Maio

Andzhako ka ku wona a ntlawa wa le tilweni, Johani i no wona a “citshungu ca hombe”. A ku hambana ni lava va 144 000, a citshungu ca hombe a ci na ntsengo. Zvini hi gondzako xungetano hi vona? Johani i byelilwe lezvi: “Lava hi lava va humako kuxanisekeni ka hombe. Va hlazvile a tinguwo tabye ta kuleha, va ti basisa nkhateni wa Yivhana.” (Kuv. 7:14) Andzhako ka ku pona a kuxaniseka ka hombe, a “citshungu ca hombe” ci ta hanya laha misaveni ci tlhela ci ti buza hi makatekwa ya tanani mu ta wona. (Lis. 37:9-11, 27-29; Mav. 2:21, 22; Kuv. 7:16, 17) Kani hi hlawulilwe ku ya hanya tilweni kutani hi ta simama laha misaveni, hi fanele ku ti wona na hi patseka ka lezvi zvi tsalilweko ka Kuvhululelwa cipimo 7. Leco ci tava cikhati co tsakisa nguvhu ka mitlawa yontlhe ya yimbiri ya malandza ya Nungungulu! Hi ta tsaka nguvhu loku hi hlawula ku seketela a wuhosi ga Jehovha. w22.05 16 ¶¶6-7

Loku ku hi ku u tshukile u lava ku maha ciboho cokari ca lisima, a zvi kanakanisi ku u khongele u kombela wutlhari. (Jak. 1:5) Hosi Solomoni i tsalile lezvi: ‘A wutlhari cilo co ranga’. (Mav. 4:7) Hi lisine, Solomoni i wa nga wulawuli hi wutlhari laha gi yileko. I wa wulawula hi wutlhari gi tako hi ka Jehovha Nungungulu. A ku a wutlhari ga Nungungulu gi nga hi vhuna ku lwisana ni zvikarato zvo hambanahambana lezvi hi kumanako nazvo nyamutlha? Ina, gi nga hi vhuna. A yin’we ya tindlela ta kuva ni wutlhari ku gondza ni ku tirisa tigondzo ta vavanuna vambiri lava va nga kombiswa nguvhu cichavo hi kota ya wutlhari gabye. A wo sangula hi Solomoni. A Bhibhiliya gi: ‘Nungungulu i lo nyika Solomoni wutlhari ni kupima ka hombe nguvhu.’ (1 Tih. 4:29) A wa wumbiri hi Jesu, loyi a nga hi ni wutlhari go hundza ga vanhu vontlhe. (Mat. 12:42) Ku wa phrofetilwe lezvi xungetano hi Jesu: ‘A moya wa Jehovha wu ta tshama hehla ka yena, a moya wa wutlhari ni kupima.’ — Isa. 11:2. w22.05 20 ¶¶1-2

A ku na munhu a khosaheleko laha ka ku a nga tsandzeka ku ti vekela mixuvo yo kari a tlhela a yi tatisa. Wona cikombiso ca makabye wo kari wa cisati a nga ni 75 wa malembe wa ku hi Beverley. I wa hi ni wubabyi ga hombe gi nga maha ku zvi mu karatela ku famba. Kanilezvi i wa zvi lava nguvhu a ku tira ka tsima ga ku nyikela tikonvhite ta Cialakanyiso. Hikwalaho, i no ti vekela mixuvo yo kongoma. A cikhati leci Beverley a nga zvi kota ku tatisa a mixuvo leyi a nga ti vekele ka nguva ya Cialakanyiso i tsakile nguvhu. A kutikarata kakwe ku kucile van’wani lezvaku vonawu va tira hi kutikarata ntirweni wa kuchumayela. Jehovha wa wu nyika lisima a ntiro lowu a vamakabye va hina va kulileko va wu mahako hambu loku a zviyimo zvabye zvi va tsandzekisa ku maha zvotala. (Lis. 71:17) Ti vekele mixuvo zvi kotekako ku u yi tatisa. Hlakulela matshamela ma to ku maha ku u tsakelwa nguvhu hi Jehovha. Gondza wutlhari giswa gi to ku maha ku u tirisiwa nguvhu hi Jehovha ni hlengeletano yakwe. Hlota tindlela ta ku vhuna nguvhu a vamakabye. A ku fana na Timote, Jehovha i ta katekisa a “kukula ka wena hi ka moya ku woniwa khwatsi hi vanhu vontlhe”. — 1 Tim. 4:15. w22.04 27 ¶¶18-19

Ahati loku u ti karata u gondzisa vana va wena, kanilezvi a mun’we wabye aku a nga zvi lavi ku tirela Jehovha, u ta kuyini? U nga chikeleli magumo ya ku zvi kona u nga kala ku mu gondzisa kota mupswali. Jehovha i nyikile hontlheni, a ku patsa ni n’wana wa wena, a cinyikiwo ca ku ti hlawulela lezvi hi zvi lavako, ku ngava ku hlawula ku tirela Nungungulu kutani ku nga mu tireli. U nga luzi kutsumba ka lezvaku ka siku go kari i ta wuya. Alakanya a mufananiso wa n’wana a pengileko. (Luka 15:11-19, 22-24) A n’wana loye i no tsika ndlela ya kululama, kanilezvi hi kugumesa i no tlhela kaya. Vapswali, mu na ni thomo go hlawuleka, ku nga ku wundla a cizukulwana ciswa ca vakhozeli va Jehovha. (Lis. 78:4-6) Lowo a hi ntiro wo olova niku ha mu dzundza nguvhu hi lezvi mu ti karatako kasi ku vhuna a vana va n’wina lezvaku va randza Jehovha niku va wundla hi kugondzisa kakwe. Tiyisekani lezvaku a Papayi wa hina wa lirandzo wa le tilweni i ta tsaka. — Efe. 6:4. w22.05 30-31 ¶¶16-18

Hontlheni hi fanele ku ti karata kasi lomu bandleni kuva ni kuzwanana ni wumun’we. Wona cikombiso ca maKristu ya zana ga malembe go sangula. Ma wa hi ni wutlhari ni mitiro yo hambanahambana. (1 Kor. 12:4, 7-11) Kanilezvi, lezvo a zvi mahangi ku va zama ku palisana kutani ku holova. Wutshan’wini ga lezvo, Pawule i kucile a mun’we ni mun’wani wabye a ku a maha lezvi zvi nga laveka kasi “ku aka a miri wa Kristu”. Mupostoli Pawule i tsalele Va Le Efesusi aku: “Loku a ciro cin’we ni cin’wani ci tira khwatsi, a miri wontlhe wu ta kula wu ti aka hi lirandzo.” (Efe. 4:1-3, 11, 12) A maKristu lawa ma nga ingisa a wusungukati ga Pawule ma mahile ku lomu bandleni kuva ni kurula ni wumun’we. A maKristu ya lisine nyamutlha, wonawu ma maha zvezvo. Ti yimisele ku potsa ku ti fananisa ni van’wani. Gondza ka cikombiso ca Jesu u tlhela u ti karatela ku pimanyisa matshamela yakwe. Tiyiseka lezvaku Jehovha ‘a hi munhu a nga lulamangiko wo kala a rivala a mitiro ya wena’. (Mah. 6:10) Jehovha wa tsaka nguvhu hi ku wona lezvi u ti karatisako zvona kasi ku mu dhumisa. w22.04 14 ¶¶15-16

A ho ku bonga hi ku tiva lezvaku a hi na wutihlamuleli ga ku boha ku Jehovha i ta tsetselela muwonhi! Hambulezvo, ku na ni nchumu wo kari wu lavako ku hina hi maha ciboho. I nchumu muni? Ka zviyimo zvo kari, a munhu wo kari a nga hi wonhelanyana hambu ku hi wonhela nguvhu futsi, kanilezvi a munhu loye a nga kombela ku hi mu tsetselela. Ka makhati man’wani, a nga tshuka a nga kombeli ku tsetselelwa. Hambulezvo, hi nga hlawula ku mu tsetselela, hi nga mu vekeli civiti ni ku mu zangarela. Hi lisine, lezvo zvi nga tshuka zvi lava kutikarata zvi tlhela zvi teka cikhati nguvhunguvhu loku hi bayisekile nguvhu. A Setinela ga 15 ka Setembro wa 1994 gi wulile lezvi: “A ku tsetselela a muwonhi a zvi wuli ku vhumelela a ciwonho hakuva ka muKristu a ku tsetselela zvi wula ku tsika mhaka mandleni ya Jehovha. Jehovha hi yena mulamuli wa kululama wuakweni gontlhe niku i ta maha kululama hi cikhati ci faneleko.” w22.06 9 ¶¶6-7

Jehovha i tsumbisile lezvaku masikwini ya hina i wa ta hlengeleta vanhu va humako ka wontlhe matiko ni tixaka ni tirimi ka wukhozeli go basa. Nyamutlha, a ntlawa lowo wo hlawuleka wu tiviwa kota “citshungu ca hombe”. (Kuv. 7:9, 10) Hambu lezvi wu wumbiwako hi vavanuna, vavasati ni vanana va midhawuko yo hambana, vontlhe va wumba ngango wun’we wa kurula. (Lis. 133:1; Joh. 10:16) Contlhe cikhati va tshama na va longile ku byela ni wihi a to va ingisela a kutsumba kabye ka misava yiswa. (Mat. 28:19, 20; Kuv. 14:6, 7; 22:17) Loku u hi wa citshungu ca hombe, a zvi kanakanisi lezvaku a kutsumba ka zvilo zva zvinene lezvi zvi tako ka lisima nguvhu ka wena. Sathani i lava ku hi yivela a kutsumba ka hina. A kungo gakwe ku maha a mun’we ni mun’wani wa hina a kholwa lezvaku Jehovha a nga ta tatisa zvitsumbiso zvakwe. Loku Sathani a zvi kota a ku hi yivela kutsumba ka hina, hi ta mbhelelwa hi kutiya-hlanha, kuzvilava hi tlhela hi nyima ku tirela Jehovha. w22.06 20-21 ¶¶2-3

A kutsumba ka hina ku hi maha hi rula loku hi kumana ni zvikarato, hakuva ha kholwa hi mbilu yontlhe ku zvezvanyana a zvilo zvi ta lunga. Alakanya lezvaku Jesu i hi tlharihisile lezvaku hi wa ta xanisiwa. (Joh. 15:20) Hikwalaho a ku ehleketa hi lezvi Jehovha a hi tsumbisileko zvi ta hi vhuna ku hi simama ku mu tirela. Wona lezvi a kutsumba ku nga mu vhunisa zvona Jesu a ku simama a tsumbekile hambu lezvi a nga zvi tiva ku i wa ta dawa hi ndlela ya xapi. Hi siku ga Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, mupostoli Pedro i tshahile ciphrofeto ci nga ka bhuku ga Tisimu leci ci tlhamuselako lezvi Jesu a nga rulisile zvona a tlhela a tsumbeka. I wulile lezvi: “Ndzi ta hanya na ndzi tsumba wena; hakuva u nga ta ndzi tsika Cilahleni, ne ku tsika a tsumbekileko wa wena a hina. . . . U ta tata mbilu ya mina hi litsako la hombe mahlweni ka wena.” (Miti. 2:25-28; Lis. 16:8-11) Jesu i wa hi ni kutsumba ko tiya ka lezvaku Nungungulu i wa ta mu vhuxa ni ku tlhela a va ni litsako la kuva zvin’we ni Papayi wakwe le tilweni. — Mah. 12:2, 3. w22.10 25 ¶¶4-5

Ka khati go kari, Jakobe na Johani, va no ruma mamani wabye lezvaku aya ka Jesu a ya kombela ku a va veka ka zvitshamu zva lisima nguvhu Mufun’weni. (Mat. 20:20, 21) Lezvi Jakobe na Johani va nga maha zvi kombile ku va wa hi ni matshandza niku va wa lava kuva va lisima ku hundza van’wani. (Mav. 16:18) Ka khati lego, a hi Jakobe na Johani basi va nga kombisa matshamela yo kala ma nga hi manene. Wona lezvi va nga maha a vapostoli lava van’wani. A Bhibhiliya gi: “A cikhati leci lava van’wani va 10 va nga zvizwa, va no zangarela a va ka makabye lava va vambiri.” (Mat. 20:24) Zva koteka ku ku vhukile vhunyi cikari ka Jakobe na Johani ni vapostoli lava van’wani. Zvini a nga maha Jesu ka ciyimo leco? A nga zangarangi. A nga wulangi ku i ta va cica, a lavetela vapostoli van’wani vavanene, a vanhu vo ti koramisa, lava va nga wa ta kombisana lirandzo contlhe cikhati. Kanilezvi, i no kombisa lihlazva-mbilu, a bhula navo a va vhuna, hakuva i wa zvi tiva ku va zvi lava ku maha zvazvinene. (Mat. 20:25-28) I no simama ku hanyisana navo hi lirandzo. w23.03 28-29 ¶¶10-13

U mahile zva hombe nguvhu. U gondzile Bhibhiliya hi kutikarata, kuzvilava hi malembe yo tala. Lezvi u nga gondza zvi ku kholwisile lezvaku a Bhibhiliya i Mhaka ya Nungungulu. A ku tsika lezvo, u tivile a Mutumbuluxi wa Bhibhiliya u tlhela u mu randza. A lirandzo la wena ha Jehovha li no kula nguvhu laha ka kuza u ti nyikela kakwe, u bhabhatiswa kota nandza gakwe. Hi nga wona a ku saseka ka lezvo! Handle ko kanakana a kukholwa ka wena ku ringilwe hi tindlela to tala laha u nga kari uba mazambo kasi u ringanelwa hi ku bhabhatiswa. Kanilezvi laha u yako u kula hi tlhelo ga moya, u ta kumana ni zviringo zva zviswa. Sathani i ta zama ku ku tsikisa ku randza Jehovha ni ku mu tirela. (Efe. 4:14) U nga zvi vhumeleli. Cini ci to ku vhuna a ku simama u tsumbeka ka Jehovha ni ku tatisa a citsumbiso ca wena ca ku mu tirela? Simama ku kula hi tlhelo ga moya, u ti ‘karatela kuya phambeni’ kasi uva muKristu wo buvha. — Mah. 6:1. w22.08 2 ¶¶1-2

Laha ngangweni, a ciro cin’we ni cin’wani ci na ni wutihlamuleli ga ku fihla a timhaka to kari ta cihundla ta laha ngangweni. Hi cikombiso, a sati wa muKristu a nga randza ku maha zvilo zva ku ka nuna wakwe zva hlekisa. A ku a nuna wakwe i wa ta famba a hlawutela van’wani, a mu wisa tingana a sati wakwe ke? A nge mahi lezvo! Phela wa mu randza sati wakwe, niku i wa nga ta tshuka a maha ni wihi nchumu wu nga wa ta mu zwisa kubayisa. (Efe. 5:33) A vaswa va lava ku kombisiwa cichavo cokari hi vapswali vabye. Zvi nene a ku a vapswali va alakanya a mhaka leyi. A va faneli ku va wisa tingana a vana vabye hi ku hlawutela zvihoxo zvabye ka van’wani. (Kol. 3:21) A vana va fanele ku tlhariha, va nga wulawuli hi zvilo zvi nga wa ta wisa tingana a zviro zvin’wani zva ngango. Loku a ciro cin’we ni cin’wani ca ngango ci maha cipandze ca cona hi ku hlayisa a zvihundla zva laha ngangweni, a ngango wu ta zwanana. w22.09 10 ¶9

Jehovha i no wulawula na Joba a mu alakanyisa hi wutlhari gakwe ga hombe ni lezvi a khatalelisako zvona a zvivangwa zvakwe hi lirandzo. I wulawulile hi zvihari zvo tala zvo chavisa. (Joba 38:1, 2; 39:9, 13, 19, 27; 40:15; 41:1, 2) Jehovha i tlhelile a tirisa a wanuna wo tsumbeka wa ku hi Elihu kasi ku tiyisa Joba ni ku mu chavelela. Elihu i tiyisekisile Joba lezvaku contlhe cikhati Jehovha wa chachazela a vakhozeli vakwe hi kutimisela kabye. Kanilezvi Jehovha i tlhelile a tirisa Elihu lezvaku a mu nyika a wusungukati go kari ga lirandzo Joba. Elihu i vhunile Joba lezvaku a tsika ku veka kupima ka yena wutsumbu hi ku mu alakanyisa lezvaku i wa hi mutsongwani nguvhu loku a ringanisiwa na Jehovha, a Muvangi wa wuako gontlhe. Jehovha i tlhelile a mu nyika ciavelo Joba; i wa fanele ku khongelela a vanghana vakwe va vanharu va nga wonhile. (Joba 42:8-10) Jehovha i hi vhunisa kuyini nyamutlha a cikhati leci hi kumanako ni zvikarato zvo bindza? Jehovha a nga wulawuli na hina hi kukongoma, a ku khwatsi hi lezvi a nga maha ka Joba, kanilezvi i wulawula na hina hi ku tirisa Mhaka yakwe, a Bhibhiliya. — Rom. 15:4. w22.08 11 ¶¶10-11

A bandla gi nga hi Roma gi wa hi ni maKristu ya vaJudha ni ya vamatiko. A cikhati leci a Nayo wa Mosi wu nga fuva, zvi wa nga ha lavi ku a vakhozeli va Jehovha va ingisa milayo ya Nayo lowo xungetano hi kuga zvakuga zvo kari. (Mar. 7:19) Kusukela ka cikhati leco, a maKristu yo kari ya vaJudha ma wa tizwa na ma tlhatlhekile kuga zvakuga zva tixaka tontlhe. Hambulezvo, a maKristu man’wani ya vaJudha ma wa zvi wona na zvi nga hi zvi nene a kuga zvakuga lezvo. A bandla gi no avana laha ka mhaka leyi. Mupostoli Pawule i no khanyisa a lisima la kuva ni kurula ni ku ku hlayisa. Hi ndlela leyo, Pawule i no vhuna makholwa-kulobye a ku wona lezvi a kukanetisana loko ku nga wa ta hohlotisa zvona van’wani zvin’we ni bandla gontlhe. (Rom. 14:19, 20) Pawule i wa ti yimisele ku cica a mahanyela yakwe kasi a nga khunguvanyisi van’wani. (1 Kor. 9:19-22) Hi kufanana, hinawu hi nga aka van’wani hi tlhela hi hlayisa kurula hi ku ti khoma hi nga phikizani hi zvilo zvi vangiwako hi kuhambana ka mawonela. w22.08 22 ¶7

Loku hi hlota malungelo yo kari ntirweni wa Jehovha hi kulula hi n’watseka kasi hi ma kuma. Hi zvalezvo kambe hi mahako a cikhati leci hi hlotako kululama. Niku Jehovha i ta hi vhuna hi lihlazva-mbilu a ku kula ni ku chukwatisa hi nga tlheli ndzhako. (Lis. 84:5, 7) Hi lirandzo, Jehovha i hi alakanyisa lezvaku a kululama a hi ndzhwalo. (1 Joh. 5:3) A ku hambana ni lezvo, ka hi vhikela niku ha ku lava siku ni siku. Alakanya matlhari ya moya lawa mupostoli Pawule a ma tlhamuseleko. (Efe. 6:14-18) Hi gihi gi nga vhikela a mbilu ya musochwa? “Cikatawu ca simbi ca kululama”, leci ci yimelako milayo ya Jehovha yo lulama. A ku khwatsi hi lezvi a cikatawu ca simbi ci vhikelako a mbilu ya civiri, hi zvalezvo a milayo ya Jehovha yo lulama yi nga vhikela a mbilu ya wena yo fananisa, ku nga lezvi u nga tshamisa zvona hi le ndzeni. Hi cigelo leco, maha zvontlhe u zvi kotako kasi a matlhari ya wena ya moya ma hi ni cikatawu ca simbi ca kululama!— Mav. 4:23. w22.08 29 ¶¶13-14

Ku hundza malembe yo tala a Mhaka ya Nungungulu na yi va nyika wusungukati ga ginene a vanhu vo tsumbeka. Zvi kotekisa kuyini ku a Mitsalo ya ha vhuna vanhu kala nyamutlha? Jehovha i no maha zvontlhe zvi nga laveka kasi a vanhu va tshama hi ku kopiyara a Mitsalo yo basa. Hambu lezvi va nga hi vanhu vo kala ku mbhelela, va wa zama hi tindlela tontlhe kasi va nga mahi zvihoxo. Hi cikombiso, xungetano hi Mitsalo ya ciHebheru, a tlhari yo kari yi tsalile lezvi: “Hi nga wula na hi tiyile lezvaku a ku na bhuku gin’wani gi tsalilweko cikhatini ci nga hundza gi kopiyarilweko khwatsi a ku fana ni [Mitsalo ya ciHebheru].” Hikwalaho, hi nga tiyiseka lezvaku lezvi hi lerako lomu ka Bhibhiliya ga hina nyamutlha, hi zvalezvi zvi ngata hi ka N’winyi wa gona, Jehovha. “A zvinyikiwo zvontlhe zvo saseka ni zvinyikiwo zvontlhe zvo mbhelela” zvita hi ka Jehovha. (Jak. 1:17) A Bhibhiliya cin’we ca zvinyikiwo zva zvinene nguvhu lezvi Jehovha a hi nyikileko. A cinyikiwo ci komba zvokari hi loyi a hi nyikako: Ci komba lezvaku wa hi tiva khwatsi niku wa zvi tiva lezvi zvi lavekako ka hina. Zvi tshamisile zvezvo ni ka loyi a nga hi nyika Bhibhiliya. Loku hi kambisisa a cinyikiwo leci, hi gondza zvotala xungetano hi Jehovha. Hi pola lezvaku wa hi tiva khwatsi ni lezvi zvi lavekako ka hina. w23.02 2-3 ¶¶3-4

A cikhati leci a vafileko va to sangula ku vhuxiwa laha misaveni ndzeni ka 1000 wa malembe ya kufuma ka Kristu, ci tava cikhati co tsakisa nguvhu! Vontlhe lava va felweko hi maxaka yabye va zvi xuva nguvhu a ku tlhela va ma wona. Hi zvalezvo Jehovha yenawu a ti zwisako zvona. (Joba 14:15) Makunu hi nga alakanyela lezvi a vanhu vontlhe laha misaveni va to tsakisa zvona a cikhati leci va to wona a maxaka yabye na ma vhuxiwa hi ka vafileko. “Lava vo lulama”, lava a mavito yabye ma tsaliwako bhukwini ga wutomi, va ta “vhuka vaya wutomini”. (Miti. 24:15; Joh. 5:29) Kuzvilava a kutala ka maxaka ya hina ma tava cikari ka lava va to ranga hi vona va vhuxiwa laha misaveni. A cin’wani kambe, “lava vo kala ku lulama”, vo kota lava va fileko na va nga vangi ni cikhati co enela ca ku tiva Jehovha kutani ku mu tirela hi kutsumbeka, va ta “vhuka vaya kulamulweni”. Vontlhe lava va to vhuxiwa hi ka vafileko zvi ta lava ku va gondzisiwa. (Isa. 26:9; 61:11) Hikwalaho, ku ta maheka ntiro wa hombe nguvhu wa ku gondzisa vanhu misaveni yontlhe wa ku a wu se tshuka wu mahiwa. — Isa. 11:10. w22.09 20 ¶¶1-2

Jehovha i kombile kubaseni lezvaku hi yena wa hombe hehla ka ntlawa wa tihosi ti nga patsene. I lwele vaIzrayeli, a va vhuna ku teka cipandze ca hombe ca Tiko gi Tsumbisilweko. (Jox. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Jehovha i kombisile hi kuphindaphinda lezvaku hi yena wa Hombe ku Hundza Vontlhe! A cikhati leci Hosi Nebhukadnezare wa Bhabhuloni a nga ti dzundza ‘hi ntamu wakwe wa hombe, ni wuakelo ga wuhosi gakwe, ni wukulu gakwe’, wutshan’wini ga ku ti koramisa a dzundza Jehovha, Nungungulu i no mu hlanyisa. Laha Nebhukadnezare makunu a nga hanya, i no dhumisa Jehovha, ‘Loyi a Hundzeleleko Kutlakuka,’ a tlhela a vhumela ku a wuhosi gakwe ni “kufuma kakwe ka simasima.” I no engeta, aku: ‘A nga kona a nga tsandzekisako a canja gakwe.’ (Dan. 4:30, 33-35) A mutsali wa tisimu i wulile lezvi: ‘Gi katekile a tiko legi Jehovha a nga Nungungulu wa gona, ni vanhu lava a va hlawulileko a kuva tshomba yakwe.’ (Lis. 33:12) Hakunene hi na ni cigelo co zwala ca ku simama hi tsumbeka ka Jehovha! w22.10 15-16 ¶¶13-15

A zviphrofeto zvo tala zva Bhibhiliya lezvi zvi tatisekileko zva tiyisa a kutsumba ka hina ka ku a zvitsumbiso zva Nungungulu zva cikhatini ci tako zvi ta tatiseka. Hi ti zwisa a ku khwatsi hi lezvi a mutsali wa tisimu a nga ti zwisa zvona, loyi a nga khongela ka Jehovha, aku: ‘A muhefemulo wa mina wu navelisisa nguvhu a kuhanyisa ka wena, ndzi tsumba a gezu ga wena.’ (Lis. 119:81) Lomu ka Bhibhiliya, hi wunene Jehovha i hi byela lezvaku hi “tsumba a masiku ma ha tako”. (Jer. 29:11) A kutsumba loku hi nga nako ka cikhatini ci tako a kuyi hi lezvi a vanhu va ti karatisako zvona, kanilezvi kuya hi lezvi Jehovha a zvi tsumbisileko. Ngha hi simama ku engetela lezvi hi yi tsumbisako zvona a Mhaka ya Nungungulu hi kuva vagondzi va vanene va zviphrofeto zva Bhibhiliya. A cigelo co engeteleka ci hi mahako hi tsumba Bhibhiliya hi ku ga vhuna vanhu vo tala loku va landzela a wusungukati ga gona. (Lis. 119:66, 138) Hi cikombiso, lava va nga hi kusuhani ni ku tlhatlha wukati zvezvi va bohene nguvhu niku va tsakile. A vana vabye va ti buza hi ku wundliwa ka ngango wa lirandzo wa maKristu, laha va ti zwako na va hlayisekile va tlhela va randziwa.— Efe. 5:22-29. w23.01 5 ¶¶12-13

Ehleketa hi lezvi a kutatiseka ka zvitsumbiso zvi nga lomu ka Mhaka ya Nungungulu zvi ku vhunisako zvona wena wutsumbu. Hi cikombiso, Jesu i tsumbisile lezvaku a Papayi wakwe i ta hi nyika lezvi zvi lavekako kasi hi hanya. (Mat. 6:32, 33) Jesu i tlhelile a hi tiyisekisa lezvaku Jehovha i ta hi nyika a moya wakwe wo basa loku hi mu kombela. (Luka 11:13) Jehovha wa hi nyika lezvi a tsumbisileko. U nga tlhela u ehleketa hi zvin’wani zvitsumbiso lezvi Jehovha a zvi tatisako ka wena wutsumbu. Hi cikombiso, i tsumbisa ku ku tsetselela, ku ku chavelela ni ku ku nyika zvakuga zva moya. (Mat. 6:14; 24:45; 2 Kor. 1:3) Loku u ehleketa hi lezvi Nungungulu a ku maheleko, u ta tiyisa a kutsumba ka wena ka lezvi a to ku mahela cikhatini ci tako. Ha tiyiseka lezvaku Jehovha i ta maha lezvi a nga tsumbisa. A mutsali wa tisimu i wa wula lisine futsi loku aku: ‘I katekile loyi . . . a tsumbako Jehovha, . . . loyi a tsumbekako kala kupindzuka.’ — Lis. 146:5, 6. w22.10 27 ¶15; 28 ¶17

Xana a ciphrofeto ca ku vhuxetiwa ka wukhozeli go basa ca tira ka hina nyamutlha? Ina! Hi ndlela muni? Kusukela hi 1919 Nguveni ya Hina, a timiliyoni ta vanhu ta tlhatlhisiwa wukhumbini ga Bhabhuloni wa Hombe, ku nga wukhongeli gontlhe ga mawunwa. Va rangelwa va yisiwa ka wutshamu ga ginene nguvhu ga ku hundza Tiko gi Tsumbisilweko ga Izrayeli. Va yisiwa ka paradhesi ga moya. (Isa. 51:3; 66:8) Kusukela hi 1919 Nguveni ya Hina, a vatotilweko va hanya paradhesini ga moya. Hi kufamba ka cikhati, lava va nga ni kutsumba ka ku hanya laha misaveni, ku nga lava va “tiyivhu tin’wani”, vonawu va nghena tikweni legi ga moya va ti buza hi makatekwa yo tala ya Jehovha. (Joh. 10:16; Isa. 25:6; 65:13) A paradhesi ga moya legi va hanyako ka gona gi kona misaveni yontlhe. Makunu, kani hi hanya kwihi, hi nga nghena ka paradhesi ga moya loku hi seketela wukhozeli ga lisine hi kuhiseka. w22.11 11-12 ¶¶12-15

Zva ku karatela a ku zwisisa lezvaku Jehovha i ‘Nungungulu wa pindzukelwa’? (Isa. 40:28) Lezvo a zvi hlamalisi. Elihu i wulile lezvi xungetano hi Nungungulu: ‘A ntsengo wa malembe yakwe a wu na ku hlayiwa [wu hundza kupimisisa ka hina].’ (Joba 36:26) Kanilezvi a ku kala ku zwisisa nchumu wo kari a zvi wuli ku a hi lisine. Hi cikombiso, hambu lezvi kuzvilava hi kalako hi nga zvi zwisisi hi kumbhelela lezvi a kuwonekela ku tirisako zvona, a ku lezvo zvi wula ku a ku na kuwonekela? Ne ni kutsongwani! Hi kufanana, hina vanhu kuzvilava hi nga ta tshuka hi zvi zwisisa hi kumbhelela a ku hi ndlela muni contlhe cikhati Jehovha a nga kona niku hi ndlela muni contlhe cikhati a tova kona. Kanilezvi lezvo a zvi wuli ku Nungungulu a nga hanyi kala kupindzuka. A Muvangi a nga gumelwi ka lezvi hi zvi zwisisako kutani ka lezvi hi kalako hi nga zvi zwisisi. (Rom. 11:33-36) Jehovha i vile kona wuakweni gontlhe na ku nga seva ni nchumu, a ku patsa ni zvibuka zvontlhe zva kuwonekela zvo kota gambo. Ina, Jehovha i vile kona mahlweni ka ku a “tshambulutile tilo”.— Jer. 51:15. w22.12 2-3 ¶¶3-4

Ka zvikhati zvin’wani ha tshuka hi kombeliwa ku maha mukhongelo mahlweni ka van’wani. Hi cikombiso, a makabye wo kari a fambisako a cigondzo ca Bhibhiliya a nga kombela a makabye loyi va fambisako zvin’we kasi a maha mukhongelo. Kuzvilava a makabye loye a kombeliwako a nga ci tivi khwatsi a cigondzani leco, hikwalaho a nga hlawula ku maha mukhongelo wo gumesa. Hi ndlela leyo, zvi ta mu olovela ku zwananisa mukhongelo wakwe ni zvilaveko zva cigondzani leco. A makabye wo kari a nga kombeliwa ku maha mukhongelo ka mutlhangano wa ntiro wa kuchumayela kutani ka mutlhangano wa bandla. A vamakabye lavo va nga ni thomo lego a va faneli ku rivakelwa a kungo ga mutlhangano. A mukhongelo a wu faneli ku tirisiwa kasi ku nyika wusungukati a bandla kutani ku maha zvitiviso. Ka mitlhangano yo tala ya bandla, kova ni 5 minuto basi kasi ku yimbelela ni ku maha mukhongelo, hikwalaho a makabye loyi a mahako mukhongelo a nga faneli “ku wulawula nguvhu”, nguvhunguvhu kusanguleni ka mutlhangano. — Mat. 6:7. w22.07 24 ¶¶17-18

Jesu i phrofetile lezvaku masikwini yo gumesa ku wa tava ni mitungu, kutani mababyi ma hangalakako nguvhu, “ka matshamu yo hambanahambana.” (Luka 21:11) A ku tiva lezvo zvi nga hi nyikisa kuyini kurula? A hi hlamali loku ku tshuka ku humelela ntungu. Hi tekela ku zvi wona ku ko maheka zvalezvi Jesu a nga wula. Hikwalaho, hi na ni cigelo ca ku ingisa wusungukati legi Jesu a nga nyika lava va hanyako masikwini yo gumesa, gaku: “Mu nga dzuki.” Handle ko kanakana loku ku humelela ntungu zvi kona zvi to boha ku hi cica ka lezvi hi mahako siku ni siku; kanilezvi u nga vhumeli ku zvi ku tsandzekisa ku ti mahela cigondzo ca wena wutsumbu kutani ku wona mitlhangano. A matshango ma nga lomu ka mabhuku ya hina ni tivhidhio ma ta ku vhuna ku wona lezvaku ku na ni vamakabye va simamako ku tsumbeka na va kumana ni zvikarato zvo fana ni lezvi zva wena. w22.12 17 ¶4, ¶6

Jakobe i wa zvi kombisa khwatsi lezvaku i wa mu randza nguvhu a n’wana wakwe, Josefa. (Gen. 37:3, 4) Hi kota ya lezvo, a vana va Jakobe, lava va tinhondzo, va nova ni ciluse hi makabye wabye. Laha va nga vhululekelwa hi mole, va no xavisa Josefa ka ntlawa wa vaxavisi wa vaMedhiyani. A vaxavisi lavo, va no teka Josefa va famba naye tikilometro to tala va ya naye Gibhite, lomu a nga tlhela a ya xavisiwa kambe — ka khati legi ka Potifare, a nduna ya vaghadhi va Faro. Hi nga wona lezvi a wutomi ga Josefa gi nga cicisa zvona hi kuhatlisa, a ku suka ka kuva n’wana a randziwako nguvhu hi papayi wakwe a yava khumbi ya Faro, a muGibhite! (Gen. 39:1) Ka zvikhati zvin’wani hi kumana ni zvikarato lezvi zvi “tolovelekileko ka vanhu”, ku nga zvikarato lezvi a vanhu vontlhe va kumanako nazvo. (1 Kor. 10:13) Ka zvikhati zvin’wani, hi nga tshuka hi xaniseka ntsena hi kota ya lezvi hi nga vapizani va Jesu. Hi cikombiso, kuzvilava hi nga tseketselwa, hi vhukelwa hambu hi ku xanisiwa hi kota ya kukholwa ka hina. (2 Tim. 3:12) Kani cikarato muni hi kumanako naco, Jehovha a nga hi vhuna ku zvi hi fambela khwatsi. w23.01 14-15 ¶¶3-4

Ka zvikhati zvin’wani, hi nga zvi wonisa ku khwatsi i chukwana hi tshinelela makabye wokari a hi khunguvanyisileko. Hambulezvo, i chukwana hi ranga hi ku ti wutisa lezvi: ‘Ndza zvi zwisisa khwatsi lezvi zvi mahekileko?’ (Mav. 18:13) ‘A nga no phazama?’ (Mutsh. 7:20) ‘Kona mina a ndzi se maha zvo fana ni lezvi a nga maha?’ (Mutsh. 7:21, 22) ‘Loku ndzi mu lava hi bhula, a cikarato leci ci nga ta bindza ku hundza lezvi ci nga zvona ke?’ Loku hi ti nyika cikhati ca ku ehleketa hi zviwutiso lezvi, a lirandzo la hina hi makabye loye li nga tshuka li hi kuca ku hi zvi mita ni mari. A mun’we ni mun’wani wa hina i kombisa lezvaku muKristu wa lisine hi ku kombisa lirandzo ka vamakabye, hambu loku va hi mahele zva hava. Loku hi maha lezvo, hi nga vhuna van’wani a ku tiva wukhongeli ga lisine, va tlhela va ti patsa na hina hi khozela Jehovha. A hi ti yimiseleni ku simama hi kombisa lirandzo leli li tivekisako a maKristu ya lisine. w23.03 31 ¶¶18-19

A Bhibhiliya gi hi vhuna ku zwisisa lezvaku a tshamela ga tshinya ga Jehovha, lirandzo. Kota lezvi Jehovha a hi randzako, a nga chusangi ku ku tsaliwa zvilo zvo tala ku hundza lezvi hi nga wa ta zvi kota ku zvi zwisisa. (Joh. 21:25) Jehovha kambe i kombisa ku wa hi randza hi ku hi gondzisa hi ndlela yi hi nyikako wudzundzo. Lomu ka Bhibhiliya, a nga hi nyikangi lista ya lezvi hi faneleko ku maha ni lezvi hi nga faneliko — ni cihi wutomini ga hina a hi vekela nayo — a ku khwatsi hi loku hi nga pimisi. Kanilezvi, i tirisa matimu ya vanhu va kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya, zviphrofeto zva gona zvo khumba mbilu, ni wusungukati ga gona ga gi nene kasi ku hi vhuna ku maha zviboho zva zvinene. Lezvo zvi maha ku a Mhaka yakwe yi hi kuca ku hi mu randza hi tlhela hi mu ingisa hi kuzvirandza. A Bhibhiliya gi komba ku Jehovha wa khatala nguvhu hi hina. Hi ndlela muni? A Mhaka yakwe yi tele hi matimu ma khumbako a kutizwa ka vanhu. Hi nga zwisisa lezvi a vanhu lava a Bhibhiliya gi wulawulako hi vona va ti zwisileko zvona hakuva vonawu va wa hi vanhu vo “fana na hina”. (Jak. 5:17) A ca hombe ka zvontlhe, loku hi ehleketa hi lezvi Jehovha a nga va khomisa zvona a vanhu vo fana na hina, hi ta zvi kota ku zwisisa khwatsi lezvaku “Jehovha i na ni tipswalo ta hombe ni wuxinji.” — Jak. 5:11. w23.02 6 ¶¶13-15

A bhuku go gumesa ga Bhibhiliya gi sangula hi magezu lawa: “Kuvhululelwa ka Jesu Kristu, loku a nga nyikiwa hi Nungungulu lezvaku a tivisa a malandza yakwe lezvi zvi to maheka zvalezvanyana.” (Kuv. 1:1) A ho kutsaka hi lezvi zvi mahekako nyamutlha lomu tikweni ni ku tiva lezvi zvi tatisisako zvona a zviphrofeto zva Bhibhiliya. Kuzvilava ha zvi xuva nguvhu kambe a ku bhula hi zvilo lezvo ni van’wani. Hambulezvo, a cikhati hi wulawulako hi zviphrofeto zva Bhibhiliya, hi fanele ku potsa ku wula zvo hundza lezvi zvi nga wuliwa. Hikuyini? Hakuva a hi lavi a ku wula ni cihi ci nga wa ta wonha kuzwanana ka hina lomu bandleni. Hi cikombiso, kuzvilava hazwa tihosi ta tiko na ti wulawula hi lezvi ti to lulamisisa zvona a gujeguje yo kari ni ku neha kurula ni kutshamiseka. Wutshan’wini ga ku hundzeleta hiku a magezu lawo ma tatisa ciphrofeto ci nga ka 1 Va Le Tesalonika 5:3, hi fanele ku tiva tlhamuselo wo gumesa wu humesilweko. Loku a mitlhamuselo ya hina hi yi seketela ka lezvi zvi wulilweko hi hlengeletano ya Jehovha, hi ta vhuna bandla lezvaku gi simama gi zwanana “kupimiseni ni maalakanyweni.” — 1 Kor. 1:10; 4:6. w23.02 16 ¶¶4-5

Hikuyini u randzako Jesu Kristu? Jesu wa randza lisine, ni kutikoramisa ni kululama. Loku ku hi ku wa li randza lisine ni kululama, zvi laha kubaseni ku wa mu randza Jesu kambe. Ehleketa hi lezvi Jesu a nga tiyisa zvona a yimela lisine ni kululama. (Joh. 18:37) Hambulezvo, Jesu i zvi kombisile kuyini ku i wa randza kutikoramisa? Jesu i vhuvhumisile kutikoramisa hi cikombiso cakwe. Hi cikombiso, i wa nga tshuki a ti nyika wudzundzo, kanilezvi i wa nyika a wudzundzo gontlhe a papayi wakwe. (Mar. 10:17, 18; Joh. 5:19) U ti zwisa kuyini hi ku wona a kutikoramisa loko? Handle ko kanakana zva ku kuca ku randza N’wana wa Nungungulu ni ku mu landzela. Hikuyini Jesu a ti koramisako? Hi ku wa randza ni ku pimanyisa a Papayi wakwe, loyi a ti koramisako. (Lis. 18:35; Mah. 1:3) Xana lezvo a zvi ku tshineti ka Jesu, loyi a pimanyisako hi ku mbhelela a matshamela ya Jehovha? w23.03 3-4 ¶¶6-7

A Bhibhiliya gi wulawula hi mitlawa yimbiri ya vanhu va to vhuxiwa na va rindzela ku hanya kala kupindzuka laha misaveni, ku nga “lava vo lulama ni lava vo kala ku lulama”. “Lava vo lulama” hi lava va tsumbekileko va tirela Jehovha a cikhati leci va nga ha hanya. “Lava vo kala ku lulama” a va mu tirelangi Jehovha. A ku lezvi a mitlawa leyi ya yimbiri yi to vhuxiwa, hi nga wula lezvaku a mavito yabye ma tsalilwe bhukwini ga wutomi ke? A mavito ya “lava vo lulama” ma tsalilwe bhukwini ga wutomi na va nga sefa. Makunu, a ku a mavito yabye ma vhinyilwe a cikhati leci va ngafa? Ahihi, hakuva va ha “hanya” maalakanyweni ya Jehovha. Jehovha “a hi Nungungulu wa vafileko, kanilezvi wa vahanyako, hakuva ka yena vontlhe va hanya”. (Luka 20:38) Lezvo zvi wula ku a cikhati leci a valulamileko va to vhuxiwa laha misaveni a mavito yabye ma tava ma tsalilwe bhukwini ga wutomi, hambu lezvi ma to ngha ma tsalilwe hi lapi, hi ndlela yo fananisa. — Luka 14:14. w22.09 16 ¶¶9-10

Jehovha i wa lava ku a vanhu vo sangula va ti buza hi zvivangwa zvakwe. A cikhati leci a nga vanga Adhamu, i no mu nyika paradhise go saseka nguvhu kasi a ti buza hi gona a tlhela a mu nyika ntiro wa ku a rima a kulisa paradhise lego. (Gen. 2:8, 9) Hi nga alakanyela lezvi Adhamu a nga tsakisa zvona laha a nga kari a wona timbewu na ti mila, ni zvitsangi na zvi baleka. Adhamu i wa hi ni thomo ga hombe nguvhu, ga ku hlayisa a jardhim ya Edheni. Jehovha i tlhelile a byela Adhamu lezvaku a zvi chula mavito a zvihari. (Gen. 2:19, 20) Phela loku Jehovha i wa no zvi lava na a zvi chulile hi yece. Kanilezvi, i tekile ntiro lowo a nyika Adhamu. Handle ko kanakana, Adhamu i rangile hi ku hlola khwatsi a cihari cin’we ni cin’wani — a cuwuka tshamela ga cona ni lezvi ci zvi mahamahako — hi kona a nga ci chula vito. A zvi kanakanisi lezvaku Adhamu i tsakile nguvhu hi ntiro lowo niku wu mu nyikile thomo ga ku a engetela ku gi bonga a wutlhari ga Papayi wakwe ni ku wona kusaseka ni kutsakisa ka zvilo lezvi a zvi vangileko. w23.03 15 ¶3

Kota lezvi a mufumo lowu wu yimelwako hi mikondzo ya cifananiso ca hombe, a Anglo-América hi wona mufumo wo gumesa wa misava yontlhe wu phrofetilweko lomu ka Bhibhiliya. (Dan. 2:31-33) Wu nga ta landzelwa hi mufumo wun’wani wa politika. Kanilezvi, wu ta lovisiwa hi citshuketi yimpini ya Armagedhoni a cikhati leci a Mufumo wa Nungungulu wu to wu sila zvin’we ni mifumo yontlhe leyi yin’wani ya vanhu. (Kuv. 16:13, 14, 16; 19:19, 20) A ciphrofeto leci ci hi vhunisa kuyini? A ciphrofeto ca Dhaniyeli ci hi nyika citiyisekiso co engeteleka ca lezvaku hi hanya cikhatini ca magumo. Ka cipimo ca 2500 wa malembe ma hundzileko, Dhaniyeli i phrofetile lezvaku andzhako ka mufumo wa Bhabhuloni, ku wa ta humelela yin’wani mifumo ya misava yontlhe ya mune yi nga wa ta khumba nguvhu a vanhu va Nungungulu. A ku hundza lezvo, i kombile kambe lezvaku a Mufumo wa Misava Yontlhe wa Anglo-América wu wa tava wona wo gumesa. Lezvo zva hi chavelela zvi tlhela zvi hi nyika kutsumba ka lezvaku zvezvanyana a Mufumo wa Nungungulu wu ta lovisa mifumo yontlhe ya vanhu wu sala wu fuma misava yontlhe. w22.07 4 ¶9; 5 ¶¶11-12