Dezembro

A ku Jehovha i na ni ntamu wa ku vhuxa vafileko? I nawo! I Nungungulu wa “Ntamu Wontlhe”. (Kuv. 1:8) Hikwalaho, i na ni ntamu wa ku hlula ni wihi nala, a kupatsa ni kufa. (1 Kor. 15:26) A cin’wani ci hi vhunako ku tiva ku Nungungulu i ta zvi kota ku vhuxa vafileko hi ku wa zvi kota ku alakanya zvontlhe. A nyeleti yin’we ni yin’wani i yi vitana hi vito ga yona. (Isa. 40:26) Lava va fileko kambe wa va alakanya. (Joba 14:13; Luka 20:38) Zva mu olovela a ku alakanya matshamela wontlhe ya lava a to va vhuxa — lezvi va nga tshamisile zvona, wumunhu gabye, lezvi va nga zvi hanya ni lezvi va nga zvi tiva. Makunu, a zvi kanakanisi a ku Jehovha i ta tatisa citsumbiso cakwe ca ku vhuxa vafileko hakuva ha zvi tiva ku wa zvi lava ku va vhuxa niku i na ni ntamu wa ku va vhuxa. A cin’wani ci hi kholwisako ku Jehovha i ta maha lezvi a nga tsumbisa, zva ku vhuxa vafileko, hi ku i sina a vhuxile vokari. Cikhatini ca kutsaliwa ka Bhibhiliya, i vhunile vavanuna vo kari vo tsumbeka lezvaku va vhuxa vanhu va nga file, a ku patsa na Jesu. w23.04 9-10 ¶¶7-9

Loku hi wulawula hi ndlela ya yinene ni yo olova, a vanhu va nga zvi lava nguvhu a ku hi ingisela niku simama ni mabhulo. Kanilezvi loku ku hi ku a wokari o lava ku kanetisana na hina basi kutani ku hi tseketsela, a hi faneli ku simama ni bhulo lego. (Mav. 26:4) Hambulezvo, a kutala ka vanhu a hi lezvo va zvi lavako. A kutala kabye va lava ku hi ingisela. Zvi laha kubaseni lezvaku zva lisima nguvhu a ku ti vekela mixuvo ya kuva munhu wo olova. Khongela ka Jehovha u kombela a ntamu wa ku simama uva munhu wo olova a cikhati leci u hlamulako a zviwutiso zvo karata kutani ku solasoliwa. Alakanya ku, a kuva munhu wo olova zvi nga maha lezvaku a kuhambana ka mawonela ku nga yisi ka tiholova. Niku a hlamulo wa wena wo olova ni wa cichavo wu nga kuca vokari lezvaku va cica a mawonela yabye xungetano hi hina ni lisine la Bhibhiliya. Tshama ‘na u longile a ku hlamula ni wihi munhu’ a to ku wutisa xungetano hi lezvi u zvi kholwako, na u zvi ‘maha hi kurula ni cichavo ca hombe’. (1 Ped. 3:15) Ina, kombisa ku u na ni ntamu hi kuva munhu wo olova! w23.09 19 ¶¶18-19

Wona mune wa tindlela hi nga kombisako hi tona lihlazva-mbilu. Yo sangula, a munhu wa lihlazva-mbilu wa hlwela ku kwata. I zama ku rula a potsa ku phota loku a vhukiwa kutani loku a hi ni stress. (Ekso. 34:6) Ya wumbiri, a munhu wa lihlazva-mbilu i rindzela hi kurula. Loku a zvokari zvi hlwela ku hundza mpimo, a munhu wa lihlazva-mbilu i potsa ku khunguvanyeka. (Mat. 18:26, 27) Ya wunharu, a munhu wa lihlazva-mbilu a nga na matloti. Loku a munhu wa lihlazva-mbilu a hi ni ntiro wo kari wa lisima a nga hatliseli ku wu sangula kutani ku tsutsumela ku wu mbheta. Wutshan’wini ga lezvo, i ti nyika cikhati co enela kasi a tiva lezvi a to maha. A gumesa a ti gemela cikhati co enela kasi a wu maha khwatsi. Ya wumune, a munhu wa lihlazva-mbilu i ti karatela ku hlula zviringo na a nga khali. I maha zvontlhe a zvi kotako kasi a simama a timisela na a tsakile. (Kol. 1:11) Kota maKristu, ku laveka ku hi kombisa lihlazva-mbilu hi tindlela tontlhe. w23.08 20-21 ¶¶3-6

A nchumu wa lisima nguvhu wu hi mahako hi lava ku vhikela mbilu ya hina yo fananisa hi ku Jehovha wa hlola timbilu. Lezvo zvi wula ku i wona zvo hundza lezvi a van’wani va hi wonisako zvona, a tlhela a wona lezvi hakunene hi nga zvona hi le ndzeni. Loku hi tata mapimo ya hina hi wutlhari gakwe gi hanyisako, i ta hi randza nguvhu. (Joh. 4:14) Lezvo zvi ta maha ku a mahanyela yo biha ni tigondzo ta mawunwa ti tako hi ka tiko ga Sathani ti nga kumi ko nghena hi kona. (1 Joh. 5:18, 19) Laha hi tiyisako nguvhu a wunghana ga hina na Jehovha, hi taya hi mu randza nguvhu hi tlhela hi mu kombisa nguvhu cichavo. Lezvi hi kalako hi nga lavi ku khunguvanyisa a Papayi wa hina, a ku maha ciwonho ne hi nga ta zvi pimisa. A makabye wo kari wa le Croácia wa ku hi Marta, loyi a ringilweko ku maha wubhayi, i tsalile lezvi: “Zvi wa ndzi karatela ku wona zvilo hi ndlela ya yi nene, niku zvi wo khwatsi ndzi to wonha ndzi ti buza zva cikhatanyana. Kanilezvi, a ku chava Jehovha zvi ndzi vhikele.” A ku chava Jehovha zvi hi vhikelisa kuyini? Marta i te i no ehleketa hi lezvi a nga wa ta tshovela loku a maha ciboho co kala ci nga hi ci nene. Hinawu hi nga maha zvezvo. w23.06 20-21 ¶¶3-4

Jesu i wa zvi tiva lezvaku a kungo ga Jehovha ku basisa vito Gakwe ka mawunwa wontlhe. Hi cigelo leco a nga gondzisa a valandzeli vakwe a ku khongela, vaku: “Papayi wa hina wa le tilweni, a vito ga wena a gi basisiwe”. (Mat. 6:9) Jesu i wa zvi zwisisa ku leyo i mhaka ya hombe ka zvivangwa zvontlhe. A ku na civangwa wuakweni gontlhe ci basisileko a vito ga Jehovha a ku hundza Jesu. Hambulezvo, a cikhati leci Jesu a nga khon’wa, ciwonho muni leci a valala vakwe va nga mu kecara hi cona? Ku wa rukatela! Jesu i wa zvi tiva lezvaku a kurukatela kutani ku wulawula mawunwa hi vito go basa ga Papayi wakwe ci wa hi ciwonho ca hombe nguvhu. I wa karateka nguvhu hi lezvi a nga wa ta konelwa kufa hi kota ya ciwonho leco. Kuzvilava leco hi cona cigelo ca hombe ci nga maha ku Jesu ava “kukaratekeni ka hombe” cikhatanyana mahlweni ka ku a khomiwa. — Luka 22:41-44. w24.02 11 ¶11

Ka mapalisana ya hina ya wutomi, hi fanele ku randza Jehovha na Jesu a ku hundza a maxaka ya hina. (Mat. 10:37) Hambulezvo, lezvo a zvi lavi ku wula ku a hi faneli ku tatisa khwatsi a wutihlamuleli ga hina laha ngangweni, hi gi wonisa ku khwatsi ga hi vhalela ku tsakisa Nungungulu na Kristu. A ku hambana ni lezvo, kasi hi amukeleka ka Nungungulu na Kristu, hi fanele ku tatisa a wutihlamuleli ga hina laha ngangweni. (1 Tim. 5:4, 8) Loku hi maha lezvo hi ta tsaka. Kunene, Jehovha i mahile ngango kasi wu tsaka loku a nuna ni sati va kombisana lirandzo ni cichavo, ni loku a vapswali va randza ni ku gondzisa a vana vabye, ni loku a vana va ingisa a vapswali. (Efe. 5:33; 6:1, 4) Kani hi wihi a ntiro wa wena laha ngangweni, tsumba a wutlhari gi kumekako lomu ka Bhibhiliya wutshan’wini ga ku maha zvilo hi kuya hi mbilu ya wena, lomu u tako hi kona ni lezvi lava va ti wulako ku titlhari va zvi wulako. Ma tirise khwatsi a mabhuku ma seketelwako ka Bhibhiliya. A mabhuku lawo ma ku komba lezvi u nga mahako kasi u landzela a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. w23.08 28 ¶¶6-7

A wasati wa muKristu i fanele ku gondza zvilo zvo kari zvi to mu vhuna. A zvilo zvo kari lezvi a nhanyana a gondzako na a ha hi n’wanana zvi ta simama ku mu vhuna wutomini gakwe gontlhe. Hi cikombiso, gondza ku lera ni ku tsala khwatsi. Ka midhawuko yo kari, a kulera ni ku tsala zvi woniwa na zvi nga hi zva lisima a ku a wasati a zvi gondza. Kanilezvi zva lisima a ku wontlhe a maKristu ma tiva ku lera ni ku tsala. (1 Tim. 4:13) Hikwalaho, u nga tsiki nchumu ci ku tsandzekisa ku gondza ku lera ni kutsala khwatsi. U ta vhunekisa kuyini? A wutlhari lego gi ta ku vhuna a ku kuma ntiro ni ku simama ka wona. U tava mugondzi ni mugondzisi wa munene wa Mhaka ya Nungungulu. A ca lisima ka zvontlhe, u ta tshinela nguvhu ka Jehovha a cikhati leci u lerako a Mhaka yakwe ni ku ehleketa hi yona. — 1 Tim. 4:15. w23.12 20 ¶¶10-11

Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku ala zviringo. Kota vanhu vo kala kumbhelela, contlhe cikhati hilwa ni ciringo ca ku maha zvahava. Sathani i maha zvontlhe a zvi kotako kasi a cikarato leco ci hi bindzela nguvhu. A yin’we ya tindlela leti a ti tirisako kasi ku wonha kupima ka hina, mihlakano yo kala ku hlazveka. A mihlakano leyo yi nga tata kupima ka hina hi maalakanyo yo kala ku hlazveka — a maalakanyo ma wonhako a munhu wa hina wa le ndzeni niku ma nga hi yisa ciwonhweni ca hombe. (Mar. 7:21-23; Jak. 1:14, 15) Kasi hi hlula zviringo zva ku maha zvilo zvahava, zvi lava ku hi vhuniwa hi Jehovha. Ka mukhongelo wa cikombiso, Jesu i te hi nga khongela, hiku: “U nga hi tsiki hi hluliwa hi zviringo, kanilezvi hi tlhatlhise ka loyi wa kubiha.” (Mat. 6:13) Jehovha i lava ku hi vhuna, kanilezvi hi fanele ku kombela ku a hi vhuna. Hi fanele ku tlhela hi hanya hi kuyelana ni mikhongelo ya hina. w23.05 6-7 ¶¶15-17

Loku a nuna ni sati va gi nyika lisima a wunghana legi va nga nago ni Papayi wabye wa le tilweni, va tekela ku ingisa wusungukati gakwe; lezvo zvi va vhuna ku potsa ni ku hlula zvikarato lezvi zvi nga mahako ku a lirandzo labye li titimela. Lava va nga ni wunghana go tiya na Jehovha, va ti karatela ku mu pimanyisa va tlhela va ti karatela kuva ni matshamela lawa yena a ma kombisako, yo kota wunene, lihlazva-mbilu ni kutsetselela. (Efe. 4:32–5:1) Loku a nuna ni sati va kombisa a matshamela lawa, zvi ta olova a ku a lirandzo labye li kula. A makabye wo kari wa ku hi Lena, a nga ni 25 wa malembe ni ku hundza na a chadhile, i wula lezvi: “A munhu wa moya zva olova a ku mu randza ni ku mu kombisa cichavo.” Wona cikombiso ca lomu ka Bhibhiliya. A cikhati leci zvi nga lava ku Jehovha a hlawula lava va nga wa tava vapswali va loyi a nga wa tava Mesiya, i no cuwuka ka vontlhe va humako lixakeni la Dhavhidha, a hlawula Josefa na Mariya. Hikuyini? Hi ku vontlhe va wa hi ni wunghana go tiya na Jehovha niku Jehovha i wa zvi tiva ku va wa ta rangisa yena wukatini gabye. w23.05 21 ¶¶3-4

Hambu lezvi a Murangeli wa hina, Jesu, a mbheleleko, lava a va tirisako kasi va hi rangela laha misaveni a va mbhelelangi. Zvi nga tshuka zvi hi karatela a ku va ingisa, nguvhunguvhu loku va hi kombela ku hi maha nchumu hi kalako hi nga wu lavi ku maha. Ka khati go kari mupostoli Pedro i kanakanile ku ingisa. Laha a ngilozi yi nga mu byela ku aga a zvihari lezvi zvi nga kala zvi nga hlazvekangi ka Nayo wa Mosi, Pedro i no ala — a hi khati gin’we, kanilezvi makhati manharu! (Miti. 10:9-16) Hikuyini? Hi ku a cileletelo leco ca ciswa ci wa nga zwisiseki ka yena. Kanilezvi Mupostoli Pawule i no ingisa a cikhati leci a maKristu ma kulileko le Jerusalema ma nga mu byela lezvaku i fanele ku teka mune wa vavanuna aya navo tempeleni a ya ti basisa kasi a komba ku wa ingisa Nayo. Kanilezvi Pawule i wa zvi tiva ku a maKristu a ma ha hi hasi ka Nayo wa Mosi. Niku i wa nga mahangi zva hava. Hambulezvo, “ka siku gi nga landzela, Pawule i no teka vavanuna lavo a ya ti basisa zvin’we navo hi kuya hi nayo.” (Miti. 21:23, 24, 26) A kuingisa ka Pawule ku vhuvhumisile a wumun’we. — Rom. 14:19, 21. w23.10 10 ¶¶15-16

Kuzvilava a kuchava u wa nga ta ku wona na ku laveka kasi uva ni wunghana ga hombe ni wokari. Kanilezvi, lava va xuvako kuva ni wunghana ga hombe na Jehovha va fanele ku ‘mu chava’. Kani ku hundza cikhati muni na hi tirela Jehovha, hontlheni hi fanele ku simama hiva ni cichavo ca hombe hi yena. Kanilezvi zvi wula yini a ku chava Jehovha? Loyi a chavako Nungungulu hi ndlela ya yi nene, wa mu randza niku a nga lavi ku maha ni wihi nchumu wu nga wa ta wonha wunghana legi a nga nago naye. Jesu i wa “chava Nungungulu” hi ndlela leyo. (Mah. 5:7) I wa nga mu chavi ku khwatsi ova munhu wo biha. (Isa. 11:2, 3) Kanilezvi, i wa mu randza nguvhu niku i wa lava ku mu ingisa. (Joh. 14:21, 31) A ku fana na Jesu hi na ni cichavo ca hombe hi Jehovha hakuva i na ni lirandzo, ni wutlhari, ni kululama ni ntamu. Ha zvi tiva kambe ku Jehovha wa hi randza niku lezvi hi mahako loku a hi gondzisa zva mu khumba — hi nga mu tsakisa kutani ku nga mu tsakisi. — Lis. 78:41; Mav. 27:11. w23.06 14 ¶¶1-2; 15 ¶5

A cikhati leci Hosi Uziya a ngava ni ntamu, i no rivakelwa lezvaku Jehovha hi yena a nga mu nyika ntamu ni ku mu maha a humelela. Hi gondza yini? Hi maha khwatsi loku hi alakanya lezvaku a makatekwa ni malungelo ya hina mata hi ka Jehovha. Wutshan’wini ga ku ti kulisa hi lezvi hi mahako, hi fanele ku mu nyika wudzundzo Jehovha hi lezvi hi zvi kotako ku maha. (1 Kor. 4:7) Hi fanele kutikoramisa hi vhumela lezvaku a hi mbhelelangi niku a kukawukiwa ka hontlheni. A makabye wo kari a nga kwalomu ka 60 wa malembe i tsalile lezvi: “Ndzi gondzile a ku nga khunguvanyeki kutani ku mbhela ntamu loku a van’wani va wona a zvihoxo zva mina. Loku ndzi kawukiwa hi zvihoxo lezvi ndzi mahako ka makhati yo kari, ndzi zama ku chukwatisa lezvi zvi lavekako ni ku simama ndzi tirela Jehovha hi ntamu wa mina wontlhe. Loku hi tirela Jehovha hi tlhela hi simama hi ti koramisa, hi ta kuma litsako la lisine wutomini ga mina. — Mav. 22:4. w23.09 10 ¶¶10-11

A maKristu yo sangula ma wa fanele ku timisela. Va wa lwisana ni zvikarato lezvi a vanhu vo tala va masikwini yabye va nga lwisana nazvo. Kanilezvi va wa tlhela va lwisana ni zvin’wani zvikarato hi kota ya lezvi va nga hi maKristu. A kutala kabye va wa nga vhukelwi ntsena hi varangeli va wukhongeli ga ciJudha ni mufumo wa Roma, kanilezvi va wa vhukelwa kambe hi maxaka yabye. (Mat. 10:21) Va wa fanele ku ti karata nguvhu kasi a bandla gi nga thapelwi hi tigondzo ta mawunwa ta vadhuki lava va nga zama ku vanga kuhambana lomu bandleni. (Miti. 20:29, 30) Hambulezvo, a maKristu lawo ma no timisela. (Kuv. 2:3) Hi ndlela muni? Va wa ehleketa hi zvikombiso zva vanhu va timiseleko zviringo va kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya, vo kota Joba. (Jak. 5:10, 11) Va no khongela va kombela ntamu. (Miti. 4:29-31) Niku va wa veka kupima kabye ka ku Jehovha i ta va chachazela loku va simama ku timisela. (Miti. 5:41) Hinawu hi nga zvi kota a kutimisela loku hi gondza a matimu ya vanhu va timiseleko zviringo va kumbukiwako lomu ka Mhaka ya Nungungulu ni lomu ka mabhuku ya hina hi kukhandzakanya hi tlhela hi ehleketa hi wona. w23.07 3 ¶¶5-6

Jehovha na Jesu va nga ta tshuka va hi tsukula. Andzhako ka loku mupostoli Pedro a kanetile Jesu, i wa fanele ku maha ciboho ca lisima. Xana i wa ta tsika kuva mupizani wa Kristu kutani i wa ta timisela? Jesu i wa khongotele Jehovha kasi a kukholwa ka Pedro ku nga rereki. Jesu i mu byelile magezu ya mukhongelo lowo Pedro niku i kombile ku i wa tsumba ku hi kufamba ka cikhati i wa ta tiyisa a vamakabye vakwe. (Luka 22:31, 32) A zvi no ku mu tiyisa Pedro a ku ehleketa hi magezu ya Jesu! Loku hi lava ku maha ciboho ca lisima wutomini ga hina, Jehovha a nga tirisa varisi vo khatala kasi va hi nyika citiyisekiso hi ci lavako kasi hi simama hi tsumbekile. (Efe. 4:8, 11) A ku khwatsi hi lezvi Jehovha a nga vhuna Pedro ni vapostoli van’wani hi tlhelo ga nyama, hinawu i ta hi vhuna hi tlhelo ga nyama loku hi rangisa ntiro wa kuchumayela wutomini ga hina. w23.09 24-25 ¶¶14-15

Jehovha wa zvi wona zvontlhe a zvilo zva zvinene lezvi hi mahelako van’wani hambu loku zvi hi zvitsongwani. I zvi wona kota miphahlo ya lisima ni mangava lawa yena a to hakhela. Loku u tirile kota nandza go vhunetela kutani dhota cikhatini ci hundzileko, Jehovha wa wu alakanya a ntiro lowu u wu mahileko cikhatini ci nga hundza ni lirandzo leli li ku kucileko ku wu maha. (1 Kor. 15:58) Wa ha li wona kambe a lirandzo leli u simamako ku li kombisa. Jehovha i lava ku hontlheni hi engetela ku mu randza ni ku randza van’wani. Hi nga engetela ku randza Jehovha hi ku gondza a Mhaka yakwe, hi ehleketa hi yona hi tlhela hi bhula naye hi mukhongelo hi kukhandzakanya. Hi nga engetela ku randza vamakabye va hina, hi ku va vhuna lomu zvi lavekako. Laha a lirandzo la hina li yako li kula, hi ta tshinela nguvhu ka Jehovha ni ka vamakabye va hina. Hi ta ti buza hi wunghana lego kala kupindzuka! w23.07 10 ¶11; 11 ¶13; 13 ¶18

A muKristu mun’we ni mun’wani i fanele ku hlawula ha yece lezvi a lavako ku li khatalelisa zvona a lihanyo lakwe. Lomu ka Bhibhiliya, kova ni milayo yi tsongwani yi khumbako lezvi a muKristu mun’we ni mun’wani a hlawulako ku tirisiwa zvona mababyi, ku nga nayo wa ku tsika nkhata ni wungoma. (Miti. 15:20; Gal. 5:19, 20) Lomu ka lezvi zvin’wani, a mun’we ni mun’wani i hlawula lezvi a zvi lavako. Hi nga tshuka hi alakanya ku a tirelwa go kari ga vhuna kutani gi na ni mhango, kanilezvi hi fanele ku yi kombisa cichavo a fanelo leyi a vamakabye va hina va nga nayo ya ku hlawula a ndlela yo tiriwa hi yona mababyi. Mhakeni leyi, hi fanele ku alakanya lezvi: 1) Mufumo wa Nungungulu ntsena wu to mbheta mababyi hi ndlela yo mbhelela ni ya pindzukelwa. (Isa. 33:24) 2) A muKristu mun’we ni mun’wani i fanele ku ‘tiyiseka [khwatsi]’ hi lezvi zvi nga zvi nene kakwe. (Rom. 14:5) 3) A hi lamuli van’wani ne a hi mahi nchumu wu to va khunguvanyisa. (Rom. 14:13) 4) A maKristu ma kombisa lirandzo niku ma zvi zwisisa ku a kubohana ka bandla ka lisima nguvhu a ku hundza a mawonela yabye. — Rom. 14:15, 19, 20. w23.07 24 ¶15

Wa gi nyika lisima a wunghana ga wena na Jehovha? Lezvo a zvi kanakanisi. Kusukela cikhatini ca kale, a vanhu vo tala vonawu va wa gi nyika lisima a wunghana gabye na Jehovha. (Lis. 104:33, 34) A votala va wa ti karata kasi va khozela Jehovha. Niku hi zvalezvo futsi a vaNazira kutani lava va nga ti nyikele va nga maha le Izrayeli wa kale. A vaNazira va wa hi vaIzrayeli vo hiseka, va nga ti tsona zvokari kasi va tirela Jehovha hi ndlela yo hlawuleka. A Nayo wa Mosi wu wa vhumelela ku a wanuna kutani wasati a maha cifungo co hlawuleka ka Jehovha hi ku hlawula ku hanya kota muNazira hi cikhati co kari. (Mitse. 6:1, 2) A cifungo leco, ku wa hi citsumbiso ci nga patsa ku a landzela milayo ya ku a vaIzrayeli lava van’wani va wa nga yi landzeli. Makunu, hikuyini a wokari a nga wa ta hlawula ku maha cifungo ca wuNazira? Kuzvilava i wa ta kuciwa hi lirandzo la hombe leli a nga hi nalo hi Jehovha ni kubonga hi kota ya zvinyikiwo zvo tala zvo saseka. — Dhewu. 6:5; 16:17. w24.02 14 ¶¶1-2

Lomu ka Bhibhiliya, a gezu ga ciHebheru gi hundzuluselweko ku “kutsumbeka,” kutani “lirandzo li nga mbheliko” gi tlhamusela a kubohana ka lirandzo loku a kutala ka zvikhati ku tirisiwako kasi ku komba a lirandzo la Nungungulu hi malandza yakwe. A gezu galegi ga gin’we ga tirisiwa kambe kasi ku tlhamusela a lirandzo leli a malandza ya Nungungulu ma kombisanako. (2 Sam. 9:6, 7) A kutsumbeka ka hina ku tiya hi kufamba ka cikhati. A hi woneni lezvi a kutsumbeka ka Dhaniyeli ku nga engetelisa zvona ku tiya hi kufamba ka cikhati. A kutsumbeka ka Dhaniyeli ku ringilwe hi tindlela to hambanahambana wutomini gakwe. Kanilezvi a ciringo ca hombe ci humelele na a hi kwalomu ka 90 wa malembe. A tihosana ti nga tirela hosi Dhariyusi ti no nyenya Dhaniyeli ti tlhela ti chepeta a Nungungulu wakwe. Hikwalaho, va no luka pulani ya ku daya Dhaniyeli. Va no maha ku a hosi yi sinara a nayo lowu wu nga wa ta komba ku Dhaniyeli i tsumbekile ka Nungungulu kutani ka Dhariyusi. Kasi a komba ku i wa tsumbekile ka hosi, i wa fanele ku ti patsa ni van’wani a nyima ku khongela ka Jehovha hi 30 wa masiku. Dhaniyeli i no hlawula kuva wo tsumbeka ka Jehovha. — Dhan. 6:12-15, 20-22. w23.08 5 ¶¶10-12

Jehovha i lava lezvaku hi timisela laha hi va kombisako lirandzo a vamakabye va hina. Loku a makabye wo kari a tshuka a nga hi khomi hi ndlela ya yinene, hi fanele ku alakanya lezvaku a nga mahangi lezvo ha womu kasi ku hi khunguvanyisa niku wa zama ku maha lezvi Jehovha a nge zvinene. (Mav. 12:18) Nungungulu wa ma randza malandza yakwe yo tsumbeka hambu loku ma maha zvihoxo. A nga hi tsukuli loku hi tshuka hi maha zvihoxo, ne a nga veki civiti. (Lis. 103:9) Handle ko kanakana zva lisima a ku pimanyisa a Papayi wa hina wo tsetselela! (Efe. 4:32–5:1) Alakanya kambe lezvaku laha a kugumesa ka tiko legi ku tshinelako, hi fanele ku bohana ni vamakabye va hina. Hi rindzela lezvaku a ku xanisiwa ku engetela. Kuzvilava hi ta vhalelwa hi kota ya kukholwa ka hina. Loku lezvo zvi humelela, hi ta va lava nguvhu a vamakabye va hina a ku hundza zvezvi. — Mav. 17:17. w24.03 15-16 ¶¶6-7

Lomu ka Bhibhiliya ku na ni matimu ya vaswa van’wani lava va vileko ni wunghana na Jehovha, va tsakelwa hi yena zvi tlhela zvi va fambela khwatsi wutomini gabye. Dhavhidha mun’we wabye. A cikhati leci a nga hi muswa, i no hlawula kuva munghana wa Nungungulu. (1 Tih. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Loku u gondza xungetano hi matimu ya Dhavhidha, a cikombiso cakwe ci nga ku kuca ku tirela Jehovha hi kutsumbeka. Kutani u nga gondza zvin’wani ka cikombiso ca Marku kutani ca Timote. Va sangulile ku tirela Jehovha na va hi vaswa nguvhu niku va simamile ku mu tirela hi kutsumbeka. A ciboho cabye ca ku tirela Jehovha ci mu tsakisile nguvhu Nungungulu. Lezvi u hanyisako zvona zvezvi zvi ta khumba lezvi a wutomi ga wena gi to tshamisa zvona cikhatini ci tako. Loku u tsumba Jehovha wutshan’wini ga ku ti tsumba i ta ku vhuna ku maha zviboho zva wutlhari. U tava ni wutomi go tsakisa. U nga rivali ku Jehovha wa zvi nyika lisima lezvi u mu mahelako. A ku na ndlela yin’wani ya yinene ya ku tirisa wutomi a ku hundza ku tirela Papayi wa hina wa lirandzo, Jehovha. w23.09 13 ¶¶18-19

Mupostoli Pawule i wa zvi tiva lezvaku a vamakabye va wa nga mbhelelangi. Hi cikombiso, a vokari va bandla ga Jerusalema a va kholwangi lezvaku mupizani wa Jesu a cikhati leci va nga tivana naye. (Miti. 9:26) Andzhako ka cikhati, a vokari va wa mu hleva kasi ku chakisa vito gakwe. (2 Kor. 10:10) Pawule i no wona dhota go kari na gi maha ciboho ci nga wa ta khunguvanyisa van’wani. (Gal. 2:11, 12) Marku, a mun’we wa vanghana va Pawule, i no mu khunguvanyisa nguvhu. (Miti. 15:37, 38) Pawule na a vhumelele ku a cin’we ca zviyimo lezvo ci mu tsikisa ku tlhangana ni lava va nga mu khunguvanyisa. Hambulezvo, i no simama kuva ni mawonela manene hi vamakabye ni ku simama ku hiseka ntirweni wa Jehovha. Cini ci mu vhunileko ku timisela? Pawule i wa randza vamakabye. A lirandzo la Pawule hi vamakabye li mu vhunile ku veka kupima ka matshamela yabye ya manene na ku nga hi ka zvihoxo zvabye. A lirandzo li tlhelile li vhuna Pawule a ku maha lezvi zvi kumbukiwako ka mutsalo wa nyamutlha. w24.03 15 ¶¶4-5

A Bhibhiliya gi na ni matimu yo tala ma kombako a lisima la kuva munhu wo olova. Wona a cikombiso ca Isaka. A cikhati leci a nga tshama le Gerari, tikweni ga vaFilistiya, a vaakelani vakwe va ciluse va no setela a tihlowo leti a malandza ya papayi wakwe ma nga kelile. Wutshan’wini ga ku a lwela a tifanelo takwe, Isaka i no rura ni ngango wakwe vaya kule a tlhela a ya kela tin’wani tihlowo. (Gen. 26:12-18) Kanilezvi a vaFilistiya va no wula lezvaku a mati ya tihlowo leto wonawu ma wa hi yabye. Ka zvontlhe lezvo, Isaka i no maha zvilo hi ndlela yo rula. (Gen. 26:19-25) Zvini zvi mu vhunileko ku simama ava munhu wo olova hambu ka cikhati leci zvi nga wonekisa ku khwatsi a vokari va wa ti yimisele ku holovisana naye? Handle ko kanakana, i vhunekile nguvhu hi cikombiso ca vapswali vakwe. I wa gondzile zvotala ka mahanyela yo rula ya Abrahama ni ka “moya wo rula ni wo olova” wa Sara. — 1 Ped. 3:4-6; Gen. 21:22-34. w23.09 15 ¶4

Jehovha hi lirandzo i no rumela N’wana wakwe wa matewula kasi ata laha misaveni a ta gondzisa vanhu xungetano hi Mufumo ni ku nyikela wutomi gakwe kota hakhelo ya ku hi kutlhatlhisa ka ciwonho ni kufa. Hi kulandzela, Jehovha i no vhuxa Jesu hi ka vafileko a tlhela tilweni kasi a ya maha Hosi ya Mufumo wa Nungungulu. A mhaka-tshinya ya Bhibhiliya hi leyi yaku a vito ga Jehovha gi ta basisiwa a cikhati a to tatisa kungo a nga nago hi misava hi ku tirisa Mufumo wu to rangelwa hi Kristu. A kungo ga Jehovha gi nge ciciwi. I tsumbisile lezvaku zvontlhe zvi ta maheka kota lezvi a tsumbisileko. (Isa. 46:10, 11; Mah. 6:17, 18) Ka cikhati leco, a misava yi ta hundzulwa yiva paradhise, laha a pswalo wo mbhelela wa Adhamu na Evha, wa vanhu vo tsumbeka wu to hanya ‘kala kupindzuka’. (Lis. 22:26) Kanilezvi a hi lezvo basi. I ta tlhela a tlhanganisa a malandza yakwe wontlhe ya le tilweni ni ya laha misaveni. Hi kulandzela, vontlhe va ta ingisa Jehovha kota Hosi yabye. (Efe. 1:8-11) A yi ku hlamalisi a ndlela leyi Jehovha a to gi tatisa hi yona a kungo gakwe? w23.10 20 ¶¶7-8

A cikhati leci a vaJudha lava va nga huma hi Bhabhuloni va nga chikela Jerusalema, va no sangula ku kumana ni zvikarato zva ku hlayisa mingango yabye. Va wa ngagi gi relela hi kota ya mufumo wa Persia ni matiko lawa ma nga va randzele. A vokari va wa zvi wona na zvi karata a ku aketa tempeli ya Jehovha. Hikwalaho, Jehovha i no rumela vaphrofeti vambiri, Hagayi na Zakariya, kasi ku va vhuna ku tlhela va hisekela wukhozeli ga Jehovha niku zvi vile ni wuyelo ga ginene. (Hag. 1:1; Zak. 1:1) Hambulezvo, andzhako ka cipimo ca 50 wa malembe, a vaJudha lava va nga tlhelile Jerusalema va wa lava ku tlhela va tiyisiwa. Ezra, a mutsali wa Nayo, i no suka hi Bhabhuloni aya Jerusalema kasi ku ya tiyisa a vanhu va Nungungulu kasi va gi nyika lisima a wukhozeli ga lisine. (Ezra 7:1, 6) A ku khwatsi hi lezvi a zviphrofeto zva Hagayi na Zakariya zvi vhunileko a vanhu va Nungungulu cikhatini ci nga hundza lezvaku va simama va mu tsumba a cikhati va nga vhukelwa, zvi nga hi vhuna hinawu nyamutlha a ku simama hi tsumba ku Jehovha i ta hi vhuna loku hi kumana ni zvikarato wutomini ga hina. — Mav. 22:19. w23.11 14-15 ¶¶2-3

Hi li kombisisa kuyini lirandzo hi makholwa-kuloni? A yin’we ya tindlela ku va chavelela. Hi ta zvi kota ku simama hi “chavelelana” loku hi kuciwa hi tipswalo. (1 Tes. 4:18) Hi nga maha yini kasi a lirandzo la hina hi van’wani li simama li tiyile? Hi nga tsetselela a zvihoxo zva vamakabye va hina hambu loku zvi hi karatela ku maha lezvo. Hikuyini nyamutlha zvi nga zva lisima nguvhu a ku kombisa lirandzo ka van’wani? Pedro i wulile cigelo ca kona ka magezu yakwe, yaku: “A kugumesa ka zvilo zvontlhe ku tshinele. Hikwalaho, . . . randzanani nguvhu”. (1 Ped. 4:7, 8) Laha a tiko legi go biha gi yaku gi tshinela magumo, zvini hi nga zvi rindzelako? Na a wulawula hi valandzeli vakwe, Jesu i phrofetile ku: “Mu ta vengiwa hi matiko wontlhe hi kota ya vito ga mina.” (Mat. 24:9) Kasi hi simama hi tsumbekile ka Jehovha hambu loku hi vengiwa, ku laveka lezvaku hi simama hi hi ni wumun’we. Loku hi randza vamakabye va hina, Sathani a nga ta zvi kota ku hi hambanisa hakuva a lirandzo “li zwananisa vanhu vontlhe”. — Filp. 2:1, 2. w23.11 13 ¶¶18-19

A lisine la Mhaka ya Nungungulu li na ni ntamu wa hombe. Hi ku gondzisa vanhu xungetano hi Jehovha ni lezvi a nga tshamisa zvona, hi wona zvilo zvo hlamalisa nguvhu. Hi kutsongwani-kutsongwani, a vanhu a va ha mahiwi zvikhumu hi mawunwa ya Sathani, niku va sangula ku wona a Papayi wa hina wa lirandzo kota lezvi hina hi mu wonisako zvona. Va hlamala nguvhu hi ntamu wa Nungungulu wu nga gumelwiko. (Isa. 40:26) Va gondza ku mu tsumba hi kota ya kululama kakwe ko mbhelela. (Dhewu. 32:4) Va gondza zvotala ka wutlhari gakwe ga hombe. (Isa. 55:9; Rom. 11:33) Niku va chavelelwa hi ku tiva lezvaku Nungungulu lirandzo. (1 Joh. 4:8) Laha va tshinelako ka Jehovha, a kutsumba kabye ka ku hanya kala kupindzuka kota vana vakwe ka tiya. I thomo ga hombe a ku vhuna vanhu a ku va tshinela ka Papayi wabye! A cikhati leci hi mahako lezvo, Jehovha i hi wona kota “zvitiri-kulobye”. — 1 Kor. 3:5. w24.02 12 ¶15

Loku u hi cigondzani ca Bhibhiliya kutani loku u wundliwa hi vapswali va nga Vakustumunyu va Jehovha, wa ehleketa hi ku bhabhatisiwa? Lezvo zva dzundzeka nguvhu! Hambulezvo, na u nga se bhabhatisiwa, u fanele ku ti nyikela ka Jehovha. U ti nyikelisa kuyini ka Jehovha? U maha mukhongelo, u mu tsumbisa lezvaku u ta khozela yena basi niku u ta rangisa kurandza kakwe wutomini ga wena. Hi lisine, u tsumbisa Jehovha lezvaku u ta simama ku mu randza “hi mbilu ya wena yontlhe ni muhefemulo wa wena wontlhe ni kupima ka wena kontlhe ni ntamu wa wena wontlhe”. (Mar. 12:30) A kutinyikela zvi mahiwa cihundleni, zva wena na Jehovha basi. Kasike, a kubhabhatisiwa zvi mahiwa laha ka ku tala vanhu; zvi komba van’wani lezvaku u ti nyikele ka Jehovha. A kutinyikela cifungo co basa, niku Jehovha i rindzela lezvaku u ci tatisa a ku khwatsi hi lezvi wenawu u xuvako lezvo. — Mutsh. 5:4. w24.03 2 ¶2; 3 ¶5

Vontlhe lava va chadhileko va kumana ni zvikarato. A Bhibhiliya gi hi byela lisine gi ku lava va chadhileko “va ta xaniseka kuhanyeni”. (1 Kor. 7:28) Hikuyini? Hi ku a wukati gi patsa vanhu vambiri vo kala ku mbhelela, va nga ni matshamela yo hambana, va randzako zvilo zvo hambana va tlhela va nyenya zvilo zvo hambana. Kuzvilava a mun’we a ngava wa mudhawuko wo hambana ni wa loyi mun’wani kutani a wundlilwe hi ndlela yo hambana ni ya loyi mun’wani. Hi kufamba ka cikhati, va nga kombisa matshamela ya ku ma wa nga woneki na va se chadha. A zvilo lezvi zvontlhe zvi nga tshuka zvi vhuxa guwa. Wutshan’wini ga ku vhumela ku ka cikarato leco, a mun’we ni mun’wani i na ni nandzu wakwe, hikwalaho va fanele ku ci lulamisa zvin’we, va nga sangula ku nyikana nandzu. Kuzvilava va ngaza va zvi wonisa ku khwatsi a kuhambana kutani kutlhatlha wukati hi yona ndlela ya ku lulamisa zvikarato. Kanilezvi a ku lezvo zva vhuna? Ahihi. Jehovha i lava lezvaku lava va chadhileko va kombisa cichavo hi lulamiselo ga wukati hambu loku loyi va chadhileko naye zvi karata ku hanya naye. w24.03 16 ¶8; 17 ¶11

Andzhako ka loku u ti nyikele u tlhela u bhabhatisiwa, a cikhati leci u nga gondza nguvhu u tlhela u kula hi tlhelo ga moya, a kutsumba ka wena ka ku hanya kala kupindzuka paradhesini laha misaveni ku simamile ku kula. (Mah. 5:13–6:1) Kuzvilava u kumene ni lezvi zvi tsalilweko ka Va Le Roma 5:2-4. U kumene ni tixanisa to tala, kanilezvi u ti timisele u tlhela u zvi wona lezvaku wa tsakelwa hi Nungungulu. Kota lezvi u zvi tivako ku yena wa ku randza ni ku wa ku tsakela, zvezvi u na ni zvigelo zva hombe zva ku rindzela ku amukela lezvi a zvi tsumbisileko. A kutsumba ka wena ku tiyile nguvhu a ku hundza kusanguleni. A kutsumba loko ka lisine nguvhu ka wena niku wa ku nyika nguvhu lisima. Ka ku khumba nguvhu wutomini ga wena gontlhe niku ku cica lezvi u va khomisako zvona a va ngango wa wena, lezvi u mahisako zvona zviboho a ku patsa ni lezvi u ci tirisisako zvona a cikhati ca wena. Mupostoli Pawule i engetele a mhaka ya lisima nguvhu xungetano hi kutsumba loku hi nga vako nako andzhako ka loku hi kumile ku tsakelwa hi Nungungulu. I hi tiyisekisa lezvaku a kutsumba loku hi nga nako ku ta tatiseka. — Rom. 15:13. w23.12 12-13 ¶¶16-19

Loku hi kumana ni zviyimo zvo karata, lezvi hi ti zwisako zvona, lezvi hi zvi pimisako ni mitiro ya hina zvi nga hambana ni lezvi hi nga tolovela ku maha. A ku khwatsi citimela lomu ka bhubhutsa ci yisiwako seno ni seno, a maalakanyo ya hinawu ma nga jujeka maya seno ni seno, hi nga tivi co maha. Jehovha i hi vhunisa kuyini loku a maalakanyo lawo ma sangula ku hi maha hi mbombomela? I hi tiyisekisa lezvaku i ta hi tiyisa. Loku ku hi ni bhubhutsa lomu bimbini, a citimela ci nga sangula ku tsekatseka hi ndlela ya mhango ciya seno ni seno. Kasi ku lwisana ni kutsekatseka loko, a zvitimela zvo tala zvi na ni zvilo lomu mareveni hi le hasi zvi zvi vhunako ku tiya. A zvilo lezvo zvi nga maha ku a citimela ci nga tsekatseki nguvhu. Hi ndlela leyo, a vanhu va nga lomu ka citimela va tizwa na va vhikelekile niku a lipfhumba labye li nandziha. Hambulezvo, a zvilo zvo tala zvi vhunako citimela a ku ci tiya zvi tira khwatsi loku ci kari ci famba. Hi kufanana, Jehovha i ta hi tiyisa laha hi simamako ku mu tirela hi kutsumba zvikhatini zva zvikarato. w24.01 22 ¶¶7-8

Loku u kumana ni cikarato ci ku mahako u chava, ti wutisi lezvi: Zvini lezvi Jehovha a zvi mahileko? Ehleketa hi lezvi a zvi vangileko. Hi cikombiso, loku hi ‘cuwuka khwatsi’ lezvi Jehovha a khatalisako zvona hi zvinyanyani ni zvitsangi hambu lezvi zvi nga kala ku vangiwa hi mufananiso wakwe ni lezvi zvi kalako zvi nga zvi koti ku mu khozela, lezvo zvi nga engetela ku hi tsumba ku i ta hi khatalela. (Mat. 6:25-32) Ehleketa kambe hi lezvi Jehovha a maheleko vakhozeli vakwe. Kuzvilava u nga gondza matimu ya vanhu va kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya lava va kombisileko a kukholwa, kutani ku lera matshango ya malandza ya Jehovha ya masikwini ya hina. A cin’wani kambe, ehleketa hi lezvi Jehovha a nga ku khatalelisa zvona. I ku vhunisile kuyini ku u mu tiva? (Joh. 6:44) I yi hlamulisile kuyini mikhongelo ya wena? (1 Joh. 5:14) U vhunekisa kuyini siku ni siku hi muphahlo wa N’wana wakwe? — Efe. 1:7; Mah. 4:14-16. w24.01 4 ¶6; 7 ¶17