18:12

Ахаяда: Мәсихче Грек Язмаларында Ахая дип Грециянең көньягында урнашкан Рим провинциясе атала; аның башкаласы Көринт булган. Б. э. к. 27 елда, кайсар Август Грециянең ике провинциясен — Македония һәм Ахаяны — үзгәртеп оештырганда, Ахая исеме Пелопоннес ярымутравы белән континенталь Грециянең өлешенә карата кулланылган. Ахая провинциясе Рим сенаты карамагында булган, һәм аның белән башкаласы Көринттән проконсул идарә иткән (2Кр 1:1). Мәсихче Грек Язмаларында Ахая провинциясенең башка шәһәрләре дә — Афина һәм Кинкрия искә алына (Рс 18:1, 18; Рм 16:1). Ахая һәм аның төньягындагы күрше провинциясе Македония еш кына бергә телгә алына. (Рс 19:21; Рм 15:26; 1Тс 1:7, 8; Ә13 кушымт. кара.)

проконсул: Бу — Рим сенаты карамагындагы провинциянең баш идарәчесе. Монда Ахая провинциясенең проконсулы Галиун булган дип әйтелә. Лүк бу очракта «проконсул» төшенчәсен төгәл куллана, чөнки Ахая б. э. к. 27 елдан алып б. э. 15 елына кадәр һәм яңадан б. э. 44 елыннан соң сенат карамагындагы провинция булган. (Рс 13:7 гә аңлатманы кара.) Дельфада табылган бер язуда проконсул Галиун турында әйтелә. Бу язу Лүк хәбәренең төгәллеген дә раслый һәм Галиунның кайчан проконсул булганын билгеләргә дә ярдәм итә.