Mareferensiya ya Xibukwana xa Minhlangano ya Mahanyelo ni Ntirho
5 KUYA KA 11 KA NOVEMBRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOHANE 20-21
“Xana Wani Rhandza Kutlula Leswi?”
Tinhlamuselo todjondza ha tona ta Yh 21:15, 17 ka nwtsty
Yesu a ku ka Simoni Petro: Mabulu lawa ma veke kona xikarhi ka Yesu na Petro ma yendleke ndzhaku nyana ka loko Petro a landzule Yesu kanharhu. Yesu a hambe Petro swivutiso swinharhu leswaku a kumisisa leswi aswi li mbilwini ya yena la kakuva “akhomiwa hi gome”. (Yh 21:17) Ka rungula la Yh 21:15-17 kutirhisiwe marito ya Xigrika mambirhi ya kuhambana: a ga pa’o leli vulaka lirhandzu, na phi le’o leli vulaka kurhandza [kumbe kuva ni xinakulobye]. Yesu a vutise Petro kambirhi a ku: “Xana wanirhandza ke?” Ka makhambi lamambirhi Petro a hlamule hi kutiyiseka a ku: “Nakurhandza.” Hi wugamu, Yesu a tlhela a vutisa a ku: “Xana wanirhandza ke?” Petro a tlhela amu tiyisekisa leswaku wamu rhandza. Loko Petro a tiyisekisa lirhandzu la yena makhambi lawa manharhu, Yesu a atlakusa mhaka ya leswaku Petro a afanele a phamela swakudja swa moya ni kurisa vadjondzisiwa va Yesu lava fanisiwaka ni “tinyempfu” hi kususumetiwa hi lirhandzu ni xinakulobye. (Yh 21:16, 17; 1Pe 5:1-3) Kanharhu Yesu a pfulele Petro mukhandlu wa kutiyisekisa leswaku wamu rhandza Yesu. Ndzhaku Yesu amu nyike wutihlamuleli la kuhlayisa tinyempfu ta yena. Kutani hi ndlela leyi, Yesu a suse kukanakana hinkwako ka leswaku se aamu rivalelile Petro hambileswi amu yaleke kanharhu.
Xana Wani Rhandza Kutlula Leswi?: Marito lamange “kutlula leswi” manga twisisiwa hi tindlela to hambanahambana. Swidjondzeki swin’wana swi rhandza kuveka marito lawa hi ndlela leyi: “Xana wani rhandza kutlula ndlela leyi u rhandzaka vadjondzisiwa hinkwavo lava?” Kumbe va ku: “Xana wani rhandza kutlula ndlela leyi vandjondzisiwa lava vani rhandzaka ha yona?” Hambiswilitano, swi tikomba ingaku marito lawa ma fanele ma vulisiwa xileswi: “Xana wani rhandza kutlula leswi?” Rito lelinge “leswi” li kombetela ka tinhlampfi leti avati phasile kumbe ka swilo leswi aswi yelana ni ntirho wa kuphasa tihlampfi. Kutani ndzimana leyi yi voneka nayi vula leswi: ‘Xana wani rhandza kutlula swilo leswi vonekaka kumbe ntirho lowu? Loko kuli leswaku wani rhandza, phamela swinyempfana swa mina.’ Xivutiso lexi xa Yesu xa twala hikuva loko hi languta masiku ndzhaku, hambileswi Petro a veke mun’wana wa vadjondzisiwa va Yesu vosungula, anga hatliselanga kulandza Yesu nkama hinkwawo. (Yh 1:35-42) Kuhambana ni leswo, a tlhelele ka ntirho wa yena wophasa tihlampfi. Ndzhaku ka tiwheti tokarhi, Yesu a kombele Petro leswaku a tshika ntirho wa yena wophasa tihlampfi leswaku a va “lweyi aphasaka vanhu.” (Mt 4:18-20; Lk 5:1-11) Kambe, ndzhaku nyana ka lifu la Yesu, Petro a tivise vapostola lavan’wana leswaku wa tlhelela akuphaseni ka tihlampfi, hiloko vamu landza. (Yh 21:2, 3) Kutani laha, swi voneka ingi Yesu a yendla Petro a vona xilaveko xa kuhlawula swilo swimbirhi: kurhangisa ntirho wa kuphasa awuton’wini la yena, lowu awu nyimeliwa hi tihlampfi leti ati li mahlweni ka vona kumbe kurhangisa ntirho wa moya wophamela valandzeli va Yesu. — Yh 21:4-8.
ra vunharhu: Petro a landzule Hosi Yesu kanharhu. Se swoswi Yesu amu nyika mukhandlu wa leswaku a hlaya matitwela ya yena kanharhu. Loko Petro a li karhi a tiyisekisa lirhandzu la yena ka Yesu, Yesu amu byele leswaku a kombisa lirhandzu lelo hi kurhangisa ntirho wokwetsima amahlweni ka hinkwaswo. Petro ni van’wana lava avata va ni wutihlamuleli avata phamela, kutiyisa va tlhela va risa ntlhambi wa Yesu wa valandzeli votshembeka. Hambileswi valandzeli lava ava li vakreste lava totiweke avaha fanele kuphameliwa swakudja swa moya. — Lk 22:32.
Lavetela Xuma xa Moya
Nhlamuselo yodjondza ha yona ya Yh 20:17 ka nwtsty
Unganikhomi: Rito la Xigrika ha’pto mai linga vula “kukhoma swi tiya”. Ka wuhundzuluxeli lin’wana va hundzuluxela marito ya Yesu va ku: “Unga ni khumbi.” Hambiswilitano, Yesu aanga yali kukhomiwa hi Mariya wa Magadala hikuva loko vavasati van’wana vamu vona ndzhaku ka loko a pfuxiwile, Yesu anga yalanga leswaku “vakhoma milenge va yena”. (Mt 28:9) Swi tikomba Mariya Magadala a achava leswaku Yesu se a ali kusuhi ni kutlhantukela tilweni. Hi kunavela kuva ni Hosi ya yena, Mariya a khome Yesu swi tiya leswaku anga fambi amu siya. Kambe kuva a komba Mariya leswaku aangata tlhantukela tilweni hi nkama wolowo, Yesu amu lerise leswaku a tshika kumu khoma kambe a ya ka vadjondzisiwa van’wana ayava tivisa hi ta kupfuka ka yena.
Nhlamuselo yodjondza ha yona ya Yh 20:28 ka nwtsty
Hosi yanga ni Xikwembu xanga!: Swidjondzeki swin’wana swi hlamusela leswaku marito lawa lama kombisaka kuhlamala ngopfu ma byeliwe Yesu kambe na ma kongomisiwa ka Xikwembu, Tatana wa yena. Kambe van’wana va vula leswaku loko kulandziwa marito ya Xigrika xa le Bibeleni, marito lawa ma kongomisiwa ka Yesu. Hambiloko swi li tano, kuva hi twisisa kahle leswaku marito lamange “Hosi yanga ni Xikwembu xanga” ama kongomisiwa ka mani hi fanele hi twisisa Matsalwa yokwetsima hinkwawo. Wurunguli li komba leswaku Yesu a byele vadjondzisiwa va yena a ku: “Nintlhantukela ka Tatana wa mina, anga Tatana wa n’wina, ka Xikwembu xa mina, xinga Xikwembu xa n’wina.” Kutani aku na xivangelo xa kutwala xopfumela leswaku Tomasi a apimisa leswaku Yesu i Xikwembu xa matimba hinkwawo. (Vona nhlamuselo yodjondza ha yona ya Yh 20:17.) Naswona Tomasi a atshame a twa Yesu a khongela ka “Tatana” wa amu vitana “wena ntsena unga Xikwembu xa ntiyiso”. (Yh 17:1-3) Kutani Tomasi angava a byele Yesu marito lamange “Xikwembu xa mina”, hi swivangelo leswi landzaka: Yena a avona Yesu tani hi “xikwembu” kambe anga li Xikwembu xa matimba hinkwawo. (Vona nhlamuselo yodjondza ha yona ya Yh 1:1.) Kumbe angava a byele Yesu marito lawa hi kulandza ndlela leyi malandza ya Xikwembu ama vulavula ha yona ni tintsumi leti ati rhumiwa hi Yehovha hilaha swi tsaliweke ka Matsalwa ya Xiheveru. Tomasi a ativa wurunguli la Matsalwa la vanhu vokarhi kumbe vatsali vokarhi va matsalwa ya Bibele lava vulavuleke ni tintsumi kambe ndlela leyi va tsaleke ha yona rungula la kona li yendla swi tikomba onge ava vulavula na Yehovha hi kukongoma. (Fananisa na Gn 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Vaa 6:11-15; 13:20-22.) Hikolaho, Tomasi angava a vitane Yesu “Xikwembu xa mina” hi ndlela leyi tani hileswi a apfumela leswaku Yesu a ali munyimeli ni muvulavuleli wa Xikwembu xa ntiyiso.
12 KUYA KA 18 KA NOVEMBRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MINTIRHO 1-3
“Bandla la Wukreste Li Yamukela Moya wa Kukwetsima”
w86 1/12 tl. 29 mapar. 4-5, 7
Minyikelo Leyi Tsakisaka Mbilu
Hi siku la kusungula bandla la wukreste li va kona hi lembe la 33 E.C. vanhu va 3.000 lava avaha kukhuwuliwa va tinyiketele ‘kuhlengeletaneni, akukhemeni ka xinkwa, ni le kukhongeleni.’ Hi xikongomelo xihi? Leswaku va tiyisa lipfumelo la vona hi ‘kuchivirika tijondzweni ta vapostola’. — Mintirho 2:41, 42.
Vayuda ni lava ava yamukele wukhongeli la Xiyuda va ye Yerusalema leswaku va va kona ka Nkhuvu wa Pentekoxta ntsena. Kambe lava avaha kuhundzuka Vakreste va navele kutshama nkama woleha aYerusalema leswaku va djondza leswi yengetelekeke ivi hi ndlela leyo va tiyisa lipfumelo la vona lelimpsha. Leswi swi yendle leswaku kuva ni xilaveko xa swakudja swa kuyenela ni ka kutshama kona. Vapfhumba van’wana avanga na male ya kuyenela kasi van’wana ava li ni swotala swi tlhela swi sala. Hikolaho, swi lave leswaku va yavelana swilo ni swakudja ka lava ava pfumala. — Mintirho 2:43-47.
Vanhu ava xavisa ni kuyavelana swilo swa vona hinkwaswo ni van’wana hi kuswi rhandza. Kuhava munhu lweyi anga sindzisiwa kuxavisa swa yena kumbe kuhumesa munyikelo; nakambe akunga khutaziwi vanhu leswaku va va swisiwana. Wurunguli leli ali vuli swona leswaku Vakreste lava ava ganyili va xavise swilo swa vona hinkwaswo leswaku va va swisiwana. Kambe hi kutwela wusiwana vapfumelikuloni lava ava pfumala hi nkama wolowo, va xavise minti ya vona kutani male leyi vangayi kuma vayi nyikela leswaku timhaka ta Mfumu ti ya mahlweni. — Fananisa ni 2 Vakorinto 8:12-15.
Lavetela Xuma xa Moya
it-2-T tl. 543 par. 1
Yesu Kreste
“Munyiki wa wutomi”. Tani hi xikombiso xa musa lowunga faneliwiki wa Tata wa yena, Kreste Yesu a nyikele wutomi lakwe la kuhetiseka li va gandzelo. Leswi swi yendla swi koteka leswaku valandzeli lava hlawuliweke va Kreste va hlengeletiwa na yena amfun’wini wa le tilweni ni kutlhela swi pfulela vanhu mukhandlu wa kuhanya la misaveni na va fumiwa hi Mfumu wa Yesu. (Mt 6:10; Yh 3:16; Ef 1:7; Hv 2:5; vona RESGATE.) Kutani hi ndlela leyi Yesu a ve “Munyiki [“Hosana,” KJ; JB] wa wutomi” wa vanhu hinkwavo. (Min 3:15) Rito la Xigrika leli tirhisiwaka laha li vula “murhangeli lwenkulu”. Rito leli fanaka nyana ni leli li tirhisiwa ni le ka Moxe tani hi “hosi” ya Israyele. — Min 7:27, 35.
cl tl. 265 par. 14
Xikwembu Lexi “Tiyimiseleke Kurivalela”
Ndlela leyi Yehovha a rivalelaka ha yona yi tlhela yi hlamuseliwa ka Mintirho 3:19: “Loko svilitano, tilayeni, mitlhelela ka Xikwembu, lesvaku svijoho sva n’wina” swi timiwa. Marito lamange “swi timiwa” ma suka ka rito la Xigrika lelinga vulaka “kusula kumbe kususa.” Swidjondzeki swin’wana swi vula leswaku rito leli li hlamusela kusula leswinga tsaliwa. Xana leswi aswi kotekisa kuyini? A tinta leli ali tala kutirhisiwa minkameni ya khale ali hambiwa hi carbono, nhome ni mati. Kutani ndzhaku nyana ka kutsala hi tinta leli, munhu aswi kota kuteka xiponji xa kutsakama ivi a sula leswi angaswi tsala. Mhaka leyi yi kombisa kahle timpsalo ta Yehovha. Loko ahi rivalela swi fana ni loko a teka xiponji ivi a tima swidjoho swa hina.
19 KUYA KA 25 KA NOVEMBRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MINTIRHO 4-5
“Va Ye Mahlweni Va Vula Rito la Xikwembu hi Xivindzi”
w08 1/9 tl. 15, kwadru
Marito Lamanga Vuliwa hi Nomo Ma Va Matsalwa Yokwetsima — Kutsala Minkameni ya Vakreste Vosungula
Xana Vapostola Avanga Djondzanga?
Loko varhangeli ni vakulukumba va Yerusalema “vavona kutiya ka Petrosi na Yohani, vahlamala, hikuva avavativa na vali vanhu ntsena, lava ni kujondza avangajondzanga”. (Mintirho 4:13) Kambe xana vapostola avanga djondzanga hakunene? Mayelana ni xivutiso lexi, A Nova Bíblia do Intérprete li vula leswaku “ahi fanelanga hi pimisa leswaku Petro [na Yohane] avanga djondzanga kumbe avangaswi koti kutsala hambi kulerha. Ntsena varhangeli ni vakulukumba avaswi vona leswaku vapostola ava li vanhu va xiyimo xa le hansi loko va fanisiwa ni vayavanyisi lava avava thethisa.”
w08 15/5 tl. 30 par. 6
Tiponto ta Lisima ta Buku la Mintirho
4:13 — Xana Vapostola Avanga Djondzanga Hakunene? Ahimhim, ava djondzile. Varhangeli ni vakulukumba “avavativa na vali vanhu ntsena, lava ni kujondza avangajondzanga” hikuva vapostola avanga yanga ka swikola leswi kulu swa Varabi leswi aswi djondzisa wukhongeli la Xiyuda.
it-1-T tl. 159 par. 8
Mupostola
Mintirho ya Vapostola aBandleni la Wukreste. Vapostola va tiyisiwe ngopfu loko va yamukela moya wokwetsima hi Pentekoxta. Ka buku la Mintirho ndzima 1 kuya ka 5 ku ni wumboni la leswaku vapostola a va chumayela mahungu lamanene va tlhela va twalisa kupfuxiwa ka Yesu hi xivindzi hambiloko va pfaleliwa jele, va biwa ni kutshembisiwa lifu hi varhangeli va tiko. Ndzhaku nyana ka Pentekoxta, Vapostola ava rhangela hi kuhiseka hi kupfuniwa hi moya wokwetsima; leswi swi yendle leswaku bandla la wukreste liya li kula hi ndlela yohlamalisa. (Min 2:41; 4:4) Akusunguleni ava chumayela aYerusalema, va gama va ya chumayela aSamariya; hi kufamba ka nkama va ye ka matiko man’wana. — Min 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.
Lavetela Xuma xa Moya
it-3-T tl. 209 par. 1
Ribye la Yinhla
Buku la Tipisalema lihi paluxela leswaku ribye leli bakanyiweke hi vayaki ali tava “ribye ro rhanga ra yinhla”, hi Xiheveru roʼsh pin·nahʹ (Ps 118:22, BIBELE). Yesu a tshahe ndzimana leyi a tlhela ali tirhisela ka yena n’winyi tani hi “ribye ro rhanga ra yinhla” (hi Xigrika ke pha le’go ni’as, ribye lorhanga la yinhla). (Mt 21:42; Mr 12:10, 11; Lk 20:17, BIBELE) Tani hileswi ribye la le henhla ngopfu la yindlu li vonekaka ngopfu; hi ndlela leyi fanaka Yesu Kreste i ribye la wugamu la yinhla la bandla la vakreste lava totiweke, leli fanisiwaka ni tempele ya moya. Na yena Petro a tshaha Tipisalema 118:22 kukombisa leswaku leswaku Yesu i “ribye” leli bakanyiweke hi vanhu kambe li hlawuliweke hi Xikwembu leswaku li va “ribye lerikulu” la yinhla.” — Min 4:8-12; tlhela u vona 1Pe 2:4-7.
w13 1/3 tl. 15 par. 4
Petro na Ananiya Va Hembile — Hi Djondza Yini ka Vona?
Ananiya ni nsati wa yena va xavise nsimu ya vona leswaku va kuma male ya kupfuna vadjondzisiwa lavaha kukhuvuliwa. Loko Ananiya a yisa male ya nsimu ka vapostola, a fike ava byela leswaku liya ayi li male hinkwayo ya nsimu. Kambe aku li mavunwa! A apambule yin’wana ayi fihla! Xikwembu xi hlevele Petro mhaka leyi, hiloko Petro a byela Ananiya a ku: “Awuhembelanga vanhu, kambe uhembele Xikwembu.” Kola na kola, Ananiya a wa hansi a timeka! Kolomuya ka mawora manharhu, kuya nghena nsati wa yena. Na angaswi tivi leswi humeleleke nuna, na yena a hemba hiloko a wa a fela toleto.
26 KA NOVEMBRO KUYA KA 2 KA DEZEMBRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU
Vakreste Vosungula Va Kumana ni Mindzingo
“Hi Fanele Kuyingisa Xikwembu Kutlula Vanhu”
Bandla la Wukreste leli alaha li limpsha ali xungetiwa hi khombo leli ali phehla hi ndzeni. Ali li lihi khombo la kona? Vadjondzisiwa votala lava ava li karhi va khuvuliwa avali vapfhumba aYerusalema kutani ava lava kudjondza swotala na vangase tlhelela ka likwavo. Hi kuswi rhandza, vadjondzisiwa lava ava tshama Yerusalema va nyikele male leswaku yi tirhiseliwa kuxava swakudja ni swin’wana. (Mintirho 2:44-46; 4:34-37) Se hi nkama lowu swilo swi sungule kujima hi nhloko. “Loko kuphakeliwa” swakudja swa siku lin’wana ni lin’wana vafelekazi lava ava khuluma Xigrika ‘avatsoniwa’. (Mintirho 6:1) Kambe, vafelekazi lava ava khuluma Xiheveru avanga tsoniwi. Akuli ni mhaka ya xihlawuhlawu. Ahi swilo swotala leswinga hahlulaka vun’we la bandla kufana ni Xihlawuhlawu.
“Hi Fanele Kuyingisa Xikwembu Kutlula Vanhu”
Vapostola, lava ava tirha tani hi ntlawa lowu rhangelaka ka bandla leli ali tama li kula, va xiye leswaku akunga li wutlhari kuva ‘vatshika kuvula rito ra Xikwembu, vayatirha ntirho wa kuphamela.’ (Mintirho 6:2) Kutani leswaku va lulamisa mhaka leyi va kongomise vadjondzisiwa vokarhi leswaku va lavetela vavanuna va 7 “lavateleke hi Moya ni vutlhari” lava Vapostola avatava veka leswaku va lulamisa “timhaka leti.” (Mintirho 6:3) Aku laveka vavanuna lava fanelekaka hikuva ntirho lowu awunga katsi ntsena kuphamela swakudja kambe ni kutirhisa timale, kuxava swilo ni kuhlayisa swiviko hi wunyaminyami. Vavanuna lava hlawuliweke ava li ni mavito ya Xigrika kumbexana leswaku va yamukeleka ka vafelekazi lava ava khuluma Xigrika. Ndzhaku ka kuyanakanyisisa hi xikhongelo, Vapostola va veke 7 wa vavanuna leswaku va tamela “timhaka”.
“Stefano A Atale hi Timpsalo ni Matimba”
Ku ni lexi axi xiyeka ngopfu ka mombo wa Stefano. Loko vayavanyisi vamu honolela va vone mombo wakwe “wufana ni mombo wa ntsumi.” (Mintirho 6:15) Tintsumi, tani hi vanyimeli va Yehovha Xikwembu, ati chavi nchumu naswona ti rhulile. Hikolaho, Stefano a ali tano lakaku hambi vayavanyisi lava avamu nyenya ngopfu avaswi vona leswo. I yini lexi axi yendla Stefano anga chavi a tlhela a rhula?
Kuchumayela “Evhangeli ya Yesu”
Vakreste namuntlha va ni lunghelo la kuchumayela hi ndlela ya kufana ni ya Filipe. Minkama yotala va kota kuchumayela vanhu lava vava kumaka hi xitshuketa, hi xikombiso loko va li karhi va yendza. Ka swiyimo swotala swi voneka ingi ava kumani ni vanhu va timbilu letinene hi xiwelo. Hi fanele hiswi nyimela leswi hikuva Bibele yiswi kombisa alivaleni leswaku tintsumi ti karhi ti kongomisa ntirho wochumayela leswaku mahungu yotsakisa ma fikelela “vanhu va matiko hinkwawu, ni va tinxaka hinkwatu, ni va tindzimi hinkwatu, ni va svib’ongo hinkwasvu.” (Nhl 14:6) Yesu a aprofetile leswaku tintsumi atita kongomisa ntirho wochumayela namuntlha. Ka xifaniso xa yena xa mfava ni trigu, Yesu a vule leswaku ka nkama lowu wa ntshovelo kumbe ka magamu ya misava leyi, ‘vatshoveli i tintsumi.’ A game a vula leswaku swivumbiwa leswi swa moya ‘aswitahlengeletela handle ka Mfumu wa yena vakhunguvanyisi hinkwavu ni lavayendlaka lesvobiha’. (Mt 13:37-41) Hi nkama lowu fanaka, tintsumi atita hlengeletela lava avata fuma amfun’wini wa le tilweni, ndzhaku ni “xitshungu lexikulu xa vanhu” xa “ tinyempfu tin’wana” lava Yehovha a lavaka kuva tisa nhlengeletanwini ya yena. — Nhl 7:9; Yh 6:44, 65; 10:16.