Ne a Mea ne Akoako Mai ne Iesu e Uiga ki Seoli?

“Kafai ko tou mata e fai ne ia a koe ke seai sou fakatuanaki,” ko pati a Iesu, “tapale atu keatea! E ‵lei atu mō koe ke ulu atu ki loto i te Malo o te Atua mo se mata fua e tasi i lō o te tausi o mata e lua kae ke ‵pei atu ki seoli. I konā ko ilo kolā e kai ne latou e se mafai lele eiloa o ‵mate, kae ko te afi telā e ‵sunu ne ia a latou e se mafai lele eiloa o fai ke mate.”​​—MALEKO 9:​47, 48, Tusitapu Tauloto.

Ne faipati foki a Iesu i se isi taimi e uiga ki te vaitaimi o te fakamasinoga telā ka fai atu ei a ia ki tino ma‵sei: “Olo keatea koutou mai i a au, i a koutou ne tino malaia. Olo atu ki te afi se gata mai telā ne fakatoka mō te Tiapolo mo ana agelu.” Ne fai atu foki a ia me i tino konei ka “olo atu . . . ki te fakasalaga se gata mai.”​​—MATAIO 25:​41, 46.

MAI te kilo atu fua ki pati i luga nei, e foliga mai me ne fakamalosi aka ne Iesu te akoakoga ki te afi i seoli. E mautinoa eiloa me ne seki manako Iesu ke ‵teke atu a ia ki te Muna a te Atua, telā e fakaasi manino mai penei: “Ka ko tino ‵mate e seai se mea a latou e iloa.”​​—Failauga 9:5.

Se a la te mea ne fakauiga Iesu ki ei i ana pati e uiga ki se tino e “‵pei atu ki seoli”? E mata, a te “afi se gata mai” telā ne faipati Iesu ki ei se afi tonu io me se afi fakatusa? I te auala fea e olo atu ei a tino amio ma‵sei ki te “fakasalaga se gata mai”? Ke na iloilo aka ne tatou a fesili takitasi konei.

Se a te mea ne fakauiga Iesu ki ei i ana pati e uiga ki se tino e “‵pei atu ki seoli”? A te pati Eleni mua telā ne ‵fuli ki “seoli” i te Maleko 9:​47 ko Geʹen·na. Ne mafua mai te pati tenei i te pati Epelu ko Geh Hin·nomʹ, telā e fakauiga ki te “Vanu o Hinomo.” Ne tu atu a te Vanu o Hinomo mai tua o te fa‵kai mua o Ielusalema. Ne fakaaoga sāle a te koga tenei i aso o tupu o te kau Isalaelu ke ofo atu ei a tama‵liki pelā me ne taulaga​​—se faifaiga fakatakalialia telā e taku fakamasei ne te Atua. Ne fai mai te Atua me ka tamate ne ia a tino kolā e fai ne latou te vaegā faifaiga tenā o tapuakiga ‵se. Ko tena uiga ko ‵tau o taku a te Vanu o Hinomo ki “te Vanu o Tatino,” me e maua i ei a “foitino ‵mate” kolā e seki tanu faka‵lei. (Ielemia 7:​30-​34) Tela la, ne ‵valo mai a Ieova me i te Vanu o Hinomo ka fai mo koga e laku ki ei a foitino o tino ‵mate, kae e se se koga e fakapuapuaga ei a tino.

Ne fakaaoga ne tino i aso o Iesu a te Vanu o Hinomo e pelā me se koga ‵pei kaiga. Ne ‵pei ne latou ki ei a foitino o toe tino amio matagā kae fakatumau te ‵ka o te afi ke ‵sunu ki ei a kaiga mo foitino o tino ‵mate.

I te taimi ne faipati ei Iesu e uiga ki ilo kolā e se mafai o ‵mate mo te afi ‵ka ulaula, ne fakasino atu loa a ia ki te Isaia 66:24. E uiga ki “foitino ‵mate o tino kolā e ‵teke [ki te Atua],” ne fai mai a Isaia me i “ilo kolā e olo o kai olotou foitino ka se mafai o ‵mate, penā foki a te afi telā e ‵sunu ei latou ka se mafai o mate.” Ne iloa ne Iesu mo ana tino fakalogo‵logo me ne fakasino atu a pati konei a Isaia ki faifaiga kolā e fai ki foitino ‵mate o tino kolā e se ‵tau o tanu faka‵lei.

Tela la, ne fakaaoga ne Iesu te Vanu o Hinomo, io me ko Kēna, e pelā me se fakatusa ‵lei o te mate e aunoa mo se fakamoemoega ke toe fakatu aka. Ne fakamaina atu ne ia te manatu tenā i ana pati me i te Atua “e mafai ne ia o tamate te foitino mo te agaga i Kēna.” (Mataio 10:28) A Kēna se fakailoga o te mate ki te se-gata-mai, kae e se ko te fakapuapuaga ki te se-gata-mai.

E mata, a “te afi se gata mai” telā ne faipati Iesu ki ei se mea fakatusa io me se afi tonu? Ke masaua me i “te afi se gata mai” telā ne faipati Iesu ki ei i te Mataio 25:41 ne fakatoka “mō te Tiapolo mo ana agelu.” E mata, e mafaufau koe me e mafai o ‵ka a foitino faka-te-agaga i loto i se afi tonu? Io me ne fakaaoga ne Iesu te pati ko te “afi” i se auala fakatusa? E tonu, a “mamoe” mo “kouti” kolā ne ‵sae aka i te lauga eiloa tenā e se ne mea ‵tonu; kae ne ata fakatusa fua kolā e fakasino atu ki potukau e lua o tino. (Mataio 25:​32, 33) A te afi se-gata-mai telā ne faipati Iesu ki ei e ‵sunu katoatoa ki ei a tino amio ma‵sei i se auala fakatusa.

I te auala fea e olo atu ei a tino amio ma‵sei ki “te fakasalaga se gata mai”? E tiga eiloa e fakaaoga i te ukega o ‵fuliga a te pati ko te “fakasalaga” i te Mataio 25:​46, a te uiga fakavae i te ‵gana Eleni o te pati koʹla·sin ko te “tausiga ke ola ‵lei te lakau,” te velevelega io me ko te ‵katiga o kaula ma‵sei. Tela la, e maua ne mamoe fakatusa a te ola se-gata-mai, kae ko kouti fakatusa sē sala‵mo ka maua ne latou “te fakasalaga se gata mai,” telā ko te sē toe ola eiloa ki te se-gata-mai.

Se a Tau Faka‵tau?

Ne seki akoako mai eiloa ne Iesu me e maua ne tino se agaga telā e tumau i te ola māfai ko ‵mate latou. Kae ne akoako atu faeloa ne ia a te toetuga o tino ‵mate. (Luka 14:​13, 14; Ioane 5:​25-​29; 11:​25) Kaia ne fai atu ei Iesu me ka toe faka‵tu aka tino ‵mate māfai ne talitonu a ia me e se ‵mate olotou agaga?

Ne seki akoako atu ne Iesu me ka fakapuapuaga i se auala matagā ne te Atua a tino ma‵sei ki te se-gata-mai. Kae ne fai atu Iesu: “Me ne penā eiloa o alofa mai te Atua ki te lalolagi, ne tuku mai ei ne ia tena Tama e tokotasi, ko te mea ke se malaia so se tino e fakatuanaki ki a ia, kae ke maua ne ia te ola se gata mai.” (Ioane 3:​16) Kaia ne fai atu ei Iesu me ka ‵mate a tino kolā e se tali‵tonu ki a ia? Kafai ne fakauiga tonu a ia me ka tumau latou i te ola ki te se-gata-mai kae puapuaga i te afi i seoli, e mata, ka se fai ‵tonu mai ne ia te mea tenā?

E se fakavae ki te Tusi Tapu a te akoakoga me i seoli se koga o puapuaga. Kae se talitonuga fapaupau telā ne fai mo fai se akoakoga Kelisiano. (Ke onoono ki te pokisi “Se Tala Toetoe e Uiga ki Seoli,” i te itulau e 6.) Ikai, e se fakapuapuaga ne te Atua a tino ki se-gata-mai i seoli. E pefea ou lagonaga ki te Atua ona ko te munatonu ko iloa ne koe e uiga ki seoli?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 6]

Se Tala Toetoe E Uiga Ki Seoli

NE MAFUA MAI I TALITONUGA FAPAUPAU: Ne tali‵tonu a tino Aikupito mua ki te afi i seoli. E faipati a te tusi ko The Book Ȧm-Ṭuat, telā ne tusi i te 1375 T.L.M., e uiga ki tino kolā “ka ‵pei atu ki te afi; kae . . . se mafai o ‵sao mai ei, kae . . . se mafai o ‵tele keatea mai i ulaga afi.” Ne tusi mai te tagata Eleni poto ko Plutarch (i.46-​120 T.A.) e uiga ki tino i te lalolagi mai lalo ifo: “E ‵tagi paka‵laga mai [latou] i te taimi e fakapuapuaga ei latou i se auala fakamasiasi mo te logo‵mae i te lotou fakasalaga.”

NE SALALAU ATU FOKI KI POTUKAU LOTU IUTAIA: Ne tusi mai te tino tusitala ko Iosefatu (37-​i.100 T.A.) me ne tali‵tonu se potukau o tino Iutaia e fakaigoa ki Essenes, me i “agaga o tino e se mafai o ‵mate, kae tumau i te ola ki te se-gata-mai.” Ne fakaopoopo mai a ia: “E ‵pau te mea tenei mo te manatu o te kau Eleni . . . Me i tino amio ma‵sei e ‵nofo i se koga pouli kae fakamataku telā e fakasala faeloa latou i ei.”

NE OKO ATU FOKI KI LOTU KOLĀ E FAI PELĀ ME NE LOTU KELISIANO: I te lua o senitenali T.A., ne fai mai te tusi apokalifa ko te Apocalypse of Peter e uiga ki tino amio ma‵sei: “Ko oti ne fakatoka mō latou te afi ‵ka ulaula.” E fai mai foki i ei: “E aumai ne Eseleelu, te agelu o te kaitaua, a te āfa o foitino o tagata mo fafine kolā e ‵ka i te afi kae ‵pei atu ki te koga pouli, ko seoli telā e ‵pei ki ei a tagata; kae e fakasala latou ne se tino faka-te-agaga o te kaitaua.” I te vaitaimi foki eiloa tenā, ne siki mai ne Teofilo, se tino tusitala mai Anitioka, a te valoaga a te pelofeta fafine o Eleni ko Sibyl e uiga ki fakasalaga o tino amio ma‵sei: “Ka ‵sunu koutou i te afi telā e ‵ka faeloa, kae ka ‵sunu eiloa koutou i aso takitasi i loto i ei.” E aofia a pati konei i pati kolā ne fai mai ne Teofilo me e “‵tonu, kae aoga, e amio‵tonu kae tāua ki tino katoa.”

TE AFI I SEOLI SE FAKAMASAKOGA MŌ FAKASAUAGA NE FAI MAI TUA IFO O TE VAITAIMI O TE POULIULI: Ne fai mai te tupu fafine o Egelani ko Malia I (1553-​1558), telā ne ‵sunu ne ia i pou a tino lotu Poletesano e toeitiiti ko kātoa te 300, penei: “Ona ko te mea e ‵sunu fakamuli a agaga o tino ‵teke konei i seoli ki te se-gata-mai, e seai se isi mea ‵lei aka e uiga ki te fakamasinoga a te Atua e mafai o fakaakoako au ki ei i tafa o te ‵sunuga o latou i te lalolagi nei.”

SE FAKAMATALAGA FOU: I tausaga fakamuli nei, ko oti ne faka‵fou aka ne nisi lotu olotou akoakoga e uiga ki seoli. E pelā mo pati a te potukau ko te Doctrine Commission of the Church of England i te 1995: “A seoli e se se koga o puapuaga ki te se-gata-mai, kae ko te fakaikuga mautinoa telā e ‵teke katoatoa atu ki te Atua telā e iku atu eiloa ki te sē ola.”

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 7]

SE A TE “LASE ‵KA ULAULA”?

E fai mai te Fakaasiga 20:10 me i te Tiapolo ka ‵pei ki loto i “te lase ‵ka ulaula” kae ka “fakapuapuagatia . . . i konā i te ao mo te po, ke oko eiloa ki te se gata mai, ki te se gata mai eiloa.” Kafai e fakapuapuaga eiloa te Tiapolo ki te se-gata-mai, ko tena uiga e se ‵tau o tamate ne te Atua a ia, kae e fai mai te Tusi Tapu me i a Iesu ka “fakatakavale ne ia a te Tiapolo.” (Epelu 2:​14) A te lase ‵ka ulaula fakatusa tenei e fakasino atu eiloa ki “te mate fakalua.” (Fakaasiga 21:8) E se fakasino atu te mea tenei ki te mate telā ne fakamatala muamua mai i te Tusi Tapu​​—te mate telā ne mafua mai i te agasala a Atamu​​—ko te mate telā e maua ne te tino te fakamoemoega ke toetu aka. (1 Kolinito 15:​21, 22) Ona ko te mea e se fai mai i te Tusi Tapu me ka fakasaoloto a tino mai i “te lase ‵ka ulaula,” ko tena uiga a “te mate fakalua” e ‵tau eiloa o fakauiga ki se isi mate, ko te mate se-gata-mai.

I te auala fea e fakapuapuaga ei ki te se-gata-mai a tino kolā e ‵pei ki “te lase ‵ka ulaula?” I nisi taimi, e mafai o fakauiga te pati “fakafi‵ta” ki “te ‵lokaga” o se tino. I se taimi e tasi ne fetaui ei Iesu mo temoni, ne paka‵laga atu laua: “Ko vau nei koe o fakafi‵ta māua [‵loka māua i te lua ‵poko] ka koi tuai o oko ki te taimi tonu?” (Mataio 8:​29; Luka 8:​30, 31) Tela la, a latou katoa kolā e ‵pei ki “te lase” ka logo‵mae i te “fakafi‵ta” ona ko te lotou ‵lokaga ki te se-gata-mai, io me ko “te mate fakalua.”