A Vuliwe Swaku “A Lulamile Hi Mhaka Ya Mintirho” Ya Yena

NIMIXO hi ka janela la yena Rahabi a vone masonchwa ya Vayisrayele a handle ka doropa la yena naswona masonchwa lawo ma sungule ku rhendzeleka ka doropa la Yeriko ku fana ni leswi a ma swi yendla ka masiku lawa man’wani; funtshi vanhu hinkwavu va doropa a va swi kota ku ma twa masonchwa na ma chaya limhondzo.

Phela Yeriko a ku li kaya ka Rahabi naswona yena a a li tiva kahle doropa leli; a a tiva tindlela hinkwatu ta lona, tiyindlo ta kona ni mabazara lawa a ma talile hi vanhu. Funtshi a a va tiva ku yampsa vanhu va doropa la yena; a a swi vona leswaku nkama lowu Vayisrayele a va tama va rhendzela doropa la vona kan’we hi siku, a va ya va chava swinene. Nkama vanhu a va twa guwa la ku chayiwa ka limhondzo a va ya va chava kambe Rahabi a nga zanga a chavile.

Hi siku la wu 7 Rahabi a vone masonchwa ya Vayisrayele na ma sungula ku rhendzeleka ka doropa la Yeriko. A masonchwa a ma li ni vaprista lava a va chaya limhondzo na va tlakule areka leyi a yi kombisa leswaku Yehovha Xikwembu xa vona a na vona. Hi nga zama ku mu vona Rahabi na a khoma goda la ku pshuka leli a nga byeliwa swaku a li boha ka janela la kaya ka yena, leli a li li ka muru wa doropa la Yeriko. Phela goda leli a li khumbukisa Rahabi swaku yena ni ndjangu wa yena a va nga ta helisiwa loko doropa la Yeriko li helisiwa. Ku nga va leswaku Rahabi a a li mukanganyisi funtshi a a nga na mhaka ni vanhu va doropa la yena? Nada! A hi swona leswi Yehovha a a swi pimisa hi Rahabi. Yehovha a a vona Rahabi na a li wansati wa lipfumelo lalikulu hintamu. Se swoswi a hi voneni swaku a xitoriya xa Rahabi xi sungulise ku yini ni leswi hi nga swi djondzaka ka yena.

RAHABI LWEYI A A LI NGHWAVANI

Rahabi a a li nghwavani. Vanhu van’wani lava va tlhamuselaka Bibele swa va chavisa ku vula leswaku Rahabi a a li nghwavani, se vo vula ntsena swaku Rahabi a a li n’winyi wa ndhawu leyi vanhu a va fikela ka yona. Kambe Bibele a li djikadjiki loko li vulavula hi Rahabi, lona li vula ntiyiso wa leswaku Rahabi a a li nghwavani. (Yoxuwa 2:1; Vaheberu 11:31; Yakobe 2:25) Ka Vakanana, ku va munhu a va nghwavani a swi tolovelekile. Hambileswi a wunghwavani a li yamukeleka aYeriko, swi nga yendleka a lipfalu la Rahabi a li tshamela ku mu ba hikusa Yehovha a nyike vanhu hinkwavu lipfalu leli va byelaka swaku leswi va swi yendlaka swi bihile kumbe i swinene. (Varoma 2:14, 15) Swi nga yendleka Rahabi a a swi tiva leswaku mahanyelo ya yena a ma nga li manene. Swi nga yendleka a ze a va nghwavani leswaku a ta swi kota ku hlayisa ndjangu wa yena, ku fana ni leswi vanhu va vanyingi namuntlha va swi yendlaka.

Ha tiyiseka swaku Rahabi a a li lava wutomi la ku yampsa la ku tlula leli a a li na lona. Hikusa aKanana a va rhandza swa tinyimpi naswona a ku talile hi wuntunga la swa masangu, la ku fana ni ku famba masangu hi xixaka kumbe ni swiharhi. (Levhitika 18:3, 6, 21-24) Phela vona a va yendla swilo swa ku biha hi mhaka leswi a va djondzisiwa hi wukhongeli la vona. A titempeleni ta vona a ku li ni wunghwavani, naswona nkama lowu va gandzelaka swikwembu swa vona swa mavunhwa swa ku fana na Bali, na Moleki a va yendla magandzelo hi ku hisa swivanani swa vona.

Yehovha a a swi vona leswi a swi yendleka aKanana. Phela hi mhaka ya swilo swa ku biha hintamu leswi Vakanana a va swi yendla, Yehovha a vule leswi: “Tiko a li basanga, kutani ni ta li khatisa hi mhaka ya xihoxo xa lona naswona tiko li ta hlanta vanhu lava tshamaka ka lona.” (Levhitika 18:25) A ‘xikhatiso’ lexi Yehovha a nga vula swaku a a ta xi tisa ka tiko a xi patsa yini? Yehovha a a tshembise Vayisrayele a ku: “Yehovha Xikwembu xa wena a ta hlongola matiko lawa hi kutsongokutsongo.” (Deteronoma 7:22) Phela ka malembe ya manyingi lawa a ma hundzile, Yehovha “Xikwembu lexi kalaka xi nga hembi” a a tshembise Abrahamu leswaku a a ta nyika yena ni ndjangu wa yena tiko hinkwalu la Kanana. — Tito 1:2; Genesa 12:7.

A ku ni matiko lawa Yehovha a a vule leswaku a lava ku ma helisa ka tiko la xitshembiso. (Deteronoma 7:1, 2) Funtshi leswi Yehovha i nga “Muyavanyisi wa misava hinkwayu” a a va tiva kahle vanhu va ndhawu liyani, funtshi a a swi tiva swaku a timbilu ta Vakanana a ti bihe ku fikela kwini. (Genesa 18:25; 1 Tikronika 28:9) Rahabi a a swi tiva swaku doropa la Yeriko li ta helisiwa. Yena a a swi twile swaku Yehovha a ponise Vayisrayele funtshi a helise Vagibita ku nga tiko leli a li ni matimba hintamu swinene funtshi li nga heta malembe ya manyingi na li hlupha Vayisrayele kambe swoswi Yehovha a a lava ku helisa a doropa la Yeriko. Kambe hambileswi vanhu lava a va tshama ka ndhawu liyani a va swi twile leswi Yehovha a a lava ku swi yendla a va txintxanga mahanyelo ya vona, hi yona mhaka leyi Bibele li vulaka leswaku a Vakanana a va xi “yingisanga Xikwembu”. — Vaheberu 11:31.

Rahabi a a nga fani ni vanhu va Yeriko. Hi ku famba ka nkama swi nga yendleka a pimisile hi swilo leswi nga yendliwa hi Vayisrayele ni Xikwembu xa vona Yehovha. Phela Yehovha a a nga fani ni swikwembu swa Vakanana, yena a a lwela vanhu va yena funtshi a a nga va khomi hi ndlela ya mona, a a va pfuna leswaku va va ni mahanyelo ya ku basa ku nga li mahanyelo ya ku biha. Phela Yehovha Xikwembu xa Vayisrayele a a vona vavasati na va li va lisima swinene ku nga li swikarawa leswi swi nga xaviwaka swi tlhela swi xavisiwa leswaku swi tirhisiwa tanihi tinghwavani ka titempele ta vona. Nkama Rahabi a nga tiva leswaku Vayisrayele a va gwimbe matende ya vona ka tlhelo lelin’wani la Yordani na va li kusuhi swinene ni ku hlasela a doropa la Yeriko, swi nga yendleka Rahabi a karhatekile hileswi a swi ta yendleka hi vanhu va yena. Ku nga va leswaku Yehovha a swi vonile leswaku Rahabi a a li munhu wamunene?

Namuntlha ku ni vanhu va vanyingi va ku fana na Rahabi. Minkama yin’wani va le ka swiyimu leswi va bohekaka ku yendla swilo leswi kalaka swi nga li swinene, hi mhaka leyo va ti vona na va nga li va lisima funtshi a va tsakanga. Vona va pimisa swaku a nga kona lweyi a nga ni mhaka na vona funtshi vona a hi va nchumu. Kambe a xikombiso xa Rahabi xi nga va khumbukisa swaku vona i va lisima ni leswaku Xikwembu xi ni mhaka na vona funtshi ‘a xi kule ni mun’wani ni mun’wani wa hina.’ (Mintirho 17:27) Xona xi lava ku va pfuna swaku va va ni ntshembo va tlhela va kombisa lipfumelo ka xona. Indjhe Rahabi a a li na lona lipfumelo la ku tiya?

A YAMUKELE VAKAMBELI

Siku lin’wani na Vayisrayele va nga se sungula ku rhendzeleka ka doropa la Yeriko, vavanuna vambirhi va Vayisrayele va fike kaya ka Rahabi. Vona a va pimisa leswaku a vanhu a va nga ta swi tsumbula swaku vona i Vayisrayele kambe a vanhu va doropa la Yeriko se a va swi nyimelile leswaku Vayisrayele a va ta rhumela vanhu leswaku va kambela doropa la vona. Hambi hi Rahabi nkama vavanuna lava va nga fika kaya ka yena, swi nga yendleka a swi vonile leswaku vavanuna volavo a va li Vayisrayele. I ntiyiso swaku Rahabi a a tolovelile ku yamukela vanhu va ku a va nga li va ndhawu liyani kambe a vavanuna lava nkama va nga fika, va yo kombela ntsena ndhawu ya ku yetlela, a va nga yeli ku ya yetlela na yena hi mhaka leswi yena a a li nghwavani.

Phela vavanuna lavayani vambirhi a va li Vayisrayele naswona a va rhumiwe leswaku va ya kambela doropa la Yeriko. Murhangeli wa vona Yoxuwa, a a va rhume leswaku va ya vona leswaku a vanhu va kona va ni matimba kumbe nada. Phela Yeriko a ku li doropa la ku sungula la Vakanana leli Vayisrayele a va ta li hlasela naswona ku nga yendleka a ku li lona leli a li ni matimba ku tlula lawa man’wani hinkwawu. Se Yoxuwa a a lava ku tiva leswaku i vanhu va ku tshamisa ku yini lava a a ta lwa na vona. Vavanuna lavayani vambirhi va Vayisrayele va lange kaya ka Rahabi hi maxivomu. Kaya ka Rahabi a ku li ndhawu ya kahle hikusa vanhu lava kalaka va nga li va ndhawu liyani a va tolovela ku ya kona. Se vavanuna va Vayisrayele a va nga ta tshuka va tsumbuliwa kaya ka Rahabi, naswona swi nga yendleka vavanuna lavayani va Vayisrayele va pimise swaku kaya ka Rahabi a va ta tshuka va twa swilo swin’wani leswi a swi ta vuliwa hi vavanuna lava a va tolovela ku ya kaya ka Rahabi, hileswi a a li nghwavani. Leswo a swi ta va pfuna ka ntirho lowu a va nyikiwile wona.

Bibele li vula swaku Rahabi “a va yamukele kahle vakambeli”. (Yakobe 2:25) Hambileswi swi nga yendlekaka Rahabi a a swi tiva swaku vavanuna lavayani a va li va mani ni swaku hi mhaka muni va li lahayani, a va tshike va tshama kaya ka yena. Swi nga yendleka a yendle leswo hileswi a a lava ku tiva swilo swin’wani hi Yehovha Xikwembu xa vona.

Swi nga yanga kwini, ku fike vanhu lava a va rhumiwe hi hosi ya Yeriko. Phela mhaka ya leswaku a ku ni vavanuna vambirhi kaya ka Rahabi lava a va tile va ta kambela tiko se a yi hangalakile. I mpsini leswi Rahabi a a ta swi yendla? Phela loko a wo vhikela vavanuna lava vavambirhi a a ta veka wutomi la yena ni la ndjangu wa yena anghozini. Vanhu va Yeriko a va ta dlaya yena ni ndjangu wa yena hinkwawu ku patsa ni vavanuna lavayani vavambirhi va Vayisrayele. Kambe swoswi Rahabi a a tiyiseka swaku vavanuna lavayani vavambirhi a va li Vayisrayele. Loko swi ku se a a swi twisisa swaku Yehovha i Xikwembu lexi nga tlakuka ku tlula swikwembu swa yena, lowu a ku li nkama wa ku va a kombisa leswaku a langa ku nyima ni Xikwembu xa ntiyiso.

Phela Rahabi a a nga na nkama wa wunyingi wa ku nyima a pimisa swaku a fanele a yendla yini, kambe hi ku kahlula a teke vavanuna lavayani a va tumbeta hansi ka tinhlanga leti a a ti yanekile henhla ka yindlo, se a gama a ya byela vavanuna lavayani a va rhumiwe hi hosi a ku: “Vhela ku te vavanuna ka mina, kambe a ni nga swi tivi swaku va ta hi kwini. Naswona loko dlambu li pela vavanuna lavo va hume va tifambela na ku nga se pfaliwa swipfalu swa doropa, swaku va ye kwini a ni swi tivi. Kambe loko mo hantlisa mi va txatxa mi ta va kuma.” (Yoxuwa 2:4, 5) A hi swi tivi swaku Rahabi a a titwisa ku yini nkama lowu a a vulavula ni vavanuna lavayani. Kambe swi nga yendleka Rahabi a a karhateka funtshi a a chava leswaku vavanuna lavayani a va ta swi tsumbula swaku ku ni leswi na a swi fihla.

A vavanuna lavayani a va tirhela hosi va swi kholwile leswi Rahabi a nga va byela swona, se va gama va suka hi ku tsutsuma va kongoma ka tlhelo la nambu wa Yordani. (Yoxuwa 2:7) Swi nga yendleka a nkama va nga suka Rahabi a te hefu hileswi va nga swi kholwa leswi a nga va byela swona. Phela a ku va Rahabi a nga va byelanga ntiyiso a vatirheli va hosi swi yendle leswaku a Vayisrayele lavayani vavambirhi va nga dlayiwi.

Rahabi a tsutsume a ya henhla ka yindlo lani a a fihle vavanuna vambirhi va Vayisrayele, se a va byela swilo hinkwaswu leswi a a swi yendlile. A tlhele a va byela mhaka ya lisima hintamu swinene ya leswaku vanhu hinkwavu va doropa a va chava hi mhaka leswi a ku ni vavanuna lava a va ye va ya kambela tiko la vona. Mahungu wolawo ya ku tsakisa ma va tsakisile hintamu swinene vavanuna va Vayisrayele. Phela Vakanana lava a va ni mahanyelo ya ku biha, a va chava hi mhaka ya matimba ya Yehovha Xikwembu xa Vayisrayele. Se Rahabi a kombise leswaku a ni lipfumelo ka Yehovha hi ku vula marito lawa ma nga ya lisima ni ka hina namuntlha, yena a te: “Yehovha Xikwembu xa n’wina i Xikwembu amatilweni ni lani misaveni.” (Yoxuwa 2:11) Rahabi a ve ni lipfumelo lolelo hi mhaka ya swilo hinkwaswu leswi a a swi twile hi Yehovha. Swilo swoleswo swi mu djondzise mhaka ya lisima ya leswaku Yehovha i Xikwembu lexi a nga xi tshembaka.

Rahabi a a nga kanakani swaku Yehovha a a ta pfuna Vayisrayele leswaku va hlula doropa la Yeriko. Se a kombele vavanuna lavayani leswaku va mu vhikela, yena ni ndjangu wa yena. Vavanuna lavayani va pfumelile kambe va mu byele swaku a nga fanelanga a byela munhu leswi vona a va ye va ya swi yendla ka doropa leliyani. Funtshi va mu byele swaku a a fanele a boha goda la ku pshuka leli a nga li tirhisa leswaku a va humesa hi lona ka janela la yena swaku masonchwa ma mu vhikela, yena ni ndjangu wa yena. — Yoxuwa 2:12-14, 18.

A xikombiso xa Rahabi xi hi pfuna ku vona leswaku i mpsini leswi hi nga swi yendlaka leswaku hi tiyisa lipfumelo la hina. A Bibele li vula swaku, “munhu a rhanga hi ku twa se hi kona a pfumelaka.” (Varoma 10:17) Rahabi a twile swilo swa swinyingi leswi Yehovha a nga swi yendla ni hi matimba ya yena, se a kombisa lipfumelo ka yena a tlhela a mu tshemba. Se namuntlha hi ni swilo swa swinyingi leswi nga hi pfunaka leswaku hi ya hi mu tiva Yehovha ku tlula leswi Rahabi a a li na swona. Indjhe ha yendla minzamu ya leswaku hi ya hi mu tiva Yehovha hi tlhela hi tiyisa lipfumelo la hina hi ku ya hi leswi hi swi djondzaka aBibeleni?

MIMURU YA KU TIYA YI WA

Vavanuna vambirhi va Vayisrayele va yendle leswi Rahabi a nga va byela swona, va xikile hi goda leli Rahabi a a li bohile ka janela la yena, se va baleka va ya ka tintshava. Koseniyani ka tintshava, a ku ni tindhawu ta tinyingi ta ku tumbela ka tona ka tlhelo la norte la Yeriko. Naswona a va ta tumbela kona anze ku nga ha na nghozi va tlhela va ya ka matende ya Vayisrayele na va ni mahungu ya ku tsakisa lawa a va ma twile ka Rahabi.

Loko se ku hundze nkamanyana ha tiyiseka swaku vanhu lava a va tshama ka doropa la Yeriko va chavile nkama va nga twa swaku Yehovha a womise mati ya Nambu wa Yordani ni leswaku Vayisrayele va tsemakanye ka misava ya ku woma. (Yoxuwa 3:14-17) Kambe nkama Rahabi a nga swi twa leswo, a ye a tiyiseka swaku a xiboho lexi a nga xi yendla xa ku tshemba Yehovha ku ve xiboho xaxinene.

Vayisrayele va sungule ku rhendzeleka ka doropa la Yeriko ku ringana 6 wa masiku kan’we hi siku kambe hilani hi nga swi vona hi kona ku sunguleni ka nhlokomhaka leyi, hi siku la wu 7 ku sukela nimixo Vayisrayele va rhendzeleke ka doropa la Yeriko ka 7. (Yoxuwa 6:15) Se i mpsini leswi Vayisrayele a va swi yendla naswona a ku ta gama ku yendleka yini?

Loko se va rhendzeleke ka doropa hi khambi la wu 7 masonchwa ya Vayisrayele ma nyimile, ku tlhela ku nyimiwa ni ku chaya limhondzo. Ha tiyiseka swaku a vanhu va doropa la Yeriko a va chava hintamu swinene. Se nkama Yoxuwa a nga va byela, va sungule ku huwelela hintamu. Loko ku li swaku vagwardu va doropa a va pimisa swaku a Vayisrayele a va to nyima ntsena va tlhela va vanga guwa, a vo tihembela. Hikusa nkama va nga sungula ku yendla leswo a mimuru ya vona ya ku tiya yi sungule ku tsekatseka yi gama yi sungula ku pandzeka se hinkwayu ka yona yi wa hansi kambe a yindlo ya Rahabi a yi helisiwanga. Nkama mimuru ya doropa yi nga helisiwa, yena ni ndjangu wa yena va ponisiwile hi mhaka ya lipfumelo la yena. Hi nga pimisa leswi Rahabi a nga titwisa xiswona nkama a nga vona leswaku Yehovha a mu ponisile.a — Yoxuwa 6:10, 16, 20, 21.

Vayisrayele va hlamalisiwe hi lipfumelo la Rahabi. Nkama va nga vona leswaku a yindlo ya Rahabi a yo va yona ntsena leyi kalaka yi nga helisiwanga nkama mimuru hinkwayu ya doropa yi nga wa, va vhele va swi vona leswaku Yehovha a a li na yena wansati lweyi wa lipfumelo. Loko vanhu hinkwavu va doropa la Yeriko va helisiwile Rahabi ni ndjangu wa yena a va zanga va helisiwile. Nkama nyimpi yi nga hela Rahabi a pfumeleliwe leswaku a ya tshama kusuhi ni matende ya Vayisrayele. Hi ku famba ka nkama Rahabi a game a hanya xikan’we ni Vayuda, a game a chada ni wanuna lweyi a vitaniwaka Salmoni, naswona n’wana wa vona Bowazi a ve ni lipfumelo la ku tiya swinene ku fana ni mamani wa yena. Naswona hi wugamu a chade na Ruti wa Mumowabu.b (Ruti 4:13, 22) Hosi Davhida na Yesu Kreste a va huma hi ka ndjangu wa Rahabi ku nga ndjangu lowu a wu li ni lipfumelo la ku tiya swinene. — Yoxuwa 6:22-25; Matewu 1:5, 6, 16.

A Xitoriya xa Rahabi xi hi djondzisa leswaku hina hi va lisima ka Yehovha, yena a ni mhaka na hina naswona a vona leswi nga ka timbilu ta hina, funtshi wa tsaka hintamu loko a kuma hambi ko va nchumu xaxitsongo lexi kombaka swaku hi ni lipfumelo, ku fana ni leswi swi nga yendlekela Rahabi. Phela a lipfumelo la Rahabi hi lona li nga mu susumetela leswaku a yendla xan’wanchumu. Hi yona mhaka leyi Bibele li vulaka leswaku Rahabi “a lulamile hi mhaka ya mintirho”. (Yakobe 2:25) Se hi nga kombisa swaku hi tlharihile hi ku va hi tekelela xikombiso xa yena xa lipfumelo.