Ka Māsiasi a Tino Fakamata‵mata

“A tino fakamatamata e se leva ko fakamasiasigina. E sili te nofo filemu [“te agamalū,” NW].”​—⁠FAATAOTO 11:⁠2.

1, 2. Se a te fakamatamata, kae i auala fea e iku atu ei ki te malaia?

NE TAKITAKI ne se tino Levi loto masei se potukau o tino kolā ne ‵teke atu ki tino pule kolā ne ‵tofi aka ne Ieova. Ne fai ne se pelenise fakamaualuga se aofaga ke maua te pulega a tena tamana. Ne seki fakalogo se tupu telā e se fia faka‵tali ki fakatonuga mai te pelofeta a te Atua. E tasi te uiga telā ne fakaasi atu ne tino Isalaelu e tokotolu konā: ko te fakamatamata.

² A te loto fakamatamata se uiga fakamataku mō tino katoa. (Salamo 19:13) E fai sāle ne te tino fakamatamata a mea sē ‵tau e aunoa mo te fanoi. E iku sāle atu i ei ki te malaia. A te ‵tonuga loa, ne mā‵vale a tupu kae ne taka‵vale i ei a malo ‵lasi. (Ielemia 50:​29, 31, 32; Tanielu 5:20) Ne ‵lave foki i ei a nisi tavini a Ieova, kae ne iku atu i ei latou ki te malaia.

3. E mafai pefea ne tatou o iloa te fakamataku o te fakamatamata?

³ E ‵lei a pati konei i te Tusi Tapu: “A tino fakamatamata e se leva ko fakamasiasigina. E sili te nofo filemu [“te agamalū,” NW].” (Faataoto 11:⁠2) E tuku mai ne te Tusi Tapu a tala kolā e fakamaoni aka i ei te ‵tonu o te faataoto tenā. Kafai e iloilo tatou ki tala konā, ka fesoasoani mai i ei ke maina tatou i te fakamataku o te sōna oso atu ki mea kolā e seai ne ‵tou fekau i ei. Tela la, ke na mafau‵fau malie aka tatou me ne māfua mai pefea te fakamata‵mata o tāgata e tokotolu kolā ne taku mai i te kamataga mai i te loto masei, te fakamaualuga, mo te sē fia faka‵tali, kae ne māsiasi foki latou i ei.

Kola​—⁠Se Tino ‵Teke Telā e Loto Masei

4. (a) Ko oi a Kola, kae se a te mea tāua telā ne tupu kae ne aofia foki a ia i ei? (e) Fakamuli loa, se a te faiga matagā telā ne kamata mai i a Kola?

⁴ A Kola se tino Levi mai te kaukāiga o Koate, se fakataina o Mose mo Alona. Kāti ne fakamaoni a ia ki a Ieova i te fia o tausaga. Ne taulia a Kola ke aofia i tino kolā ne faka‵sao fakavavega i te Tai Kula, kae kāti ne kau atu foki a ia ki te fakaokoatuga o te fakasalaga mai i a Ieova ki luga i tino Isalaelu kolā ne ifo ki te pulumakau i te Mauga o Sinai. (Esoto 32:26) Kae fakamuli ifo ne takitaki ne Kola te ‵tekeatuga ki a Mose mo Alona, kae ne aofia foki i ei a tino Leupena, ko Tatano, Apilamo, mo Ono, fakatasi foki mo aliki o Isalaelu e toko 250.a Olotou muna ki a Mose mo Alona: “Ko to silia katoa te lua mea tenei e fai! A tino Isalaelu katoa e o te Aliki, ka ko te Aliki e fakatasi mai ki a tatou katoa. Mose, ai a e fia pule ei koe i luga o te fenua katoa o te Aliki?”​—⁠Numela 16:​1-3.

5, 6. (a) Kaia ne ‵teke atu ei a Kola ki a Mose mo Alona? (e) Kaia e mafai ei o fai atu me kāti ne manatu māmā a Kola ki tena tulaga i fakatokaga a te Atua?

⁵ Kaia ne fatoa ‵teke atu ei a Kola kae ko oti ne fakamaoni a ia i te fia o tausaga? E mautinoa eiloa me e se tō silia te pulega a Mose ki luga i te kau Isalaelu, me i a “Mose se tagata loto malalo; ko te toe tagata loto malalo eiloa i te lalolagi.” (Numela 12:⁠3) E foliga mai pelā me ne loto masei a Kola ki a Mose mo Alona me ne lauiloa laua, kae ne fai mai ei a ia​—⁠kae e ‵se ana pati​—⁠me ne fakama‵luga aka mo te kaiū ne laua a laua eiloa ki luga i te fakapotopotoga.​—⁠Salamo 106:⁠16.

⁶ Kāti e tasi te mea ne māfua mai ei te fakalavelave tenā i a Kola ko te sē fakatāua ne ia o ana tofiga taulia i fakatokaga a te Atua. E tonu, a tino Levi mai te matakāiga o Koate e se ne faitaulaga, kae ne fai eiloa latou mo fai ne faiakoga o te Tulafono a te Atua. Ne amo aka sāle ne latou a mea fai fale mo ipu o te faleie tapu i taimi o malaga. A te tofiga tenā e se se galuega fātauvā, me ne mafai fua ne tino kolā ne ‵ma i te feitu faka-te-tapuakiga kae ‵ma foki olotou amioga o puke ki mea konā. (Isaia 52:11) Tela la, i te taimi ne faipati atu ei a Mose ki a Kola, ne fai pelā me ne fesili atu a ia penei, E a, e manatu māmā koe ki tou tofiga kae ko fia fai foki koe mo fai se faitaulaga? (Numela 16:​9, 10) Ne seki maina a Kola me i te ‵toe galuega taulia ko te tavini atu mo te fakamaoni ki a Ieova e ‵tusa loa mo te fakatokaga ne ia o mea​—⁠kae e se ko te maua mai o se tulaga io me se tofiga fakapito.​—⁠Salamo 84:⁠10.

7. (a) Se a te mea ne fai ne Mose ki a Kola mo ana tāgata? (e) Ne malaia pefea te ‵tekeatuga a Kola?

⁷ Ne ‵kami mai ne Mose a Kola mo ana tino ke maopoopo mai i te suā taeao i te faleie tapu fakatasi mo olotou ulo o malala ‵ka mo mea fakama‵nogi. Ne seki ‵tau o ofo atu ne Kola mo ana tāgata a mea fakama‵nogi, me i a latou e se ne faitaulaga. Kafai ko olo atu latou fakatasi mo olotou ulo o malala ‵ka mo mea fakama‵nogi, ko fakaasi atu i ei me koi ma‵natu aka a tāgata konā me e ‵tau o fai latou mo fai ne faitaulaga​—⁠faitalia me ne maua ne latou te avanoaga i te po kātoa ke toe mafau‵fau faka‵lei ki ei. I te oloatuga o latou i te suā taeao, ne fakaasi faka‵lei atu ne Ieova a tena kaitaua. E pelā mo te kau Leupena, “ko te laukele eiloa tela e tu ei a Tatano mo Apilamo ko mavae lua tena to atu eiloa laua ki loto i ei mo o la kaiga.” Kae ne ‵sunu a nisi tino kolā ne ‵toe, e aofia foki i ei a Kola, i te afi mai te Atua. (Teutelonome 11:6; Numela 16:​16-35; 26:10) Ne iku atu te fakamatamata o Kola ki te ‵toe fakamasiasiga fakamataku​—⁠ko te kaitaua o te Atua!

‵Teke Atu ki “Manakoga Masei”

8. E mafai pefea o ‵sae mai a “manakoga masei” i Kelisiano?

⁸ E ‵tau o fakaeteete tatou i te tala e uiga ki a Kola. Me e isi ne “manakoga masei” i tino sē ‵lei katoa, e mafai eiloa o ‵sae aka a mea konā i te fakapotopotoga Kelisiano. (Iakopo 4:⁠5) Kāti ka fia fai tofi tatou. E pelā mo Kola, kāti ka loto ma‵sei tatou ki tino kolā e maua ne latou a tofiga kolā e fia‵fai tatou ki ei. Io me kāti ka fai tatou pelā mo te Kelisiano i te senitenali muamua, ko Siofilisi. Ne fāmeo malosi a ia ki te tulaga o te kau apositolo, me ne fia fai a ia mo fai te pule. A te ‵tonuga loa, ne tusi mai ne Ioane me i a Siofilisi “e manako ke fai mo olotou takitaki.”​—⁠3 Ioane 9.

9. (a) Se a te kilokiloga e uiga ki tiute i te fakapotopotoga telā e ‵tau o ‵kalo keatea mai i ei? (e) Se a te kilokiloga ‵tau e uiga ki ‵tou tulaga i te fakatokaga a te Atua?

⁹ E tonu, e se se mea masei ke fia tausi ne se tagata Kelisiano a nisi tiute i te fakapotopotoga. Ne fakamalosi atu a Paulo ke na fai penā. (1 Timoteo 3:⁠1) Kae e se ‵tau o ma‵natu aka tatou me i tofiga taulia e fakamaoni aka i ei me i a tatou e ‵lei atu i nisi tino, e pelā eiloa me e kake aka se tino ki se tulaga maluga ‵ki. Ke masaua a pati konei a Iesu: “Kafai se tino i a koutou e manako ke sili a ia, e ‵tau mo ia o fai mo tavini a koutou. A ia

foki tela e fia muamua, ke fai a ia mo pologa a koutou.” (Mataio 20:​26, 27) E manino i ei, me se mea ‵se a te loto masei ki tino kolā e isi ne olotou tiute kolā e uke atu, mo te mafaufau me e sili atu te ‵tou tāua ki te Atua ona ko ‵tou “tulaga” i tena fakapotopotoga. Muna a Iesu: “A koutou ne taina.” (Mataio 23:⁠8) E tonu, faitalia me i a tatou ne tino talai io me ne paenia, se tino ne fatoā papatiso io me se tino ko leva ne fakamaoni​—⁠e tāua ‵ki te tulaga o tino katoa kolā e tavini atu ki a Ieova mo te loto kātoa i tena fakatokaga o mea. (Luka 10:27; 12:​6, 7; Kalatia 3:28; Epelu 6:10) Ko manuia ‵tonu tatou ke tapulima tasi mo te fia miliona o tino kolā e taumafai o faka‵logo ki te fakatonuga tenei i te Tusi Tapu: “A koutou katoa, e ‵tau o ‵pei koutou ki te gatu o te loto malalo, ko te mea ke fakatau tavini koutou.”​—⁠1 Petelu 5:⁠5.

Apisaloma​—⁠Se Tino Fakamaualuga Telā e Matafatu

10. Ko oi a Apisaloma, kae ne taumafai pefea a ia o fakakolekole atu ki tino kolā ne olo atu ki te tupu ke fai olotou fakamasinoga?

¹⁰ A te olaga o te tokotolu o tama tāgata a te tupu ko Tavita, ko Apisaloma, e tuku mai i ei se akoakoga e uiga ki te fakamaualuga. A te tino matafatu tenā ne fai ne ia ana aofaga ke fakakolekole atu ki tino kolā ne olo atu ki te tupu ke fai olotou fakamasinoga. Muamua, ne fakauiga ne ia ana pati me e se fia saga atu a Tavita ki olotou manakoga. Kae fakamuli loa ne seki pati fakalogo a ia kae ne taku ‵tonu atu ne ia te mea telā ne manako a ia ki ei. Konei ana pati: “Aku muna eiloa i a au se famasino! Ko latou kola e isi ne olotou tagi ke o‵mai ki a au, kae ka fakamasino ne au ki te mea tonu.” E seai ne tapulā ki faifaiga fakapolitiki a Apisaloma. E fai mai te Tusi Tapu: “Kafai e fanatu te tino tena ki a Apisaloma o punou i ona mua, kae puke atu Apisaloma ki ei o sogi atu ki ei. Ko tino katoa kola ne o‵mai ki te tupu ke maua se ikuga ‵lei ki olotou tagi, ne fai katoa pena ne Apisaloma.” Ne a mea ne iku mai i ei? “Tela la, ne taku ‵lei eiloa a [Apisaloma] ne tino kona.”​—⁠2 Samuelu 15:​1-6.

11. Ne taumafai pefea a Apisaloma ke faimālō a ia mo fai te tupu kae ke ‵tuli keatea a Tavita?

¹¹ Ne fakaiku aka ne Apisaloma ke faimālō ne ia tena tamana ke fai a ia mo fai te tupu. I te lima tausaga mai mua atu i ei, ne tamate ne ia te toekimua a Tavita, ko Amanono, kae ne fai atu tou tagata me ne fakasoga aka i ei tena ita fakamoemoe i te pukemālōga ne ia o te tuagane o Apisaloma, ko Tamala. (2 Samuelu 13:​28, 29) Kae kāti ne fakamoemoe eiloa Apisaloma i te taimi tenā ke fai a ia mo fai te tupu, kae kāti ne manatu aka a ia me e ‵lei ke tamate a Amanono ko te mea ke seai sena nafa ki te tofi ko te tupu.b Faitalia me ne fai pefea, ne gasuesue eiloa a Apisaloma i te taimi telā ne toka ei a ia. Ne fakatonu atu a ia ke fakasalalau atu i te fenua kātoa me i a ia ko fai mo fai te tupu.​—⁠2 Samuelu 15:⁠10.

12. Ke fakamatala mai me ne iku atu pefea te fakamatamata o Apisaloma ki te māsiasi.

¹² Ne manuia eiloa a Apisaloma i se taimi, me “ne gasolo eiloa o mataonomea te togafiti o teke te tupu, mo te kau e tau‵tali i a Apisaloma e gasolo foki eiloa o tokouke.” Fakamuli ifo, ne ‵tau o sola keatea a Tavita ma tamate a ia. (2 Samuelu 15:​12-17) Ne seki leva, kae ne palele atu te olaga o Apisaloma me ne tamate a ia ne Ioapo, ne ‵pei ki loto i te lua i te vao, kae taotao ki fatu. Ke na mafaufau ki ei​—⁠ne seki tanu faka‵lei te tagata fakamaualuga kae fia tupu i te taimi ne mate ei!c Ne māsiasi eiloa a Apisaloma ona ko tena fakamatamata.​—⁠2 Samuelu 18:​9-17.

‵Teke Atu ki te Fia Fakamaualuga

13. E mafai pefea o ‵mautakitaki a aka o te fakamaualuga i te loto o se Kelisiano?

¹³ E maua ne tatou se fakaakoakoga i aso nei e uiga ki te fanakaga o Apisaloma ke fai mo tupu mo tena pakūga fakamuli i ei. I te lalolagi tenei i aso nei, e fakatau‵fai valevale a tino, e fakakole‵kole sāle atu a tino ki olotou pule, ke taliagina latou, io me ke maua ne latou se tofi io me se galuega maluga. Kae kāti e fai foki ne latou olotou pati fakamatamata ki tino mai lalo i a latou, ko te mea ke fia‵fia kae ‵lago atu a tino konā ki a latou. Kafai e se fakaeteete faka‵lei tatou, e mafai o ‵mautakitaki a aka o te uiga ko te fakamaualuga i ‵tou loto. Ne tupu eiloa te mea tenā ki nisi tino i te senitenali muamua. Telā ne ‵tau ei o fakailoa atu ne te kau apositolo ke fakaeteete malosi i vaegā tino penā.​—⁠Kalatia 4:17; 3 Ioane 9, 10.

14. Kaia e ‵tau ei mo tatou o ‵kalo keatea mai i te uiga fakamaualuga kae fia maluga?

¹⁴ E seai se avanoaga i te fakapotopotoga a Ieova mō tino kolā e fakatau‵fai ke ma‵luga atu latou, kae ko ‘tō ‵lasi olotou manakoga ki vikiga e uke.’ (Faataoto 25:27) E fakailoa tonu mai ne te Tusi Tapu penei: “Te Aliki, taofi atu a gutu o tino takolekole, kae ‵pono atu a gutu o tino fakamatamata.” (Salamo 12:⁠3) Ne gutu ‵mole eiloa a Apisaloma. Ne tavae fakaloiloi ne ia a tino kolā ne manako a ia ke ‵kau atu ki a ia​—⁠ko te mea ke maua ne ia te pulega telā ne fia fai a ia ki ei. Kae e pefea te manuia o tatou ke ‵nofo atu i se kautaina telā e tau‵tali atu ki pati konei a Paulo: “Sa fai ne koutou ne mea e fakavae i luga i te manatu fakapito mō te ‵lei o te tino, io me i luga i te fakamatamata; kae ke fakatau loto malalo koutou, ke mo a foki e manatu ake koutou me ‵lei atu koutou i nisi tino.”​—⁠Filipi 2:⁠3.

Saulo​—⁠Se Tupu Telā e se Loto Kufaki

15. Ne fakaasi atu pefea muamua ne Saulo me e agamalū a ia?

¹⁵ Muamua loa, ne agamalū a Saulo, telā ne fai fakamuli mo fai te tupu o Isalaelu. Ke mafaufau malie aka ki mea kolā ne ‵tupu a koi talavou a ia. I te taimi ne tavae atu ei te pelofeta a te Atua ko Samuelu ki a ia, ne tali atu penei a Saulo mo te loto maulalo: “Au nei se tino fua o te matakaiga o Peniamina, te ‵toe matakaiga foliki eiloa o Isalaelu, ka ko toku kaiga ko te toe kaiga tafa eiloa ki lalo i te matakaiga o Peniamina, ai a e faipati mai ei ne koe a mea kona ki a au?”​—⁠1 Samuelu 9:⁠21.

16. Ne fakaasi atu pefea ne Saulo me e se maua ne ia te loto kufaki?

¹⁶ Kae fakamuli ifo ne galo atu ei te agamalū o Saulo. I tena taua ki te kau Filisitia, ne fanatu tou tagata ki Kilikala, kae ne ‵tau ei o fakatali ki a Samuelu ke fanatu kae ofo atu a taulaga ki te Atua. Ne seki fanatu a Samuelu i te taimi tonu, kae ne ofo atu eiloa ne Saulo mo te fakamatamata a te taulaga ‵sunu. Ne fatoā oti tena taulaga, kae oko atu a Samuelu. “Se a te mea tenei ko oti ne fai ne koe?” ko te fesili a Samuelu: “Ne tali atu a Saulo: ‘A tino ko kamata o olo keatea mai i a au, ka ko koe e seki oko mai eiloa e pela mo au muna . . . Tena ne manatu ifo ei au, ko tau o na ofo ne au te taulaga.’ ”​—⁠1 Samuelu 13:​8-12.

17. (a) Muamua la, kaia e foliga mai ei me kāti e ‵tonu a faifaiga a Saulo? (e) Kaia ne taku fakamasei ei ne Ieova a Saulo ona ko tena sē loto kufaki?

¹⁷ Kafai ko fatoā logo koe i te tala tenā, kāti e foliga mai me e ‵lei faeloa a faifaiga a Saulo. Me ne ‘se iloa ne tino Isalaelu o fai se mea,’ kae ne “ma‵taku” latou ona ko te faigata o te taua tenā. (1 Samuelu 13:​6, 7) E tonu, e se se mea masei ke gasuesue māfai e isi se fakalavelave.d Kae masaua la, e iloa ne Ieova a mea i ‵tou loto kae e maina foki a ia i ‵tou ‵kanoloto. (1 Samuelu 16:⁠7) Tela la, kāti ne matea atu ne ia a nisi mea i a Saulo kolā e se taku ‵tonu mai i te tala i te Tusi Tapu. Kāti ne matea atu ne Ieova me i te sē loto kufaki o Saulo ne māfua mai eiloa i tena fakamatamata. Kāti ne ita a Saulo me ne ‵tau o faka‵tali a ia​—⁠ko te tupu o Isalaelu kātoa​—⁠ki te tino telā ne manatu aka a ia me se pelofeta valevale matua fua! Faitalia me ne fai pefea, ne manatu aka a Saulo me ona ko te tuai mai o Samuelu ne ‵tau eiloa o fai fua ne ia a mea katoa kae e ‵lei ke se fakalogo a ia ki fakatonuga manino kolā ko oti ne taku atu ki a ia. Ne a mea ne iku mai i ei? Ne seki tavae atu a Samuelu ki te gasuesuega tenā a Saulo. Kae ne polopoloki ‵mafa ne ia a Saulo, ana muna: “Tau pulega e se tumau me i a koe ne seki fakalogo ki a [Ieova].” (1 Samuelu 13:​13, 14) Ne toe māsiasi i ei se tino ona ko tena fakamatamata.

Ke Fakaeteete i te Uiga ko te sē Loto Kufaki

18, 19. (a) Ke fakamatala mai me e mafai pefea ne se tavini a te Atua i aso nei o fai se amioga fakamaualuga ona ko te sē loto kufaki. (e) Se a te mea e ‵tau o masaua ne tatou e uiga ki faifaiga i te fakapotopotoga Kelisiano?

¹⁸ Ne tusi te tala e uiga ki te uiga fakamatamata tenei o Saulo i te Muna a te Atua ke aogā ki a tatou. (1 Kolinito 10:11) Se mea faigofie fua ke ita tatou i vāivāiga o ‵tou taina. E pelā mo Saulo, kāti ka se loto kufaki tatou, kae ma‵natu aka me e ‵tau o fai ne tatou se faiga, ko te mea ke na fai faka‵lei te mea tenā. E pelā mo te taina telā e atamai i te fakatokatokaga o mea. E se ti tuai sāle a ia, e iloa ne ia a faifaiga katoa e ‵tau o fai i te fakapotopotoga, kae e apo foki i te faipati atu mo te akoako atu. Kae e manatu aka foki a ia me e se ‵pau a faifaiga a nisi tino mo mea kolā e taumafai malosi a ia ki ei, kae e se ‵pau foki olotou atamai mo te mea telā e manako a ia ki ei. E mata, e ‵tau o fakaasi atu ne ia tena ‵fiu? E mata, e ‵tau o taku fakamasei ne ia ana taina, kae e fakauiga pelā me e seai se mea e mafai o fai i te fakapotopotoga seiloga ke fai ne ia, kae ka vāivāi te fakapotopotoga e aunoa mo tena fesoasoani? E fakamatamata tou tagata māfai e fai penā!

¹⁹ A te ‵tonuga loa, se a te mea telā e fai ne ia ke fanofano ‵lei te fakapotopotoga Kelisiano? Ko te atamai i te fakatokaga o mea? Ko te vave e fai ei a mea? Ko te ‵poko o te malamalama? E tonu, e aogā a mea katoa konā ke fanofano ‵lei ei te fakapotopotoga. (1 Kolinito 14:40; Filipi 3:16; 2 Petelu 3:18) Kae ne fai atu a Iesu me i te mea sili telā ka iloa atu ei ana soko ko te lotou a‵lofa. (Ioane 13:35) Tenā loa te pogai e iloa ei ne toeaina ata‵fai, me e tiga eiloa e tokagamalie olotou faiga, a te fakapotopotoga e se se fale faipisinisi telā e pule malosi atu ki ei; kae ko te fakapotopotoga o se lafu mamoe telā e ‵tau o atafai faka‵lei ki ei. (Isaia 32:​1, 2; 40:11) Kafai e fakamatamata se tino kae e se fakalogo ki fakatakitakiga konā, e uke sāle atu i ei a fakalavelave. Kae e ‵kese te tokagamalie mai te Atua, me e māfua mai i ei te filemu.​—⁠1 Kolinito 14:33; Kalatia 6:⁠16.

20. Ne a mea ka fai‵pati ki ei i te suā mataupu?

²⁰ E fakaasi manino mai ne tala i te Tusi Tapu e uiga ki a Kola, Apisaloma, mo Saulo me ka māsiasi a tino fakamata‵mata, e pelā mo te fakamatalaga i te Faataoto 11:⁠2. Kae e fai mai foki te fuaiupu tenā penei: “E sili te nofo filemu [“te agamalū,” NW].” Se a te uiga o te agamalū? Ne a tala i te Tusi Tapu e fakamatala mai ei te uiga tenā, kae e mafai pefea ne tatou o fakaasi atu me e agama‵lū tatou i aso nei? Konā eiloa a fesili kolā ka fai‵pati ki ei i te suā mataupu.

[Fakamatalaga fakaopoopo]

E Masaua ne Koe?

• Se a te fakamatamata?

• Ne fai pefea ne te loto masei ke amio fakamatamata a Kola?

• Se a te mea e tauloto ne tatou mai i te tala e uiga ki te tino fakamaualuga ko Apisaloma?

• E mafai pefea ne tatou o ‵kalo keatea mai i te uiga ko te sē loto kufaki telā ne fakaasi atu ne Saulo?

[Ata i te itulau e 20]

Ne seki loto kufaki a Saulo kae ne fakamaualuga ei a ia