MAJOVHEM MA VUTISA

Ni Nga Yendla Yini Loko Ni Hluphiwa Ni Ku Poyiliwa Hi Swa Masangu?

I yini ku poyiliwa ni ku hluphiwa hi swa masangu?

Ku poyiliwa ni ku hluphiwa hi swa masangu swi patsa xin’wani ni xin’wani lexi munhu a nga ku yendlaka xa ku yelana ni swa masangu na u nga swi lavi, swa ku fana ni ku va munhu a ku khomakhoma, kumbe ku vula swilo swa ku yelana ni swa masangu. Kambe minkama yin’wani swi nga ha karhata ku hambanisa loko munhu o ku tlangisa, o tlanga hi ku namorara kumbe o ku poyila ni ku ku hlupha hi swa masangu.

Wa swi tiva ku hambana ka swilo leswi swinharhu? Vona leswi nga ku pfunaka ku tiva leswaku kasi i yini ku poyiliwa ni ku hluphiwa hi swa masangu!

Phela, hambiloko u gamile ku ya xikolweni u nga ha poyiliwa u tlhela u hluphiwa hi swa masangu. Kambe loko swoswi u tiva leswi u faneleke u swi yendla loko wo tshuka u poyiliwa kumbe u hluphiwa hi swa masangu swi ta ku pfuna leswaku u tiva swa ku swi yendla loko leswo swi yendleka hambiloko se u sungula ku tirha. Naswona leswo swi nga pfuna leswaku munhu yelweyo a nga swi yendli ka vanhu van’wani!

Ni nga yendla yini loko ni poyiliwa kumbe ku hluphiwa hi swa masangu?

Phela a ku poyiliwa ni ku hluphiwa hi swa masangu swi to nyima ntsena loko u tiva swaku i yini swoleswo! Swoswi a hi voneni swiyimu swinharhu leswi nga ta ku pfuna ku tiva leswi u faneleke u swi yendla ka swiyimu swoleswo.

XIYIMU:

Tabitha wa 20 wa malembe a li: “A ntirhweni ku ni vavanuna lava nga vakulu hintamu ka mina lava tshamelaka ku ni byela swaku ni sasekile funtshi a va swi navela hintamu kuva va ntanga ya mina, mun’wani wa vona a ni telile hi le ndzhaku a fika a nun’hwetela misisi ya mina!”

Tabitha a a tava a pimisi leswi: ‘Ni pimisa swaku a nga ha ta phindha loko ni miyela.’

Hi mhaka muni ku yendla leswo a swi nga ta va swinene? Vakambisisi van’wani va vula swaku lweyi a hluphiwaka hi swa masangu kambe a nga yendli nchumu xikarhatu xolexo, a xi heli xo ya xi kula.

Zama ku yendla leswi: U nga miyeli, hi ku kongoma ni hi ndlela ya ku rhula byela munhu lweyi a ku hluphaka hi swa masangu leswaku a wu swi lavi leswi a swi yendlaka. Ntombhi yin’wani leyi vitaniwaka Taryn leyi nga ni 22 wa malembe yi li: “Loko munhu a tshuka a ni khoma hi ndlela ya ku a hi yinene ni mu byela hi ku kongoma leswaku a nga ha tshuki a tlhela a ni khoma. Munhu yelweyo wa dzuka hikusa a va na a nga swi nyimelanga.” Loko munhu a nga tshiki ku ku hlupha hi swa masangu u nga godoli, Bibele li vula swaku hi fanele hi tama hi khomelela ka mahanyelo lamanene. Lona li li: “Mi va lava hetisekeke ni lava tiyeke.” — Vakolosa 4:12, Testamente Leyimpsha.

Se u ta ku yini loko lweyi a ku hluphaka hi swa masangu a ku byela swaku a ta ku vavisa? U nga nyimisani na yena, baleka u ya kombela ku pfuniwa hi munhu wamukulu lweyi u mu tshembaka.

XIYIMU:

Victoria wa 18 wa malembe a li: “Nkama na ni ni 11 wa malembe tintombhi timbirhi ti ni khomile ka koredori la xikola, ntombhi yin’we a yi rhandzana ni tintombhi tin’wani naswona a yi ni kombela leswaku ni rhandzana na yona. Hambileswi ni nga yala, kambe tintombhi leti a ti tshamela ku ni hlupha hi swa masangu siku ni siku, funtshi siku lin’wani ti ni khomile ti ni patsa ni paredi!”

Victoria a a ta va a pimise leswi: ‘Loko no tshuka ni byela munhu, vanhu va ta pimisa swaku na chava funtshi no hemba.’

Hi mhaka muni ku pimisa leswo a swi nga ta va swinene? Loko u nga byeli munhu leswi nga yendleka lweyi a ku hluphaka hi swa masangu a ta tama a ku hlupha a tlhela a hlupha ni van’wani. — Ekleziyaxta 8:11.

Zama ku yendla leswi: Kombela ku pfuniwa. Phela vapsali va wena kumbe vaprofesori va nga ku pfuna loko u tshuka u hluphiwa hi swa masangu. Kambe u ta ku yini loko va nga swi nyiki lisima leswi u va byelaka swona? Yendla leswi: Minkama hinkwayu loko u hluphiwa hi swa masangu tsala leswi nga yendleka, siku la kona, nkama, ndhawu ya kona ni leswi munhu wa kona a nga swi vula se gama u swi nyika vapsali va wena kumbe profesori wena. Phela vanhu van’wani va swi nyika lisima swilo swa ku tsaliwa ku tlula leswi ngo vuliwa hi nomo ntsena.

XIYIMU:

Julieta lweyi a nga ni 18 wa malembe a li: “A ku ni djaha lin’wani axikola leli a ni li chava hintamu. Lona a li lumba ntlawa lowu a wu bela ntlangu wa rúgbi. A li lehe kolomuyani ka 2 wa mametru, li peza kolomuyani ka 140 wa makilu! Lona a li tshamela ku vula swaku: ‘U wa mina wena.’ Ku ringana lembe hinkwalu a li tshamela ku ni hlupha hi swa masangu. Siku lin’wani na ku nga ha li na munhu sala li sungule ku ni tshinelela se ni sekelekile ni huma hi ku tsutsuma asala.”

Julieta a a ta va a pimisi leswi: ‘A madjaha ma tshamise swoswi.’

Hi mhaka muni a swi nga ta va swinene ku pimisa hi ndlela leyo? Loko vanhu va pimisa leswaku loko munhu a hlupha van’wani hi swa masangu a swi bihanga swi nga yendla swaku munhu yelweyo lweyi a hluphaka van’wani hi swa masangu a nga txintxi mahanyelo ya yena.

Zama ku yendla leswi: Loko munhu a ku hlupha hi swa masangu u nga mu hlekeli. Swi kombisi hileswi wu swi yendlaka ni hi kara la wena swaku leswi a swi yendlaka a wu swi lavi.

A ni ta yendla yini loko leswo a swo ni humelela?

LESWI NGA TSHAMA SWI YENDLEKA 1:

Tabitha a li: “A ni swi rhandzi ku gixa van’wani. Se hambi loko djaha lo ni hlupha hi swa masangu a no vula swaku a ni swi lavi kambe a swi nga tikombi, hikusa minkama ya yinyingi a ni vulavula na ni hleka. Se a swi tikomba ingaku na mina na mu tsakela.”

Loko a wu li Tabitha a wu ta yendla yini ka lava ku hluphaka hi swa masangu? Naswona hi mhaka muni?
I mpsini swi nga yendlaka munhu lweyi a ku hluphaka hi swa masangu a pimisa swaku na wena wa mu tsakela?

LESWI NGA TSHAMA SWI YENDLEKA 2:

Sabina a li: “Swi sungule hi mabulu ya ku kala nga basanga lawa ma nga sunguliwa hi madjaha man’wani a Educação física kambe mina a ni swi nyikanga lisima. Kambe na ku nga se hundza mavhiki ya manyingi ni ye ni hluphiwa hintamu hi swilo swa masangu, madjaha man’wani ma sungule ku tshama kusuhi na mina ma tlhela ma ni barasara. Hambileswi a ni ma chova a ma nga tshiki ku ni barasara, se djaha lin’we la wona li ni tsalele xipapelani lexi a li vulavula ntsena hi swilo swa masangu. Xipapelani xolexo ni xi tekile ni xi yisa ka profesori naswona djaha lolelo li hlongoliwile xikolweni. Ni vhele ni swi vona leswaku a swi ta va swi yampsile hintamu loko a ni ma mangalelile ka profesori nkama swi nga sungula hi wona!”

U pimisa swaku hi mhaka muni Sabina a nga yanga a ya mangala ka profesori nkama swi nga sungula hi wona? U pimisa swaku lexo xi ve xiboho xaxinene? Hi mhaka muni?

LESWI NGA TSHAMA SWI YENDLEKA 3:

Suzanne a li: “Siku lin’wani na makwenu wa mina Greg na a li casa de banho ku fike djaha lin’wani leli nga mu tshinelela li ku: ‘Ni kombela u ni bejara.’ Greg a yalile, kambe djaha lolelo a li fambanga. Se Greg a li susumetile a huma a famba.”

U pimisa swaku Greg a hluphiwile hi swa masangu? Tlhamusela
U pimisa swaku hi mhaka muni madjaha ma chava ku byela van’wani swaku ma hluphiwa hi madjaha man’wani hi swa masangu?
U pimisa swaku leswi Greg a nga swi yendla i swinene? Wena ke, a wu ta yendla yini?

Leswi nga ku pfunaka ku tiva swaku kasi i yini ku hluphiwa hi swa masangu

Coretta a li: “Nkama na ni li xikola primariya vafana van’wani a va tshamela ku koka ngoti ya kuleti la mina va gama va ni byela swilo swaku kala swi nga basanga swa masangu swaku fana ni swaku a ni ta titwa kahle loko a no famba masangu na vona.”

Ka swilo leswi landzelaka u pimisa swaku Coretta:

A A vo mu tlangisa?
B A vo lava ku rhandzana na yena?
C A vo mu hlupha hi swa masangu?

Candice a li: “Siku lin’wani na ni li xibombeni djaha lin’wani li sungule ku ni byela swilo swaku kala swi nga basanga li gama li ni khoma. Ni bile voko la yena leswaku a ni tshika se a gama a ni txuvuka ingaku ni yo phunta.

Se u pimisa swaku Candice:

A A vo mu tlangisa?
B A vo lava ku rhandzana na yena?
C A vo mu hlupha hi swa masangu?

Bethany a li: “Lembe li nga hela a ku ni djaha leli a li tshamela ku ni byela swaku li lava ku namorara na mina. Hambileswi a ni li byela swaku a swi dari lona a li tama li sindzisa, minkama yin’wani a li ni khomakhoma voko. A ni li byela swaku a ni swi lavi kambe a swi nga pfuni nchumu, se siku lin’wani na ni korhamile ni boha xifambu li fike li ni ba ndzhaku.”

U pimisa swaku Bethany:

A A vo mu tlangisa?
B A vo lava ku rhandzana na yena?
C A vo mu hlupha hi swa masangu?

A nhlamulu yayinene ya swivutiso hinkwaswu i C.

Phela a ku hluphiwa hi swa masangu swi hambanile hintamu ni ku tlangisiwa kumbe ku kombiwa leswaku va lava ku rhandzana na wena. Ntombhi yin’wani leyi vitaniwaka Eve yi te: “Phela, munhu lweyi a ku hluphaka hi swa masangu a nga ha tama a ku hlupha hambi loko u mu byela swaku a wu swi lavi leswi a ku yendlaka swona.” Phela ku hluphiwa hi swa masangu a hi nchumu xa ku tlanga hi xona, swi nga ha yendla leswaku munhu a xumbara xikolweni a tlhela a vabya hambi ku yendla leswaku hi wugamu a pfinyiwa.

Djondza swin’wani: Lerha nhlokomhaka leyi nge: “Ndzi Nga Tisirhelela Njhani Eka Vanhu Lava Khomaka Van’wana Hi Ndlela Yo Biha Hi Tlhelo Ra Rimbewu?” ka ndzima 32 ya buku leyi nge: Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka, Volume 1.