SEMANA 35
PIREKUA 121 Jánguarhintaaka pʼíngukuarhini
¿Ambejtsïni jarhuataa parachi no no sési ambe niátani?
“Asï jurajku je eskaksïni pekadu arhiaka ambe engajtsï jatsika para úni, asï ú je ambe engaksï chaari kuerpuecha tsitijka” (ROM. 6:12).
AMBE ENGACHI JORHENGUARHIAKA
Exeakachi ambe engajtsïni jarhuataaka parachi no tsitini ikichakueni jásï ambe níjtu no sési ambe niátani.
1. ¿Ambe jingonksï úkua jukanchani jarhasïni iáminduecha?
¿CHÁ MÉNISÏ niáraski imani ambe uékani úni enga Tata Diosï Jeoba no sési exejka? Jamberijtsï no sési pʼikuarherajka jimbokajtsï eratsesïnga eskajtsï chájkueska engajtsï ísï p’ikuarherajka. Joperu Biblia uandasïndi: “Chájtsï tsʼéjkunhasïnga ísï eskaksï iámindu kʼuiripuecha” (1 Kor. 10:13). I karakata arhikuekasïndi eskaksï ístu jarhaska uánikua erachiicha engaksï jánguarhintani jaka no imani ambe úni enga no sési jaka. Ísï jimbo, asï mirikurhi je eskaksïni Tata Diosï Jeoba jarhuataaka parajtsï úni orhepani uérani ka nójtsï no sési ambe niátani.
2. Máru kristianuecha ka imeecha engaksï jorhenguarhini jaka Biblieri ambe, ¿ménisïksï ambe uéjki úni? (Ístu exea je imajeniichani).
2 Ístu Biblia uandasïndi: “Inde ambe enga mándani kʼuiripu tsitijka, inde ambesï tsʼéjkujti, jimboka antsitasïnga ka ísku ambe ma únchatarasïndi” (Sant. 1:14). I ambe arhikuekasïndi eskaksï iámindu kʼuiripuecha táchani járhati tsʼéjkukuechani jatsiasïnga. Pori ejemplu kristianu ma o kʼuiripu ma enga Biblieri ambe jorhenguarhini jaka, jamberi uékajti ísku jándikua ambe niátani máteru nema jingoni. Joperu ístu, jarhastiksï imeecha engaksï mismu tataka o mismu nanaka ma jingoni uéjka ísï jándikua ambe niátani. Máteruechaksï ménderu uéjti exeni pornografia, droga ambe úrani o kauini. Jamberichi iáminduecha ísï p’ikuarherajka eska apostoli Pablu enga karapka: “Engani uéjka imani ambe úni enga sési jaka, tʼuini no sési ambe uékani jarhasïngia úni” (Rom. 7:21).
Nani uéjkichi jarhani ka na uéjki jandora, ménisïchi niáraaka imani ambe eratseni enga no sési jaka. (Exe je párrafu 2).c
3. ¿Néna pʼikuarherajki ima enga méntku jánguarhintani jaka pʼíngukuarhini para no no sési ambe niátani?
3 Jamberijtsï chá ménisï ísï p’ikuarherajka enajkijtsï no uaa pʼíngukuarhini jimbokajtsï someni jánguarhintaskia no no sési ambe úni, ka ísïjtsï pʼikuarherasïnga eskaksïni Tata Diosï nóteru xénchasïngia. Joperu inde ambe no ísïisti. Ju je exeni ini artikulu jimbo tsimani kurhamarhikuechani parachi seguru jarhani eskachi uaaka pʼíngukuarhini ka eskajtsïni Tata Diosï Jeoba xénchasïnga: 1) ¿andichisï no sési ambe eratsejki ka p’ikuarherani? ka 2) ¿nénachi uaa pʼíngukuarhini parachi no no sési ambe niátani ka úni orhepani uérani?
AMBE ENGA UÉJKA SATANÁSI ESKACHI P’IKUARHERAAKA
4. a) ¿Ambe uékasïni Satanási eskachi eratseaka? b) ¿Andichisï uaa seguru jarhani eskachi uaaka pʼíngukuarhini parachi no no sési ambe úni?
4 Engachi eratsejka o uékani no sési ambe niátani, Satanási uékasïndi eskachi ísï pʼikuarheraaka eskachi no uaaka pʼíngukuarhini’. Jimbojtsïnisï Jesúsi jorhendapti ini ambe kurhakuni Tata Diosï Jeobani: “Jarhuatajtsïni orhepani uérakuani tsʼéjkukuechani ka ístujtsïni kuájchaku Noambakitiiri” (Mat. 6:13). Satanási uandasïndi eskaksï kʼuiripuecha no kurhajchaaka Tata Diosï Jeobani engaksï tsʼéjkukua ma jatsiaka (Job 2:4, 5). Joperu imasï no úti kurhajchani Tata Diosïni, no uékaspti pʼíngukuarhini ka niáraspti no sési ambe úni. Uékasïndi xarhatani eskachi juchajtu májkueniiska eska ima. Asta eratsespti eska Tata Diosïiri Uájpa enga perfektueka, niárapiringa no sési ambe úni (Mat. 4:8, 9). ¿Joperu ísïiski eskachi no uaaka pʼíngukuarhini? Nómbe, jimboka apostoli Pablu uandaspka: “Ji iámindu ambe úsïnga úni jimbokarini Tata Diosïsï uinhaperantajka” (Filip. 4:13).
5. ¿Nénachi míteski eska Tata Diosï Jeoba seguru jarhaska eskachi uaaka pʼíngukuarhini parachi no no sési ambe niátani?
5 Tata Diosï Jeoba méntku kánikua ménderueniisti eska Noambakiti: Tata Diosï seguru jarhasti eskachi uaaka pʼíngukuarhini parachi no no sési ambe úni. Ka míteskachi eska ísïiska jimboka Tata Diosï Jeoba uandarixakaia eskaksï uánikua kʼuiripuecha tsípiti pakaraaka jiáni enga kánikua no sési nitamakuarhinhaaka. Ka jimboka Tata Diosï Jeoba no úsïnga chkuanderani, ima uandarixatiia eskaksï no solu namunitu kʼuiripuecheuaka, sino eskaksï uánikuecha inchaaka jimbanhi parhakpinirhu “takusï urapiti iósti jukarini”. I ambe arhikuekasïndi eska Tata Diosï Jeoba pímbinhasï exeauaka indeni kʼuiripuechani (Apok. 7:9, 13, 14). ¿A no eska Tata Diosï Jeoba meru seguru jarhaska eskachi uaaka pʼíngukuarhini parachi no no sési ambe niátani?
6, 7. ¿Ambe uékasïni Noambakiti eskachi eratseaka?
6 Ístu Noambakiti uékasïndi eskachi eratseaka eskajtsïni Tata Diosï Jeoba no méni xénchaaka níjtuchi úni irekani para méntkisï jimbokachi ikichakueni jásï ambe eratsesïnga. Joperu Tata Diosï Jeoba Noambakitinisï no méni uaati xénchani níjtu jurajkuni eska irekaaka para méntkisï, jimboka Tata Diosï jusgariskia imani ka uandarixatiia eska kʼamajkuaka (Gén. 3:15; Apok. 20:10). Noambakitijtsïni kurhunhisïndi ka uékasïndi eskachi juchajtu májkueni pʼikuarheraaka eska ima, joperu inde ambe no uaati ísï úkuarhini jimbokachi jucha kʼóru erokuarhixaka irekani para méntkisï. Biblia uandasïndi eskajtsïni Tata Diosï Jeoba uékasïnga jarhuatani parajtsïni ima jaiapanhentani ka únchi irekani para méntkisï. Tata Diosï no uékasïndi “eska nema kʼamajkunhaaka, sino eskaksï iámindu kʼuiripuecha móantaaka” (2 Ped. 3:9). Jo, juchachi no ísï jarhaska eska Noambakiti. ¡Juchachi kʼóru uaaka irekani para méntkisï!
7 Eskachi na jorhenguarhikia, Noambakitisï uéjti eskachi jucha ísï eratseaka eskachi no uaaka pʼíngukuarhini ka niáranchi no sési jásï ambe úni, o eskachi eratseaka eskajtsïni Tata Diosï Jeoba no méni jaiapanhentaaka jimbokachi ikichakueni jásï ambe eratsesïnga. Joperu ju je no jakajkuni indeni ambe ka ísïchi no no sési pʼikuarheraaka. Ju je uinhamu anhatsekuni Noambakitini (1 Ped. 5:8, 9).
NÉNACHI P’IKUARHERASÏNI ENGACHI NO PERFEKTUEKA
8. A parte de Noambakiti, ¿andichisï eratsejki eskachi no uaaka pʼíngukuarhini o eskajtsïni Tata Diosï Jeoba no méni uaaka jaiapanhentani? (Salmo 51:5; ístu exe je “Jukaparhakua ambe”).
8 No solu Noambakiti uékasïndi eskachi eratseaka eskachi no méni uaaka pʼíngukuarhini, ochi eratseni eskajtsïni Tata Diosï Jeoba no méni jaiapanhentaaka. Ístu inde pekadu engajtsïni Adáni ka Eba jurajkuchika niárasïndijtsïni ísï pʼikuastani (Job 14:4; arhinta je Salmo 51:5).a
9, 10. a) ¿Nénaksï pʼikuarheraspi Adáni ka Eba engaksï nóteru perfektuepkia? (Ístu exe je imajenini). b) ¿Nénachi p’ikuarherasïni jucha jimbokachi no perfektueska?
9 Ju je exeni na enga pʼikuarherapka Adáni ka Eba jiáni engaksï pekariipka ka engaksï nóteru perfektuepkia. Engaksï ísï no kurhajchapka Tata Diosï Jeobani, imeechaksï jirikuarhespti ka ueenasptiksï orhekuarhini. Libru Perspicacia para comprender las Escrituras arhisïndi andiksïsï ísï jámapi: “Pekadu úspti eskaksï p’ikuarherapiringa na engaksï xáni no sési ambe niátapka, ueenasptiksï iatiru uandanhiani, chéni ka kʼuratseni”. Ambe enga Adáni ka Eba úpka ísïispti komu sési minhakuarhini kʼumanchikuarhu ma enga tʼámu kuartuechantku jukaaka. Adáni ka Eba nóteruksï méni úpirindia perfektueni, nóksï nani máru úpirindi uéntani indeni kʼumanchikuarhu.
10 Juchachi no ísï jarhaska eska Adáni ka Eba jimboka tata Jesukristu uarhiska juchantsïni jimbo ka no imeechani jimbo. Ísï jimbo, Tata Diosï Jeobajtsïni úsïndi puácheantani pekaduechani ka únchi sési pájperani imani jingoni (1 Kor. 6:11). Joperu jimbokachi juchajtu no perfektueska, niárasïngachi no sési p’ikuarherani, iatiru uandanhiani, chéni ka kʼuratseni. Ka Biblia uandasïndi eska pekadu seguiriixaka juramukuani iámindu kʼuiripuechani asta imeechani engaksï no ísï pekariipka eska Adáni (Rom. 5:14). Joperu ju je no jurajkuni eskajtsïni pekadu ísï pʼikuastaaka eskachi no méni uaaka sési ambe úni, níjtu eskajtsïni Tata Diosï Jeoba no méni jaiapanhentaaka. Ju je exeni ambejtsïni jarhuataa.
Enga Adáni ka Eba na pekariipkia, ueenasptiksï kánikua no sési p’ikuarherani, iatiru uandanhiani, chéni ka kʼuratseni. (Exe je párrafu 9).
11. Engachi ísï pʼikuarheraaka enajkichi no uaa pʼíngukuarhini, ¿nénajtsïni uaa jarhuatani Roma 6:12?
11 Jimbokachi no perfektueska ménisïchi úpiringa eratseni: “Ji meru no uaaka pʼíngukuarhini parani no ísï úni eskani na eratseni jaka”. Joperu nájkirukachi ísï eratseaka, ju je no kasu úni indeni ambe. Ju je miáni, Bibliajtsïni jorhendasïndi eskachi no jatsiska para jurajkuni eskajtsïni pekadu arhiaka ambe engachi jatsika para úni (arhinta je Roma 6:12). Jo, nóchi jatsiska para pekaduni kasu úkuni; juchachisï jatsika para erakuni no no sési niátani (Gal. 5:16). Tata Diosï Jeoba mítesti eskachi uaaka pʼíngukuarhini, jimbojtsïnisï kurhachejti eskachi jatsiska para jánguarhintani ísï úni (Deut. 30:11-14; Rom. 6:6; 1 Tes. 4:3). Uaakachi seguru jarhani eskachi uaaka pʼíngukuarhini parachi no no sési ambe niátani.
12. ¿Ambechi jatsiski para úni engachi ísï pʼikuarheraaka eskajtsïni Tata Diosï Jeoba no méni jaiapanhentaaka, ka andi?
12 Ménisï jauati engachi eratseaka: “Jimbokani no sési jásï ambe tsitisïnga Tata Diosï Jeobareni no méni jaiapanhentaati”. Ju je no jakajkuni ini ambe. Ju je miáni eska Biblia jorhentpisïnga eska Tata Diosï Jeoba kurhangusïnga eskachi imperfektueska desde engachi andajpenujka (Sal. 103:13, 14). Tata Diosï iámindu ambe mítesti juchaari ambe, ka mítesti na enga pekadu újka eskachi jucha imani ambe tsitiaka enga no sési jaka (1 Juanu 3:19, 20). Tata Diosï Jeobajtsïni sési exeati engachi jánguarhintani jauaka pʼíngukuarhini parachi no no sési ambe niátani. ¿Andichisï uaa seguru jarhani eska ísïiska?
13, 14. Engajtsï no sési jásï ambe eratseaka, ¿arhikuekasïni eskaksïni Tata Diosï Jeoba nóteru jaiapanhintaakia?
13 Biblia uandasïndi eska no májkueniiska no uékaparini eratseni ísku ambe ma ka ísï úni eskachi na eratseka ka jini no sési jarhani. Nóchi méntkisï uaaka pʼínguni ambe engachi eratsejka, joperuchi kʼóru uaaka pʼíngukuarhini parachi no ísï niátani. Ante deksï kristianu úkuarhini, máru Korintu anapu tatakeechaksï ísku jándikua ambe niátasïreendi mismu tatakeecha jingoni. Tátsekua, apostoli Pablu uandaspti: “Chájtsï máru ióntki indeni ambe niátasïreenga”. Jiájkani, ¿arhikuekasïni eskaksï nóteru méni pʼikuarheraspkia ambe engaksï ióntki ueenga? Nóchi uaaka uandani eska nóteria, jimboka inde ambe kánikua úkua jukasïnga mátirku jurajkuni. Joperu ima kristianuecha engaksï ueenga pʼíngukuarhini ka no niátani imani ambe enga no sési jaka, Tata Diosï Jeoba juparhiantasptia ka jaiapanheantani (1 Kor. 6:9-11). Ka enga chájtu ísï úska eska ima kristianuecha, Tata Diosï Jeobajtu májkueni uaati chánksïni jingoni.
14 Engajtsï kánikua jánguarhintani jaka pʼíngukuarhini parajtsï no no sési ambe niátani, uaakajtsï seguru jarhani eskajtsï orhepani uéraaka. Ka nájkiruka no mátirku kéndikuaka ambe engajtsï pʼikuarherajka, uaakajtsï pʼíngukuarhini ka nójtsï niátani imani ambe enga chaari “kuerpu tsitijka ka eratseni” (Éfes. 2:3). Ju je exeni ambe engaksïni jarhuataaka parajtsï no no sési ambe niátani.
AMBE ENGAJTSÏNI JARHUATAAKA PARACHI NO NO SÉSI AMBE ÚNI
15. Engachi no uéjka ambe úni enga no sési jaka, ¿andichisï jatsi para jucha ueenani exekuarhini?
15 Parajtsï úni orhepani uérani ka no no sési ambe niátani, orhetajtsï jatsiska para chá mismu exekuarhini ambe engajtsï tsitijka ka jini no sési jarhani. Ka “asï jáma je tontu úkuarhini chkuanderakua ambe eratseparini” (Sant. 1:22). Pori ejemplu, nema úpirindi uandani “Máteruechaksï sánderu arhasïndi kauikua eska ji” oksï uandani “Engareni juchiiti uarhiiti sánderu xénchapiringa, ji no niárapiringa eratseni pornografia uékani exeni”. Joperu ima enga ísï eratsejka, no kuenta íntskukuarhexati ambe enga uandajka, jimboka tátsekua sánderu fásiliisïnga no sési jásï ambe niátani. Ísï jimbo, asï jáma je eratseni eskaksï máteruecha kulpa jatsiska ni sikiera ísï uandani, sánderu sési, jánguarhinta je mójtakuni ambe engajtsï no sési úni jaka (Gal. 6:7).
16. ¿Ambeksïni jarhuataa imani ambe úni enga sési jaka?
16 A parti de chá ueenani exekuarhini, jánguarhinta je no antsitakuarhini imani ambe jimbo engajtsï uéjka úni (1 Kor. 9:26, 27; 1 Tes. 4:4; 1 Ped. 1:15, 16). Jánguarhinta je exeni na jandora o ambe úsïni eska chá eratseaka no sési jásï ambe uékani úni, pori ejemplu, inchatiru, chúrikua o jiáni engajtsï kuataratini jarhajka. Jánguarhinta je exeni ambejtsï úpirini úni engajtsï ueenapiringa no sési jásï ambe eratseni. Ma ambe engaksïni jarhuataaka no no sési ambe niátani, jindeesti t’uini exenia ambejtsï uaa (Prov. 22:3).
17. ¿Ambechi jorhenguarhisïni Joséeri ambe? (Génesis 39:7-9; ístu exea je imajeniichani).
17 Ju je exeni ambe enga úpka José jiáni enga Potifari témba uékeenga eska imani jingoni apondipiringa: José mátirku arhispti eska nómbe (arhinta je Génesis 39:7-9). Ambe enga úpka José, xarhatasïndi eska ante de uarhiiti ísï kámani, ima t’uini eratsetixapkia eska no jámapiringa máteru acheetiiri uarhiti jingoni apondini. ¿Ambechi jorhenguarhisïni Joséeri ambe? Eska sánderu sésiiska eratsetini jarhani úni ambe enga sési jaka ante de tsʼéjkukua ma jarhani paraka sánderu fásiliuaka pʼíngukuarhini.
Engajtsï eratseni jauaka no sési jásï ambe uékani úni, jirejiresï máteru ambe ú je ísï eska José. (Exe je párrafu 17).
“SEGUIIRI JE EXEKUARHINI”
18. ¿Ístu ambeksïni uaa jarhuatani parajtsï no no sési ambe niátani? (2 Korintu 13:5).
18 Ístu parajtsï úni orhepani uérani ka no no sési ambe niátani, jatsiskajtsï para someni exekuarhini jarhani (arhinta je 2 Korintu 13:5). Ka ísïjtsï exeaka ambejtsïsï jatsi para mójtakuni ka ménderueni eratseni. Pori ejemplu engajtsï na orhepani uérakuakia tsʼéjkukua ma, uaakajtsï kurhamarhikuarhini: “¿Ióndaxapi uandani eskani no ísï úpiringa?”. Asï jáma je no sési p’ikuarherani engajtsï no jirejiresï uandapka eska nómbe, joperu máteru jimbo jánguarhinta je exeni ambejtsï úpirini úni parajtsï sánderu jirejiresï úni ambe ma. Uaakajtsï ini ambe kurhamarhikuarhini: “Engani ueenajka ikichakueni jásï ambe eratseni, ¿jánguarhintasïni máteru ambe eratseni? ¿Sánderu úkua jukanchaxaki parani no tsípikuarhini imani ambe jingoni enga no sési jaka? ¿Sóntkuni támisï eraasïni enga ueenajka ísku jándikua ambe xarharani? ¿Seguru jarhaski eska sánderu sésiiska kurhajchani Tata Diosï Jeobani nájkirukani jatsiaka parani kánikua pʼíngukuarhini? (Sal. 101:3).
19. ¿Andisï uétarhijki eskachi xéparini jámaaka?
19 Miá je eska ʻmintsita sánderu enganiarpisïnga eska ambe uéjki ka sóntku uékasïndi ambe ma’ (Jer. 17:9). Ka ístu Jesúsi uandaspti eska “mintsitarhu uérasïnga no sési jásï eratsekua ambe” (Mat. 15:19). Ísï jimbo, asï jurajku je eskaksïni chaari mintsita arhiaka eska ambe ma no no sési jarhaska. Pori ejemplu, kʼuiripu ma enga nóteru exejkia pornografia, jamberi tátsekua ueenaati eratseni eska no no sési jarhaska imajeniichani exeani kʼuiripuecheri engaksï sántku takusï jukarini jarhajka ka engaksï újka eska nema ísku ambe ma únchaaka. O jamberi niárani uandani: “No no sési jarhasti solu eratseni, imasï no sési jati eskari ísku jándikua ambe niátaaka”. Joperu ima kʼuiripu enga ísï uandajka xarhatasïndi eska eratsexaka úni ambe enga tsitijka “kuerpu enga pekadu jukaraka” (Rom. 13:14). Engachi iáiasï no xéparini jámaska, tátsekuachi uaaka sánderu no sési jásï ambe niátani.b Ístu, ju je no méni eratseni eska no no sési jarhaska ambe engachi úni jaka.
20. ¿Ambejtsïni jarhuataa iásï parachi nóteru no sési ambe eratsenia, ka ambe úkuarhia jimbanhi parhakpinirhu indeni ambe jingoni?
20 Eskachi na jorhenguarhikia Tata Diosï Jeobajtsïni íntskuati uinhapikua parachi úni pʼíngukuarhini ka no no sési ambe niátani. Ístu, tata Jesukristueri uarhikua jimbo juchachi uaaka irekani para méntkisï jimbanhi parhakpinirhu. ¡Kánikuachi tsípixaka jimbokachi nóteru no no sési ambe eratseakia Paraisurhu ka uaakachi marhuakuni Tata Diosï Jeobani! Enga jamberi niáraaka indeni jurhiatikua, ju je jánguarhintani pʼíngukuarhini parachi no no sési jásï ambe niátani ka únchi orhepani uérani, engachi ísï úska, Tata Diosï Jeobajtsïni újchakuraati.
PIREKUA 122 ¡Ju je uinhapiti jarhani!
a JUKAPARHAKUA AMBE: Biblia uánikua xanhari úrasïndi i uandakuani pekadu para arhikuekani eska no sési jarhaska sïpani, ísku jándikua ambe niátani o uándikpini (Éx. 20:13-15; 1 Kor. 6:18). Ka ménisï imanisï arhikuekajti eskachi pekadu jingoni andajpenuska nájkirukachi no ma ambe no sési úni jauaka.
b Proverbios 7:7-23 tumbiiri ma uandasïndi enga sánhani arhipka úni máru ambe astaka niárapka ísku jándikua ambe niátani.
c AMBE ENGAKSÏ XARHATAJKA IMAJENIICHA: Uikixkandani: Erachi ma jima jarhasti enga kafé ataranhantajka ka exeaxati tsimani tumbiichani. Xarharasïndi eskaksï inde tumbiicha tsitijperasïnga. Jurhijkandani: Pirenchi ma exeaxati tsimani kʼuiripuechani engaksï itsutani jaka.