi 1986 ku tekiwe magoza yo sungula ya le nawini leswaku ku ta akiwa ndhawu ya miako ya 28 leyi vitaniwaka Ntsindza wa Dyondzo wa Watchtower, le Patterson, New York, eUnited States. Eku heteleleni, hi 1989 ntirho wo aka wu sungurile. Hi 1994, tindzawulo to hambana-hambana leti khumbanaka ni ntirho wo dyondzisa wa Timbhoni ta Yehovha ti sungule ku tirhisa miako leyi. Hi 1995, Xikolo xa Gilead xi rhurhiseriwe eka miako leyi. Xikolo xa swirho swa Komiti ya Rhavi ni xa valanguteri va swifundzha na swona swi khomeriwa kokwala. Eku heteleleni, hi 1999 miako leyi yi nyiketeriwile. (Xiviko xa kona xi humesiwe eka Xihondzo xo Rindza xa November 15, 1999.) Makume ya madzana ya Timbhoni swin’we ni vanhu van’wana lava tsakelaka va endzela miako leyi lembe na lembe, naswona va tsaka ku vona leswi endliweke hi minyikelo ya vona ya ku tirhandzela, kun’we ni matshalatshala ya vamakwavo lava tiyimiseleke, naswona ku tlula kwalaho, va tsaka ku vona mikateko leyi humaka eka Yehovha.
Miako Ya Rhavi Leyi Lavekaka
Ku andza ka nhlayo ya vadzunisi va Yehovha ematikweni yo tala ku endle leswaku ku laveka tihofisi letintshwa ta rhavi. Swirho swa ndyangu wa Bethele, leswi swi katsiwaka eka Xiboho xa Malandza ya Vutirheli byo Hlawuleka bya Nkarhi Hinkwawo, swi tirha eka tihofisi leti ta marhavi swin’we ni le yindlu-nkulu ya misava hinkwayo.
BOLIVIA: Ku andza lokukulu ka vanhu va Xikwembu ku endle leswaku ku nyiketeriwa miako leyintshwa ya rhavi le Santa Cruz, eBolivia, hi March 20, 1999. Loko rhavi ra khale ri nyiketeriwa hi 1968 vahuweleri a va ri 714, sweswi nhlayo ya vahuweleri va Mfumo eBolivia yi andze yi fikelela nhlonhlorhi leyintshwa ya 15 388, naswona lava a va ri kona eXitsundzuxweni hi 1999 a va ri vanhu va 53 312.
Hosifi leyintshwa ya rhavi, leyi kumekaka endhawini leyi hisaka ya le Bolivia, yi akiwe hi vanhu va kwalaho—Timbhoni leti tirheke hi ku tirhandzela ti ake xiphemu lexikulu xa yona—naswona ku tirhisiwe nhundzu yo saseka yo aka ha yona leyi kumekaka etikweni leri. Muako lowu wu horile hambiloko wu nga ri na rona fambiselo ro horisa moya naswona wu fambisana kahle ni mirhi leyi wu rhendzeleke. Loko va endzeriwa hi Gerrit Lösch, wa Huvo leyi Fumaka, miako leyi swin’we ni Holo ya Tinhlengeletano yo sungula etikweni leri, swi nyiketeriwile eka Yehovha. Eka xiendlakalo lexi lexi tsakisaka a ku ri ni magidi ya Timbhoni ta le Bolivia swin’we ni vapfhumba vo huma ematikweni ya 11, ku katsa ni khale ka varhumiwa lava va tirheke eBolivia ematin’wini lama hlanganisaka malembe ya 54 ya ku va varhumiwa kwalaho.
MOZAMBHIKI: “Yehovha hi lonkulu naswona u fanele a dzunisiwa swinene.” (Ps. 48:1) Lawa i marito lama rhandziwaka swinene hi Timbhoni ta Yehovha ta le Mozambhiki, naswona ma phindhiwe ko tala hi December 19, 1998, loko ku nyiketeriwa miako leyintshwa ya rhavi eMaputo, eribuweni ra Lwandle-nkulu ra Indiya. Malembe ma nga ri mangani lama hundzeke, nchumu wo tanihi hi lowu a wu nga lorhiwi. Timbhoni ta Yehovha a ti yirisiwile hi hulumendhe ku tlula makume mambirhi ya malembe, ku fikela hi 1991. Hi lembe rero a ti tlulanyana 6 000 hi nhlayo. Eku heleni ka 1998 ku vikiwe nhlonhlorhi ya vahuweleri va 29 514. A ku laveka miako leyintshwa ya rhavi.
Xana rhavi leri ri akisiwe ku yini, tanihi leswi vunyingi bya vamakwerhu va le Mozambhiki byi nga hava ntokoto eka ntirho wo aka nchumu wa muxaka lowu? Vamakwerhu vo tala vo huma ematikweni mambe ni va ku tirhandzela, va tile va ta pfuna, va letela Timbhoni ta kwalaho loko ku ri karhi ku akiwa. A ku ri ni vapfhumba vo huma ematikweni ya 15 loko rhavi leri ri nyiketeriwa, naswona hi mahelo-vhiki wolawo, le Matola, leyi nga mpfhuka wa tikhilomitara ta 26, ku nyiketeriwe ni Holo ya Tinhlengeletano yo sungula eMozambhiki. Hakunene, Yehovha hi lonkulu! Handle ka nkhathalelo wakwe wa rirhandzu, malandza yakwe ya le Mozambhiki a ma ta va ma nga swi vonanga swiendlakalo leswi veke matimu.
NEW CALEDONIA: Hi October 24, 1998, hofisi leyintshwa ya rhavi ni Holo ya Tinhlengeletano swi nyiketeriwile le New Caledonia. Miako leyi yi yi tlula kanharhu leyi a yi ri kona khale. Ku ni mintlawa yinharhu ya vahundzuluxeri leyi khathalelaka swilaveko swa nsimu ya New Caledonia ni matiko lama titshegeke ha yona.
Ku nyiketeriwa ka yona a ku tsakisa swinene. Nongonoko a wu ri ni nkombiso wa vhidiyo lowu kombisaka tinhla-nkulu ta ntirho wo aka. Swi ti tsakisile swinene Timbhoni ta Yehovha ta le New Caledonia ku vona Lloyd Barry, wa Huvo leyi Fumaka a ri kona eka xiendlakalo lexi, loyi a nyikeleke nkulumo yo nyiketela muako.
SENEGAL: Ku sukela loko Mbhoni ya Yehovha yo sungula yi fika eSenegal hi 1951, ku endliwe matshalatshala lamakulu leswaku ku fikeleriwa timiliyoni ta vanhu leti tshamaka ensin’wini ya rhavi leri. Ntsengo wa varhumiwa lava tshameke va tirha laha i 194, naswona a va huma ematikweni ya 18. Vanhu va madzana-dzana va pfuniwe hi vona leswaku va tirhela Yehovha ensin’wini leyi 90 wa tiphesente ta vaaki va yona va nga riki Vakreste.
Ku akiwa ka rhavi lerintshwa le Cape Almadies, ehandle ka doroba ra Dakar, a ku katsa endlelo leri nga rintshwa eka vanhu vo tala va ndhawu leyi. Loko xitlakula-ndzhwalo xi tlakula khumbi lerikulu ha rin’we leri endliweke ka ha ri emahlweni, xi ri yimisa endhawini ya rona, hi ntsako vahlaleri va be mavoko. Khumbi rin’wana ni rin’wana a ri ololoke kahle naswona a ri fika ri ku kwatsaa! Eku heleni ka nongonoko wa ku nyiketeriwa ka rona, hinkwavo lava va ri kona evupela-dyambu bya tiko-nkulu ra Afrika, hi June 19, 1999, va hlanganyele hi mbilu hinkwayo eku yimbeleleni ka risimu leri nge “Ha Ku Khensa, Yehovha”!
Afrika
Matimu ya manguva lawa ya Timbhoni ta Yehovha eAfrika ma sungule hi va-1880. Hi va-1920, ntirho wa ku chumayela erivaleni wu sungule ku endliwa hi ku hiseka etikweni-nkulu leri. N’wexemu, nhlonhlorhi ya Timbhoni ta 830 000 eAfrika hinkwaro ti hlanganyele eku byeleni vaakelani va tona ni vanhu van’wana “swilo leswikulu ngopfu swa Xikwembu.”—Mint. 2:11.
A swi tiyisa ngopfu nhlana ku vona vantshwa vo tala va tirhisa xikolo tanihi nsimu ya vona. Dorcas, makwerhu lontsongo wa xisati eMozambhiki, u tivekele pakani ya ku nyikela vumbhoni eka nhloko ya xikolo ni le ka vadyondzisi hinkwavo exikolweni lexi a nghenaka eka xona, swin’we ni le ka swichudeni-kulobye. Sweswi u fambisa tidyondzo ta Bibele ta nhungu, kutani swichudeni swakwe swa Bibele swa tsevu swi va kona eminhlanganweni minkarhi hinkwayo. Swinharhu swi endle nhluvuko kukondza swi khuvuriwa kutani swi fanelekela ku va maphayona ya nkarhi hinkwawo. Mune wa vadyondzisi va Dorcas va pfumerile hi minkarhi yo hambana-hambana loko a va rhambela ku ta eminhlanganweni ya vandlha. Sweswi tata wa Dorcas u dyondza ni un’wana wa vona. Un’wana wa vadyondzisi lava, loyi Dorcas a sunguleke ku nyikela vumbhoni eka yena kwalomu ka malembe ya ntlhanu lama hundzeke loko a rhurhela eka xikolo xin’wana, hikwalaho ka leswi Dorcas a n’wi kombeleke hi ku phikelela, u hetelele a pfumerile ku dyondza na yena Bibele, leswaku a ta hlanganyela na yena evugandzerini bya ntiyiso.
Ku sukela hi 1995, ku nyikeriwe nyingiso lowu engetelekeke eka vanhu lava ringanyetiwaka ku va timiliyoni ta ntlhanu, lava nga twiki, va le Nigeria. Endzhaku ko vona leswaku tinkulumo ta hundzuluxeriwa hi ririmi ra mavoko entsombanweni wa muganga, vahuweleri vo tala lava twaka va lave ku dyondza ndlela yo vulavula hi ririmi leri. Ku nga si hela lembe, 216 wa vahuweleri ni maphayona, lava humaka emavandlheni ya 61, va dyondze ririmi ra mavoko ku fikela laha a va kota ku fambisa tidyondzo ta Bibele ni ku hundzuluxela eminhlanganweni. Sweswi ku ni mavandlha lama tlulaka 80 lama hundzuluxelaka minhlangano leswaku lava nga twiki va vuyeriwa.
Loko Florence wa le Côte d’Ivoire a ha ri nhwanyana, u endle xiboho xa ku va nani. Kambe a a hetiwa matimba hi tidyondzo leti a ku vuriwa leswaku swa tika ku tihlamusela naswona a a hlamarisiwa hileswi mufundhisi a a tshamela ku n’wi gangisa. Hiloko a ku yi thyaa, yindlu ya tinani. Endzhaku, loko Timbhoni ta Yehovha ti ri entirhweni wa tona wa yindlu ni yindlu eBurkina Faso, ti hlangane na yena. Ku dyondza na yena broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke ni buku ya Vutivi, swi endle leswaku hi ku hatlisa a va nandza wa Yehovha la tsakeke.
Kambirhi hi lembe, Tiholo ta Mfumo ni makaya eBangui, le Central African Republic, swi pfuleriwe Timbhoni leti nga baleka ivi ti tsemakanya nkova, ti suka endhawini leyi hlakatiweke hi nyimpi ya Democratic Republic of Congo. Hi July, vamakwerhu vo tlula 200 ni mindyangu ya vona, swin’we ni vanhu van’wana, va boheke ku pelela eBangui. Hambileswi vunyingi bya vahlapfa lava a va hlengeletane ehlalukweni, vamakwerhu va khathaleriwile hi tlhelo ra nyama ni ra moya. Ku hleriwe leswaku va va ni minhlangano hi Xilingala eTiholweni timbirhi ta Mfumo, kutani va khome minhlangano hinkwayo ya ntlhanu. Mulawuri un’wana wa kwalaho la voneke swilo leswi hinkwaswo u te: “Swa hlamarisa leswi mi swi endleke, ku va mi pfule holo ya n’wina leswaku swisiwana leswi swi tshama eka yona. Ma bumabumeriwa hikwalaho ka leswi.” Wanuna un’wana la hundzeke hi le holweni u yimise murhumiwa kutani a ku: “N’wina mi hanya hi leswi mi swi chumayelaka. Ndzi mi navelela leswinene. Xikwembu xi ta mi katekisa hikwalaho ka leswi.”
Hambileswi muhuweleri un’wana la nga khuvuriwangiki wa le Ghana, a a ri exibedlhele naswona a vabya swinene, u nyikele vumbhoni eka xigulana xin’wana ni xin’wana exibedlhele. Swigulana swin’wana swi swi tlangerile leswi swi byeriweke swona; kasi swin’wana a swi nga lavi ku twa nchumu; wansati un’wana a yingisile kambe a nga vulanga nchumu. Endzhaku ka malembe, loko muhuweleri loyi sweswi a nga phayona ro hlawuleka a ri eNtsombanweni wa Muganga wa le Ghana lowu nge “Ku Hanya Hi Ndlela Ya Xikwembu,” u hlangane ni wansati loyi a a n’wi tsundzuka. Phayona leri ri vutisile: “U vekiwa hi yini laha?” Wansati loyi u te: “Yehovha hi lonkulu. A ndzi tshamela ku tivutisa leswaku ndzi ta kala ndzi ku vona nakambe leswaku ndzi ku nkhensa hi ntiyiso wa Mfumo lowu u wu byaleke embilwini ya mina exibedlhele. Hi nkarhi wolowo a ndzi vabya lerova a ndzi nga ta swi kota ku vula nchumu, kambe ndzi anakanyisise hi leswi u swi vuleke malunghana ni ku hanya eParadeyisini ehansi ka Mfumo wa Xikwembu, laha ‘ku nga hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: “Ndza vabya.”’ Hi ku hatlisa loko ndzi huma exibedlhele, ndzi lave Timbhoni ta Yehovha kutani ti sungula ku ndzi dyondzisa leswi engetelekeke. Hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo, ndzi rhurhele kun’wana. Laha ndzi kumeke kona ntirho wa mina lowuntshwa, ndzi lave Timbhoni ta Yehovha kutani ndzi ya emahlweni ni dyondzo ya mina ya Bibele. Vuyelo bya kona hi leswaku mundzuku ndza khuvuriwa eka ntsombano lowu.” Hiloko vavasati lava vambirhi va angarhana kutani va xiririka mihloti ya ntsako. Kunene ku nyikela vumbhoni koloko ka le xibedlhele ku veke mihandzu leyinene!
Etikweni ra Mali, wansati loyi a ri ni malembe ya 13 a lamarile hikwalaho ko loyiwa, u hlangane ni Timbhoni ta Yehovha. Ndlela leyi a kota ku famba ha yona a ku ri ku kasa ntsena. U sungule ku dyondzeriwa Bibele. U byeriwe hi minhlangano ya hina ya vandlha, kambe hikwalaho ka ndlela leyi a a lamale ha yona, makwerhu wa xisati a a nga ri na ntshembo wa leswaku u ta swi kota ku fika eHolweni ya Mfumo. Hambiswiritano, ntiyiso a wu fikelele mbilu ya wansati loyi. Anakanya ndlela leyi vamakwerhu va hlamaleke ha yona ku vona wansati loyi emahlweni ka Holo ya Mfumo, a rindzele ku sungula ka minhlangano. Makwerhu la nga ni movha u endle malunghiselelo ya ku n’wi tlherisela ekaya endzhaku ka minhlangano. Loko a ri karhi a ya emahlweni ni ku dyondzeriwa naswona ripfumelo rakwe ri ya ri tiya eka Yehovha, u ntshunxekile eku bohiweni hi mimoya yo biha. Hakatsongo-tsongo u sungule ku tirhisa milenge yakwe, kutani endzhaku ka tin’hweti ta tsevu, u tlhele a swi kota ku famba! Sweswi i nandza wa Yehovha la khuvuriweke.
Esikwini ra vumbirhi loko phayona ra nkarhi hinkwawo eUganda ri sungule ku tirha, ri burisane ni mutirhi-kulobye hi nkarhi wa swakudya swa ninhlikanhi, ri ku: “Avuxeni, wa tiva swa ndzi tikela ku tiva mavito ya vatirhi-kulobye hinkwavo.” Hiloko mutirhi-kulobye a ku: “U nga karhateki, u ta va tiva ku nga ri khale. Mina ndzi William.” Phayona ri ku: “Ndza nkhensa ku ku tiva. U ni musa. Kambe ndzi xiye leswaku ku tiva mavito ya vanhu hinkwavo i xiphiqo xa misava hinkwayo.” William u vutisile a ku: “U lava ku yini?” Phayona ri ye emahlweni ri ku: “Hi xikombiso, loko wo vutisiwa vito ra Muvumbi wa vuako hinkwabyo ni swilo hinkwaswo leswi hanyaka, xana swi nga ku olovela ku ri vula?” Ku burisana hi vito ra Xikwembu ku endle leswaku siku leri tlhandlamaka, dyondzo ya Bibele yi sunguriwa. William u rhambe phayona leri ku ta ekaya kakwe leswaku ri ta bula ni ndyangu wa yena. Sweswi swirho swa ntlhanu endyangwini wolowo i Timbhoni leti khuvuriweke. Emahlweni ka Xitsundzuxo, phayona leri ri fambe hofisi hi hofisi ri rhamba vatirhi-kulobye eka xiendlakalo lexi xa nkoka. Mawaku ntsako wonghasi ku vona 40 wa vona va ri kona!
Vanhu vo tala eAfrika va xanisekile hikwalaho ka tinyimpi leti lwiweke ematikweni ya rikwavo. Minkarhi yo tala va boheke ku baleka emakaya ya vona. Kambe loko vahlapfa volavo ku ri Timbhoni ta Yehovha, va hambeta va chumayela mahungu lamanene. Vamakwerhu vo tala va le ntsindza wa Guinea-Bissau, eAfrika Vupela-dyambu, va baleke mpfhuka wa tikhilomitara ta 240 va ya edorobeni ra Buba. Kwalaho ku tshama makwerhu ni nsati wakwe, kambe a ku nga ri na vandlha. Hambiswiritano, hi ku hatlisa loko Timbhoni leti humaka entsindza ti fika, ku hleriwe leswaku ku khomiwa minhlangano kutani ntirho wa ku chumayela wu ye emahlweni. Ku nga ri khale, vanhu va 40 a va va kona eminhlanganweni naswona a ku fambisiwa tidyondzo ta Bibele ta 70.
Vahuweleri va 30 va Vandlha ra le Giteranyi eBurundi, va fambe mpfhuka wa tikhilomitara ta kwalomu ka 160 hi milenge, va ya enhlengeletanweni ya xifundzha eKayanza. Riendzo rero ri teke masiku manharhu. Lava a va ri ni swikanyakanya a va khandziyisa van’wana mpfhuka wo karhi kutani va tlhela va ya landza lava seleke, va va veka emahlweni, va fambisa sweswo. Ndyangu hinkwawo wa Nzeyimana Jean—ku nga nsati, n’wingi wakwe ni vana va nkombo, ku katsa ni un’wana loyi a khwanyaleke swirho naswona a famba hi nhonga—va teke riendzo va kongoma kona. Hinkwavo ka vona va fike enhlengeletanweni va tsakile.
Matiko Ya Amerika
Hi lembe-xidzana ra vu-18, Bibele leyi heleleke a yi kumeka hi Xifurwa, Xinghezi, Xipaniya ni Xiputukezi, ku nga tindzimi leti vulavuriwaka ngopfu ematikweni ya Amerika. Loko lembe-xidzana ra vu-19 ri ya eku heleni, Timbhoni ta Yehovha, hilaha ti tivekeke hakona endzhaku, ti sungule nongonoko wa ku dyondzisa Bibele, lowu hi 1935 wu laveke ku fikelela matiko hinkwawo ya le Amerika. Sweswi ku ni Timbhoni leti hisekaka ta 2 769 625 ematikweni lawa.
Etindhawini tin’wana xirhami xa kona xi vuyisa n’wana evukatini, kambe ntirho wa ku chumayela mahungu lamanene wu ya emahlweni. Nkulu wa Vandlha ra le North Pole eAlaska u hi tivisa leswaku ntirho wa yindlu ni yindlu wu ya emahlweni hambiloko xiringaniso xa maxelo xi ri –37 degrees Celsius naswona minhlangano ya khomiwa hambiloko xiringaniso xa maxelo xi ri –48 degrees Celsius. Ku tirha ehansi ka swiyimo leswi swi lava ku tiyisela.
Emasin’wini man’wana ya madoroba-nkulu, ku ni miako yo tala leyi, hikwalaho ka ku chava vugevenga, vini va tindlu va nga taliki ku pfumelela vahuweleri leswaku va vulavula na vona va langutanile. Loko muhuweleri un’wana a chumayela eka muako wo tano eArgentina, u vulavule hi intercom ni wansati loyi a rhiyeke ndleve swinene. Ku endliwe malunghiselelo ya ku yisa bulo leri emahlweni enkarhini wun’wana. Ku endliwe maendzo yo vuyela yo tala kambe va nga si vonana eswikandzeni. Nilokoswiritano, va bule kahle naswona va hlaye matsalwa hi ku tirhisa intercom. Eku heteleleni, endzhaku ka tin’hweti ta mune, wansati loyi u rhambe muhuweleri loyi leswaku a nghena endlwini yakwe kutani ku sunguriwa dyondzo ya Bibele. Muhuweleri loyi u vuyeriwile hikwalaho ko tiyisela.
Ku ni miako yo tlula 17 000 ya vuhlayiselo bya vadyuhari eUnited States, laha ku tshamaka madzana ya magidi ya vadyuhari. Xana vadyuhari lava va nga fikeleriwa njhani hi mahungu lamanene? Mavandlha man’wana ma humelerile hi ku vulavula ni mukongomisi wa mintirho ya miako yoleyo kutani ma tinyiketela ku pfuna leswaku ma kota ku hlangavetana ni xilaveko xa moya xa vaaki va miako yoleyo. Nkarhi wun’wana, ku vuriwe leswaku vandlha rin’wana ri nga tsakela ku rhumela vatirhi va ku tirhandzela leswaku va ta fambisa dyondzo ya Bibele ya mahala vhiki ni vhiki ni un’wana ni un’wana la swi rhandzaka. Vo tala va yi amukerile dyondzo yoleyo. Minkarhi yo tala, vatirhi, swirho swa mindyangu ya vadyuhari lava, vaendzi van’wana ni vatirhi va ku tirhandzela a va hlanganyela edyondzweni leyi. Mukongomisi wa mintirho u tsarile a ku: “Dyondzo leyi yi nyika nseketelo wa moya naswona yi hambeta yi antswisa vuhlayiseki bya vadyuhari lava hi va hlayisaka. Va yi rhandza hi mbilu ya vona hinkwayo dyondzo leyi ya Bibele.” U tlangele ndlela leyi yi phyuphyisaka ha yona emiehleketweni ya vadyuhari lava. Lexi tsakiseke vatirhi, hi leswaku mukhegula un’wana loyi a a nga si tshama a pfula nomu a vulavula na vona hi mpfhuka a fika ekaya leri ra vadyuhari, u sungule ku hlamula edyondzweni. Mukhalabye un’wana loyi a nga si tshamaka a hlanganyela eka mintlango ya kaya leri, a a swi hisekela ku va kona edyondzweni leyi ya Bibele.
Loko makwerhu wa xisati eChile, a ri karhi a nyikela vumbhoni exilahlweni, u vulavule ni wansati loyi n’wana wakwe wa mufana wa malembe ya 12 hi vukhale a feke emhangwini yo karhi. Tanihi leswi manana loyi a ha rila nkosi wa n’wana wakwe, a a endzela sirha rakwe kambirhi hi siku. Mbhoni leyi yi vulavule na yena hi ntshembo wa ku pfuka ka vafi, hiloko ku sunguriwa dyondzo ya Bibele. Wansati loyi u vulavule ni muakelani wakwe loyi na yena a feriweke hi n’wana wakwe wa mufana, loyi na yena a a ya esirheni ra n’wana wakwe siku ni siku. Na yena u sungule ku dyondzeriwa. Mana wa wansati loyi, loko a endzela exilahlweni, u kombela muprista leswaku a khongelela ntukulu wakwe la loveke. Hikwalaho ka nhlamulo ya muprista yo pfumala ntwela-vusiwana, u tshike ku ya ekerekeni kutani a sungula ku dyondza Bibele. Sweswi vavasati lava vanharhu loko va ri exilahlweni, va byela van’wana hi ntshembo wa vona lowu va ha ku wu kumaka.
Xana u nga pfumela leswaku Yehovha a ku tirhisa ku dyondzisa un’wana ntiyiso hambiloko swiyimo swa wena swi nga ku pfumeleli? Murhumiwa wa le Costa Rica u endle tano. A a nga si swi tiva kahle ku vulavula ni van’wana hi Xipaniya. Nilokoswiritano, u sungule dyondzo ya Bibele na Ana, Mukhatoliki la tinyiketeleke. Ku tirhisiwe broxara leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina? swin’we ni Bibele. Ana a nga voni kahle, hikwalaho o yingisela kunene loko ku hlayiwa tindzimana ni Matsalwa; kutani a hlamula hi ku ya hi leswi a swi tweke. Vhiki rin’wana, Ana u byele makwerhu loyi wa xisati la nga murhumiwa marito lama tiyisaka nhlana, a ku: “A ndzi na mhaka ni leswaku a hi twani kahle loko hi vulavula. Swilo swo tala leswi hi buleke ha swona swi hambanile ni leswi dyondzisiwaka hi Kereke ya Khatoliki. Loko a wo ndzi chumbutela hi swilo leswi nga tivikaniki, a ndzi nga ta swi kholwa, kambe leswi u ndzi byelaka swona swi huma eBibeleni hi ku kongoma naswona a wu vuli swo tala, xisweswo ndza swi vona leswaku hakunene hi leswi Bibele yi swi dyondzisaka.”
ENicaragua Timbhoni ti endle matshalatshala yo hlawuleka ya ku yisa minkandziyiso yo karhi ya Xalamuka! eka vadyondzisi va swikolo. Xin’wana xa swihloko leswi va swi tirhiseke hi lexi nge “Hi Wihi Ntshembo Lowu Vantshwa Va Namuntlha Va Nga Na Wona?” Nkoka wa rungula ro tano wu le rivaleni. Edorobeni-nkulu rin’wana, hambileswi mudyondzisi wun’we a aleke, mukongomisi wa xikolo xexo u kombele Timbhoni leswaku ti vulavurisana ni swichudeni hinkwaswo. Ku ve ni nxaxamelo wa tinkulumo leti tekeke awara ni hafu, kutani swichudeni swo tala swi kombele tibuku. Endzhaku, mudyondzisi loyi eku sunguleni a aleke u lave leswaku Timbhoni ti vulavurisana ni vana va xikolo lexi a nga mukongomisi eka xona. Ku endliwe tano. Ku sunguriwe dyondzo ya Bibele na yena kutani sweswi u lava leswaku Timbhoni ti hamba ti vulavula ni swichudeni kan’we hi n’hweti.
Eurasia
Vito leri nge Eurasia ri vula ku hlanganisiwa ka Yuropa na Asiya ma va tiko-nkulu rin’we. Hi kona laha Yehovha a vuleke mahungu lamanene ro sungula eka Abrahama. (Gal. 3:8) Hi kona nakambe laha Yesu Kreste a simekeke masungulo ya ntirho wa ku vula evhangeli lowu endliweke ku ta fikela namuntlha. (Mat. 28:19, 20) Timbhoni ta Yehovha ti endla matshalatshala ya ku avelana mahungu lamanene ni vanhu hinkwavo ematikweni ya kwalomu ka 80 aEurasia. Ku engetela eka tindzimi ta madzana leti Sosayiti ya Watch Tower ana se a yi kandziyisa tibuku ta Bibele ha tona, yi engetele tindzimi tin’wana ta 36 ku sukela hi 1995, leswaku ku fikeleriwa vanhu van’wana va 170 000 000 exiphen’wini lexi xa misava. Eka tindzimi leti ku na Xipunjabi (Nastaliq), Xiuzbek, Xikazakh, Xitajiki, Xiazerbaijani na Ximongolia.
Hi 1999, ku ve ni swiyimo swo tika swinene eKosovo. Maalbania ya kwalomu ka 800 000, lama humaka eKosovo a ma ri vahlapfa ematikweni ya vaakelani. Vanhu va kwalomu ka 500 000, va lava boxiweke laha henhla va balekele eAlbania. Exikarhi ka vahlapfa lava a ku ri ni Timbhoni ta Yehovha ta 14 ni vana va tona va 8. Timbhoni ta le Albania ti amukele vamakwerhu lava hi malwandla emakaya ya tona kutani ti va pfuna leswaku va langutana ni xiyimo lexi xo tika. Loko hasahasa ya tinxaka yi nyanya ku biha, swi ve erivaleni leswaku hi wihi nchumu wa nkoka eka vamakwerhu va le Kosovo. Va lave ku tiyiseka leswaku vamakwavo va Maserb va hlayisekile. Kasi Timbhoni ta Maserb na tona a ti endla matshalatshala yo hlawuleka ya ku vulavurisana ni vamakwavo va Maalbania ku tiyiseka leswaku va hlayisekile. Mawaku rirhandzu ronghasi loko ri pimanisiwa ni rivengo ra tinxaka leri kombisiweke kwalaho! Endzhaku ka tin’hweti ta mune vamakwerhu va le Kosovo a va lava ku tivona va ri ekaya. A va nga ri na mhaka ni ku muka va khome swilo swo tala leswi vonakaka. Ematshan’weni ya sweswo, va kombele mabokisi ya tibuku leswaku va ta ti tirhisa ku chavelela van’wana hi rungula ra Mfumo wa Xikwembu.
Loko Mbhoni ya le Belgium yi vulavule ni wansati un’wana hi intercom, wansati loyi u n’wi byele hi ku kongoma leswaku hi nkarhi wolowo a a nga lunghekanga ku vulavula hi timhaka toleto. Makwerhu u n’wi byele leswaku u ta tlhela a vulavula na yena endzhaku hi riqingho. Wansati loyi u hlamarile loko hakunene a beriwe riqingho endzhaku ka masiku ma nga ri mangani. U byele Mbhoni leyi leswaku u ta rhurha kutani u kombele va Ndzawulo ya Vuhlayiseki bya Vanhu leswaku va n’wi pfuna ku kuma ndhawu yin’wana. Endzhaku ko vulavurisana nakambe hi riqingho, va lahlekelanile, hiloko Mbhoni leyi yi endla xiboho xa ku n’wi tsalela papila yi ri rhumela hi Ndzawulo ya Vuhlayiseki bya Vanhu. Papila leri ri vekiwe efayeleni ya wansati loyi, kutani va tlhele va kota ku vulavurisana loko wansati loyi a kume papila rakwe mavhiki ma nga ri mangani endzhaku. A ku ri hi nkarhi lowu Vutirheli Bya Hina Bya Mfumo byi nga te: “Loko hinkwerhu hi endla matshalatshala hi vun’we leswaku hi sungula tidyondzo, ni loko hi khongelela ku katekisiwa hi Yehovha eka matshalatshala ya hina, hi ta ti kuma tidyondzo letintshwa hakunene!” Endzhaku ko chululela xifuva xakwe eka Yehovha hi xikhongelo, makwerhu u bele wansati loyi riqingho, a n’wi byela leswaku u swi navela hi mbilu yakwe hinkwayo ku dyondza Bibele na yena. Wansati loyi u pfumerile. Sweswi yena ni nuna wakwe va va kona eminhlanganweni ya vandlha, naswona u byela vandyangu ni vanghana swilo leswinene leswi a swi dyondzaka.
Siku rin’wana ku ri karhi ku na mpfula, phayona ro hlawuleka ra nkarhinyana ni munghana wa rona a va ri karhi va vulavurisana ni vini va switolo edorobeni ra Malaysia laha ku nga siki endliwaka ntirho wo tala wa ku chumayela. Xichudeni xa xikolo xa sekondari, lexi a xi yimile ekusuhi ni kwalaho leswaku mpfula yi xa, xi ye eka vona kutani xi kombela tibuku leti a va ti fambisa. Hiloko maphayona lawa ma xi hlamusela lunghiselelo ra dyondzo ya le kaya ya Bibele ya mahala, kutani ma xi komba laha ma tshamaka kona. Endzhaku ka vhiki, xi va bele riqingho. Se a xi hlaye tibuku teto hinkwato naswona a xi lava leti engetelekeke. Hiloko xi sungula ku dyondzeriwa Bibele. Nhwanyana loyi u rhandza ku hlaya kutani u kombele tibuku letintshwa nkarhi wun’wana ni wun’wana loko va n’wi endzerile. Minkarhi yin’wana a a va bela riqingho ni vusiku a kombela tibuku tin’wana leti a ku kombeteriwa eka tona eka leti a a ti hlaya. Leswi maphayona lawa a ma te swa nkarhinyana edorobeni rero, a ma dyondza na yena hi ku kongoma ni hi ku tsalelana. Ku nga si hela tin’hweti timbirhi, nhwanyana loyi u hete buku ya Vutivi. A a chumayela vanghana vakwe ni le bazini. U endle nhluvuko lowunene kutani sweswi i muhuweleri la nga khuvuriwangiki, loyi hi mahlo-ngati a languteleke ku khuvuriwa.
Mbhoni ya le Italiya yi tiendlele xinghana ni muakelani lontshwa. Muakelani loyi u tlhelele eItaliya a suka eJarimani hikwalaho ka leswi nuna wakwe a a tshembisiwe ntirho. Kambe, a nga wu kumanga ntirho wolowo. Hiloko wanuna loyi a siya ndyangu wakwe eItaliya a ya lava ntirho ematikweni man’wana. Loko a ha fambile, mpatswa lowu wa Timbhoni wu pfune nsati wakwe ku ya xava swilo swa yindlu, wu heleketa n’wana wakwe exikolweni, wu n’wi rhamba ni vana vakwe leswaku va ta dya swin’we, ni ku n’wi khutaza, ku nga nchumu lowu a a wu lava swinene. Wansati loyi u vutise mpatswa lowu leswaku ha yini wu endla swilo leswi hinkwaswo. Xana va hlamule va ku yini? Va te: “Hikuva tanihi Timbhoni ta Yehovha, hi rhandza vaakelani va hina.” Wansati loyi u vule leswaku a nga si tshama a tinyika nkarhi wa ku yingisa Timbhoni, kambe sweswi a a rhandza ku tiva leswi ti swi pfumelaka. U sungule ku dyondzeriwa Bibele nkarhi ni nkarhi; na yena u sungule ku va kona eminhlanganweni ya vandlha. Hi ku famba ka nkarhi, nuna wakwe u vuye ekaya. Timbhoni ti kombele ku dyondza na yena Bibele, kambe u arile hikuva a a ha dungekile enhlokweni. Nakambe a ha ri ni xiphiqo xa ku kuma ntirho. Loko ndyangu wakwe wu rhurhela etlhelo rin’wana ra Italiya, Timbhoni toleto ti kume adirese ya Holo ya Mfumo ya kwalaho kutani ti khutaza wansati loyi leswaku a ya eholweni. Kambe a a chava kutani a nga yanga. Nilokoswiritano, makwerhu wa xisati a a n’wi bela riqingho vhiki rin’wana ni rin’wana kutani a pfuxa ku tsakela ka yena eka Yehovha. Hi ku famba ka nkarhi, loko wansati loyi a vone Timbhoni timbirhi ti nyikela vumbhoni bya le xitarateni, u ti kombele leswaku ti dyondza na yena Bibele. U tlhele a sungula ku va kona eminhlanganweni. Hi nkarhi wolowo, nuna wakwe u kume ntirho. Na yena u kombele ku dyondzeriwa. Sweswi havumbirhi bya vona i Vakreste lava tinyiketeleke, lava khuvuriweke. Vana va vona vambirhi lavakulu na vona va khuvuriwile, kutani n’wana wa vona wa vunharhu i muhuweleri la nga khuvuriwangiki.
Phayona ra le Luxembourg a ri swi lava hi mbilu hinkwayo ku fikelela vanhu hinkwavo ensin’wini ya ka vona. Endlwini yin’wana, makhetenisi a ma tshama ma pfariwile, naswona a ku nga ri na munhu ekaya. Kambe siku rin’wana loko phayona leri ri landza n’wana wa rona exikolweni, ri vone movha wu yime emahlweni ka yindlu yoleyo leyi yi tshamaka yi nga ri na munhu. Swi le rivaleni leswaku hi nkarhi wolowo a ri nga tiyimiselanga ku endla ntirho wa nsimu, kambe a ri nga lavi ku hupiwa hi lunghelo leri. Hiloko ri gongondza endlwini leyi. Wanuna la hlamuleke u ri byele leswaku a nga yi rhandzi Bibele, kambe a a lava ku tiva leswi engetelekeke hi Yesu Kreste. Hiloko phayona leri ri n’wi siyela buku leyi nge Nghwazi Leyi Tshameke Yi Hanya. Endzhaku ka loko rona ni nuna wa rona va tlhelele ko hlayanyana, u sungule ku dyondzeriwa. Kambe eku sunguleni wanuna loyi u pfumele ku dyondzeriwa kan’we endzhaku ka mavhiki manharhu hikuva a a khomekile. Hambiswiritano, hakatsongo-katsongo u sungule ku va ni vonelo rin’wana hi vutomi. U swi xiyile leswaku u fanele ku tinyika nkarhi wo tala a dyondza ni ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Hiloko a tshika ntirho lowu a a wu rhandza ngopfu wa ku tlanga thenisi ya le tafuleni, lowu hi vhiki a wu tlanga ka mune nivusiku. Loko mhaka ya vukala-tlhelo bya Vukreste yi ku nghee, eka yena, u tshike ntirho wakwe kutani a amukela ntirho lowu a wu n’wi nyika hafu ya mali leyi a a yi hola eku sunguleni. Xana u titwise ku yini hi ku endla ku cinca ko tano? U te: “Swi ndzi tsakisile ku endla tano. Phela, a ndzi swi lava hi mbilu hinkwayo ku ololoxa vutomi bya mina leswaku byi fambisana ni minsinya ya milawu ya Bibele. Ndzi ye emahlweni ndzi endla nhluvuko entiyisweni lerova a ku vanga na nchumu lowu ndzi siveleke ku va muhuweleri la nga khuvuriwangiki, kutani endzhaku ka tin’hweti ta ntlhanu ndzi kombise ku tinyiketela ka mina eka Yehovha hi ku khuvuriwa.” Mawaku ndlela leyi a nkhensaka phayona leriya ha yona leswi ri endleke ntirho wa rona wa vutirheli hi rixaladza swinene!
Swihlala Swa Misava
Yehovha u rhamba misava hinkwayo, ku katsa ni lava tshamaka eswihlaleni, leswaku va tsakela vuhosi bya yena. (Ps. 97:1) Hi Pentekosta ya 33 C.E., lava tshamaka eKreta hi van’wana va lava amukeleke xirhambo lexi. Eka lembe-xidzana ra vu-20, vanhu va makume ya magidi lava a va tshama eswihlaleni swa misava va xi amukerile na vona. Le Philippines, vamakwerhu va 132 496 va byela van’wana hi ta ku vangama ka vuhosi bya Yehovha. Eswihlaleni hinkwaswo swa Japani, vamakwerhu va 222 857 va hlanganyela entirhweni wolowo wo tsakisa. Hambi ku ri swihlala leswi nga ni vaaki va nga ri vangani swi ni lunghelo ra ku tsakela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.
Musa lowu kombisiweke hi phayona leritsongo ra le Samoa wu pfunile ku herisa xihlawuhlawu lexi a xi kombiwa Timbhoni ta Yehovha. Phayona leri ri ye etliniki ya xibedlhele xa ndhawu yoleyo, ri fika ri nyikiwa nomboro, kutani ri byeriwa leswaku ri rindza kukondza ri vitaniwa leswaku ri nghena eka dokodela. Hambiswiritano, loko nomboro ya rona yi vitaniwa, a ri tshame ekusuhi ni mukhegula un’wana loyi a a tikomba a vabya ku tlula hinkwavo lava a va ri kwalaho, hiloko makwerhu loyi a kombela muongori leswaku ku rhanga ku nghena mukhegula kutani yena u ta landzela. Muongori a a hlamale ngopfu kambe u pfumerile. Loko se ku vitaniwa makwerhu loyi, a ku fike un’wana wa tindhuna (matai) ta laha a a tshama kona. Tanihi leswi ndhuna leyi a yi vabya ngopfu ku tlula makwerhu loyi, u tlhele a rhangisa ndhuna leyi leswaku yi ya vona dokodela hi ku hatlisa. Endzhaku ka nkarhi, makwerhu loyi u tlhele a hlangana ni mukhegula luyani, sweswi a va hlangana emakete. A a tsakile loko a n’wi vona kutani a vutisa loko a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Loko makwerhu a pfumerile, mukhegula loyi u vule leswaku a a nga yingisi loko Timbhoni ti n’wi endzela enkarhini lowu hundzeke, kambe sweswi se wa swi tiva leswaku ti rhandza vaakelani va tona hakunene. Hiloko makwerhu loyi a tsala adirese yakwe, kutani ku sunguriwe dyondzo ya Bibele ya nkarhi ni nkarhi. Ku vuriwa yini hi ndhuna liya? Yi byele tata wa phayona leri leswaku hambileswi eku sunguleni a yi nga ti xiximi Timbhoni, sweswi ya ti pfumelela leswaku ti nghena ekaya ra yona. Yi ve kona eXitsundzuxweni kutani yi ku: “Leswi munhu a rhangaka hi ku swi nyenya, a nga hetelela a swi rhandzile.”
Xana swi nga koteka ku sungula tidyondzo ta Bibele ensin’wini ya mabindzu? Nkarhi wun’wana swa koteka. Phayona ro hlawuleka ra le Kipra a ri hamba ri yisa timagazini eka n’wamabindzu un’wana. Loko wanuna loyi a vula leswaku u rhandza leswi a swi hlayaka eka tona, phayona ri n’wi kombe lunghiselelo ra dyondzo ya Bibele, hi ku tirhisa broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke. Dyondzo ya kona yi fambisiwa laha wanuna loyi a tirhaka kona, kambe hi ku anakanyela swiyimo swa kona, phayona leri ri teka timinete ta 10 kumbe 15 loko ri yile.
Le Guadeloupe ku kandziyisiwe ngopfu mhaka ya ku nyikela vumbhoni exitarateni. Tanihi leswi hi xiringaniso muhuweleri un’we a langutaneke ni vanhu va 55, xana ku chumayela exitarateni swa laveka hakunene? Hakanyingi, loko vanhu va ri ekaya, va tshama va khomekile hi ku hlalela switici swo hambana-hambana swa thelevhixini. Swa olovanyana ku va yimisa leswaku va yingisela mahungu lamanene loko va nga ri ekaya. Mulanguteri wa xifundzha u vike leswaku ntlawa wun’wana wa vahuweleri va 15 lowu a wu nyikela vumbhoni exitarateni le St. Martin, wu fambise timagazini ta 250 swin’we ni swiphephana, hi kwalomu ka tiawara timbirhi. Ina, van’wana lava amukelaka tibuku hi ntsako va nga ha vula leswaku a va na wona nkarhi wa ku bula. Kambe loko swiyimo swa vutomi swi endla leswaku munhu a va ni torha ra swilo swa moya, a nga ha cinca ndlela leyi a langutaka swilo swa nkoka ha yona. Hi xikombiso, edorobeni ra Les Abymes, a ku ri ni wansati wo tano, loyi a a ri ni swivutiso swo tala endzhaku ka ku fa ka tata wakwe. Sweswi se a a lava ku dyondzeriwa siku rin’wana ni rin’wana—u rhange hi broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke, kutani ku landzela buku leyi nge Vutivi. Nakambe u endle ndzavisiso hi ku tirhisa buku leyi nge Ku Hlamulana kutani a tsala ephepheni matsalwa lama kombisiweke. U ri u titwa “ku fana ni hosi ya Israyele leyi a yi tiendlela kopi ya Matsalwa.” U tibyele leswaku kumbexana “mintlawa hinkwayo leyi vuriwaka vukhongeri bya Vukreste yi na yona Bibele, kambe i ntlawa wun’we ntsena lowu wu yi tirhisaka—ku nga Timbhoni ta Yehovha.”
Hatsuko i mutswari la nga yexe wa le Japani loyi a nga ni vana vambirhi. Leswaku a khathalela ndyangu wakwe hi tlhelo ra timali, u tirha mintirho mimbirhi. Xana u wu kuma kwihi nkarhi wa ku chumayela van’wana malunghana na Yehovha ni xikongomelo xakwe xa rirhandzu hi vanhu? Swi n’wi tekela timinete ta kwalomu ka 20 ku ya etindhawini leti a tirhaka eka tona hi xikanyakanya. U tirhisa nkarhi wolowo siku ni siku leswaku a nyikela vumbhoni. U vulavurisana ni vanhu lava a hlanganaka na vona—lava hundzaka hi ndlela, lava xavaka emichinini ya swo xava, lava xikisaka nhundzu, vaaki ni van’wana. Eku sunguleni a swi n’wi tikela ngopfu hikuva i munhu wa tingana. U ehlekete leswaku ematshan’weni ya ku vulavula ngopfu u ta tshika timagazini ti vulavula. Nakambe, hi ku rhanga a khongela a nga si suka ekaya, a swi n’wi olovela ku vulavula ni vanhu. U hambete a chumayela hi ndlela leyi, eka malembe mambirhi lama hundzeke, kutani sweswi u fambisa timagazini ta 200 ku ya eka 300 hi n’hweti, ku katsa ni leti a hambaka a ti fambisela vanhu vo karhi exitarateni.
Vhidiyo leyi nge Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name yi pfune ngopfu ku endla leswaku vanhu va yi tlangela swinene nhlengeletano leyi Yehovha a yi tirhisaka. Wansati un’wana wa le Australia a a tolovele ku kuma timagazini ta Sosayiti ni tibuku tin’wana ku ringana malembe ya ntlhanu. Kutani siku rin’wana Timbhoni ti n’wi siyele vhidiyo leyi leswaku a yi hlalela. Loko vahuweleri va vuya, u va nghenise endlwini. Wansati loyi u sale a yi hlalela vhidiyo leyi naswona yi n’wi ririse mihloti. A a ti tshemba Timbhoni leti a ti n’wi endzela, kambe sweswi a a swi vona leswaku ni nhlengeletano ya tona a nga yi tshemba. Esikwini rero ku sunguriwe dyondzo hi buku leyi nge Vutivi, kutani hi vhiki leri landzeleke u ye eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo.
Xana vanhu va xi kombela eka mani xitsundzuxo? Nkarhi wun’wana va xi kombela eka mutsari wa phepha-hungu kumbe wa magazini. Phayona rin’wana ra le New Caledonia ri xiye leswaku xivutiso xin’wana xo tano lexi a xi vutisiwile eka magazini wa tiko, a xi hlamuriwe kahle eka nkandziyiso wa Xalamuka! U tsalele munhu loyi a vutiseke, papila ra kona a ri rhumela eka vakandziyisi va magazini wolowo leswaku va ta ri yisa eka munhu loyi. U vule leswaku u ni rungula ra nkoka malunghana ni mhaka ya kona, kutani a yi boxa hi vito, a longoloxa swihlokwana swin’wana, a nghenisa ni marito man’wana lawa a ma tshaheke, kutani a vula leswaku u lunghekele ku n’wi avela rungula rero. Ku nga ri khale nhlamulo yi tile, u n’wi rhumele magazini, kutani sweswo swi pfule ndlela ya ku n’wi pfuna hilaha ku engetelekeke hi tlhelo ra moya.
Vahuweleri va le Ireland va hlangana ni vanhu ensin’wini ya vona lava humaka eAfrika, Yuropa Vuxa ni le matikweni ya le Vuxeni. Vandlha ra le Belfast ri tshame ri hlela leswaku ku va ni nkulumo ya le rivaleni ni Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza hi Xichayina xa Mandarin. Ku te vanhu lava tsakelaka va 22. Sweswo swi vangiwe hi ntirho lowunene lowu endliwaka hi mpatswa wa varhumiwa exikarhi ka Machayina, lama tirhaka eBelfast kumbe lama dyondzaka kona. Ku sukela hi 1993, varhumiwa lava va fambise tidyondzo ta Bibele ni vanhu va 75 lava humaka eka swifundzha swa 17 swa le Chayina ni lava humaka emadorobeni yo hambana-hambana ya le Taiwan. Vanhu vo tala lava tsakelaka va ye emahlweni va pfuniwa endzhaku ka loko va tlhelele eChayina. Siku rin’wana mpatswa wun’wana a wu ri karhi wu fambisa dyondzo ya Bibele; nsati wa kona u boheke ku tlhelela eChayina, kambe a a nga tsakanga hikwalaho ka leswi a ehleketa leswaku a nge he swi koti ku ya emahlweni ni dyondzo yakwe ya Bibele. Hambiswiritano, endzhaku ka mavhiki yo hlayanyana nuna wakwe u vule leswaku u kume rungula ro huma eka nsati wakwe la vuleke leswaku ku tshame ku fika Timbhoni siku rin’wana loko a ri entirhweni kutani ti siya rungula leri nge: “Vanghana va wena va le Ireland va hi kombele leswaku hi ku endzela. Hi ta tlhela hi vuya.” Kunene va vuyile! Mpatswa wun’wana wu tsale wu ri eChayina wu ku: “Ha mi hulukela. Ku ni swilo swo tala leswi hi swi tsundzukaka, kambe nchumu wa risima swinene a ku ri ku dyondza Bibele na n’wina. Sweswi swi tikomba onge Bibele hi yona nchumu lowukulu evuton’wini bya hina.”
[Swifaniso leswi nga eka tluka 49]
(1) Mozambhiki, (2) Senegal, (3) New Caledonia, (4) Bolivia