MAJOVHEM MA VUTISA
I Mpsini Leswi U faneleke U Swi Tiva Hi Ku Posa Swilo Swa Masangu?
I yini ku posa swilo swa masangu?
“Ku posa swilo swa masangu” swi patsa ku poselana mamensajem, mafoto kumbe mavhidiyo ya ku kala ma nga basanga hi ku tirhisa telefoni. Wanuna mun’wani a te: “Leswo swi tolovelekile namuntlha. Mu sungula hi ku rhumelana mamensajem, funtshi na swi nga se fika ndhawu se mu poselana mafoto lawa ma ku yendlaka u navela ku famba masangu.”
Hi mhaka muni vanhu va yendla leswo? Jornali la The New York Times li vulavula hi leswi wanuna mun’wani lweyi a tirhaka tribunali a nga swi vula. Yena a te: “Majovhem man’wani ma vula swaku ku va ni mafoto ya madjaha kumbe ya tintombhi ta wona na ma nga yambalanga nchumu, i ndlela ya ku kombisa swaku se ma sungulile ku famba masangu naswona ma tlhela ma gwira hi wona.” Ntombhi yin’wani loko yi vulavula hi ku poselana mafoto yi li: “Swi fana ni ku famba masangu na u tivhikelile, hikusa a wu nga ta kuma nyimba kumbe mavabyi.”
Naswona majovhem man’wani ma posa swilo swa masangu:
Swaku ma komba munhu yelweyo swaku ma mu rhandza.
Hileswi munhu yelweyo a tshameke a ma posela foto na ma nga yambalanga nchumu.
Hi yini nghozi ya ku posa swilo swa masangu?
Loko u posela munhu a foto, a wu nge swi koti ku swi tiva swaku munhu yelweyo a ta li tirhisisa ku yini ni leswaku leswo swi ta li khumbisa ku yini vito la wena lalinene. Amanda Lenhart ntivi ya swa ku pexkizara ni mutsali wa relatoriyu la Pew Research Center leli vulavulaka hi ku rhumela swilo swa masangu, a te: “Namuntlha swi vevuka hintamu ku poselana ni ku hlayisa swilo swa masangu, mafoto ni swilo swin’wani swa ku kala swi nga basanga, swaku u ta gama u swi komba vanhu van’wani”.
Minkama yin’wani
Majovhem ma posela vanghanu va wona va vanyingi mafoto ya vanhu va ku a va yambalanga nchumu leswaku ma ta tihungata hi wona.
Madjaha loko ma tshikiwa hi tintombhi ta wona ma rhumela vanhu van’wani mafoto ya tintombhi leti na ti nga yambalanga.
A WU SWI TIVA? Minkama yin’wani ku posa swilo swa masangu swi voniwa swi li ku pfinyiwa ka vana kumbe pornografiya la vana. Vana van’wani lava va poselanaka swilo swa masangu va thethisiwile atribunali. Hikusa leswi vona a va swi yendla a swi voniwa swi li ku pfinyiwa ka vana.
I mpsini leswi Bibele li swi vulaka?
A Bibele a li tsimbisi swaku lava nga chada va tikhorisa hi ku famba masangu. (Swivuriso 5:18) Kambe la swi sola kuva vanhu lava va kalaka va nga chadanga va famba masangu. Vona tindzimana leti landzelaka:
“Wuntunga la swa masangu ni chaka hinkwalu kumbe makwanga swi nga tshuki swi vuliwa xikarhi ka n’wina, . . . hambi mahanyelo ya tingana kumbe ku vulavula swa ku kala swi nga na nhloko kumbe mapiyada ya nsila.” — Vaefeza 5:3, 4.
“Dlayani ku navela ka swirho swa muzimbha wa n’wina, ku nga wuntunga la swa masangu, chaka, ku navela ka masangu ka ku kala ku nga lawuleki, ku navela loku vavisaka ni makwanga.” — Vakolosa 3:5.
Tindzimana leti a ti hi basopisi ntsena, swaku hi fambela kule ni “wuntunga la swa masangu” (ku nga vanhu vambirhi lava fambaka masangu na va nga chadanga) kambe ti tlhela ti hi pfuna ku fambela kule ni “chaka” (ku nga minchumu hinkwayu ya ku kala yi nga basanga) hi tlhela hi fambela kule ni “ku navela ka masangu ka ku kala ku nga lawuleki” (ku nga ku navela loku yendlaka vanhu va yendla swilo swa ku biha. Ku navela loko ku hambanile ni loku vanhu lava va nga chada va nga na kona).
Tivutisi leswi:
Hi mhaka muni ku posa mafoto ya swilo swa masangu swi li “chaka”?
Hi mhaka muni mafoto wolawo ma pfuxa ku “navela ka masangu ka ku kala ku nga lawuleki”?
Hi mhaka muni ku navela ku vona mafoto wolawo ni ku ma posela vanhu van’wani swi “nyenyentsa”?
Tindzimana leti landzelaka ti kombisa swivangelo swin’wani leswi nga ku yendlaka u nga poseli vanhu van’wani swilo swa masangu.
“Tirha hi matimba leswaku Xikwembu xi ta tsaka hi wena, u nga vi ni tingana.” — 2 Timotiya 2:15.
‘Tikhomi u tlhela u tinyiketela ka Xikwembu!’— 2 Pedru 3:11.
Tindzimana leti ti kombisa swilo swaswinene leswi nga yendlekaka loko u ni mahanyelo yamanene mahlweni ka Xikwembu. Loko u ni mahanyelo wolawo u ta chava ku yendla swilo leswi u nga tisolaka hi swona ka nkama lowu taka. — Vagalatiya 6:7.
Tivutisi:
Ni munhu wa ku tshamisa ku yini?
Ku nga va swaku ni ni mhaka ni ndhuma ya vanhu van’wani?
Impela ni lava ku tlanga hi swilo leswi swi nga ta vavisa vanhu van’wani?
Ku rhumela swilo swa masangu swi nga swi khumbisa ku yini leswi vanhu van’wani va ni vonisaka xiswona?
Hi ndlela yini ku rhumela swilo swa masangu swi nga yendlaka swaku vapsali va mina va nga ha ni tshembi?
LESWI SWI NGA TSHAMA SWI YENDLEKA: “Ni ni munghanu lweyi a nga fihlela vapsali va yena swaku a a namorara ni djaha. Siku lin’wani munghanu wa mina a rhumele djaha la yena foto na a nga yambalanga nchumu, na lona li yendle swa ku fana. Na ku nga se hundza masiku mambirhi, papayi wa munghanu wa mina a khome telefoni la yena, se a tsumbula mamensajem wolawo, leswi nga yendla swaku a diba hi ndzhaku a karhateka swinene. Nkama va nga bula munghanu wa mina a mu byele hinkwaswu leswi a nga swi yendla. Phela hambileswi munghanu wa mina a nga tisola hintamu swinene, leswi nga yendleka swi yendle swaku vapsali va yena va karhateka hintamu va tlhela va vaviseka! Naswona a pimisa leswaku swi ta va karhatela kuva va tlhela va mu tshemba.”
Ntiyiso: Ku posa swilo swa masangu swi xixa lweyi a posaka ni lweyi a swi yamukelaka. Ntombhi yin’wani leyi nga xengeteliwa hi namoradu wa yona ku posa swilo swa masangu, yi te: “Ni titwe na ni chimile funtshi na ni nga tsakanga hileswi ni nga swi yendla.
Leswi ku poselana swilo swa masangu swi chimisaka lava va swi yendlaka, naswona swi voniwaka na swi li nchumu lexi xi kalaka xi nga li nawini, swa yampsa ku yendla leswi Bibele li swi vulaka loko li ku:
“Baleka ku navela ka wujovhem.” — 2 Timotiya 2:22.
“Yendla leswaku matihlo ya mina ma nga txuvuki minchumu ya ku kala yi nga pfuni nchumu.” — Tipisalema 119:37.
I mpsini leswi wena a wu ta swi yendla?
Vona swaku u nga swi tirhisisa ku yini leswi Bibele li swi vulaka ka mhaka leyi. Lerha marito ya Janet, u gama u langa leswi wena a wu ta swi yendla. Yena a li:
“Siku lin’wani ni tive djaha naswona hi nyikane tinumeru ta matelefoni. Na ku nga se hela vhiki se a li ni kombela leswaku ni li rhumela mafoto ya mina na ni yambale mpahla ya ku hlambeta hi yona.” — Janet.
U swi vonisa ku yini, a fanele a yendla yini Janet? Se wena ke, a wu ta yendla yini?
A, A wu ta ku: ‘A ku na nchumu xa ku biha ka leswo hikusa loko a ho ya praya a a ta ni vona na ni yambale mpahla ya ku hlambeta hi yona.’
B, A wu ta ku: ‘Hi mhaka muni a ni kombele leswo? Ni ta mu rhumela foto la mina leli li kalaka li nga kombisi muzimbha wa mina hinkwawu, se ni vona swaku a ta ku yini.’
C, A wu ta ku: ‘Se na swi tiva swaku hi mhaka muni a ni kombele leswi. Na ha vhela ni paga mensajem wa yena ka telefoni la mina.’
A C hi yena a tikombaka na a yampsa. Phela Bibele li li: “Munhu wa ku tlhariha a vona khombo kutani a tumbela, kambe lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa a tama a famba a gama a tshovela mihandzu ya mintirho ya yena.” — Swivuriso 22:3.
A texti leli li kombisa nchumu xin’wani lexi xi yendlaka swaku vanhu va yendla swilo swa ku biha swa ku fana ni ku rhumelana swilo swa masangu: Ku nga vanghanu. Indjhe u va langa kahle vanghanu va wena? (Swivuriso 13:20) Jovhem lin’wani leli vitaniwaka Sarah li li: “Langa vanghanu lava u tivaka swaku a va nga ta ku tshika u yendla swilo swa ku biha”. Kasi lin’wani leli vitaniwaka Delia li li: “Vanghanu van’wani va zama ku ku xengetela swaku u tshika mahanyelo ya wena yamanene. Leswi vona va yendlaka swilo swa ku biha va ku xengetela swaku na wena u yendla swilo swa ku biha. Mpelampela hi leswi u swi lavaka?”