I āi a Fakatakitakiga e Mafai o Talitonu ki ei?

Ne seki ‵kemo eiloa a mata o se tino i tena āsiga muamua ki Afelika i te laveaga ne ia a te tino telā ne takatūtū fua i tafa o te auala. Ne lavea ne ia me ne soso sāle ne te tino tenā ana vae kae ne fuli malielie ki te suā feitu kae koi tu makeke ki luga. Fakamuli loa, fatoā maina te tino asiasi tenā i te pogai ne fai ei a ia penā. Ne fia tu a ia i te malumalūga o te pou iti. Ne gasuesue malielie eiloa te ata o te la e ‵tusa loa mo te leva o te fakaafiafi tenā.

E PELĀ mo te gasuesuega o te ata o te la, e penā foki te ‵fuli sāle ne tino olotou faifaiga i te olaga nei mo olotou fakatakitakiga. Kae e ‵kese a Ieova te Atua, me i a ia ko te “Tamana o te mainaga,” telā e se fuli‵fuli sāle ona manatu. Ne tusi mai te soko o Iakopo me “e tumau [a ia] kae seai sona mafuliga foliki.” (Iakopo 1:​17) Ne fakamau ne te pelofeta Epelu ko Malaki te faka‵pulaga a te Atua penei: “Au ko te Aliki [ko Ieova], kae e se mafai eiloa au o mafuli.” (Malaki 3:⁠6) Ne fai atu foki te Atua ki te fenua o Isalaelu i aso o Isaia penei: “Au ko te otou Atua, tela la, ka tausi faka‵lei ne au koutou ke oko ki te taimi ko matua ei koutou kae sina otou ulu.” (Isaia 46:⁠4) Tela la, e tiga eiloa e gasolosolo ki mua te taimi e se ‵fuli ‵tou loto talitonu ki folafolaga a te Atua.

Se Fakaakoakoga Mai te Tulafono

E mafai o tali‵tonu faeloa tatou ki folafolaga a Ieova me e se fuli‵fuli sāle ana folafolaga konā kae pelā foki mo ana fakatakitakiga e uiga ki mea ‵lei mo mea ma‵sei. E mata, ka talitonu koe ki se tino fai pisinisi māfai e lua ana fua, kae e tasi fua te fua e tonu? E se mafai lele eiloa. E pelā mo “te Aliki e se fiafia ki tino kola e fakaaoga ne latou a fua se tonu, kae e fiafia ki fua tonu. ” (Faataoto 11:1; 20:10) Ne aofia i te Tulafono telā ne tuku atu ne Ieova ki te kau Isalaelu a te tulafono tenei: “Sa fakaaoga ne koutou ne fua ‵se o fakaloiloi te sua tino, me se fua o mea mafa, me se fua o mea loa mo te lauefa. Masaua ke fakaaoga ne koutou mo te fakamaoni a fua kona. Au ko te Aliki te otou Atua, tela ne aumai ne ia koutou keatea mai i Aikupito.”​—⁠⁠Levitiko 19:​35, 36.

Kafai ko faka‵logo a te kau Isalaelu ki te tulafono tenā ka fiafia a te Atua ki a latou kae ka maua foki ne latou i ei a fakamanuiaga faka-te-foitino e uke. E pelā mo te ‵tou faka‵logo ki fakatakitakiga a Ieova kolā e se fuli‵fuli sāle e uiga ki te fuaga o mea mo so se isi mea i te olaga nei, e iku atu i ei ki fakamanuiaga mo te tino tapuaki telā e talitonu ki a ia. Ne folafola atu te Atua penei: “Au ko te Aliki te otou Atua, tela e manako o akoako koutou ke lei koutou kae fakatonutonu foki koutou i te auala e tau o olo koutou i ei.”​—⁠⁠Isaia 48:⁠17.

Kaia e Gasolo ei o se ‵Lei a Fakatakitakiga i Aso Nei?

E fakasino atu te Tusi Tapu ki te pogai e gasolo ei o se ‵lei a fakatakitakiga i aso nei. E fakamatala mai ne te ‵toe tusi i te Tusi Tapu, ko Fakaasiga, a te taua i te lagi kae ko aofia a tino katoa i te ikuga o te taua tenā ke oko eiloa ki ‵tou aso nei. Ne tusi mai a te apositolo ko Ioane penei: “Ne tau te taua i te lagi. Ko Mikaele mo ana agelu ne taua mo te talako mo ana agelu. Kae ne takavale te talako, kae ne se toe talia a ia mo ana agelu ke toe ‵nofo i te lagi. Ne tuli keatea te talako lasi! Ko ia ko te gata taumua eiloa tela e igoa ki te Tiapolo io me ko Satani, tela ne fakaloiloi ne ia te lalolagi katoa. Ne pei ifo a ia fakatasi mo ana agelu ki te lalolagi.”​—⁠⁠Fakaasiga 12:⁠7.

Se a te ikuga o te taua i te taimi eiloa tenā? Ne toe fakaopoopo mai a Ioane penei: “Tela la, ke fiafia te lagi, pela foki mo tino katoa e ‵nofo i ei, kae kalofa eiloa i te lalolagi mo te tai! I te Tiapolo ko oti ne fanaifo ki a koulua, ka ko oko eiloa i te kaitaua, me e iloa ne ia ko se leva ona aso i te lalolagi.”​—⁠⁠Fakaasiga 12:⁠12.

Ne ‘fakaalofa eiloa te lalolagi’ i te taimi ne ‵pa mai i ei te Taua Muamua i te Lalolagi i te 1914 kae ne fakapalele atu foki i ei a vaegā fakatakitakiga kolā e ‵kese malosi mai fakatakitakiga i aso nei. “Ne fai te Taua Lasi telā ne fai i te tausaga ko te 1914-1918 e pelā me se pui telā ne ‵vae aka ei te vaitaimi tenā mo te vaitaimi tenei,” ne fai mai te tino tusi tala mua ko Barbara Tuchman. “Ona ko te tamatega o tino e tokouke kolā ne ‵tau o fai a galuega aogā i tausaga mai tua ifo o te taua tenā, mo te fakaseaiga foki o talitonuga o tino, te fuliga o mafaufauga, mo te sē fesoasoani atu ki tino kolā ne loto māfatia, ne fai ei ke lasi te ‵kesega i talitonuga mo mafaufauga o tino, i te va o te kautama mai mua atu o te Taua Lasi tenā mo te kautama mai tua ifo i ei. Ne loto malie foki te suā tino tusi tala mua ko Eric Hobsbawm ki te manatu tenā i ana pati konei: “Talu mai te 1914 ne mautinoa eiloa me ne gasolo o ‵kese a fakatakitakiga kolā ne ma‵natu aka muamua a tino me ne fakatakitakiga ‵lei i fenua kolā ko oti ne ati aka . . . E se faigofie ke malamalama tatou i te pogai me ko ‵foki fakavave mai ei a fakatakitakiga kolā ne taku ne ‵tou tupuna ki fakatakitakiga fāpaupau.”

Ne fakamatala mai ne te tino tusitala ko Jonathan Glover i tena tusi ko te Humanity​—⁠⁠A Moral History of the Twentieth Century: “A te uiga lauiloa i te vaitaimi tenei ko te fakaseaiga o tulafono e uiga ki amioga.” E tiga eiloa e fakalotolotolua a ia ki te talitonu ki se tulafono tau amioga telā e fakavae aka ne se isi tino, ne fai mai a ia me e ‵tau o fakaeteete tatou ona ko te gasolo o se fia‵fia a tino i fenua o Palagi ki lotu i ana pati konei: “Ne ‵tau o manava‵se tatou kolā e se tali‵tonu ki tulafono a lotu e uiga ki amioga me ko gasolo o seai ne vaegā tulafono penā.”

E aofia i fuafuaga ma‵sei a te Tiapolo i te vaitaimi tenei a te faigata mō tino ke tali‵tonu, te suā tino ki te suā tino​—⁠⁠ i mea tau pisinisi, mea tau politiki, io me ko faigā lotu ke oko eiloa ki fesokotakiga mo nisi tino mo tino i olotou kāiga​—⁠⁠e pelā foki mo mea ma‵sei e iku mai i ei kae e fai i ei a tino o te lalolagi e pelā me ne tino fakaa‵lofa. Ko oti ne fatuaki ne Satani tena loto ke taua atu ke oko eiloa ki te gataga faitalia me e fakaseai i ei a ia eiloa penā foki loa mo tino katoa kolā e taumafai o ola e ‵tusa mo fakatakitakiga a te Atua.​—⁠⁠Fakaasiga 12:⁠17.

E mata, e isi se faka‵leiga ki te uiga lauiloa o te sē talitonu, te sua tino ki te sua tino? E tali mai a te apositolo ko Petelu penei: “Ka ko te Atua, ko oti ne folafola mai ne ia te lagi fou mo te lalolagi fou, e nofo i ei a te amiotonu, kae tenei eiloa e fakatalitali tatou ki ei.” (2 Petelu 3:13) E mafai ne tatou o tali‵tonu ki te folafolaga tenā me e se gata fua i te malosi o te Atua ke fakataunu ne ia tena folafolaga tenā kae e taku ‵tonu mai foki ne ia te mautinoa o te fakataunuga o te folafolaga tenā. Ne folafola mai a Ieova e uiga ki so ‘se muna e faipati ne ia’ penei: ‘E se mafai o se fakataunu ne au a te mea tela e fakamoemoe au ke fai ne au; e fai eiloa ne au a mea kola ne fai ne au ki ei ke fano o fai.’ E mafai eiloa o tali‵tonu tatou ki te folafolaga tenā!​—⁠⁠Isaia 55:11; Fakaasiga 21:​4, 5.

Ke Ola e ‵Tusa mo Fakatakitakiga a te Atua

E tiga eiloa e fulifuli sāle kae e gasolo o se ‵lei a fakatakitakiga i te lalolagi nei, e taumafai a Molimau a Ieova o ola e ‵tusa mo fakatakitakiga tau amioga kolā e taku mai i te Tusi Tapu. Ona ko olotou faifaiga konā, e tu ‵kese latou mai i te tokoukega o tino, kae ne fai i ei a nisi tino ke ‵saga atu​—⁠⁠io me ke fakatauemu atu​—⁠⁠ki a latou.

I se fono e tasi a Molimau a Ieova i Lonitona, ne fesili atu se tino fai lipoti mai i te TV ki se sui o Molimau a Ieova me e tonu te manatu me i Molimau a Ieova ne Kelisiano tonu me ikai. Ne tali mai a ia penei: “Ao, matou ne Kelisiano tonu me i a Iesu ko te tino telā e fakaakoako matou ki ei. E tokouke a tino i te lalolagi nei e kaima‵nako kae ko ‵saga atu matou ki a Iesu Keliso e pelā me ko te auala, te munatonu mo te ola. E tali‵tonu matou me i a ia ko te Tama a te Atua, kae e seai se vaega o te Tolutasi Tapu. Tela la, e ‵kese te motou malamalama ki te Tusi Tapu i lō lotu masani.”

I te taimi ne faka‵pula atu ei ne te Leo o Peletania (BBC) a te sautalaga tenā i te TV, ne fakaoti ne te tino fai lipoti te polokalame i ana pati konei: “Ko iloa nei ne au a mea e uke atu e uiga ki te pogai e tukituki sāle a Molimau a Ieova i te motou mataloa. Kāti tenei te taimi muamua ke lavea ne au a tino e toko 25,000 kolā e gali olotou teuga kae e ‵lei foki olotou amioga ke ‵kau fakatasi i se koga e tasi i te taimi e tasi.” Se fakamaoniga mai i te tino telā e se se Molimau me se mea aogā ‵ki ke tautali atu ki fakatakitakiga a te Atua kolā e se mafai o ‵fuli!

Kāti e se fia‵fia a nisi tino ki te manatu ke ola a tino e ‵tusa loa mo fakatakitakiga kolā ne seki filifili aka ne latou kae e fakama‵losi atu matou ki a koe ke faitau ki te Tusi Tapu kae ke tauloto koe ki fakatakitakiga a te Atua. Kae sa talia fua ne koe ke fai se sukesukega toetoe. Tautali atu ki polopolokiga a te apositolo ko Paulo penei: “Ke se amio fakatasi koutou mo te lalolagi nei, ka ke ‵fuli koutou i te fakafouga otou mafaufau, ko te mea ke fakatalitonu ne koutou me se a te loto o te Atua, te mea ‵lei, te mea e logomalie mo te gali.” (Loma 12:⁠2) Ke na asi atu koe ki te Kingdom Hall i tou fa‵kai, kae fakamasani foki ki Molimau i ei. Ka iloa ne koe i ei me i a latou ne tino sē fia ma‵luga kolā e tali‵tonu ki folafolaga i te Tusi Tapu kae e fakaasi atu te lotou loto tali‵tonu ki te Atua i te taumafai o ola e ‵tusa mo ana fakatakitakiga.

Ka maua ne koe a fakamanuiaga māfai e tautali atu koe ki fakatakitakiga a te Atua kolā e se fuli‵fuli sāle kae ‵tonu i tou olaga totino. Ke na talia ne koe te ‵kamiga a te Atua penei: “Moi ne fakalogo mai eiloa koutou ki aku fakatonuga, e penei a fakamanuiaga mo koutou e tafe eiloa pela me se vaitafe tela e se mafai o masa pakupaku! E penei e maua ne koutou te manumalo pela mo galu kola e fati ki luga i te tafatai.”​—⁠⁠Isaia 48:⁠18.