Vanhu Lava Hanyaka Hi Vungoma

TIKO hinkwaro ra le Vupela-dyambu bya Afrika ri ni vanhu va tinxaka, mindhavuko ni tindzimi to hambana-hambana lava hanyaka hi vungoma. Minhlangano leyi yi lawula vanhu, dyondzo ni mikhuva ya tipolitiki ya swirho swa yona. Hambiswiritano, xikongomelo-nkulu xa yona xi fambisana ni vukhongeri. Ku ni mintlawa yimbirhi leyikulu ya vanhu lava hanyaka hi vungoma, ku nga swirho swa Poro (leswi ku nga vavanuna) ni swirho swa Sande (leswi ku nga vavasati).a Hi xikombiso, swirho swa Poro swi tikarhatela ku “lawula mimoya ni ku tiyisekisa leswaku yi pfuna vavanuna.”—Initiation, 1986.

Swirho leswintshwa swa Poro swi dyondzisiwa vungoma, vuloyi ni ku tlhela swi endliwa mihivahivani leyi eka yona swi tsemeleriwaka emimirini ya swona. Nakambe swirho leswintshwa swa Sande swi dyondza vuloyi laha swi tlhelaka swi tsemiwa swirho swa swona swa rimbewu, hambileswi mukhuva lowu wu nga ha endliwiki etindhawini tin’wana.

Vanhu van’wana lava hanyaka hi vungoma va lawula timhaka ta rimbewu naswona va tirhisa mimoya leswaku va ringeta ku horisa mavabyi ya ku hlangana nhloko kumbe mavabyi man’wana. Le Sierra Leone hi nkarhi wa nyimpi ya xin’wana-manana, un’wana wa vanhu lava hanyaka hi vungoma u vule leswaku hambi ku ri tikulu a ti nge swi koti ku swi duvula. Kambe wolawo a ku ri mavunwa.

Vanhu lava a va nga pfumeleriwi ku paluxa xihundla xa vona ni mihivahivana ya vona eka vanhu lava nga riki va swirho swa vona. Munhu loyi a yi baka hi makatla milawu yoleyo u va a tiveka ekhombyeni ro dlayiwa.