Novembro

A maKristu a ma faneli ku wulawula zvilo zva hava. Kanilezvi, ku ni tindlela tin’wani hi faneleko ku ti wonela ka tona, ti nga hi mahako hi wulawula zva hava. Hi cikombiso, hi fanele ku ti wonela ku nga wulawuli zva hava xungetano hi vanhu va mudhawuko, tiko ni lixaka lo hambana ni la hina. A cin’wani kambe, a hi lavi ku wulawula zvilo zvi to maha van’wani va ti zwisa ku khwatsi ho va rukatela. Wulawula hi ndlela yi akako van’wani. Wutshan’wini ga ku hatlisela ku sola ni ku khala, randza ku dzundza van’wani. A vaIzrayeli va wa hi ni zvigelo zvo tala zva ku va bonga, kanilezvi va wa tshamela ku ngurangura. Loku hi randza ku ngurangura, hi nga maha ku a vamakabye vonawu va sangula ku ngurangura. Alakanya lezvaku a mubiko wa hava lowu wu nga wuya ni 10 wa zvipiyawu, wu mahile ku ‘vontlhe a vaIzrayeli va ngurangurela Mosi’. (Mitse. 13:31–14:4) Kanilezvi, loku hi randza ku dzundza van’wani, zvi ta hi vhuna ku hontlheni hi tsaka. Hikwalaho, maha zvontlhe u zvi kotako kasi ku dzundza van’wani. w22.04 8 ¶¶16-17

Kusukela kale, Jehovha i vhuna vaswa vo tala lezvaku vava vanghana vakwe. Niku loku a n’wana wa wena a zvi lava ku kula hi tlhelo ga moya, Jehovha a nga mu vhuna. (1 Kor. 3:6, 7) Hambu zvi wonekisa ku khwatsi a vana va wena a va na mhaka ni zvilo zva moya, Jehovha i ta simama ku va randza. (Lis. 11:4) Loku a vana va wena va kombisa lezvaku va zvi lava ku tsakisa Jehovha, i ta va vhuna ku vava vanghana vakwe. (Miti. 13:48; 2 Kro. 16:9) Jehovha a nga ku vhuna kambe a ku u wula kutani ku maha zvilo zvi to vhuna vana va wena ka cikhati leco. (Mav. 15:23) Kutani a nga tirisa makabye wo kari wa lomu bandleni kasi ku vhuna a vana va wena. Hambu loku a vana va wena va hi va hombe Jehovha a nga maha ku va alakanya zvilo u va gondzisileko cikhatini ci nga hundza. (Joh. 14:26) Handle ko kanakana, Jehovha i ta ku katekisa a cikhati leci u simamako u gondzisa a vana va wena hi magezu ni mitiro. w22.04 21 ¶18

Kota lezvi Sathani zvi nga kala zvi nga ha koteki ku a tlhela aya tilweni, i no vhukela a malandza ma totilweko ya Nungungulu laha misaveni, lawa ma yimelako a Mufumo wa Nungungulu na ma hi ni “ntiro kambe wa ku nyika wukustumunyu ha Jesu”. (2 Kor. 5:20; Efe. 6:19, 20) Hi 1918, a 8 wa vamakabye lava va nga rangela lomu hlengeletanweni va no lumbetiwa, va nyikiwa nandzu va tlhela va konelwa ku tshama malembe yo tala paxweni. Zvi wa wonekisa ku khwatsi a ntiro wa vatotilweko lavo wu wa “delwe”. (Kuv. 11:3, 7-11) Kanilezvi kusanguleni ka 1919, a vamakabye lava va totilweko va no humesiwa paxweni, hi ndzhako ka cikhati ku vhinyiwa minandzu yabye. A vamakabye lavo va no tekela ku tlhelela ntirweni wa Mufumo. Kanilezvi lezvo a zvi mahangi a ku Sathani a tsika ku vhukela a vanhu va Nungungulu. Kusukela ka cikhati leco, Sathani i kari a vanga “congo” wa tixanisa ka vontlhe a vanhu va Nungungulu. (Kuv. 12:15) Hi cigelo leco, hontlheni hi fanele ku ‘timisela hi tlhela hiva ni kukholwa’. — Kuv. 13:10. w22.05 5-6 ¶¶14-16

Ka muwoniso, mupostoli Johani i wonile mitlawa yimbiri yi seketelako a wuhosi ga Jehovha ni ku kuma makatekwa ya wutomi ga pindzukelwa. A ntlawa wo sangula wu wumbiwa hi 144 000 wa vanhu. Va tekiwa laha misaveni kasi va ya wumba Mufumo na Jesu le tilweni. Va ta fumela misava zvin’we naye. (Kuv. 5:9, 10; 14:3, 4) Lomu ka muwoniso, Johani i va wonile na va yimile na Jesu Citsungeni ca Ziyoni ca le tilweni. (Kuv. 14:1) Kusukela masikwini ya vapostoli ku hlawuliwa vanhu votala kasi va maha cipandze ca lava va 144 000. (Luka 12:32; Rom. 8:17) Hambulezvo, Johani i byelilwe lezvaku ka lava va 144 000, vatsongwani va nga wa ta ngha va ha hanya laha misaveni masikwini yo gumesa. (Kuv. 12:17) Ndzeni ka kuxaniseka ka hombe, va ta tekiwa va ya ti patsa ni lava van’wani va 144 000 va to ngha va file na va tsumbekile. Seyo va ta ya fuma zvin’we na Jesu Mufun’weni wa Nungungulu. — Mat. 24:31; Kuv. 5:9, 10. w22.05 16 ¶¶4-5

Jesu i gondzisile valandzeli vakwe lezvaku vava ni mawonela ma nene hi vona wutsumbu. I va tiyisekisile, aku: A “misisi yontlhe ya tihloko ta n’wina yi hlayilwe”. (Mat. 10:30) A magezu lawa ma hi chavelela nguvhu, nguvhunguvhu loku ku hi ku hi na ni mawonela ya hava hi hina wutsumbu. Ma wula ku a Papayi wa hina wa le tilweni wa khatala nguvhu hi hina; hi va lisima nguvhu kakwe. Lezvi Jehovha a vhumelako ku hiva vakhozeli vakwe a tlhela a hi wona na hi ringanelwa hi ku hanya kala kupindzuka misaveni yakwe ya yiswa, a hi faneli ku alakanya ku o phazama. Ka cipimo ca 15 wa malembe ma hundzileko, A Murindzeli wu wulile lezvaku hi fanele kuva ni mawonela ma nene xungetano hi hina wutsumbu. Wu te: “A hi faneli ku ti alakanyela ku hundza mpimo laha ka kuza hiva ni matshandza; ne a hi lavi ku ti wona na hi hi vanhu vo kala ku vhuna nchumu laha ka kuza zvi hi mbheta ntamu. Wutshan’wini ga lezvo, a kungo ga hina gi fanele kuva ku hlakulela kuva ni mawonela ma nene hi hina wutsumbu, na hi tiva a ntamu wa hina ni kugumelwa ka hina.” w22.05 24-25 ¶¶14-16

Zvini lezvi a mun’we ni mun’wani wa hina a nga mahako kasi a bandla gi simama giva ni wumun’we? Ku hiva vahloti va kurula. (Mat. 5:9; Rom. 12:18) Khati ni khati hi rangako hi hina hi vhuvhumisa kurula ni van’wani lomu bandleni, hi engetela a kusaseka ka paradhesi ga moya. A hi rivali lezvaku a mun’we ni mun’wani wa hina hi nga ka paradhesi ga moya hi kokilwe hi Jehovha hita wukhozelini go basa. (Joh. 6:44) Hi nga alakanyela lezvi Jehovha a tsakisako zvona a cikhati leci a hi wonako na hi ti karatela a ku vhuvhumisa kurula ni wumun’we cikari ka lava a va wonako na va hi va lisima — ku nga malandza yakwe! (Isa. 26:3; Hag. 2:7) Hi nga vhuneka khwatsi hi makatekwa lawa Nungungulu a hi nyikako kota malandza yakwe hi ndlela muni? Hi nga ehleketa zvi eta hi lezvi hi gondzako lomu ka Mhaka ya Nungungulu. A cigondzo leco ni ku ehleketa zvi ta hi vhuna ku hlakulela a matshamela ya wuKristu lawa ma to hi kuca ku hi ‘randzana kota vamakabye’. — Rom. 12:10. w22.11 12-13 ¶¶16-18

Loku hi vhumela ku Jehovha wa hi tsetselela hi ti buza hi “zvikhati zva kuhumula” a ku patsa ni kurula ka maalakanyo ni livhalo li basileko. A kutsetselela loko a ku ngeti hi ka vanhu kanilezvi kuta hi ka “Jehovha”. (Miti. 3:19) A cikhati leci Jehovha a hi tsetselelako i vhuxa a wunghana gakwe na hina hi kumbhelela, a ku khwatsi hi loku hi nga tshukangi hi wonha. Andzhako ka loku Jehovha a hi tsetselele a nga ha tshuki a hi kona kutani ku hi tsayisa hi ciwonho leco. (Isa. 43:25) Jehovha i hoxa kule a zviwonho zva hina a khwatsi “kutsawukana ka Mutsuwuka-gambo ni Muhlwa-gambo”. (Lis. 103:12) A cikhati leci hi ehleketako hi ku kula ka kutsetselela ka Jehovha hi tala hi kubonga ni kuhlamala. (Lis. 130:4) A ciboho ca Jehovha ca ku tsetselela a ciyi hiku a ciwonho leco ca hombe kutani citsongwani. Jehovha i tirisa a wutivi legi a nga nago kota Muvangi, Munyiki wa hina wa Nayo ni Mulamuli a cikhati leci a bohako ku i ta tsetselela wokari ke. w22.06 5 ¶¶12-14

Jehovha i va nyika a kutsumba ko saseka nguvhu vontlhe lava va mu randzako. Zvezvanyana i ta mbheta mababyi, kubayisa ni kufa. (Kuv. 21:3, 4) I ta vhuna ‘vo rula’, lava va rindzelako kakwe lezvaku va cica misava yiva paradhesi. (Lis. 37:9-11) A tlhela a maha ku zvi koteka lezvaku a mun’we ni mun’wani wa hina ava ni wuxaka ga hombe nguvhu ni go tiya zvin’we naye, legi gi to tsakisa nguvhu a ku hundza legi hi nga nago zvezvi. Hi nga wona a kusaseka ka kutsumba loko! Kanilezvi, cini ci hi kholwisako lezvaku a zvitsumbiso zva Nungungulu zvi ta tatiseka? Jehovha contlhe cikhati wa maha lezvi a tsumbisako. Hikwalaho, hi na ni cigelo ca cinene ca ku ‘rindzela Jehovha’. (Lis. 27:14) Hi komba lezvo hi ku rindzela hi lihlazva-mbilu ni litsako a kutatiseka ka zvitsumbiso zvakwe. (Isa. 55:10, 11) Ngha hi simama hi tsumbekile ka Jehovha na hi tiyiseka lezvaku i ta “chachazela lava va mu hlotako hi mbilu yontlhe”. w22.06 20 ¶1; 25 ¶18

Hi nga tiyiseka lezvaku kota hloko ya ngango, Jehovha i ta kombisa cichavo hi tshinya ga nayo legi a gi tsalileko ka 1 Timote 5:8. Loku hi tiyiseka ku Jehovha wa hi randza niku wa randza a ngango wa hina hi nga ta kanakana ku hi ta zvi kuma zvontlhe lezvi zvi lavekako. (Mat. 6:31-33) Jehovha wa zvi lava ku hi nyika lezvi zvi lavekako niku yena Munyiki wo hana nguvhu ni wa lirandzo! A cikhati leci Jehovha a nga vanga misava i mahile zvo hundza ku hi nyika a zvilo zva tshinya lezvi zvi lavekako kasi hi hanya. Hi lirandzo i tatile misava hi zvilo zvi nga wa ta hi nyika litsako la hombe. (Gen. 2:9) Hambu loku ka zvikhati zvin’wani hova ni zvilo zvitsongwani basi zva ku hanya hi zvona, hi nga alakanya lezvaku leci ci mahileko ku hi zvi kuma hi ku Jehovha i hi nyikile. (Mat. 6:11) Contlhe cikhati hi fanele ku alakanya lezvaku ni wihi muphahlo hi wu mahako zvezvi hi titshomba ta hina, a hi wa nchumu loku hi wu ringanisa ni lezvi a papayi wa hina a to hi nyika — zvezvi ni cikhatini ci tako. — Isa. 65:21, 22. w22.06 15 ¶¶7-8

A hi lava va sangulako ku tsakela basi va lavako zvakuga zva moya zvi tiyileko. Hontlheni ha zvi lava. Mupostoli Pawule i tsalile lezvaku laha hi hanyako hi lezvi hi gondzako ka Bhibhiliya hi ta ‘zvi kota ku hambanisa a zvazvinene ni zvakubiha’. Zvikhatini lezvi zva zvikarato, laha contlhe cikhati a mahanyela ma bihileko nguvhu, zvi nga hi karatela nguvhu a ku namarela ka milayo ya Jehovha. Kanilezvi Jesu i maha zvontlhe zvi kotekako kasi hi kuma ntamu wa ku maha lezvo hi ku veka phambeni ka hina a zvakuga zva moya zvi donisako ni mari. A cibuka ca zvakuga lezvo i Mhaka ya Nungungulu, a Bhibhiliya. A ku fana na Jesu, hi nyika a vito ga Nungungulu a wudzundzo gi gi ringanako. (Joh. 17:6, 26) Hi cikombiso, hi 1931 hi ti chulile vito ga lomu ka Mitsalo ga ku Vakustumunyu va Jehovha hi ku maha lezvo hi komba lezvaku hi lava ku tiviwa hi vito ga Papayi wa hina wa le tilweni. (Isa. 43:10-12) A kuhundza lezvo, a Wuhundzuluseli ga misava yiswa ga Mitsalo yo Basa gi tlhelisela a vito ga Nungungulu wutshan’wini ga gona lomu ka Mhaka yakwe. w22.07 11 ¶¶11-12

A lisine la Bhibhiliya li tlhela li patsa a mahungu ya manene xungetano hi Mufumo wa Nungungulu. Jesu i fananisile a mahungu xungetano hi Mufumo ni tshomba yi fihlilweko. Kota lezvi zvi tsalilweko ka Matewu 13:44, Jesu i te: “A Mufumo wa matilo wu fana ni tshomba yi fihlilweko lomu sin’wini, leyi a munhu a nga yi kuma a yi fihla. Hi kota ya kutsaka i noya a ya xavisa zvontlhe a nga nazvo, a xava a simu lego.” Wona lezvaku a wanuna loye i wa nga hi lomu ka ku lavetela a tshomba leyo. Kanilezvi a cikhati leci a nga yi wona, i no kulula a n’watseka kasi a yi kuma. Hi lisine, i xavisile zvontlhe a nga hi nazvo. Hikuyini? Hi ku i wa yi tiva a lisima la tshomba leyo. Ha zvi tiva lezvaku a ku na nchumu lowu a tiko legi gi nga hi nyikako wu nga fananisiwako ni litsako leli hi li kumako hi ku tirela Jehovha zvezvi, na hi hi ni kutsumba ka ku hanya kala kupindzuka cikhatini ci tako hasi ka Mufumo wa Nungungulu. A thomo legi hi nga nago ga kuva ni wunghana ga hombe na Jehovha ga lisima nguvhu a ku hundza ni kwihi a kutikarata loku hi nga ku mahako. Leci ci hi nyikako a litsako la hombe ku mu ‘tsakisa zvilweni zvontlhe’. — Kol. 1:10. w22.08 15 ¶¶8-9; 17 ¶12

Josefa i zvi tivisile kuyini lezvaku a Nungungulu wakwe i wa wona wubhayi kota “kubiha” ka hombe? A Nayo wa Mosi, lowu wu nga hi ni cileletelo co dlunyateka, caku: “U nga bhayi”, wu tsalilwe ntsena ka 200 wa malembe andzhako ka lezvo. (Ekso. 20:14) Hambulezvo, Josefa i wa mu tiva khwatsi Jehovha laha ka kuza a zvi pola lezvi a nga wa ta ti zwisa zvona hi wubhayi. Hi cikombiso, Josefa i wa zvi tiva khwatsi lezvaku Jehovha i mahile ku a wukati giva ga wanuna mun’we a chadhileko ni wasati mun’we. Zvi nga maha kambe ku na a zvi zwile lezvi Jehovha, ka makhati mambiri, a nga nghenelisa zvona mhaka kasi a vhikela Sara, a kokwani wakwe, a cikhati leci a nga hi mhangweni ya ku pfinyiwa. (Gen. 2:24; 12:14-20; 20:2-7) Laha Josefa a nga ehleketa hi timhaka leto, i zvi polile lezvi zvi nga lulamile ni lezvi zvi nga hi zva hava mahlweni ka Nungungulu. Kota lezvi Josefa a nga randza a Nungungulu wakwe, i no randza kambe ni milayo ya Jehovha xungetano hi zvakululama, niku i wa ti yimisele ku namarela ka yona. w22.08 26 ¶¶1-2

A ciphrofeto leci a ci wulawuli hi kuvhuka ko fananisa, a kuvhuka hi ka moya ka malandza ya Nungungulu loku ku mahekako masikwini lawa yo gumesa, kota lezvi hi nga zvi zwisisisa zvona kale. Kanilezvi, a magezu lawa ma wulawula hi kuvhuka ka vafileko loku ku to maheka misaveni yiswa. Hi zvi tivisa kuyini? A gezu ‘ntshuri’ gi tirisilwe ni ka Joba 17:16, niku gi na ni mongo wo fana ni legi ga ku “Cilahla”. Lezvi a gezu ‘ntshuri’ gi wulako zvalezvi zva zvin’we ni legi ga ku “Cilahla”, Danieli 12:2 i wulawula hi kuvhuka ka vafileko ku to maheka andzhako ka kumbhela ka masiku yo gumesa ni yimpi ya Armagedhoni. Hambulezvo, Danieli 12:2 i wula yini loku aku a vokari va ta vhuxiwa vaya ‘wutomini ga pindzukelwa’? I wula lezvaku lava va to vhuxiwa va tiva Jehovha na Jesu, kutani ku va simama ku va tiva, ni ku va ingisa ndzeni ka 1000 wa malembe, va ta gumesa va kuma wutomi ga pindzukelwa. — Joh. 17:3. w22.09 21 ¶¶6-7

A magezu lawa yaku a lirandzo “li kholwa zvilo zvontlhe”, a ma wuli lezvaku Jehovha i lava ku hi tsumba van’wani lomu wukhun’wini; kanilezvi i lava lezvaku hi va tsumba hakuva va kombisa lezvaku va tsumbeka. A ku khwatsi hi lezvi zvi humelelako ni cichavo, a ku tsumba van’wani zvonawu zvi lava ku hlakulelwa niku zvi teka cikhati. Makunu, zvini u nga mahako kasi u tsumba vamakabye? Va tive khwatsi. Bhula navo mitlhanganweni ya bandla. Maha malulamiselo ya ku tira navo ntirweni wa kuchumayela. Vana ni lihlazva-mbilu hi vona, u va nyika cikhati ca ku va kombisa lezvaku va ringana ku u va tsumba. Kusanguleni, kuzvilava u nga hlawula timhaka ta wena wutsumbu ti ringanako ku byela wokari ma ha hi ku tivanako. Laha a wunghana ga n’wina gi yako gi tiya kuzvilava u nga tizwa u tlhatlhekile a ku mu byela zvontlhe u ti zwisako zvona. (Luka 16:10) Kanilezvi zvini u nga mahako loku a makabye wo kari a tshuka a nga tsumbeki ka wena? U nga tsutsumeli ku tsema wunghana naye. Wutshan’wini ga lezvo, tsika cikhati ci hundza niku u nga tsiki lezvi zvi mahiwako hi vokari zvi ku maha u nga tsumbi a vamakabye va wena. w22.09 4 ¶¶7-8

A dhota go kari ga ku hi Miqueas gi wa zvi wonisa ku khwatsi a nga khomiwi khwatsi hi vamakabye vo kari va nga ni wutihlamuleli. Hambulezvo, i no simama a tirisa khwatsi a kupima kakwe a tlhela a ti karatela ku wonelela lezvi a nga ti zwisa zvona. I no khongela hi ku khandzakanya, a kombela Jehovha lezvaku a mu nyika moya wo basa ni ntamu kasi a timisela. I no tlhela a hlota mahungu ma nga wa ta mu vhuna lomu ka mabhuku ya hina. Hi gondza yini? Loku u ti zwisa ku khwatsi a wu khomiwi khwatsi hi vamakabye, simama na wu rulile u tlhela u ti karatela ku wonelela maalakanyo ya hava lawa u nga vako nawo. Kuzvilava a wu zvi tivi lezvi zvi nga maha ku a wokari a maha zvilo hi ndlela leyo. Hikwalaho, bhula na Jehovha hi mukhongelo u mu kombela lezvaku a ku vhuna ku wona zvilo hi kuya hi lezvi a van’wani va zvi wonisako zvona. Alakanya lezvaku a vamakabye a va ku maheli ha womu a zvilo zvakubiha u tlhela u zama ku va tsetselela. (Mav. 19:11) Alakanya lezvaku Jehovha wa ci wona a ciyimo ca wena niku i ta ku nyika ntamu u wu lavako kasi u timisela. — Mutsh. 5:8. w22.11 21 ¶5

Hlawula vanghana va randzako Jehovha. A vanghana lava u va hlawulako va nga khumba nguvhu a ku kula ka wena hi tlhelo ga moya. (Mav. 13:20) Júlio, loyi zvezvi a tirako kota dhota, i wula lezvi: “A cikhati ndzi nga hi muswa, ndzi chatile a vanghana va vanene laha hi nga tira zvin’we kuchumayeleni. A vanghana lavo va wa hiseka nguvhu va tlhela va ndzi vhuna ku wona lezvi a ntiro wa kuchumayela wu nga tsakisisako zvona. Ndzi no pola lezvaku ndzi wa luza a vanghana vo tala va vanene hi lezvi ndzi nga chata wunghana ntsena ni lava va nga hi va tanga ya mina.” Ahati ke loku u pola lezvaku a wokari lomu bandleni a hi munghana wa munene ka wena? Pawule i wa zvi tiva lezvaku a vokari bandleni ga wuKristu ka zana ga malembe go sangula va wa nga hi na mahanyela ya wuKristu, hikwalaho i no tlharihisa Timote lezvaku a ti wonela kabye. (2 Tim. 2:20-22) A wunghana ga hina na Jehovha ga lisima nguvhu, hi wa nga ta lava ku a wokari a tsema a wunghana legi hi kululileko hi n’watseka kasi hiva nago ni Papayi wa hina wa le tilweni. w22.08 5-6 ¶¶13-15

Hina a hi fani ni lava va nyenyako wusungukati ga Nungungulu. Hi ti karatela ku randza mawonela yakwe ni milayo yakwe ya mahanyela. Loku hi ehleketa hi wuyelo va gi kumako lava va hanyako hi milayo ya Jehovha, ni lezvi va tshovelako lava nga yi ingisiko, zvi nga hi vhuna ku yi randza nguvhu a milayo yakwe. Alakanyela zvikarato va ti vangelako lava va kombisako wupumbu hi ku tsika ku ingisa wusungukati gi nene ga Jehovha, u gumesa u ehleketa hi lezvi a wutomi ga wena gi nandzihisako zvona hi lezvi u ingisako Jehovha. (Lis. 32:8, 10) Jehovha wa hi nyika wusungukati ga ginene hontlheni, kanilezvi a nga kurumeti munhu lezvaku a gi ingisa. Hambulezvo, wa hi byela lezvi va to tshovela lava va nga ingisiko wutlhari gakwe. (Mav. 1:29-32) Va ta tshovela mihandzu yo bava ya “mahanyela yabye.” Hi kufamba ka cikhati, a ku na cin’wani va to ci kuma, ahandle ka ku xaniseka hi zvikarato, va guma va lovisiwa. Kanilezvi, lava va ingisako wusungukati ga Jehovha hi ku hanya hi gona, i va tsumbisa lezvi: ‘Ni wihi loyi a ndzi ingisako i tshama kuruleni. I ta rutisa, cima a nga tava ni kuchava makhombo.’— Mav. 1:33. w22.10 21 ¶¶11-13

A ku chava Jehovha zvi wula ku mu kombisa cichavo ca hombe laha ka kuza hi nga mahi ni cihi ci nga wa ta mu khunguvanyisa. (Mav. 16:6) Hikwalaho, hi ti karatela ku hanya hi milayo ya Nungungulu ya zvazvinene ni zvakubiha, yi nga lomu ka Bhibhiliya. (2 Kor. 7:1) Loku hi maha lezvi Jehovha a zvi randzako ni ku nga mahi lezvi a zvi nyenyako, hi ta tsaka. (Lis. 37:27; 97:10; Rom. 12:9) A munhu a nga zvi tiva ku Jehovha i ni fanelo ya ku maha ciboho xungetano hi lezvi zvi lulamileko ni lezvi zvi nga lulamangiko; kanilezvi i fanele ku tlhela a hlawula ku hanya hi milayo leyo ya Jehovha wutomini gakwe. (Rom. 12:2) Hi komba hi mahanyela ya hina lezvaku ha kholwa ku a ku ingisa milayo ya Jehovha hi zvona zva zvinene wutomini ga hina. (Mav. 12:28) Dhavhidha i wa ti zwisa lezvo. Hi cigelo leco a ngaku: ‘Wena u ta ndzi kangeta a ndlela ya wutomi; a mahlweni ka wena ku tele hi litsako, ni canjeni ga wena ga cinene ku tele hi kuxalala kala kupindzuka.’ — Lis. 16:11. w22.10 8 ¶¶9-10

Jesu i simamile ava ni mawonela ma nene hi yena wutsumbu niku i wa hi munhu wa kutikoramisa. Na a nga seta laha misaveni, i mahile zvilo zvotala nguvhu a cikhati leci a nga tira na Jehovha. “Nungungulu i vangile zvilo zvontlhe na a tirisa yena, a zva le tilweni ni zva laha misaveni”. (Kol. 1:16) Kubhabhatisweni kakwe, Jesu kuzvilava i alakanyile a zvilo lezvi a nga zvi mahile a cikhati leci a nga hi zvin’we ni Papayi wakwe. (Mat. 3:16; Joh. 17:5) Kanilezvi a wutivi lego a gi mahangi ku ava munhu wa matshandza. I wa nga tshuki a alakanya ku munhu wa lisima nguvhu a ku hundza van’wani. I byelile a vapizani vakwe lezvaku i wa nga tangi misaveni kasi “ku ta tirelwa, kanilezvi a ku ta tirela ni ku nyikela wutomi gakwe kota hakhelo ya ku tlhatlhisa votala”. (Mat. 20:28) I tlhelile a wula lezvaku i wa nga zvi sukeli a maha zvilo. Hi nga wona a kutikoramisa loku Jesu a ku kombisileko! Jesu i hi vekele cikombiso ca cinene kasi hi ci landzela. w22.05 24 ¶13

A cikhati leci a bohako ku tsetselela wokari, a cin’we ca zvilo lezvi Jehovha a zvi hlolako ku a muwonhi wa zvi tiva lezvaku lezvi a mahileko zvi bihile ke. Jesu i dlunyatisile a mhaka leyi, ka Luka 12:47, 48. Loku a munhu wo kari a maha makungo ya ku maha nchumu wo biha na a zvi tiva khwatsi ku i maha zvilo zvi khunguvanyisako Jehovha i maha ciwonho ca hombe. A munhu loye i mhangweni ya ku nga tsetselelwi. (Mar. 3:29; Joh. 9:41) Makunu, a ku hi nga tsetselelwa ka ciyimo leco? Ina! Jehovha wa hlola kambe ku a muwonhi wa ti sola hi mbilu yontlhe ke. A kutisola zvi wula “a ku cica a maalakanyo, mawonela kutani kungo”. Zvi patsa a maalakanyo ya ku a munhu wa tizwa nandzu ni ku swireka nguvhu hi kota ya zvilo zvo biha lezvi a zvi mahileko kutani hi lezvi a nga kala ku maha nchumu wa wunene lowu a nga fanele ku maha. A munhu wa ku ti sola a nga bayiseki ntsena hi zvilo zvo biha lezvi a zvi mahileko kanilezvi i tlhela a bayiseka hi ciyimo cakwe ca moya ci mu mahileko a maha zvilo lezvo zvo biha. w22.06 5-6 ¶¶15-17

A valala va hina va xwanya mawunwa kutani mahungu yo kala kutsumbeka xungetano hi vamakabye va hina lava va nga ni wutihlamuleli lomu hlengeletanweni ya Jehovha. (Lis. 31:13) A vamakabye vo kari va khomiwa va tlhela va lumbetiwa minandzu. A maKristu ya zana ga malembe go sangula ma vile ka ciyimo co fana a cikhati leci mupostoli Pawule a nga lumbetiwa a tlhela a khomiwa. A vokari va no tsika ku vhunetela Pawule a cikhati leci a nga vhalelwe le Roma. (2 Tim. 1:8, 15; 2:8, 9) Hi nga alakanyela lezvi Pawule a nga ti zwisa zvona. Pawule i wa timisele a zvikarato zvo tala ni ku i wa vekile hambu hi wutomi gakwe mhangweni hi kota ya vona. (Miti. 20:18-21; 2 Kor. 1:8) Hi nga tshuki hi fana ni lava va nga fularela Pawule. Hikwalaho, a hi faneli ku hlamala hi lezvi Sathani a vhukelako nguvhunguvhu a vamakabye lava va nga ni wutihlamuleli. A kungo gakwe hi lezvaku a kuvhukela loko ku maha ku a vamakabye lavo va nga tsumbeki ka Jehovha ku tlhela ku hi chavisa. (1 Ped. 5:8) Simama ku seketela a vamakabye va wena u tlhela u namarela kabye hi kutsumbeka. — 2 Tim. 1:16-18. w22.11 16-17 ¶¶8-11

A cigevenga leci ca ku ti sola ci nga belelwe laha tlhelweni ga Jesu zvi wonekisa ku ci wa hi muJudha. A vaJudha va wa khozela Nungungulu mun’we, kanilezvi a vanhu va matiko va wa kholwa ka vanungungulu vo tala. (Ekso. 20:2, 3; 1 Kor. 8:5, 6) Loku ku wa hi ku a cigevenga leco ci wa hi ca matiko, lezvi ci nga wutisa ka mutsalo wa nyamutlha kuzvilava na ci wutisisile lezvi: “A wu chavi vanungungulu ke?” A cin’wani kambe, Jesu i wa nga rumelwangi ka vamatiko, kanilezvi ka “tiyivhu ti lahlekileko ta yindlu ya ka Izrayeli”. (Mat. 15:24) Nungungulu i wa byelile a vaIzrayeli lezvaku Jesu i wa ta vhuka hi ka vafileko. A cigevenga leci ca ku ti sola kuzvilava ci wa zvi tiva lezvo niku a magezu yakwe ma komba lezvo. I wa alakanya ku Jehovha i ta vhuxa Jesu hi ka vafileko kasi a fuma Mufun’weni wa Nungungulu. Zvi wonekisa ku khwatsi a wanuna loye i wa rindzela ku Nungungulu i wa ta mu vhuxa yenawu. Kota muJudha, i wa tiva zvokari xungetano hi Adhamu na Evha ni Paradhise legi Jehovha a nga va vekile ka gona. Hikwalaho, kuzvilava i wa alakanya lezvaku a Paradhise legi Jesu a gi kumbukileko ka Luka 23:43 gi wa tava wutshamu go saseka laha misaveni. — Gen. 2:15. w22.12 8-9 ¶¶2-3

Hi nga maha ntiro wa hina wa kuchumayela ntsena hi ku vhuniwa hi moya wa Nungungulu. Hikuyini? Hi ku Sathani ilwa na hina kasi ku hi nyimisa ku maha ntiro wa hina wa kuchumayela. (Kuv. 12:17) A vanhu vo tala va alakanya lezvaku Sathani i na ni ntamu nguvhu laha kaku a hi nge zvi koti ku mu hlula. Kanilezvi ha mu hlula hi kota ya ntiro wa hina wa kuchumayela! (Kuv. 12:9-11) Hi ndlela muni? A cikhati leci hi chumayelako, hi komba lezvaku a hi chavisiwi hi kudzukisela ka Sathani. Khati ni khati hi chumayelako, ho hlula Sathani. Makunu hi nga chikelela magumo ya ku ha nyikwa ntamu hi moya wo basa ni ku Jehovha wa hi tsakela. (Mat. 5:10-12; 1 Ped. 4:14) A moya wa Nungungulu wu nga hi nyika ntamu hi wu lavako kasi hi hlula ni cihi cikarato hi kumanako naco ntirweni wa kuchumayela. (2 Kor. 4:7-9) Makunu zvini hi nga mahako kasi hi tiyiseka lezvaku hi ta nyikiwa moya wa Nungungulu? Hi fanele ku wu kombela hi kuphindaphinda na hi tsumba lezvaku Jehovha i ta ingisela mikhongelo ya hina. w22.11 5 ¶¶10-11

Hi kombisa a lirandzo la hina hi vamakabye hi ku kulula hi n’watseka kasi hiva ni kurula navo. Hi ti karatela ku pimanyisa a cikombiso ca Jehovha ca ku tsetselela. Lezvi Jehovha a nga ti yimisele ku a N’wana wakwe a fela zviwonho zva hina, xana hina a hi faneli ku ti yimisela ku tsetselela vamakabye va hina loku va hi wonhela ke? Hi wa nga ta tshuka hi lava ku fana ni nandza go biha gi kumbukiwako ka wun’we wa mifananiso ya Jesu. Hambu andzhako ka loku a hosi yakwe yi mu tsetselele a mangava yakwe ya hombe, a nandza lego gi no tsandzeka a ku tsetselele a nandza-kuloni gi nga mu dhevha zva zvi tsongwani. (Mat. 18:23-35) Loku ku hi lezvaku u kandzihelene citihwana ni wokari lomu bandleni, zvi nga koteka ku uba zambo go sangula kasi ku vhuxa kurula naye na ku nga se chikela a Cialakanyiso ke? (Mat. 5:23, 24) Loku u maha lezvo, u ta komba ku wa mu randza nguvhu Jehovha na Jesu. w23.01 29 ¶¶8-9

A cin’we ca lezvi zvi to ku vhuna ku tiva lezvi zvi lavekako ka vamakabye, ku va kuca ku va ti phofula hi ku va maha zviwutiso hi ndlela ya yinene. (Mav. 20:5) Ku ngava lezvaku va na ni zvakuga zvo enela, mimuri ni zvin’wani? A ku va nga tshuka va luza ntiro kutani miti yabye? Va lava ku vhuniwa kasi va kombela mufumo lezvaku wu va vhuna? Jehovha i kombela hontlheni lezvaku hi tiyisa van’wani ni ku va vhuna. (Gal. 6:10) Hambu loku ho maha nchumu wa wutsongwani kasi ku vhuna wokari a babyako, zvi nga mu tiyisa nguvhu. A n’wanana a nga tsala cipapilwana kutani dhezenyu kasi ku tiyisa a makabye wo kari. A muswa a nga ya mu xavela zvokari a makabye kutani ku mu vhuna hi zvin’wani. A vamakabye van’wani va nga mu bhikela zvakuga a wokari a babyako va mu heleketela. A vamakabye vo kari va ma bonga nguvhu a madhota lawa ma tshamako na ma khomekile nguvhu loku ku humelela ntungu. A zvo ku tsakisa loku hontlheni hi maha lezvi hi zvi kotako kasi ku ‘simama ku tiyisana ni ku akana’! — 1 Tes. 5:11. w22.12 22 ¶2; 23 ¶¶5, 6

A vaSadhusi va wa ma tiva khwatsi a ntlhanu wa mabhuku yo sangula ya Mitsalo ya ciHebheru, kanilezvi va wa nga vhumeli a lisine la lisima leli li nga ka mabhuku lowo ma pimiselweko. Hi cikombiso, ehleketa hi lezvi Jesu a nga wula a cikhati leci a vaSadhusi va nga mu wutisa xungetano hi kuvhuka ka vafileko. I no va wutisa lezvi: “A mu gondzangi bhukwini ga Mosi, ka matimu ma wulawulako hi khuhu ga mimizwa, a ku Nungungulu i te ngalo kakwe: ‘Ndzi Nungungulu wa Abrahama, ni Nungungulu wa Isaka, ni Nungungulu wa Jakobe’?” (Mar. 12:18, 26) Hambu lezvi a vaSadhusi handle ko kanakana va nga lerile a zvipandze lezvo hi makhati yo tala, a ciwutiso ca Jesu ci kombile lezvaku va wa nga vhumeli a lisine lelo la lisima la Mitsalo, ku nga gondzo ya kuvhuka ka vafileko. (Luka 20:38) Hi gondza yini? A cikhati hi lerako, hi fanele ku chela kota hi zvontlhe lezvi a vhesi lego kutani matimu lawo ya Bhibhiliya ma hi gondzisako. A hi lavi ku zwisisa a tigondzo-tshinya basi, kanilezvi hi lava ku tlhela hi zwisisa lisine ni matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ma fihleleko a ku fana ni tshomba. Lezvo a zvi olovi ku zvi kuma. w23.02 11 ¶¶9-10

A vakustumunyu vontlhe va kumbukiwako ka mutsalo wa hina wa nyamutlha va kumene ni zvikarato zva hombe, kanilezvi wutomini gabye gontlhe va simamile va tsumbekile ka Jehovha. (Mah. 11:36-40) Xana a kutimisela kabye ni kutikarata zvi vile zva mahala? Ne ni kutsongwani! Hambu lezvi va nga kala ku wona a kutatiseka ka zvitsumbiso zvontlhe zva Nungungulu na va ha hanya, va simamile va rindzela Jehovha. Niku kota lezvi va nga tiyiseka lezvaku Jehovha wa va tsakela va wa hi ni kutsumba ka lezvaku va wa ta wona a kutatiseka ka zvitsumbiso zva Nungungulu. (Mah. 11:4, 5) A cikombiso cabye ci nga tiyisa a kutiyimisela ka hina ka ku simama hi rindzela Jehovha. Nyamutlha, hi hanya ka tiko legi gi yaku gi biha nguvhu. (2 Tim. 3:13) Sathani wa ha simama ku ringa vanhu va Nungungulu. Hambu loku hi kumana ni zvikarato, ngha hi ti yimisela ku simama hi tirela Jehovha hi kutikarata na “hi tsumba Nungungulu a hanyako”. — 1 Tim. 4:10. w22.06 25 ¶¶17-18

A cin’we ca zvigelo zva ku hi ti vhikela mababyi, hi ku zvi ta maha ku hi tirela Jehovha hi ntamu wa hina wontlhe. (Mar. 12:30) Hikwalaho, hi ti karatela ku nga mahi zvilo lezvi hi zvi tivako ku zvi nga hi vangela mababyi. (Rom. 12:1) Lisine ku hambu ho ti karatisa kuyini, hi nga tshuka hi kuma mababyi. Kanilezvi, hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi ti vhikela mababyi hakuva hi lava ku komba a Papayi wa hina wa le tilweni lezvaku ha gi nyika lisima wutomi, a cinyikiwo leci a hi nyikileko. A mababyi ni kukhosahala zvi nga tshuka zvi hi vhalela ku maha zvotala, lezvi hi nga tolovela ku maha. Hi kota ya lezvo, hi nga karateka hi tlhela hi bayiseka. Kanilezvi, a hi faneli ku tshuka hi ti tsika, hi nga ha khataleli a wutomi ga hina. Hikuyini? Hi ku hambu hi no khosahalisa kuyini, kutani hi babya zvo kota kwihi, hi nga simama hi dhumisa Jehovha, a ku fana ni lezvi Hosi Dhavhidha a nga maha. A zvo ku tiyisa a ku tiva lezvaku hi va lisima ka Nungungulu hambu loku hi babya kutani hi khosahele! (Mat. 10:29-31) Hambu loku hofa, Jehovha i ta ci rindzela hi mahlo yo pswhuka a cikhati leci a to hi vhuxa. (Joba 14:14, 15) Makunu, lezvi ha ha hanyako, hi lava ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku ti vhikela mababyi ni ku vhikela wutomi ga hina. w23.02 20-21 ¶¶3-5

A mavito ya citshungu ca hombe ca tiyivhu tin’wani ma ta simama bhukwini ga wutomi andzhako ka ku pona a Armagedhoni ke? Ina. (Kuv. 7:14) Jesu i wulile lezvaku a vanhu lavo vo fana ni tiyivhu “va taya wutomini ga pindzukelwa”. (Mat. 25:46) Kanilezvi a vanhu lavo va to pona a Armagedhoni va nga ta tekela ku kuma wutomi ga pindzukelwa. Ndzeni ka 1000 wa malembe ya kufuma kakwe, Jesu i ‘ta va risa, a va yisa zvibukeni zva mati ya wutomi’. Lava va to ingisa a wurangeli ga Jesu va tlhela va woniwa kota vanhu vo tsumbeka mahlweni ka Jehovha a cikhati va to lamuliwa, a mavito yabye ma ta tsaliwa bhukwini ga wutomi ma nga ha vhinyiwi. (Kuv. 7:16, 17) Hambulezvo, lava vo fana ni timbuti, va ta lovisiwa yimpini ya Armagedhoni. Jesu i te “va ta loviselwa magumo”. (Mat. 25:46) Hi kupimiselwa, mupostoli Pawule i wulile lezvaku “a vanhu lavo va ta tsayisiwa hi ku lovisiwa kala kupindzuka”. — 2 Tes. 1:9; 2 Ped. 2:9. w22.09 16 ¶¶7-8

A zvivangwa zva Jehovha zvi nga maha ku vontlhe laha ngangweni va tlhatlheka va tlhela va tsaka. Lezvo zvi maha ku va randzana. Jehovha i mahile matshamu yo saseka laha misaveni hi nga tshamako kona hi maha lezvi hi zvi randzako. A mingango yo tala yi randza kuya maparki, ku ya wona zvitsunga, kuya praya ni ka matshamu man’wani ya le handle ka dhoropa. Misaveni yiswa ya Nungungulu, a vapswali ni vana va ta ti buza hi zvivangwa zva Jehovha hi ndlela ya ku cima va wa nga se tshuka va ti buza hi yona. Ka cikhati leco, a zvihari hi nga ta ha zvi chava, zvonawu zvi nga ta ha hi chava. (Isa. 11:6-9) Hi tava ni cikhati co tala nguvhu ca ku ti buza hi lezvi Jehovha a zvi vangileko. (Lis. 22:26) Hambulezvo, n’wina vapswali, mu nga rindzeli ku kala ka cikhati leco hi kona mu to sangula ku vhuna vana va n’wina a ku va ti buza hi ku wona zvivangwa zva Jehovha. Laha mu tirisako zvivangwa kasi ku gondzisa vana va n’wina xungetano hi Jehovha, zva koteka ku vonawu va wula lezvi Hosi Dhavhidha a wulileko, zvaku: Jehovha, “a yi kona mitiro yi fananako ni ya wena”. — Lis. 86:8. w23.03 25 ¶¶16-17