Tenei Eiloa Te Taimi Ke Fai Se Filifiliga Tonu
“Ko afea e fai ei ne koutou se filifiliga tonu?”—1 TUPU 18:21.
1. Se a te mea ko ‵kese malosi ei ‵tou aso nei mai i aso mua?
E MATA, e talitonu koe me i a Ieova ko te Atua tonu fua e tokotasi? E talitonu foki koe me e fakasino atu a valoaga i te Tusi Tapu ki ‵tou aso nei e pelā me ko “aso fakaoti” o te pulega masei a Satani? (2 Timoteo 3:1) Kafai e penā loa, ka loto malie koe me tenei eiloa te taimi i lō taimi katoa, e ‵tau ei o fai se filifiliga tonu. E seki oko atu eiloa ki se tulaga fakamataku a ola o tino e tokouke i aso mua e pelā mo aso nei.
2. Ne a mea ne ‵tupu i te malo o matakāiga e sefulu o Isalaelu i te taimi o te pulega a te Tupu ko Aapo?
2 I te sefulu senitenali T.L.M., ne ‵tau o fai ne te fenua o Isalaelu se filifiliga tāua ‵ki. Ko oi e ‵tau o tavini atu latou ki ei? Ne fakamalosi aka ne te Tupu ko Aapo, e auala i tena avaga fapaupau ko Iesepela, a te tapuakiga ki a Paala i te malo o matakāiga e sefulu o Isalaelu. A Paala se atua o te fanafanau telā ne ‵tau o tuku mai ne ia a vaiua mo fuagālakau. Kāti ne tātālo atu io me ne ifo atu a tino tapuaki e tokouke o Paala ki se fakatusa o te lotou atua. Ke fakamanuia atu a Paala ki olotou fatoaga mo manu, ne aofia ana tino tapuaki i faifaiga fakatauavaga faivalevale mo fāfine talitāgata o te faletapu. Ne masani foki o katikati olotou foitino ke faka‵sali mai i ei a toto.—1 Tupu 18:28.
3. Ne pokotia pefea a tino o te Atua i te tapuakiga ki a Paala?
3 Ne ita fitifiti a te ‵toega o tino Isalaelu, kāti e toko 7,000 ke aofia latou i te vaegā tapuakiga telā e ‵fonu i te ifo ki tupua, amioga ma‵sei, mo amioga fakasauā. (1 Tupu 19:18) Ne ‵lago atu latou mo te fakamaoni ki te lotou feagaiga mo Ieova te Atua, kae ne fakasauā atu ei ki a latou ona ko te mea tenei. E pelā mo te Tupu fafine ko Iesepela, ne tamate ne ia a pelofeta a Ieova e tokouke. (1 Tupu 18:4, 13) Ona ko tulaga faiga‵ta konei, ne palu fakatasi ei ne te tokoukega o tino Isalaelu a te faiga o olotou tapuakiga, mai te taumafai ke fakafiafia atu ki a Ieova mo Paala. Kae se amioga aposetate eiloa māfai ko fulitua atu se tino Isalaelu ki a Ieova kae tapuaki atu ki se atua ‵se. Ne tauto atu a Ieova me ka fakamanuia ne ia te kau Isalaelu māfai e a‵lofa kae faka‵logo latou ki ana fakatonuga. Kae ne fakailoa foki ne ia me kafai e fakata‵mala latou o “tapuaki” katoatoa atu ki a ia, ka fakaseai atu ne ia latou.—Teutelonome 5:6-10; 28:15, 63.
4. Se a te mea ne ‵valo mai ne Iesu mo ana apositolo me ka tupu i vā o Kelisiano, kae ne fakataunu mai pefea te mea tenā?
4 E penā foki eiloa te tulaga i Lotu Kelisiano ‵Se i aso nei. E fai atu a tino lotu me i a latou ne Kelisiano, kae e fe‵paki olotou aso malōlō, amioga mo talitonuga mo akoakoga i te Tusi Tapu. E pelā mo Iesepela, e takitaki ne faifeau o Lotu Kelisiano ‵Se a te fakasauāga o Molimau a Ieova. E uke foki a mea ne fai ne faifeau o Lotu Kelisiano ‵Se ke ‵lago atu ei ki taua kae ne ‵mate atu i ei te fia miliona o olotou tino ‵lotu. A te ‵lago atu o vaegā lotu penā ki malo o te lalolagi e fakamatala mai i te Tusi Tapu e pelā me se amioga finalalolagi i te feitu faka-te-agaga. (Fakaasiga 18:2, 3) E se gata i ei, ko oti ne talia ne Lotu Kelisiano ‵Se a amioga finalalolagi, ke oko foki eiloa ki olotou faifeau. Ne ‵valo mai eiloa ne Iesu Keliso mo ana apositolo te matugā aposetasi lasi tenei. (Mataio 13:36-43; Galuega 20:29, 30; 2 Petelu 2:1, 2) Se a la te ‵toe ikuga ka maua ne te fia piliona o tino kolā e ‵kau atu ki Lotu Kelisiano ‵Se? Kae se a te tiute ko pānaki mo tino tapuaki ‵tonu o Ieova ki tino konei mo nisi tino kolā ko takitaki ‵se ne lotu ‵se? E maua eiloa ne tatou se tali manino ki vaegā fesili penā mai te iloilo aka faka‵lei o mea matagā kolā ne ‵tupu, telā ne iku atu i ei ki te ‘fakagataga o te tapuaki atu ki a Paala i Isalaelu.’—2 Tupu 10:28.
Te Alofa o te Atua ki Ana Tino Loto Ma‵keke
5. Ne fakaasi atu pefea ne Ieova te alofa atafai ki ana tino loto ma‵keke?
5 E se fiafia lele eiloa a Ieova te Atua ke fakasala ne ia a tino kolā e se fakamaoni ki a ia. E pelā me se Tamana alofa, e manako a ia ke sala‵mō a tino amio ma‵sei kae toe ‵fuli atu ki a ia. (Esekielu 18:32; 2 Petelu 3:9) Ona ko te mea tenei, ne fakaaogā ei ne Ieova a pelofeta e tokouke i aso o Aapo mo Iesepela ke fakailoa atu ki Ana tino a ikuga ma‵sei o te tapuaki atu ki a Paala. A Elia se tokotasi o pelofeta konā. Mai tua o te ogegā vai lasi, telā ne ‵valo atu muamua me ka tupu, ne fai atu a Elia ki te Tupu ko Aapo ke fakamaopoopo mai a tino Isalaelu mo pelofeta a Paala ki te Mauga o Kalamelu.—1 Tupu 18:1, 19.
6, 7. (a) Ne fakaasi ‵tonu atu pefea ne Elia te pogai tonu o amioga aposetate a te kau Isalaelu? (e) Ne a mea ne fai ne tino tapuaki ki a Paala? (i) Ne a mea ne fai ne Elia?
6 Ne fai te maopoopoga tenā i te koga ne tu i ei te ‘fatafaitaulaga a Ieova telā ne fakamaseigina,’ kāti ke fakafiafia atu ei ki a Iesepela. (1 Tupu 18:30) Se mea fakafanoanoa, me ne seki mautinoa i te kau Isalaelu kolā ne ‵kau atu me ko oi tonu eiloa—i a Ieova io me ko Paala—e mafai o tuku mai ne ia te vaiua telā ne ma‵nako malosi latou ki ei. Ne sui a Paala ne pelofeta e toko 450, kae ko Elia ko te pelofeta fua e tokotasi ne sui ne ia a Ieova. Ke taku ‵tonu atu te pogai o te lotou fakalavelave, ne fesili atu a Elia ki tino: “Ko afea e fai ei ne koutou se filifiliga tonu?” Oti aka, ne toe taku atu ei ne ia a te manatu tonu i toe pati faigo‵fie: “Kafai [Ieova] ko te Atua, tapuaki atu ki ei; kae kafai te Atua ko Paala, tapuaki atu ki ei.” Ke fakamalosi atu ki tino Isalaelu kolā ne fakalotolotolua ke tapuaki katoatoa atu ki a Ieova, ne fai atu ei ne Elia se tofotofoga ke iloa aka ei te Atua tonu. Ne ‵tau o tamate a pulumakau e lua e pelā me ne taulaga, e tasi mō Ieova kae tasi mō Paala. Ka ‵sunu ne te Atua tonu tena taulaga ki te afi. Ne fakatoka ne tino tapuaki ki a Paala te lotou taulaga, kae ne ka‵laga atu ei latou i te fia o itula: “Paala, tali mai ki a matou!” I te taimi ne kamata ei o fakatauemu atu a Elia ki a latou, ne katikati olotou foitino ke oko eiloa ki te taimi ko ‵sali mai ei a toto, kae ne paka‵laga malosi latou. Kae e seai eiloa se tali.—1 Tupu 18:21, 26-29.
7 Ko oko atu nei ki te taimi o Elia. Muamua la, ne fakafou ne ia te fatafaitaulaga o Ieova kae ne tuku atu ki luga i ei a vaega katoa o te pulumakau kolā ko oti ne katikati faka‵lei. Ne fakatonu atu ei a ia ke ‵ligi atu a fagu tiā ‵lasi e fa o vai ki luga i te taulaga. Ne fai fakatolu te mea tenei ke oko eiloa ki te taimi ko ‵fonu ei i vai a te lua telā ne keli i tafa o te fatafaitaulaga. Oti aka, ne ‵talo atu ei a Elia: “[Ieova], te Atua o Apelaamo, Isaako, mo Iakopo, fai aka ke iloa i te aso nei i a koe ko te Atua o Isalaelu ka ko au ko tau tavini, kae ne fai ne au a te mea tenei e ‵tusa mo tau fakatonuga. [Ieova], tali mai, ko te mea ke iloa ne tino konei i a koe ko te Atua, kae ke toe fakafoki mai ne koe a latou ki a koe i te aso nei.”—1 Tupu 18:30-37.
8. Ne tali atu pefea te Atua ki te ‵talo a Elia, kae ne a mea ne fai ne te pelofeta i ei?
8 Ne tali mai te Atua tonu mai te ‵sunuga o te taulaga mo te fatafaitaulaga ki te afi mai te lagi. Ne ‵miti foki ne te afi tenā a vai i te lua telā ne keli fakapukupuku i te fatafaitaulaga! Mafaufau la ki te auala ne pokotia ei te kau Isalaelu i te mea tenei. “Ne ka‵laga ei latou penei, ‘[Ieova] ko te Atua; [ko Ieova] fua tokotasi ko te Atua!’ ” Ne fakatonu fakavave atu ei a Elia ki te kau Isalaelu: “Puke a pelofeta a Paala, seai se pelofeta e fakasao!” Ne tamate atu ei a pelofeta a Paala e toko 450 i tafa o te Mauga o Kalamelu.—1 Tupu 18:38-40.
9. Ne toe tofotofogina pefea a tino tapuaki ‵tonu?
9 I te aso fakaofoofogia foki eiloa tenā, ne faka‵to ifo ei ne Ieova te vaiua ki luga i te fenua mō te taimi muamua mai tua o tausaga e tolu mo te āfa! (Iakopo 5:17, 18) E mafai eiloa o fakaataata ne koe a vaegā pati i vā o tino Isalaelu i te taimi ne ‵foki atu ei ki olotou fale; ne fakamaluga eiloa ne Ieova tena tulaga e pelā me ko te Atua tonu. Kae ne seki loto vāivāi eiloa a tino tapuaki ki a Paala. Ne tumau eiloa a Iesepela i tena taumafaiga o tamate a tavini a Ieova. (1 Tupu 19:1, 2; 21:11-16) Kae ne toe tofotofo aka ei te fakamaoni o tino o te Atua. E mata, ka tapuaki katoatoa atu latou ki a Ieova māfai ko oko mai te aso o te fakasalaga ki tino tapuaki ki a Paala?
Ke na Fai Nei se Filifiliga Tonu
10. (a) I aso nei, ne a mea ko oti ne fai ne Kelisiano fakaekegina? (e) Se a te uiga o te fakalogo ki te fakatonuga telā e maua i te Fakaasiga 18:4?
10 I aso nei, ko oti ne fai ne Kelisiano fakaekegina se galuega e pelā mo Elia. E auala i olotou pati mo tusi kolā ne ‵lomi, ko oti ne fakailoa atu ne latou ki tino o atufenua katoa kolā e ‵kau mo tino kolā e se ‵kau atu ki Lotu Kelisiano ‵Se e uiga ki te fakamataku o lotu ‵se. Ne iku atu i ei ki te faiga ne te fia miliona o tino se filifiliga tonu ke fakagata te lotou ‵kau atu ki lotu ‵se. Ne tuku atu olotou olaga ki a Ieova kae ne fai mo fai ne soko papatiso o Iesu Keliso. E tonu, ne faka‵logo fakavave latou ki te fakailoaga a te Atua e uiga ki lotu ‵se: “O‵mai keatea, oku tino! O‵mai keatea mai i a ia! E se ‵tau mo koutou o ‵kau fakatasi ki ana agasala, e se ‵tau mo koutou o ‵kau fakatasi ki tena fakasalaga!”—Fakaasiga 18:4.
11. Ne a mea e ‵tau o fai ke maua ei te taliaga a Ieova?
11 Kae koi fakalotolotolua eiloa te fia miliona o nisi tino e uiga ki mea e ‵tau o fai ne latou, faitalia eiloa te lotou fia‵fia ki te fekau i te Tusi Tapu telā e fakasalalau atu ne Molimau a Ieova. E o‵mai a nisi tino konei ki fakatasiga Kelisiano i nisi taimi, e pelā mo te fakamanatuga o te ‵Kaiga a te Aliki i te Afiafi io me ko nisi vaega o te fono lasi. E fakamalosi atu tatou ki tino katoa penā ke mafaufau faka‵lei ki pati a Elia: “E pefea te leva ka ‵tu ei koutou i te kogaloto?” (1 Tupu 18:21, New English Bible) I lō te fakatuatuai, e ‵tau o na fai nei se filifiliga tonu kae galue mo te loto finafinau ki te fakamoemoega ke fai mo fai se tino tapuaki tukugina atu kae papatiso a Ieova. Ko tu eiloa i se tulaga fakamataku te lotou fakamoemoega mō te ola se-gata-mai!—2 Tesalonia 1:6-9.
12. Ne a tulaga fakama‵taku ko oti ne ‵siga i ei a nisi Kelisiano papatiso, kae ne a mea e ‵tau o fai ne latou?
12 Se mea fakafanoanoa me ko kamata o taofi aka ne nisi Kelisiano papatiso te lotou gasue‵sue malosi i te lotou tapuakiga. (Epelu 10:23-25; 13:15, 16) Ne galo atu te loto finafinau o nisi tino ona ko te ma‵taku i fakasauāga, te manavase ki te tausiga o te olaga, taumafaiga ke maumea, io me ko te kausaki atu ki te fakataunuga o olotou manakoga totino. Ne fakailoa mai ne Iesu me konei la mea ka ‵siga, fakalavelave atu, kae maleigina ei ana nisi soko. (Mataio 10:28-33; 13:20-22; Luka 12:22-31; 21:34-36) I lō te fakalotolotolua, e ‵tau eiloa mo tino penā o ‘lotomau kae salamō ki olotou agasala’ mai te faiga o “se filifiliga tonu” ke fai ei te lotou tukuatuga ki te Atua.—Fakaasiga 3:15-19.
Te Gataga Fakapoi o Lotu ‵Se
13. Fakamatala mai aka te tulaga i Isalaelu i te taimi ne fakaekegina ei a Ieu mo fai te tupu.
13 A te pogai e ‵tau ei o fai fakavave nei ne tino se filifiliga tonu, e lavea atu i te mea ne tupu i Isalaelu i tausaga kāti e 18 ko ‵teka mai tua o te faka‵leiga o te kinauga e uiga ki te Atua tonu i te Mauga o Kalamelu. Ne oko fakavave atu kae fakapoi foki te aso o te fakasalaga a Ieova ki tino tapuaki ki a Paala i te vaitaimi o te galuega a Elisaia, telā ne sui ne ia Elia. A te tama a te tupu ko Aapo, ko Iolamo, ne pule atu i Isalaelu, kae koi ola eiloa a Iesepela e pelā me ko te tupu fafine mo te mātua foki o te tupu. Ne uga lēmū atu ne Elisaia tena tino fesoasoani ke fano o fakaeke te pule o te kautau o Isalaelu, ko Ieu, e pelā me ko te tupu fou. I te taimi tenā, ne nofo atu a Ieu i te feitu ki saegālā o te Iolitana i Lamota i Kileata, kae fakatonutonu aka te faiga o te taua ki fili o Isalaelu. Ne nofo atu te tupu ko Iolamo i Ieseleelu i te vanu i tafa o Mekito, ko malōlō malie mai tena pakiaga i te taua.—2 Tupu 8:29–9:4.
14, 15. Se a te fakatonuga ne maua ne Ieu, kae ne saga atu pefea a ia ki ei?
14 Tenei la te fakatonuga a Ieova ki a Ieu: “E ‵tau o tamate ne koe a tou pule, te tupu, te tama tagata a Aapo, ko te mea ke fakasala ei ne au a Iesepela, i te tamatega ne ia o aku pelofeta, mo nisi tavini a aku. A tino katoa i te kāiga o Aapo, mo tino katoa o tena gafa e ‵tau o tamate katoa; . . . A te foitino o Iesepela e se tanu, me ka kai ne kuli i te laukele o Ieseleelu.”—2 Tupu 9:7-10.
15 A Ieu se tino telā e gasuesue vave i te faiga o se filifiliga tonu. E aunoa mo te fakatalave, ne sopo atu tou tagata ki luga i tena kaliota kae tele makini atu ki Ieseleelu. Ne lavea ne se tagata leoleo i Ieseleelu a te auala ne fakatele atu ei ne Ieu tena kaliota kae ne lipoti atu ne ia ki te Tupu ko Iolamo, telā ne sopo a Iolamo ki luga i tena kaliota kae tele atu o fakafetaui ki tena pule o kautau. I te taimi ne fetaui ei laua, ne fesili atu a Iolamo: “A koe na e vau mo te filemu?” Ne tali atu a Ieu: “E maua pefea te filemu manafai koi mautakitaki mai eiloa a uiga fakataulaitu mo te ifo ki tupua telā ne kamata ne tou mātua ko Iesepela?” Kae koi tuai o tele atu keatea te Tupu ko Iolamo, ne tapale aka ne Ieu tena matasana kae tamate ne ia a Iolamo mai te ‵suki atu o te tao ki tena fatu.—2 Tupu 9:20-24.
16. (a) Se a te tulaga ne fakafesagai fakavave mo ofisa i te palesi o Iesepela? (e) Ne fakataunu pefea a pati a Ieova e uiga ki a Iesepela?
16 E aunoa mo te fakamāumau taimi, ne tele atu a Ieu ki te fa‵kai i tena kaliota. Ne kilo atu i se auala takafiatoa a Iesepela, telā ne vali ana mata kae teu faka‵lei tena ulu, mai i se famalama ki a Ieu. Ne seki fia saga atu a Ieu ki tou fafine, kae ne kalaga atu mō se fesoasoani: “Ko oi tino e kau i a au?” Nei la, ko ‵tau o fai ne ofisa fesoasoani a Iesepela se filifiliga tonu. Ne ‵kilo ifo mai luga i te famalama a ofisa o te palesi e tokolua io me tokotolu. I konā foki eiloa, ne tofotofo aka ei te lotou fakamaoni. Ne fakatonu atu a Ieu: “‵Pei mai te fafine tenā ki lalo!” Ne ‵pei ifo ne latou a Iesepela ki lalo i te auala, telā ne fakatele atu ne Ieu tena solofanua mo tena kaliota i luga i tena foitino. Telā la, ne oko atu ei ki te takitaki o te tapuakiga ki a Paala i Isalaelu tena fakasalaga ‵tau. A koi tuai o tanu a ia, ne kai ne kuli tena foitino kātoa, e pelā eiloa mo te mea ne ‵valo mai.—2 Tupu 9:30-37.
17. Se a te mea telā ka tupu i aso mai mua, telā e ‵tau o fakamalosi aka ei te ‵tou fakatuanaki ona ko te fakasalaga ne te Atua a Iesepela?
17 Ka oko mai foki se gataga fakapoi penā ki te fafine talitāgata fakatusa telā e fakaigoa ki a ‘Papelonia te Sili.’ E fakaata mai i te fafine talitāgata a lotu ‵se i te lalolagi a Satani, telā ne māfua mai i te fa‵kai mua o Papelonia. Kafai ko oti ne fakaseai atu a lotu ‵se, ka saga atu ei a Ieova te Atua ki tino katoa kolā e aofia i te lalolagi a Satani. Ka fakaseai atu foki a tino konei, kae fakatoka ei te auala ki te lalolagi fou kae amiotonu.—Fakaasiga 17:3-6; 19:19-21; 21:1-4.
18. Mai tua o te matega o Iesepela, se a te mea ne tupu ki tino tapuaki ki a Paala i Isalaelu?
18 Mai tua o te mate o Iesepela, ne seki fakamāumau eiloa ne te Tupu ko Ieu se taimi kae ne tamate ne ia te kaukāiga kātoa o Aapo mo tino kolā ne ‵lago malosi atu ki a ia. (2 Tupu 10:11) Kae ne tumau eiloa i te fenua a tino Isalaelu e tokouke kolā ne tapuaki atu ki a Paala. E uiga ki tino konei, ne fai ne Ieu se filifiliga tonu ke fakaasi atu ei tena “fakamaoni ki [a Ieova].” (2 Tupu 10:16) Mai te fakafoliga atu me e tapuaki atu foki a ia ki a Paala, ne fakatoka ne Ieu se ‵kaiga lasi i te faletapu o Paala telā ne faite ne Aapo i Samalia. Ne olo atu a tino Isalaelu katoa kolā ne tapuaki ki a Paala ki te ‵kaiga. Ne ‵lave latou i loto i te faletapu, telā ne tamate ei latou katoa ne tāgata a Ieu. Ne fakaoti ei ne te Tusi Tapu te tala ki pati konei: “Tenā te faiga ne fai ne Ieu, ne fakagata ei a te tapuaki atu ki a Paala i Isalaelu.”—2 Tupu 10:18-28.
19. Se a te fakamoemoega sili telā e faka‵tali ki ei te “vaitino tokouke” o tino tapuaki fakamaoni a Ieova?
19 Ne ‵solo keatea atu ei te tapuakiga ki a Paala mai Isalaelu. Kae ka oko atu foki se gataga fakavave kae fakapoi ki lotu ‵se a te lalolagi tenei, e pelā eiloa mo te mea ne tupu. Ka kau atu koe ki te feitu fea i te aso lasi tenā o te fakasalaga? Ke na fai sau filifiliga nei, kae ka mafai o maua ne koe te tauliaga ke aofia i te “vaitino tokouke” o tino kolā ka ‵sao atu i ‘te fakalavelave lasi.’ Ko mafai ei o toe kilo atu koe ki tua mo te fiafia kae tavae atu koe ki te Atua mō te fakasalaga o “te fafine talitāgata takutakua telā e fakamasei ne ia te lalolagi i tona fina lalolagi.” Ka ‵kau fakatasi koe i te fealofani mo nisi tino tapuaki ‵tonu kae lotomalie koe ki pati fakafia‵fia kolā e usu atu ne te kau o te lagi: “Ke vikia te Atua, me i te Aliki te ‵tou Atua telā e o ia te Malosi Katoatoa ko ia ko te Tupu!”—Fakaasiga 7:9, 10, 14; 19:1, 2, 6.
Fesili ke Mafaufau ‵Loto ki ei
• Ne agasala pefea a tino Isalaelu mua i te tapuaki atu ki a Paala?
• Se a te aposetasi lasi telā ne ‵valo mai i te Tusi Tapu, kae ne fakataunu mai pefea te valoaga tenā?
• Ne fakaseai katoatoa atu pefea ne Ieu te tapuakiga ki a Paala?
• Ne a mea e ‵tau o fai ne tatou ko te mea ke ‵sao atu i te aso o te fakamasinoga a te Atua?
[Mape i te itulau e 13]
Afeka
Mauga o Kalamelu
Helekata
Peta-Semese
Iokeana
Mauga o Tapola
Enetolo
Ofala
Mole
Sunema
Mekito
Vaipuna o Halota
Fa‵kai o Petapelu
Lamota i Kileata
Ieseleelu
Mauga o Kilipoa
Tanaka
Peta Sana (Beth-shan)
Iapese i Kiliata?
Katalimoni (Gath-rimmon)
Totana
Apelu Meola
Tilesa
Soko
SAMALIA
Tai Metitilani
Tai o Kalilaia
Vaitafe ko te Iolitana
[Te Fakamatalaga]
Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel
[Ata i te itulau e 14]
A te kau atu faeloa ki te talaiatuga o te Malo mo fakatasiga Kelisiano ne vaega tāua ‵ki o te tapuakiga tonu