Fesoasoani atu ki Fāfine Kolā ko ‵Mate Olotou Avaga ke Manumalo i Olotou Fakalavelave
E TASI te tala lauiloa e uiga ki fāfine kolā ne ‵mate a ‵la avaga ko te tala i te Tusi Tapu e uiga ki a Luta mo te matua o tena avaga, ko Naomi. Ne fai laua mo fai ne tino ko ‵mate lā avaga. Ne galo te avaga a Naomi pelā foki mo ana tama tagata e tokolua, kae tokotasi tena tama ko te avaga a Luta. E se faka‵tau eiloa i te faigata o te lā tulaga me ne ola laua i se vaegā fenua telā ne fakalagolago malosi i ei ki tagata ke toki a lakau.—Luta 1:1-5, 20, 21.
Kae e tiga eiloa te feitu tenā, ne maua ne Naomi se taugasoa ‵lei ‵ki telā ne fakamafanafana atu ki a ia, ko Luta, te avaga a tena tama tagata tela ne ita ma tiaki a ia. Fakamuli ‘ne fai ne [Luta] a mea e uke mō [Naomi] e sili atu i lō mea e mafai o fai ne se tokofitu tamaliki tagata’ e se ona fua ko tena alofa ki a Naomi kae pela foki mo tena alofa ki te Atua. (Luta 4:15) I te taimi ne fai atu ei a Naomi ki a Luta ke toe foki atu a ia ki tena kāiga mo ana taugasoa i Moapi, ne tali atu a Luta ki a ia i ana pati kolā e aofia i toe pati fakaotia loto ne tusi ne se tino e uiga ki tena fakamaoni penei: “I so se koga e fano a koe ki ei, e fano au ki ei; i so se koga e nofo a koe i ei, au e nofo foki i ei. A tou fenua kafai mo oku fenua, a tou Atua kafai foki mo oku Atua. So se koga e mate ei a koe, e mate foki au i ei, e tanu foki au i ei. Ke i luga i au te fakasalaga a te Aliki manafai e tuku tiakina ne au a koe, na ko te mate fua e mavae ei taua!”—Luta 1:16, 17.
Ne iloa ne Ieova te Atua a faifaiga a Luta. Ne fakamanuia atu a ia ki te kāiga sa Naomi mo Luta, kae fakamuli loa ne avaga a Luta mo te tagata Isalaelu ko Poasa. Ne fai te tama a Luta mo Poasa mo fai se tupuga o Iesu Keliso, kae ne tausi kae fakapelepelegina ne Naomi te tamaliki tenā e pela me se tamaliki loa a ia. E fakaasi mai ne te tala fakasolopito tenei se fakaakoakoga e tasi e uiga ki te auala e tausi ei ne Ieova mo te alofa a fāfine kolā ko ‵mate olotou avaga kae e fesokotaki sāle mo ia ona ko te lotou fakalagolago atu ki a ia. E se gata i ei, e fakamatala mai ne te Tusi Tapu me e tāua foki ki a ia a tino kolā e fesoasoani mo te alofa ki fāfine kolā ko ‵mate olotou avaga i olotou fakalavelave. Tena la, e mafai pefea ne tatou i aso nei o ‵lago atu ki fāfine kolā ko mate olotou avaga i ‵tou fakapotopotoga?—Luta 4:13, 16-22; Salamo 68:5.
Tuku Atu se Fesoasoani Mautinoa Kae sa Pule ki Olotou Olaga
Kafai ko ofo atu tou fesoasoani ki se fafine telā ko mate tena avaga se mea ‵lei ke manino kae mautinoa te fesoasoani tenā kae ke se faimālō a ia i ei. Sa fai atu ne pati se mautinoa penei ki ei: “Fakailoa mai mafai e isi se mea e manako koe ki ei.” A vaegā pati penā e tai ‵pau mo pati konei: “Ke tuku atu foki ne ia [Ieova] ne gatu e pei ei koutou, ka ke ‵kai ma‵kona foki koutou,” mafai e fai atu ki se tino telā e makalili kae fiakai kae se tuku atu i ei ne koe se fesoasoani mautinoa ki a ia. (Iakopo 2:16) E tiga eiloa e isi se mea e ma‵nako latou ki ei e se ti fakamolemole mai te tokoukega o tino ki se fesoasoani kae e fa‵ki fua latou i mea faigata. Ko te mea ke aogā tou fesoasoani atu ki ei e manakomia te fakautauta ko te mea ke iloa a mea kolā e manako te tino ki ei. Kae ko te suā feitu, e se ‵tau o fakatonu atu ki a ia—i te pule katoatoa atu ki te olaga o te fafine telā ko mate tena avaga—me ka iku atu te faiga tenā ki te loto māfatia mo te ita. Tenā te pogai e faka‵mafa mai ne te Tusi Tapu ke paleni ‵lei ‵tou faifaiga ki nisi tino. E fakamalosi mai ne te Tusi Tapu ke ‵kilo atu tatou ki mea e ‵lei ei a nisi tino, kae e fakamasaua mai foki i ei ke se pule tatou ki mea a nisi tino kolā e seai se ‵tou fekau i ei.—Filipi 2:4; 1 Petelu 4:15.
Ne fakaasi atu foki ne Luta te paleni ‵lei penā i ana faifaiga ki a Naomi. E tiga eiloa ne fakamaoni a Luta ki te matua o tena avaga, ne seki faimālō a ia io me taumafai o pule ki tena olaga. Ne fesoasoani faka‵lei atu ki a ia mai te fakatoka sāle ne ia lā meakai kae fakalogo foki ki fakatonuga a Naomi.—Luta 2:2, 22, 23; 3:1-6.
E tonu, me e kese‵kese a mea kolā e ma‵nako a tino taki tokotasi ki ei. Ne fai mai Sanitela, telā ne faipati ki ei i te kamataga penei: “Ne maua ne au a mea kolā e manako au ki ei i te taimi ne fanoanoa malosi ei au—ko oku taugasoa pele kolā ne a‵lofa malosi mai ki a au.” Ka ko Elani telā ko oti ne fai‵pati tatou ki ei ne fia nofo tokotasi i te ukega o taimi. Tela la, a te uiga o te tinā fesoasoani ko te fakautauta mo te malamalama me e fia nofo tokotasi se tino i a ia eiloa i nisi taimi kae ke toka faeloa o fesoasoani māfai e manakomia.
Te Fesoasoani Mai te Kāiga
E mafai ne se kāiga telā e alofa kae kaimalie o fakamafanafana atu ki se fafine telā ko mate tena avaga ko te mea ke mafai ne ia o kufaki. E mafai o fesoasoani malosi a nisi tino i te kāiga kae ko nisi tino, e foliki fua te fesoasoani e mafai o ofo atu ki ei kae faitalia te feitu tenā e mafai ne tino katoa o fai olotou tusaga i ei. “Kae kafai se fafine ko mate tena avaga e isi ne ana tamaliki io me ne mokopuna, e ‵tau mo latou o muamua o iloa o fai olotou tiute faka te lotu ki olotou kaiga, kae i te faiga tenei ka toe taui atu ne latou ki olotou matua mo tupuna, me se mea ‵lei tena i mua o te Atua.”—1 Timoteo 5:4.
Te tokoukega o tino e se ma‵nako ki se fesoasoani i mea ‵tau tupe ke “toe taui atu ki a latou.” E lava a tupe a nisi fāfine kolā ko ‵mate olotou avaga ke tausi atu ki a latou eiloa kae ko nisi tino i nisi fenua e maua se fesoasoani mai te mālō. Kae kafai e fia maua ne fafine kolā ko mate olotou avaga se fesoasoani i mea tautupe, e ‵tau o fesoasoani atu a nisi tino i te kāiga ki a ia. Kafai e seai se kāiga pili o te fafine telā ko mate tena avaga io me e se mafai ne latou o fesoasoani atu ki ei, e fakamalosi mai ne te Tusi Tapu ki olotou taina faka-te-agaga ke avatu se fesoasoani ki a ia: “Tenei te mea e taku ko te lotu mo te ‵lei i mua o te Atua te Tamana: ko te tausi koutou ki tamaliki ko ‵mate olotou matua, mo fafine ko ‵mate olotou avaga i olotou puapuaga.”—Iakopo 1:27.
A latou kolā e tau‵tali ki fakatakitakiga konei mai te Tusi Tapu e fakaasi atu i ei te “ava ki fafine kola ko ‵mate tonu olotou avaga.” (1 Timoteo 5:3) Te uiga o te āva ki se tino ko te fakaaloalo atu ki ei. E maua ne tino kolā e fakaasi atu ki ei te āva se lagonaga ‵lei me e iloa ne latou me i a latou e fai pelā me ne tino tāua, e alofagina kae fakaaloalogina. E se ma‵natu aka latou me e fesoasoani mai fua a nisi tino ki a latou ona ko te faiga o se tiute tauave. E tiga eiloa ko mate foki te avaga a Luta ne fakaasi atu ne ia te āva tonu ki a Naomi mai te tuku atu ki a ia a mea faka-te-foitino mo mea faka-te-agaga i te alofa mo te uiga fiafia. Ona ko ana amioga konā, ne lauiloa ei a Luta kae ne fai atu te tino telā ne fai fakamuli mo fai tena avaga ki a ia: “E pela mo te iloa ne tino i te fakai, a koe se fafine lei.” (Luta 3:11) E se gata i ei, ne fai ne te alofa o Naomi mō te Atua, ona uiga faigofie mo tena loto fakafetai ki a Luta mō ana galuega ke fiafia a Luta o fesoasoani atu ki a ia. E pefea te gali o te fakaakoakoga a Naomi mō fafine kolā ko mate olotou avaga i aso nei.
Ke Fakapilipili Atu ki te Atua
E se mafai ne tino i te kāiga io me ko taugasoa o sui a te avaga o te tino telā ko mate. Tenā te pogai e tāua ei ke maua ne te tino telā e fanoanoa ke fakapilipili atu ki “te Tamana tela e alofa mai ki a tatou, ko ia foki ko te Atua o fakamafanafanaga katoa, tela e fakamafanafana mai ki a matou i omotou puapuaga katoa.” (2 Kolinito 1:3, 4) Ke na mafaufau aka ki te fakaakoakoga a Ana, se fafine lotu telā ne mate tena avaga, kae ko 84 ana tausaga i te taimi ne fanau mai ei a Iesu.
Ne fakapilipili atu a Ana ki a Ieova ke maua ne ia i ei se fakamafanafanaga i te taimi ne mate atu ei tena avaga kae ko fitu tausaga fua ne ola fakatasi ei laua. “E seki tiaki eiloa ne ia te Fale Tapu i te taeao mo te afiafi, o tapuaki ki te Atua i te fakalikiliki mo te fai tinoga.” (Luka 2:36, 37) E mata, ne fakamanuia atu ne Ieova mo te fiafia a te olaga amioatua o Ana? Ao! Ne fakaasi atu ne ia tena alofa ki a Ana i se auala fakapitoa ‵ki, me ne talia ne ia a Ana ke kilo atu ki te pepe telā ka fai fakamuli mo fai te Fakaola o te lalolagi. Ne fakafiafia atu kae ne fakamafanafana atu foki te mea tenā ki a Ana! E manino mai i ei me ne tupu tonu ki a ia a te mea telā ne fakamatala mai ne te Salamo 37:4: “Sala tou manuia ki te Aliki, kae ka avatu ne ia ki a koe te mea e manako koe ki ei.”
E Fakaoko Mai ne Ieova te Fesoasoani e Alatu i Taina Kelisiano
Ne fai mai Elani penei: “Ko leva ‵ki mai tua ifo o te matega o Tavita, ne ‵mae toku foitino e pelā me se naifi ko ‵suki ki toku ivi kasokaso. Ne leake au me mafua mai i te se ‵lei o te folofologa o aku meakai. E tasi te aso ne fai masei eiloa te ‵mae kae ne mafaufau au me e ‵tau o fano au ki te tokitā. Ne fai mai toku taugasoa, se tuagane faka-te-agaga foki telā e malamalama, me kāti e tasi te mafuaga o te mae ko toku fanoanoa kae ne fakamalosi mai ki a au ke fakamolemole atu ki a Ieova ke fesoasoani kae fakamafanafana mai foki ki a au. I te taimi eiloa tenā ne ‵talo lemū au mo toku loto kātoa e ‵tusa mo tena fakamalosiga, kae ne fakamolemole atu i ei ki a Ieova ke fakamalosi mai ki a au ke maua ne au te loto kufaki i toku fanoanoa. Kae ne fai eiloa ne Ieova te mea telā ne fakamolemole au ki ei!” Talu mai te taimi tenā ne ‵lei te loto o Elani kae seki leva ko se ‵mae foki tena foitino.
E mafai ne toeaina i te fakapotopotoga o fai mo fai ne taugasoa a‵lofa ki fāfine fanoanoa kolā ko ‵mate olotou avaga. Kafai e tumau a toeaina i te ‵lago atu ki a latou i te feitu faka-te-agaga kae fakamafanafana atu foki ki a latou i te alofa mo te loto malamalama, e mafai ne toeaina o fesoasoani atu ki a latou ke fakatumau te lotou fesokotakiga mo Ieova faitalia olotou fakalavelave. Kafai e manakomia e mafai foki ne toeaina o fakatoka se fesoasoani i mea tautupe. A toeaina a‵lofa kae loto malamalama konā e fai “pela me ne fale e malu ei a tino mai i te matagi.”—Isaia 32:2; Galuega 6:1-3.
Te Fakamafanafanaga Tumau Mai i te Tupu Fou o te Lalolagi
Ko oti nei ne fai te tino telā ne kilo atu te lōmatua, ko Ana ki ei mo te fiafia i te lua afe tausaga ko ‵teka, mo fai te Tupu faka-Mesia o te Malo faka-te-lagi o te Atua. Ka fakaseai atu ne te Malo tenā a pogai katoa o te fanoanoa, e aofia i ei te mate. Ne fai mai te Fakaasiga 21:3, 4 e uiga ki ei: “Ko ‵nofo nei mo tino te fale o te Atua! . . . Ka se toe iai ne loimata i olotou mata. Ka se toe iai se mate, se fanoanoa, se tagi io me se ‵mae. Ko palele atu a mea mua.” E mata, e lavea atu ne koe i ei me e faipati te fuaiupu tenei e uiga ki “tino” katoa? Se mea tonu, me ka fakasaoloto a tino katoa mai te mate e pelā foki mo te fanoanoa mo te tagi telā e mafua mai i ei.
A koi isi aka foki ne nisi tala ‵lei! E folafola mai ne te Tusi Tapu te toetu mai te mate. “Sa ofo koutou i te mea tenei, me ko oko mai eiloa te taimi e lagona ei a tena leo [te leo o Iesu] ne latou katoa kola e i loto i tanuga.” (Ioane 5:28, 29) E pelā mo Lasalo telā ne toe fakaola ne Iesu, ka toe‵tu aka latou i te feitu faka-te-foitino kae se ko te feitu faka-te-agaga. (Ioane 11:43, 44) Oti ei, ka oko atu a tino amio ‵lei ki se tulaga ‵lei katoatoa i te feitu faka-te-foitino kae ka tausi foki ne Ieova a latou e pelā me se tamana me ka ‘tuku ne ia ki ei a mea e lava mo latou, kae fakamalie ne ia olotou manako.’—Salamo 145:16.
E fakamafanafana atu ki tino kolā ko ‵mate olotou tino pele te tali‵tonu atu ki te fakamoemoega mautinoa tenā. (1 Tesalonia 4:13) Tenā la, kafai a koe se fafine telā ko mate tau avaga, ke na ‘ ‵talo i taimi katoa’ ko te mea ke maua a fakamafanafanaga mo te fesoasoani i aso takitasi ke fai ne koe ou tiute tauave. (1 Tesalonia 5:17; 1 Petelu 5:7) Kae ke na fakaavanoa foki ne koe ou taimi i aso takitasi ke faitau ki te Muna a te Atua ko te mea ke fakamafanafana atu ki a koe a manatu mai ei. Kafai e fai ne koe a mea katoa konā, ka lavea ne koe i ei me e mafai ne Ieova o fesoasoani atu ki a koe ke maua se olaga filemu faitalia te uke o fakalavelave mo mea faiga‵ta e fepaki mo koe.
[Ata i te itulau e 5]
e uiga o te fesoasoani aogā ko te paleni ‵lei i te loto malamalama me e fia nofo se tino i a ia eiloa mo te toka faeloa o fesoasoani atu
[Ata i te itulau e 7]
Ne fakamanuia atu ne te Atua a te lōmatua telā ko mate tena avaga, ko Ana