Dezembro

A ku hakunene a wanuna loye wa muEtiyopiya i wa longile a ku bhabhatiswa? Wona lezvi: A wanuna wa muEtiyopiya “i wa yile Jerusalema a ya khozela”. (Miti. 8:27) Hikwalaho, zvi wonekisa ku khwatsi i wa hundzulukile a vhumela wukhozeli ga ciJudha. A zvi kanakanisi lezvaku i wa gondzile xungetano hi Jehovha lomu ka mitsalo yo basa ya Mabhuku ya ciHebheru. Hambulezvo i wa ha zvi lava nguvhu ku gondza zvin’wani. A cikhati leci Filipu a nga mu kuma i wo lera bhuku go songiwa gi tsalilweko hi Isaya. (Miti. 8:28) I wa lava ku simama a gondza zvin’wani. I no bandza pfhuka wa ku sukela Etiyopiya kala tempeleni Jerusalema kasi a ya khozela Jehovha. A wanuna loye wa muEtiyopiya i gondzile zvilo zva lisima ka Filipu. A cin’we ca zvilo lezvo ku Jesu i wa hi yena Mesiya. (Miti. 8:34, 35) A lirandzo lakwe hi Jehovha ni N’wana wakwe li no kula. I no kuceka ku maha ciboho ci cicileko a wutomi gakwe ca ku a bhabhatiswa kota mulandzeli wa Jesu Kristu. Filipu i no wona lezvaku a wanuna loye i wa longile, hikwalaho i no mu bhabhatisa. w23.03 8-9 ¶¶3-6

A zvi nge koteki a ku hi tsakisa Jehovha na hi hemba. (Mav. 6:16, 17) Hambu lezvi a votala nyamutlha va wonako ku hemba na zvi hi zvilo zvi nga bihangiko, hina a hi hembi hakuva Jehovha i wula lezvaku zvi bihile. (Lis. 15:1, 2) Hi lisine, ha potsa ku hemba hi tlhela hi potsa kambe ku maha a van’wani va alakanya ku a zvilo zvo kari lisine, kuveni a hi lisine. Ahandle ka lezvo, hi fanele ku potsa mahlevo. (Mav. 25:23; 2 Tes. 3:11) Loku u wona lezvaku a mabhulo yo kari ma cica ma maha mahlevo, zama ku wula zvilo zvi to mu maha mu huma ka bhulo lego, mu bhula hi zvin’wani zva zvinene. Na haha hanya tikweni legi a kutala ka vanhu va wulawulako zvilo zva hava, hi fanele ku kulula hi n’watseka kasi hi tiyiseka ku lezvi hi wulawulisako zvona zva mu tsakisa Jehovha ke. Jehovha i ta katekisa kutikarata ka hina ka ku zama ku wulawula khwatsi kuchumayeleni, mitlhanganweni ya bandla ni ka mabhulo ya hina ya siku ni siku. Laha Jehovha a to lovisa tiko legi go biha, zvi ta hi olovela a ku mu dzundza hi mawulawulela ya hina. — Jud. 15. w22.04 9 ¶¶18-20

Loku hi ehleketa hi lezvi Jehovha na Jesu va hi randzisako zvona zvi hi kuca ku hinawu hi va randza. (1 Joh. 4:10) Hi va randza nguvhu laha hi alakanyako lezvaku Jesu i fele a mun’we ni mun’wani wa hina. Mupostoli Pawule i wa zvi tiva lezvo niku i wulile lezvi a nga bongisa zvona a cikhati leci a nga tsalela va le Galatiya, aku: ‘A N’wana wa Nungungulu, . . . a ndzi randzile aza a ti nyikela hi kota ya mina.’ (Gal. 2:20) Hi ku tirisa a hakhelo ya kutlhatlhisa, Jehovha i ku kokile u tshinela kakwe kasi u tava munghana wakwe. (Joh. 6:44) A zvi ku tsakisi a ku tiva lezvaku Jehovha i wonile nchumu wa wunene ka wena a tlhela a hakhela ntsengo wa hombe nguvhu kasi zvi koteka ku uva munghana wakwe? A zvi engeteli a lirandzo la wena hi Jehovha na Jesu? Hi maha khwatsi hi ku ti wutisa ku: ‘Zvini lezvi a lirandzo lelo li ndzi kucako ku maha?’ A lirandzo la hina hi Nungungulu na Kristu li hi kuca ku randza van’wani. — 2 Kor. 5:14, 15; 6:1, 2. w23.01 28 ¶¶6-7

A Bhibhiliya i feramenta ya lisima nguvhu leyi Jehovha a yi tirisako kasi ku vhuna a vanhu vakwe ku va ‘mu tirela hi mbilu yin’we’. Jehovha i na ni zvipandze zvokari zva Mitsalo zvi tsalilweko hi ndlela ya ku zvi nga zvisisiwa ntsena hi vanhu va ku ti koramisa. (Luka 10:21) Matshan’wini wontlhe, a vanhu va lera Bhibhiliya. Kanilezvi ntsena vanhu va ku ti koramisa hi kumbhelela hi vona va gi zwisisako va tlhela va hanya hi lezvi gi zvi wulako. (2 Kor. 3:15, 16) Hi gondza a wutlhari ga Jehovha lomu ka Bhibhiliya. Jehovha a nga tirisi Mitsalo kasi ku hi gondzisa kota ntlawa basi, kanilezvi i tlhela a yi tirisa kasi ku hi gondzisa ni ku hi chavelela hi mun’we mun’we. A cikhati hi lerako a Mhaka ya Jehovha, hi nga wona lezvaku wa khatala hi mun’we ni mun’wani wa hina. (Isa. 30:21) Kota malandza ya Jehovha, ha tshuka hi kumana ni zvikarato, hi tsutsumela ka Mitsalo hi ya lera vhesi zvi wonekisako ku khwatsi gi tsalelwe hina! Wena a zvi se ku humelela ke? Kunene a Bhibhiliya ga khumba timbilu ta vanhu va talela ga cima. Zvi kotekisa kuyini ku giva ni mahungu ma yelanako khwatsi ni ciyimo ca wena? Lezvo zvi koteka ntsena hi ku a N’winyi wa gona hi yena a nga ni wutlhari ga hombe wuakweni gontlhe. — 2 Tim. 3:16, 17. w23.02 4-5 ¶¶8-10

Kota lezvi hi nga maKristu ya lisine, ha mu randza nguvhu Jehovha. Hikwalaho, hi ti karatela ku mu mahela zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina. Kanilezvi, kasi hi mu mahela zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina zvi lava ku hi ti vekela mixuvo. Yi ngava yo kota ku hlakulela matshamela ya wuKristu, ku gondza wutlhari giswa ni ku hlota tindlela ta ku vhuna van’wani. Hikuyini hi faneleko ku ti karatela ku simama hi kula hi tlhelo ga moya? A ca hombe ka zvontlhe, hiku hi lava ku tsakisa Jehovha — a Papayi wa hina wa lirandzo wa le tilweni. Jehovha wa tsaka loku a wona lezvaku ha tirisa a wutlhari ga hina ni ntamu wa hina kasi ku maha zvotala ntirweni wakwe. A cin’wani kambe, loku hi ti karatela ku kula hi tlhelo ga moya, hi ta zvi kota ku vhuna a vamakabye va hina. (1 Tes. 4:9, 10) Hambu loku hi hi ni malembe yo tala lisineni hontlheni hi nga simama ku kula hi tlhelo ga moya. w22.04 22 ¶¶1-2

Zvezvanyana a mifumo ya politika ya tiko legi yi ta vhukela a Bhabhuloni wa Hombe, ku nga wukhongeli gontlhe ga mawunwa. Lezvo zvi tava kusangula ka kuxaniseka ka hombe. Kanilezvi a ku lezvo zvi ta maha ku a vanhu va kutala va sangula ku khozela Jehovha? Ahihi. A ku hambana ni lezvo, Kuvhululelwa cipimo 6 i komba lezvaku cikhatini leco co bindza, a vanhu lava va nga tireliko Jehovha va ta hlota wuponelo ka mifumo ya politika ni ka tihlengeletano ta mabhindzu ta tiko legi, leti ti fananisiwako ni zvitsunga. Kota lezvi a vanhu lavo va to kala va nga seketeli a Mufumo wa Nungungulu, Jehovha i ta va wona kota lava va mu vhukelako. (Luka 11:23; Kuv. 6:15-17) Cikhatini leco co bindza ca kuxaniseka ka hombe, a malandza ya Jehovha hi wona woce ma to hambana ni van’wani laha misaveni. Va ta simama kuva vona voce va tirelako Jehovha Nungungulu ni ku ala ku seketela “civandza”. — Kuv. 13:14-17. w22.05 16-17 ¶¶8-9

A ‘mahungu ya manene ya Mufumo’ a hi wona woce ma faneleko ku huwelelwa hi vanhu va Nungungulu. (Mat. 24:14) Va fanele ku seketela a ntiro wa tingilozi leti ti tlhamuselwako ka Kuvhululelwa cipimo 8 kala 10. A tingilozi leto ti huwelela a makhombo yo landzelana ma to wela lava va alako a Mufumo wa Nungungulu. Hikwalaho, a Vakustumunyu va Jehovha va huwelela a mahungu ya kulamula ma fanako ni “maralala ni ndzilo” ma kombako a kulamula ka Nungungulu ka zvipandze zvo hambanahambana zva tiko legi go biha ga Sathani. (Kuv. 8:7, 13) A vanhu va fanele ku tiva lezvaku a kugumesa ku laha kusuhani kasi va cica zva hombe wutomini gabye lezvaku va pona sikwini ga zanga ya Jehovha. (Zef. 2:2, 3) Kanilezvi a mahungu lawa a ma tolovelekangi. Hikwalaho, kasi hi ma huwelela zvi lava ku hi tiya hlanha. Cikhatini ca kuxaniseka ka hombe, a mahungu ya kulamula ko gumesa ma ta bindza nguvhu. — Kuv. 16:21. w22.05 7 ¶¶18-19

Hi nga alakanyela sati ni nuna va nga maKristu va lavako kuva vapswali. Ka malembe wontlhe ma hundzileko, zva koteka ku ngha va zwile tikanelo to tala ti nga wulawula hi ku wundla vana. Kanilezvi zvezvi, a wusungukati ga tikanelo leto ga lisima nguvhu ka vona. Hakuva makunu va lava kuva ni n’wana loyi zvi lavako ku va mu wundla. Hi nga wona a wutihlamuleli lego ga hombe! Hi lisine, a zviyimo zviswa zvi nga cica lezvi hi ma wonisako zvona a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya hi ma tivako khwatsi. Hi cigelo leco a vakhozeli va Jehovha va lerako Mitsalo va tlhela va ehleketa hi yona ‘masiku wontlhe ya kuhanya kabye’, a ku fana ni lezvi a tihosi ta ka Izrayeli ti nga byelilwe ku maha. (Deut. 17:19) Vapswali, mu na ni lungelo ga hombe nguvhu ka wontlhe lawa a muKristu a nga vako nawo, ku nga ku gondzisa a vana va n’wina xungetano hi Jehovha. Kanilezvi mu fanele ku maha zvo hundza ku va byela mahungu xungetano hi Nungungulu wa hina. Zvi lava lezvaku mu va vhuna a ku va mu randza nguvhu Jehovha. w22.05 26 ¶¶2-3

A ku ti sola basi hi kota ya mahanyela ya hina kutani ciwonho leci hi ci mahileko, a zvi eneli. Hi fanele ku tlhela hi longa ku maha cokari. A kuhundzuluka i nchumu wun’wani wa lisima lowu Jehovha a wu hlolako a cikhati leci a bohako ku i ta tsetselela wokari ke. A kuhundzuluka zvi wula ku jika. Hi magezu man’wani, a munhu i fanele ku cica hi ku tsika ndlela yakwe ya hava a hlota ndlela ya Jehovha. (Isa. 55:7) A munhu i fanele ku cica maalakanyo yakwe kasi a rangelwa hi maalakanyo ya Jehovha. (Rom. 12:2; Efe. 4:23) I fanele ku ti yimisela ku tsika a ndlela yakwe yo biha leyi a nga ehleketa hi yona a kale ni leyi a nga maha hi yona zvilo. (Kol. 3:7-9) Hi lisine, kukholwa ka hina ka muphahlo wa Kristu ku nyikako ciseketelo ca lisine ca ku Jehovha a hi tsetselela ni ku hi basisa ka ciwonho ca hina. Jehovha i ta hi tsetselela na zvi seketelwa ka muphahlo lowo laha a wonako lezvaku ha ti karatela ku cica mahanyela ya hina. — 1 Joh. 1:7. w22.06 6 ¶¶16-17

Kusukela loku Adhamu na Evha va hluwukele Jehovha, a vanhu va vangelana zvikarato. (Mutsh. 8:9) Hi cikombiso, a vanhu va tirisa wuhosi gabye kasi ku maha zvilo zvahava, a zvigevenga zvi maha tihanyi, a zvigondzani zva wukhuxu zvi rukatela zvi tlhela zvi dzukisela zvigondzani-kuloni niku a vanhu vo kari va khoma hambu hi mingango yabye hi ndlela ya hava. Hikwalaho, a zvi hlamalisi lezvi a vanhu va chavanako. Sathani i zamisa kuyini ku londzowota a kuchava loku hi nga nako ka ku chava vanhu? Sathani i tirisa kuchava vanhu kasi ku zama ku hi tsikisa kuchumayela ni ku maha mitiro yin’wani leyi Jehovha a nge hi fanele ku maha. Na yi kucetelwa hi Sathani, a mifumo yi betela a ntiro wa hina wa kuchumayela yi tlhela yi hi xanisa. (Luka 21:12) Tikweni legi ga Sathani, a vanhu vo tala va xwanya mahungu ya mawunwa yo biha nguvhu xungetano hi Vakustumunyu va Jehovha. Lava va kholwako mawunwa lawo kuzvilava va nga tshuka va hi poyilela hambu hi ku hi vhukela futsi. (Mat. 10:36) Xana a tipulani leto ta Sathani ta hi hlamalisa? Ne ni kutsongwani. I sina a ti tirisile ka zana ga malembe go sangula. — Miti. 5:27, 28, 40. w22.06 16 ¶¶10-11

Hi vamani va tova cikari ka “vanyingi” lava va to kokelwa kululameni? Hi lava va to vhuxiwa hi ka vafileko, ni lava va to pona Armagedhoni ni vanana lava kuzvilava va to pswaliwa misaveni yiswa. Kumbheleni ka 1000 wa malembe, vontlhe va to ngha va hanya laha misaveni va tava vo mbhelela. Hi fanele ku alakanya lezvaku a kuva vanhu vo mbhelela a zvi wuli ku kuma wutomi ga pindzukelwa. Alakanya Adhamu na Evha. Va wa hi vanhu vo mbhelela kanilezvi kasi va kuma wutomi ga pindzukelwa va wa fanele ku ranga hi ku kombisa lezvaku va mu ingisa Jehovha Nungungulu. Hambulezvo, a ya hava hi ku a va mu ingisangi. (Rom. 5:12) Kota lezvi vontlhe va tova vanhu vo mbhelela kumbheleni ka 1000 wa malembe, xana a vanhu lavo vo mbhelela va ta seketela a kufuma ka Jehovha kala kupindzuka? Kutani a vokari va ta fana na Adhamu na Evha, lava hambu lezvi va nga hi vanhu vo mbhelela va nga kala kutsumbeka? Zvi ta lava ku a vanhu lavo vo mbhelela va hlamula zviwutiso lezvi. w22.09 22-23 ¶¶12-14

Loku u wona ciyimo ca tiko nyamutlha, zva ku karatela a ku simama uva ni mawonela ma nene? A zviro zva mingango a zva ha randzani a ku fana ni kale. A vanhu laha va yileko vaya va engetela a kuva ni tihanyi, ku ti randza wutsumbu ni kuva ni xapi. A vanhu vo tala zva va karatela a ku tsumba vafumeli. Kanilezvi a zviyimo zvalezvi zva zvin’we zvi nga ku nyika kutsumba. Hikuyini? Hakuva a vanhu va maha zvalezvi zvi nga sina zvi phrofetilwe ka ciphrofeto co hlamalisa xungetano hi ‘masiku yo gumesa’. (2 Tim. 3:1-5) A kutatiseka ka ciphrofeto leci, ka ku a ku na munhu wo tsumbeka a nga ku kanetako, ku komba lezvaku Kristu Jesu i sangulile ku fuma kota Hosi ya Mufumo wa Nungungulu. Kanilezvi, leci cova cin’we ca zviphrofeto zvo tala xungetano hi Mufumo. A zviphrofeto lezvo zva yelana khwatsi a ku khwatsi tipesa ta quebra-cabeça kasi ku hi vhuna ku wona a cikhati leci hi hanyako ka cona laha ka gráfico ga zvimaho zva Jehovha. w22.07 2 ¶¶1-2

Ndzeni ka ntungu wa COVID-19 hi kumile wurangeli go dlunyateka xungetano hi lezvi hi nga mahisako zvona mitlhangano ya bandla ni ntiro wa kuchumayela. Hi no tekela ku sangula ku maha mitlhangano ya bandla, mitlhangano ya cipandze ni migotsovanyano hi ku tirisa Internet. Hi tlhela hi sangula ku chumayela nguvhu hi telefone ni mapapilo. Jehovha i katekisile a kutikarata ka hina. A maravi yo tala ma bikile ntsengo wo engeteleka wa vahuweleli. Hi lisine, a votala va kumile matshango yo tiyisa nguvhu ndzeni ka cikhati leco. A vokari kuzvilava va ti zwisa ku khwatsi a hlengeletano yi wa nyika a zvileletelo zvo hundzeleta xungetano hi ntungu. Kanilezvi hi kuphindaphinda zvi wonekile lezvaku a zvileletelo lezvo zvi wa hi zva wutlhari. Niku a cikhati hi ehleketako hi ndlela ya lirandzo leyi Jesu a rangelako hi yona a vanhu vakwe hi tiyiseka lezvaku hambu loku mandziko wa siku ko humelela yini, Jehovha ni N’wana wakwe wo randzeka va tava na hina.— Mah. 13:5, 6. w22.07 13 ¶¶15-16

A cin’wani kambe hi nga mahako ka mikhongelo ya hina ku bonga Jehovha hi zvilo zva zvinene lezvi a hi nyikako. Hi cikombiso, hi nga mu bonga hi mivala yo saseka ya zvitsangi, zvakuga zvo tala lezvi hi ti buzako hi zvona ni litsako leli hi li kumako hi kuva ni vanghana vo randzeka. A Papayi wa hina wa lirandzo i hi nyika zvontlhe lezvi ni zvin’wani zvo tala na a mahela ku hi tsaka basi. (Lis. 104:12-15, 24) A ca lisima ka zvontlhe, hi bonga Jehovha hi kota ya zvakuga zvo tala zva moya lezvi a hi nyikako ni kutsumba ko tsakisa loku hi nga nako xungetano hi wumandziko. Zvi nga olova a ku rivakelwa ku bonga Jehovha hi zvilo zvontlhe lezvi a hi mahelako. Cini ci nga hi vhunako a ku alakanya? U nga maha a lista ya zvilo zvo kongoma lezvi u kombeleko Jehovha u tlhela uta na u yi hlola kasi ku wona lezvi a hlamulisileko zvona. Hi ku landzela maha mukhongelo u mu bonga hi kota ya lezvi a ku vhunileko. — Kol. 3:15. w22.07 22 ¶¶8-9

Ha zvi tiva lezvaku a ku gondza a lisine basi a zvi eneli. Kasi hi vhuneka khwatsi, hi fanele ku hanya hi lisine, zvi wulako ku hi fanele ku hanya hi lezvi hi zvi gondzako wutomini ga hina. Ntsena andzhako ka lezvo hi kona a lisine li to hi nehela litsako wutomini ga hina. (Jak. 1:25) Hi nga zvi kombisa kuyini ku hi hanya hi lisine? A makabye wo kari i nyikile mawonela ya lezvaku hi hlola a wutomi ga hina kasi hi wona lezvaku ha hanya hi lezvi hi zvi gondzako niku hi kwihi hi faneleko ku chukwatisa. Mupostoli Pawule i zvi wulisile lezvi: “Kani hi buvhile kala kwihi, a hi simameni ku fambisa zvalezvo.” (Filp. 3:16) Hi nga ehleketa hi makatekwa lawa hi ma kumako loku hi ti karatela ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi “famba lisineni”! A hi chukwatisi a mahanyela ya hina basi, kanilezvi hi tlhela hi tsakisa Jehovha ni makholwa-kuloni. (Mav. 27:11; 3 Joh. 4) Kunene, lezvi zvigelo zva hombe zvi hi mahako hi randza lisine hi tlhela hi hanya hi lona. w22.08 18-19 ¶¶16-18

A madhota ma nga kombisa kuyini ku ma mu randza Jehovha na Jesu? A ndlela ya lisima ku khatalela a zvilaveko zva tiyivhu ta Jesu. (1 Ped. 5:1, 2) Jesu i mu dlunyatisele a mhaka leyo mupostoli Pedro. Andzhako ka loku Pedro a alile Jesu makhati manharu, i wa zvi xuva nguvhu a ku komba lezvaku wa mu randza Jesu. Andzhako ka loku Jesu a vhuxilwe hi ka vafileko, i no wutisa Pedro, aku: “Simoni n’wana Johani, wa ndzi randza ke?” Ha tiyiseka lezvaku Pedro i wa ta maha ni cihi kasi ku komba ku wa yi randza Hosi yakwe. Jesu i no byela Pedro, aku: “Risa a tiyivhana ta mina.” (Joh. 21:15-17) Kusukela laho, Pedro i no khatalela a tiyivhu ta Hosi yakwe hi lirandzo, a komba lezvaku i wa mu randza Jesu. Madhota, mu nga kombisa kuyini lezvaku a magezu lawa Jesu a byelileko Pedro ya lisima ka n’wina ke? Mu nga komba lezvaku ma mu randza nguvhu Jehovha na Jesu hi ku maha tiendzo ta wurisi hi kukhandzakanya ni ku maha zvontlhe mu zvi kotako kasi ku vhuna lava va holileko lezvaku va tlhelela ka Jehovha. — Ezek. 34:11, 12. w23.01 29 ¶¶10-11

Potsa a mhango ya ku ti byela ku a ku na munhu a nga zwisisako a cikarato leci u kumanako naco. A ku ehleketa hi ndlela leyo zvi nga ku maha ku u chikelela magumo ya ku a ku na ndlela ya ku u hlula cikarato ca wena niku a wu na ntamu wa ku ala a kuxuva ka hava. A Bhibhiliya gi wula zvo hambana ni lezvo. Gi ngalo: “Loku mu welwa hi ndzhingo, i ta mu vhululela ndlela ya kupona, kasi mu zvi kota ku wu timisela.” Hikwalaho, hambu loku a mixuvo ya hava yi hi ya hombe nguvhu, hi nga zvi kota ku yi timisela hi ndlela ya yinene. Hi ku vhuniwa hi Jehovha, hi nga potsa ku maha zvakubiha. Contlhe cikhati alakanya lezvi: Kota munhu wo kala kumbhelela, kuzvilava a wu nge zvi koti ku simama u vhalela mixuvo ya hava lezvaku yi nga humeleli. Kanilezvi loku yi tshuka yi humelela, u nga yi ala hi ku tiya, a ku khwatsi hi lezvi Josefa a zvi mahileko a cikhati leci a nga tsutsuma a sati wa Potifare. (Gen. 39:12) A zvizi zvi lava ku u maha zvilo hi kuya hi mixuvo ya hava! w23.01 12-13 ¶¶16-17

A kululama i tshamela ga Jehovha. (Deut. 32:4) Gi yelana khwatsi ni ku ngavi ni cihlawulela, niku Jehovha a nga na cihlawulela futsi. (Miti. 10:34, 35) A tshamela gakwe go kala kuva ni cihlawulela gi wonekile khwatsi ka tirimi leti ti nga tirisiwa kasi ku tsala a Bhibhiliya. Jehovha i tsumbisile lezvaku masikwini yo gumesa, a “wutivi [ga lisine]”, gi kumekako lomu ka Bhibhiliya, gi wa ta ‘endzeleka.’ A vanhu vo tala va wa ta gi zwisisa a Bhibhiliya. (Dan. 12:4) A cin’we ca lezvi zvi mahako ku a wutivi lego gi endzeleka i ntiro wa kuhundzulusela, ni ku humesiwa ni ku phakela maBhibhiliya ni mabhuku man’wani ma seketelwako ka gona. Kala zvezvi, a vanhu va Jehovha va hundzulusele Bhibhiliya gontlhe kutani hi cipandze hi 240 wa tirimi ni kuhundza, niku ni wihi a gi lavako a nga gi kuma mahala. Lezvo zvi maha ku a vanhu va matiko wontlhe va gondza va tiva ‘mahungu ya manene ya Mufumo’, a magumo na ma nga se chikela. (Mat. 24:14) A Nungungulu wa hina wo lulama i lava ku a vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona va mu tiva hi ku lera Bhibhiliya. I maha lezvo hi ku wa hi randza nguvhu hontlheni. w23.02 5 ¶¶11-12

Wa ku randza kululama? A zvi kanakanisi ku wa ku randza. Kanilezvi hontlheni a hi mbhelelangi, niku loku hi nga ti woneli, a mawonela ya tiko xungetano hi kululama ma nga hi thapela hi kuolova. (Isa. 5:20) Loku a vanhu va ehleketa hi munhu wo lulama, a votala va nga pimisa hi munhu wa matshandza, wa ku solasola van’wani kutani wa ku ti maha wo lulama. Kanilezvi Nungungulu a nga ma lavi a matshamela lawo ne ni kutsongwani. A cikhati leci Jesu a nga hi laha misaveni, i va solile nguvhu a varangeli va wukhongeli va masikwini yakwe hi ku yimisa milayo yabye wutsumbu xungetano hi zvakululama. (Mutsh. 7:16; Luka 16:15) A kululama ka lisine a ku yelani ne ni kutsongwani ni ku ti maha wo lulama. A kululama i tshamela go saseka. Hi magezu ma tsongwani, zvi wula ku maha zvakululama mahlweni ya Jehovha Nungungulu. Lomu ka Bhibhiliya, a gezu kululama gi nyika maalakanyo ya ku hanya hi milayo yo tlakuka ka yontlhe, yi nga milayo ya Jehovha. w22.08 27 ¶¶3-5

Jesu i wa tsumba vapizani vakwe hambu lezvi va nga phazama. (Joh. 15:16) A cikhati leci Jakobe na Johani va nga kombela Jesu lezvaku a va nyika cikhundla co hlawuleka Mufun’weni, Jesu a nga kanakanelangi leci ci nga va maha va tirela Jehovha kutani ku va tekela wupostoli. (Mar. 10:35-40) Hi ndzhako ka cikhati, a vapizani vontlhe va Jesu va no mu tsutsuma ka wusiku legi a nga khomiwa hi gona. (Mat. 26:56) Kanilezvi, Jesu a nga tshukangi a tsika ku va tsumba. I wa ku tiva khwatsi a kungambheleli kabye; hambulezvo “i no va randza kala magumo”. (Joh. 13:1) Andzhako ka ku vhuxiwa hi ka vafileko, a vapostoli vakwe vo tsumbeka va 11 i no va nyika a wutihlamuleli ga hombe ga ku rangela a ntiro wa ku maha vapizani ni ku khatalela tiyivhu takwe ta lisima. (Mat. 28:19, 20; Joh. 21:15-17) I wa hi ni zvigelo zva zvinene zva ku tsumba vavanuna lavo vo kala kumbhelela. Vontlhe va tirile hi kutsumbeka kala kugumeseni ka ntiro wabye wa laha misaveni. Handle ko kanakana, Jesu i hi vekele cikombiso ci nene laha ka ku tsumba vanhu vo kala kumbhelela. w22.09 6 ¶12

Loku hi tiyiseka ku Jehovha wa hi randza — i laha tlhelweni ga hina — hi nga zvi kota kulwa ni mizamo ya Sathani ya ku hi maha hi chava. Hi cikombiso, a mutsali wa Lisimu 118 i kumene ni zviyimo zvo kari zvo karata nguvhu. I wa hi ni valala vo tala a ku patsa ni vokari va nga hi ka zvikhundla zvo tlakuka (mavhesi 9, 10). A ka zvikhati zvin’wani i wa kumana ni kucetelo wa hombe (vhesi 13). Niku i tsayisilwe nguvhu hi Jehovha (vhesi 18). Hambulezvo, a muyimbeleli wa tisimu zvi mu kucile ku yimbelela, aku: ‘Ndzi nga ta chava nchumu’. I wa zvi tiva ku hambu lezvi Jehovha a nga mu tsayisile, kota Papayi wakwe wa le tilweni, i wa mu randza. A mutsali wa tisimu i wa tiyiseka ku hambu loku o kumana ni ciyimo muni, contlhe cikhati a Nungungulu wakwe wa lirandzo i wa tava a longile ku mu vhuna. (Lis. 118:29) Hi fanele ku tiyiseka lezvaku Jehovha wa hi randza. A kutiyiseka loko ku ta hi vhuna ku hlula zviyimo zvinharu, zvi nga lezvi: 1) Kuchava ku nga zvi koti ku hlayisa ngango, 2) kuchava vanhu ni 3) kuchava kufa. w22.06 15 ¶¶3-4

Hi fanele ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi rangisa ku khozela Jehovha wutomini ga hina. Lezvi Jehovha a nga yena a nga hi vanga, i ni fanelo ya ku hi mu khozela futsi. (Kuv. 4:11; 14:6, 7) Hikwalaho, a ku mu khozela zvi fanele kuva zvona zvo ranga wutomini ga hina, hi mu khozelisa lezvi yena a zvi lavisako zvona — ku nga ku mu khozela “hi moya ni lisine.” (Joh. 4:23, 24) Kasi lezvi hi mu khozelisako zvona zvi yelana ni lisine leli li nga lomu ka Mhaka yakwe, ku laveka a moya wakwe wo basa. Ni loku hi hanya lomu a ntiro wa hina wu betelwako kutani lomu wu vekelwako mimbhingano, hi fanele ku rangisa ku khozela Jehovha. Zvezvi, ku na ni 100 wa vamakabye ni kuhundza va vhalelweko paxweni hi kota ya kuva Vakustumunyu va Jehovha basi. Ni kwalomo va nga kona, va maha zvontlhe va zvi kotako kasi ku khongela, ku gondza ni ku bhula ni van’wani xungetano hi Nungungulu ni Mufumo wakwe. Loku hi rukatelwa kutani hi xanisiwa, hi nga tsaka hi ku tiva lezvaku Jehovha i na hina niku i ta hi chachazela. — 1 Ped. 4:14. w22.10 9 ¶13

Lomu ka bhuku ga Mavingu, Jehovha i hi nyika wusungukati gi nga hundzelwiko, legi gi nga chukwatisako wutomi ga hina loku hi gi tirisa. Wona zvikombiso zvimbiri basi zva wusungukati lego ga wutlhari. Co sangula: Xalala hi lezvi u nga nazvo. Mavingu 23:4, 5 i hi nyika wusungukati legi: “U nga karatekeli kuva ni titshomba. . . . Hakuva ti ta mila tipapa a ku fana ni gama, ti puruma tiya tilweni.” Hambulezvo, a ya hava hi ku a zvikhudhudhu ni vamatitshuva hi meno vontlhe vawa va vhuka na va lava mali. A kutala ka zvikhati, lezvo zvi maha ku va maha zvilo zvi chakisako vito gabye, va nga hanyisani ni van’wani, hambu ku ti vangela mababyi futsi. (Mav. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Ca wumbiri: Ranga hi ku pimisa na u nga se wulawula. Loku hi nga ti woneli, hi nga va vangela zvikarato a van’wani hi lezvi hi wulawulako. Mavingu 12:18 i hi byela lezvi: ‘Va kona lava va wulawulako timhaka ti tlhavako khwatsi cipadha; kanilezvi a lirimi la a tlharihileko wutomi.’ Loku hi potsa dekele, hi tlhela hi nga tshameli ku wulawula hi zvihoxo zva van’wani, zvi maha ku hi hanyisana khwatsi. — Mav. 20:19. w22.10 21 ¶14; 22 ¶¶16-17

Ezekiyeli i wa fanele ku ma zwisisa khwatsi a mahungu lawa a nga lava ku ma chumayela. I wa fanele ku kholwa mahungu lawo laha ka kuza ma mu kuca ku chumayela. Andzhako ka kuga, ku no humelela nchumu wo hlamalisa. Ezekiyeli i no pola lezvaku a bhuku lego gi wa “tsombela . . . ku fanana ni wulombe”. (Ezek. 3:3) Hikuyini? Hiku ka Ezekiyeli, a thomo ga ku yimela Jehovha gi wa tsombela kutani ku zvi wa hi zvilo zvo tsakisa nguvhu. (Lis. 19:8-11) I wa bonga nguvhu hi lezvi Jehovha a nga mu hlawulile kasi a tira kota muphrofeti wakwe. Hi ndzhako ka cikhati, Jehovha i no byela Ezekiyeli, aku: ‘Amukela a mbilwini ya wena a magezu wontlhe lawa ndzi wulako ka wena’. (Ezek. 3:10) Hi kuya hi cileletelo leci, Jehovha i no byela Ezekiyeli lezvaku a vekisa maalakanyweni yakwe a mahungu lawa ma nga tsalilwe bhukwini go songiwa a tlhela a ehleketa hi wona. A cikhati leci Ezekiyeli a nga maha lezvo, a kukholwa kakwe ku wo tiya. A cin’wani kambe, zvi mu nyikile a mahungu ya ntamu ya ku a ma chumayela ka vanhu. (Ezek. 3:11) Lezvi a nga hi ni mahungu ya Nungungulu mbilwini yakwe ni minon’wini yakwe, Ezekiyeli i wa longile ku sangula ntiro lowu a nga nyikilwe a tlhela a wu maha kala magumo. w22.11 6 ¶¶12-14

Loku a kucica ka hlengeletano ku ringa a kutsumbeka ka wena zvini u faneleko ku maha? Seketela hi kumbhelela a kucica ka hlengeletano. Ndzeni ka lipfhumba labye lomu ciwuleni, a vaKohate hi vona va nga rwala a arke ga civhumelwano mahlweni ka vanhu vontlhe. (Mitse. 3:29, 31; 10:33; Jox. 3:2-4) Hi nga wona thomo lego! Hambulezvo, a zvilo zvi no cica a cikhati leci a vaIzrayeli va nga chikela Tikweni gi Tsumbisilweko. Zvi wa nga ha lavi ku a Arke gi rura hi kukhandzakanya. Hikwalaho, a vaKohate va no yimisiwa ku va maha yin’wani mitiro. (1 Kro. 6:31-33; 26:1, 24) A ci kona ci kombako lezvaku a vaKohate va solile kutani ku londza ciavelo ca lisima nguvhu hi kota ya lezvi kusanguleni va nga hi ni ciavelo co hlawuleka. Hi gondza yini? Hi fanele ku seketela hi mbilu yontlhe a kucica loku ku mahiwako hi hlengeletano ya Jehovha, a ku patsa ni loku ku khumbako zviavelo zva hina. Kuma litsako ni ka cihi ciavelo u nyikiwako. Alakanya lezvaku a ciavelo ca wena a hi cona ci ku mahako uva wa lisima ka Jehovha. Jehovha i nyika nguvhu lisima a kuingisa ka wena a ku hundza ni cihi ciavelo. w22.11 23 ¶¶10-11

Oniseferusi i no lavetela mupostoli Pawule niku, a cikhati leci a nga mu kuma, i no tlhela a lavetela tindlela ta ku a mu vhuna. Hi ku maha lezvo, Oniseferusi i wo veka a wutomi gakwe mhangweni. Hi gondza yini? A hi faneli ku tsika ku chava vanhu ku hi vhalela ku hi seketela a vamakabye va hina lava va xanisiwako. Wutshan’wini ga lezvo, hi fanele ku va lwela hi tlhela hi va vhuna. (Mav. 17:17) A vamakabye va hina va lava ku hi va randza hi tlhela hi va seketela. Wona lezvi a vamakabye va hina le Rússia va va vhunisako zvona a vamakabye lava va vhalelweko. A cikhati leci a vokari va nga kulamulweni, a vamakabye vo tala vaya tribhunali kasi ku ya va seketela. Hi gondza yini? Loku a vamakabye lava va nga ni wutihlamuleli va lumbetiwa zvahava, va khomiwa kutani va xanisiwa, a hi faneli ku chava. Hi fanele ku va khongelela, hi khatalela a zviro zva mingango yabye ni ku hlota tindlela tin’wani ta ku komba lezvaku ha va seketela. — Miti. 12:5; 2 Kor. 1:10, 11. w22.11 17 ¶¶11-12

A madhota ma na ni ntiro wa ku vhuna ni ku va tiyisa hi Mitsalo lava va karatekileko. (1 Ped. 5:2) Ndzeni ka mhango, ma fanele ku maha zvontlhe ma zvi kotako kasi a vamakabye vontlhe va suka laha ku nga ni mhango, vava ni ca kuga, ca ku ambala ni ko tumbela kona. Andzhako ka mhango, kuzvilava ku ta hundza tihweti to tala lava va nga huluka na va ha lava ku chavelelwa ni ku tiyisiwa hi tlhelo ga moya. (Joh. 21:15) Harold, a tirako ka Kometi ya Ravi, loyi a vhuxeleko vamakabye vo tala va welweko hi timhango, i wula lezvi: “Zvi teka cikhati kasi va tiya. Va nga sangula ku ti zwisa ku khwatsi zvi hundzile. Kanilezvi, loku va felwe hi munhu va mu randzako, va luzile nchumu wa lisima nguvhu, kutani va ponile na gi no ha, zvi nga va karatela a ku zvi rivakelwa. A cikhati va zvi alakanyako, zvi nga va vhuxela kukarateka. Lezvo a zvi wuli ku a va na kukholwa, hina vanhu hi no tshamisa zvezvo.” Madhota, mu nga rivali ku tirisa wusungukati ga ku “rila ni lava va rilako.” — Rom. 12:15. w22.12 22 ¶1; 24-25 ¶¶10-11

Kasi ku hi vhuna ku hlula yimpi ya ku maha zvazvinene, Jehovha i hi nyika a moya wakwe wo basa na a nga feleli. A cikhati leci hi lerako Mhaka ya Nungungulu ho vhumela ku a moya wakwe wu hi rangela. Ha kuma a moya wo basa kambe a cikhati leci hi nga mitlhanganweni. Ka mitlhangano leyo ya wuKristu, hi nga bhula ni vamakabye lava a ku fana na hina va ti karatako kasi ku maha zvazvinene, niku lezvo zva tiyisa. (Mah. 10:24, 25; 13:7) Loku hi tshinela ka Jehovha hi mukhongelo wo huma mbilwini, hi mu khongotela lezvaku a hi vhuna ka gome go kari, i ta hi nyika moya wakwe wo basa lezvaku wu hi tiyisa kasi hi simama kulwa. Hambu lezvi a ku maha lezvo kuzvilava zvi to kala ku maha lezvaku a mixuvo ya hava yi nyamalala, zvi ta hi vhuna ku hi ala kucetelo wa ku maha zvilo hi kuya hi mixuvo leyo. A cikhati leci hi sangulako ku maha zvilo zvi hi vhunako kuva ni wunghana ga ginene na Jehovha, zva lisima a ku hi simama ku maha zvilo lezvo hi tlhela hi ti karatela ku simama hi hlakulela a mixuvo ya yinene. w23.01 11 ¶¶13-14

Hambu lezvi a Bhibhiliya gi kalako gi nga hi bhuku ga zvileletelo zva ku ti vhikela mababyi kutani ga lezvi hi faneleko kuga ni lezvi hi nga faneliko, ga hi vhuna ku tiva mawonela ya Jehovha mhakeni leyi. Hi cikombiso, gi hi kuca ku susa zvilo zvi bayisako miri. (Mutsh. 11:10) A Bhibhiliya gi wula ku a hi faneli kuga nguvhu ni kunwa nguvhu, hakuva zvontlhe zvi nga hi vangela mababyi kutani ku hi daya. (Mav. 23:20) Jehovha i rindzela ku hi tiva ku ti khoma a cikhati leci hi hlawulako ca kuga ni ca kunwa, ni kutala ka zvona. (1 Kor. 9:25) Loku hi tirisa khwatsi a kupima ka hina, hi nga maha zviboho zvi kombako ku ha gi nyika lisima a wutomi, a cinyikiwo ci tako hi ka Nungungulu. (Lis. 119:99, 100; Mav. 2:11) Hi cikombiso, a hi ti mahi mapato, higa ni cihi hi ci kumako. Loku ku hi ni zvakuga zvo kari hi zvi randzako, kanilezvi na zvi hi babyisa loku higa, hi ti karatela ku nga hagi. Ahandle ka lezvo, hi kombisa lezvaku hi na ni kupima ku nene hi ku etlela zvi enela, hi maha ma exercício hi kukhandzakanya, hi ti karatela kuva ni basiselelo, ni laha mutini ka hina ku tshama na ku basile. w23.02 21 ¶¶6-7

Hi nga ti kumisa kuyini a titshomba ta moya a cikhati leci hi lerako a Bhibhiliya? Wona lezvi 2 Timote 3:16, 17 a wulako. Wona lezvaku “yontlhelele Mitsalo . . . ya vhuna” 1) kugondziseni, 2) ni kukawukeni, 3) ni kululameteni ka zvilo, 4) ni kulayeni. Zvontlhe a zvilo lezvo zva mune u nga zvi kuma hambu ka mabhuku ya Bhibhiliya lawa ya ku a wu toloveli ku ma tirisa. Hlola matimu lawo kasi ku wona lezvi ma ku gondzisako xungetano hi Jehovha, kungo gakwe, kutani tshinya go kari ga nayo wa Nungungulu. Zama ku wona lezvi ma ku kawukisako zvona. U nga maha lezvo hi ku zama ku wona lezvi a mavhesi lawo ma ku vhunisako zvona a ku pola ni ku potsa mixuvo ni matshamela ya hava ni ku simama u tsumbeka ka Jehovha. Zama ku wona lezvi a cipandze leco u nga ci tirisisako zvona kasi ku lulameta zvilo, kutani ku cica mawonela yo kari ya hava, lawa kuzvilava u ngazwa wo kari na a wula kuchumayeleni. Ahandle ka lezvo, zama ku wona lezvi Jehovha a ku layisako zvona kasi u zvi kota ku wona zvilo kota lezvi yena a zvi wonisako zvona. Laha u tolovelako ku ehleketa hi zvilo lezvi zva mune a cikhati u lerako Bhibhiliya, u ta kuma titshomba ta moya, leti ti to maha ku u vhuneka khwatsi hi lezvi u lerako. w23.02 11 ¶11

A ciphrofeto ci kumekako ka bhuku ga Danieli ci phrofetile lezvaku Jesu i wa ta amukela a Mufumo wakwe kumbheleni ka cikhati ci vitaniwako ku i ntlhanu wa zvikhati ni zvimbiri. Xana zva koteka ku tiva ku a zvilo lezvo zvo tsakisa zvi mahekile rini? (Dan. 4:10-17) A ‘ntlhanu wa zvikhati ni zvimbiri’ cikhati ci ringanako 2520 wa malembe. A cikhati leco ci sangulile hi 607 Mahlweni ka Nguva ya Hina, a cikhati leci a vaBhabhuloni va nga susa hosi yo gumesa citshan’wini ca wuhosi ca Jehovha Jerusalema. Ci gumesile hi 1914, a cikhati leci Jehovha a nga yimisa Jesu — ‘loyi ci lumbako yena’— kota Hosi ya Mufumo wa Nungungulu. (Ezek. 21:25-27) A ciphrofeto leci ci hi vhunisa kuyini? Loku hi zwisisa a ciphrofeto leci xungetano hi ‘ntlhanu wa zvikhati ni zvimbiri’, zvi hi nyika kutsumba ka ku Jehovha wa tatisa zvitsumbiso zvakwe hi cikhati ca kona. Jehovha i wa bohile a cikhati leci a nga wa ta yimisa hi cona Jesu kota Hosi niku laha a cikhati leco ci nga chikela i no maha lezvo. Hikwalaho, ha zvi tiva lezvaku i ta tatisa a zviphrofeto zvontlhe lezvi zvin’wani hi cikhati leci a ci yimisileko. Ina, a siku ga Jehovha ‘gi nga ta thindeka’. — Hab. 2:3. w22.07 3 ¶¶3-5