A Ieova se Atua Kufaki
“Te Aliki [ko Ieova], ko te Atua tela e fonu i te alofa mo te kaimalie, e tuai o ita kae lasi tena alofa mo tena fakamaoni.—ESOTO 34:6.
A TINO i aso o Noa, te kau Isalaelu kolā ne sa‵sale atu i te koga lavaki fakatasi mo Mose, te kau Iutaia kolā ne ola i taimi ne nofo ei a Iesu i te lalolagi—ne ola latou katoa mai lalo i fakanofonofoga kese‵kese. Kae ne maua ne latou katoa a mea aogā mai te uiga atafai e tasi o Ieova—ko te kufaki. Mō nisi tino, ne aofia eiloa olotou ola i ei. Kae e mafai foki o maua ne tatou te ola ona ko te kufaki o Ieova.
2 Se a te kufaki? I taimi fea e fakaasi mai ne Ieova te uiga tenā, kae kaia? Ne fakamatala sāle mai a te “kufaki” e pelā mo “te uiga telā e fa‵ki i mea ‵se io me se mea e fakaitaita mai, fakatasi mo te ita fitifiti ma ‵fiu i te faka‵leiga o se fesokotakiga sē ‵lei.” Tela la, e isi se pogai aogā o te uiga tenei. E fakasino tonu atu ki te ‵lei o te tino telā e māfua mai i a ia a te tulaga sē ‵lei tenā. Kae e se fakauiga a te kufaki ki te faiga o fakamasakoga ki se mea ‵se. Kafai ko oti ne fakataunu te pogai mō te kufaki io me kafai ko seai aka foki se fakamoemoega ke fa‵ki i se tulaga sē ‵lei, ko fakagata atu ei te kufaki.
3 E tiga eiloa e mafai o kufaki a tino, a Ieova ko te ‵toe fakaakoakoga sili o te uiga tenei. I tausaga talu mai te taimi ne fakamasei ei ne te agasala a te fesokotakiga i te va o Ieova mo ana tino ne faite, ne fakaasi mai faeloa ne te ‵tou Atua telā ne faite ne ia tatou a te kufaki kae ne tuku mai foki ne ia a auala ke mafai ei ne tino sala‵mō o faka‵lei aka te lotou fesokotakiga mo ia. (2 Petelu 3:9; 1 Ioane 4:10) Kae kafai ko oti ne fakataunu te pogai o tena kufaki, ka gasuesue a te Atua o ‵teke atu ki tino amio ma‵sei mo te iloa tonu, mai te fakaseaiatuga o te fakanofonofoga masei tenei.—2 Petelu 3:7.
E Fetaui ‵Lei mo Uiga Fakavae o te Atua
4 I Tusitusiga Epelu, ne fakaasi mai te manatu e uiga ki te kufaki i pati Epelu e lua kolā e fakauiga ‵tonu ki “te ‵loa o puisu” māfai e fuli te pati ki te pati, kae ne ‵fuli ki “te tuai o ita” i te New World Translation.a Ne fai mai a te pelofeta ko Nauma e uiga ki te kufaki o te Atua, penei: “A te Aliki [ko Ieova] e se vave ita kae e i a ia te mana malosi. Kae se fakasao ne ia te tino agasala.” (Nauma 1:3) Tela la, a te kufaki o Ieova e se se fakailoga o te vāivāi kae e se fai penā e aunoa mo tapulā ki ei. A te manatu tonu me i te Atua malosi katoatoa e tuai o ita kae e i a ia te mana malosi, e fakaasi mai i ei me i tena kufaki ko te ikuga e fakatalave ei ana fuafuaga. E isi sena ‵mana ke fakasala a tino, kae e fakatalave eiloa mai i te fakaoko fakavave atu ko te mea ke tuku atu te avanoaga ki te tino fai mea ‵se ke ‵fuli. (Esekielu 18:31, 32) Tela la, a te kufaki o Ieova se fakaasiga o tena alofa, kae e fakaasi atu foki i ei tena poto i te fakaaogāga o tena ‵mana.
5 E fetaui foki te kufaki o Ieova mo tena fakamaoni mo tena amiotonu. Ne fakaasi atu ne ia a ia eiloa ki a Mose e pelā me se “Atua tela e fonu i te alofa mo te kaimalie, e tuai o ita [“kufaki,” King James Version] kae lasi tena alofa mo tena fakamaoni.” (Esoto 34:6) I tausaga fakamuli ifo, ne usu atu ei ne Mose a tavaega ki a Ieova, penei: “E tonu kae amiotonu i ana auala katoa; a te otou Atua e fakamaoni kae amiotonu; e fai ne ia te mea tonu kae nofogamalie.” (Teutelonome 32:4) E tonu, a te alofa fakamagalo, te kufaki, te fakamaoni mo te fai mea tonu o Ieova e ga‵lue fakatasi katoa i se auala telā e fetaui ‵lei.
Te Kufaki o Ieova Mai Mua o te Lolo
6 A te ‵tekeatuga o Atamu mo Eva i Etena ne fakamasei ei i se auala tumau te lā fesokotakiga mo te lā Māfuaga alofa, ko Ieova. (Kenese 3:8-13, 23, 24) A te ‵vaega keatea tenei ne pokotia i ei lā tama‵liki, kolā ne maua ne latou te agasala, te tulaga sē ‵lei katoatoa, mo te mate. (Loma 5:17-19) E tiga eiloa ne agasala te tauavaga muamua mo te iloa tonu, ne talia ne Ieova ke fai lā tama‵liki. Fakamuli ifo, ne tuku mai ne ia mo te alofa a te auala ke mafai ei o faka‵lei aka a tama‵liki a Atamu mo Eva mo ia. (Ioane 3:16, 36) Ne fakamatala mai a te apositolo ko Paulo, penei: “Ka ko te Atua ne fakaasi mai ne ia ki a tatou a tona alofa, i te taimi koi fai ei tatou mo tino agasala; me ne mate a Iesu mō tatou! Nei, ko takuamiotonugina tatou i tona toto, kae ka sili atu, i te mea ka fakaola ne ia tatou mai te kaitaua o te Atua. Kafai ne fai tatou mo fili o te Atua, ne faka‵lei tatou mo ia i te mate o tena Tama, kae sili eiloa nei; i a tatou ko faka‵lei mo ia, ka ola tatou i te ola o Keliso.”—Loma 5:8-10.
7 Ne lavea atu te kufaki o Ieova i aso o Noa. I te fia o senitenali mai mua o te Lolo, “ne kilo atu te Atua ki te lalolagi, lavea ne ia me ko fonu i te amio masei, me i tino i ei ko ola i te olaga fai amioga masei.” (Kenese 6:12) Kae e tiga eiloa te feitu tenā ne fakaasi atu eiloa ne Ieova a te kufaki ki tino. Ne fai mai a ia, penei: “E se talia ne au ke ola faeloa a tino ki te se gata mai; a latou ne tino ola fua, e oko ki ei te mate. Mai te taimi tenei, ka se toe ola latou e silia atu mo te 120 tausaga.” (Kenese 6:3) A tausaga e 120 konā ne mafai ei o lava te taimi ke fai ne Noa, te tagata fakamaoni, sena kāiga kae—i te taimi ne fakaasi atu ei ne te Atua te fakatonuga—ke faite se vaka kae fakailoa atu foki ki tino i ana aso e uiga ki te Lolo telā ko pili o oko mai. Ne tusi mai a te apositolo ko Petelu, penei: “Konei agaga o tino kola ne se faka‵logo ki te Atua, i te taimi ne fakatalitali ei a ia mo te kufaki i aso ne faite ei ne Noa te vaka. A mu tino fua kola ne i te vaka, e tokovalu fua latou ne ‵sao katoa mai te vai.” (1 Petelu 3:20) E tonu, a tino mai tua o te kaukāiga o Noa ‘ne seki fia ‵saga atu’ ki tena talaiga. (Mataio 24:38, 39) Ne tuku atu ne Ieova ki tino kolā ne ola i te taimi o Noa a te avanoaga e lava kae ‵toe ke salamō ki olotou auala fakasauā kae ‵fuli atu ke tavini atu ki a Ia. (2 Petelu 2:5; Epelu 11:7) A te fakaseaiga fakamuli o te kautama masei tenā ne tonu katoatoa eiloa.
Fakaakoakoga o te Kufaki ki Tino Isalaelu
8 Ne tumau te kufaki o Ieova ki tino Isalaelu i tausaga e sili atu i te 120. I tausaga e sili atu i te 1,500 o te lotou tala fakasolopito e pelā me ne tino filifilia o te Atua, i te ukega o taimi ne tofotofo malosi aka ei ne te kau Isalaelu a te kufaki o te Atua. E lau fua i vaiaso mai tua o te lotou faka‵saoga fakavavega mai i Aikupito, ne ‵fuli atu ei latou ki te tapuakiga ki tupua, telā ne fakaasi atu ei ne latou a te sē āva ki te lotou Fakaola. (Esoto 32:4; Salamo 106:21) I tausaga mai tua ifo i ei, ne fāmeo a te kau Isalaelu e uiga ki te meakai telā ne tuku fakavavega atu ne Ieova i te koga lavaki ki a latou, ne mui‵mui latou o ‵teke atu ki a Mose mo Alona, ne fai‵pati sē ‵lei e uiga ki a Ieova, kae ne finalalolagi latou mo tino fapaupau, ke oko foki eiloa ki te ‵kau atu ki te tapuakiga ki a Paala. (Numela 11:4-6; 14:2-4; 21:5; 25:1-3; 1 Kolinito 10:6-11) E uke ‵ki a pogai ne mafai eiloa o fakaseai atu ne Ieova ana tino, kae i lō te fai penā, ne fakaasi atu ne ia te kufaki.—Numela 14:11-21.
9 I taimi o Famasino, ne ‵tō fakafia atu a te kau Isalaelu ki te tapuakiga ki tupua. Kafai ne fai latou penā, ne tuku tiaki ne Ieova a latou ke taka‵vale i olotou fili. Kae kafai ko salamō latou kae ka‵laga atu ki a ia mō se fesoasoani, ne fakaasi atu ne ia te kufaki kae faka‵tu atu a fāmasino ke fakasaoloto latou. (Famasino 2:17, 18) I te vaitaimi leva ne pule mai ei a tupu, ne fakaasi mai ne nāi tupu a te tukuatuga katoatoa o latou ki a Ieova. Kae ke oko foki eiloa ki tupu fakamaoni, ne masani sāle o palu fakatasi ne tino a te tapuakiga tonu mo tapuakiga ‵se. I te taimi ne faka‵tu aka ei ne Ieova a pelofeta ke fakailoa atu ki a latou ke fakaeteete i a latou ma sē fakamaoni, e masani sāle o fia‵fia a tino o fakalogo‵logo ki faitaulaga ma‵sei mo pelofeta ‵loi. (Ielemia 5:31; 25:4-7) A te ‵tonuga loa, ne fakasauā ne tino Isalaelu a pelofeta fakamaoni a Ieova kae ke oko foki ki te tamatega o nisi tino o latou. (2 Nofoaiga Tupu 24:20, 21; Galuega 7:51, 52) E tiga eiloa te feitu tenā, ne tumau eiloa a Ieova i te fakaasiatuga o te kufaki.—2 Nofoaiga Tupu 36:15.
Ne Seki Galo Atu te Kufaki o Ieova
10 Kae e fakaasi mai ne tala fakasolopito me e isi se tapulā ki te kufaki o te Atua. I te 740 T.L.M., ne talia ne ia a te kau Asulia ke fakatakavale a te malo o matakāiga e sefulu o Isalaelu kae ave fakapagota a tino i ei. (2 Tupu 17:5, 6) Kae i te fakaotiga o te senitenali mai tua ifo i ei, ne talia ne ia a te kau Papelonia ke puke ne latou a Iuta kae fakaseai atu a Ielusalema mo tena faletapu.—2 Nofoaiga Tupu 36:16-19.
11 Ke oko foki eiloa ki te taimi ne fakaoko atu ei tena fakamasinoga ki tino Isalaelu mo Iuta, kae ne seki puli atu i a Ieova ke fakaasi atu te kufaki. E auala i tena pelofeta ko Ielemia, ne ‵valo mai ne Ieova a te ‵toe faka‵fokiatuga o ana tino filifilia. Ne fai mai a ia, penei: “Kafai ko katoa te fitusefulu tausaga o Papelonia, ko fakaasi atu ei ne au toku saga atu ki a koutou, kae fakataunu taku tautoga ke fakafoki koutou ki te otou fenua. Ao, au e fai atu penei me ka maua eiloa ne koutou a au . . . Ka fakamaopoopo mai ne au koutou mai i fenua katoa mo koga katoa kola ne fakasalalau ne au ki ei koutou.”—Ielemia 29:10, 14.
12 Ne toe ‵foki atu eiloa se ‵toega mai te kau Iutaia kolā ne ave fakapagota, ki Iuta kae ne fakafou aka ne latou te tapuakiga ki a Ieova i te faletapu telā ne toe faite aka i Ielusalema. I te fakataunuga o fuafuaga a Ieova, ne fai a te ‵toega tenei pelā me ne ‘‵sau fou kolā ne aumai ne Ieova,’ kae maua i ei a fakamalosiga mo fakamanuiaga. Ka loto ‵toa kae ma‵losi foki latou e pelā me se ‘leona i va o manu fe‵kai i se togāvao.’ (Mika 5:7, 8) A te tugāpati fakamuli kāti ne fakataunu i te vaitaimi o te kau Maccabee (se kaukaiga o faitaulaga) i te taimi ne afuli ei keatea ne te kau Iutaia mai lalo i te kau Maccabee, a olotou fili mai te Fenua o te Folafolaga kae toe fai te faka‵maluga o te faletapu, telā ko oti ne fakamaseigina. Tela la, ne tumau eiloa te fenua mo te faletapu ko te mea ke mafai ne te suā ‵toega o tino fakamaoni o fakafetaui aka ki te Tama a te Atua i te taimi ne sae mai i ei e pelā me ko te Mesia.—Tanielu 9:25; Luka 1:13-17, 67-79; 3:15, 21, 22.
13 Ke oko foki eiloa ki te taimi mai tua ifo o te tamatega ne te kau Iutaia tena Tama, ne tumau eiloa a Ieova i te fakaasi atu o te kufaki ki a latou mō tausaga e tolu mo te āfa, mai te tukuatuga ki a latou o te avanoaga ke fai mo fai se vaega o te fanau faka-te-agaga o Apelaamo. (Tanielu 9:27)b Mai mua kae mai tua ifo o te tausaga ko te 36 T.A., ne talia ne nisi tino Iutaia a te ‵kamiga tenei, kae tela la, ne fakamatala fakamuli mai ne Paulo me e isi ne ‘tino e ‵toe i aso nei, kola ne filifiligina i te alofa tauanoa.’—Loma 11:5.
14 I te tausaga ko te 36 T.A., ne fakalauefa atu te tauliaga ke fai mo fai ne tama faka-te-agaga a Apelaamo mō te taimi muamua ki tino kolā e se ne tino Iutaia io me ko tino mai fenua fakaatea kolā ne ‵fuli ki te lotu Iutaia. So se tino telā ne talia ne ia ne maua foki ne ia te alofa tauanoa mo te kufaki o Ieova. (Kalatia 3:26-29; Efeso 2:4-7) Mai i te fakaasiatuga o te loto fakafetai mō te poto mo te pogai ne kufaki kae ne alofa fakamagalo ei a Ieova, i te faiga ke maua te aofaki kātoa o tino kolā ne kalagagina ke fakakātoa te Isalaelu faka-te-agaga, ne folafola mai a Paulo, penei: “Tapa! Ko oko eiloa i te ‵poko o te maukoloa, mo te poto mo te malamalama o te Atua! E faigata o sukesukegina ana fakamasinoga, e faigata foki o iloa ona auala.”—Loma 11:25, 26, 33; Kalatia 6:15, 16.
Ne Kufaki ke Taku‵Leia Tena Igoa
15 Kaia e fakaasi atu ei ne Ieova te kufaki? Muamua la, ke faka‵malu tena igoa kae fakamaluga aka tena pulega. (1 Samuelu 12:20-22) A te fesili tāua telā ne fakasae aka ne Satani e uiga ki te auala ne fakaaogā ei ne Ieova Tena pulega ne manakogina i ei a taimi ke fakatoka te mataupu i se auala ‵lei i mua o mea katoa ne faite. (Iopu 1:9-11; 42:2, 5, 6) Tela la, i te taimi ne puapuagatia ei ana tino i Aikupito, ne fai atu a Ieova ki a Falao, penei: “Ka ko tuku atu ne au a koe ke ola ko te mea ke lavea ne koe toku malosi; ka ko au foki ke takutakua i te lalolagi katoa.”—Esoto 9:16.
16 Ne siki mai ne te apositolo ko Paulo a pati a Ieova ki a Falao i te taimi ne fakamatala mai ei ne ia a te vaega o te kufaki o te Atua i te faka‵maluga o Tena igoa ‵malu. Kae oti aka, ne tusi mai a Paulo, penei: “Kae kafai ko te Atua ko loto o fakaasi atu tona kaitaua, kae fakailoa atu foki a tona mana ke iloa, ne kufaki ne ia mo te lotomau a te ipu o te kaitaua tela ne fai mō te fakamalepega, ko te mea ke fakaasi ei te lasi o tona ‵malu mō te ipu o te alofa ‵nau tela ko leva ne fakatoka mō tena ‵malu. Kae penei la mo tatou kola ne ana kalagagina, e se mai i tino Iutaia fua kae pela foki mai tino o fenua fakaatea. Me konei ana muna ne fai i te tusi a Hosea: ‘A latou kola e se ne oku tino, ka taku ne au latou ‘Ko oku Tino.’ ’ ” (Loma 9:17, 22-25) Ona ko te mea ne fakaasi atu ne Ieova te kufaki, ne mafai ei ne ia o aumai ki tua mai atufenua a ‘tino mō tena igoa.’ (Galuega 15:14) Mai i lalo i te lotou Ulu, ko Iesu Keliso, a “tino tapu” konei ko tino pule o te Malo kolā ka fakaaogā ne Ieova ke faka‵malu Tena igoa sili kae ke fakamaluga aka ei Tena pulega.—Tanielu 2:44; 7:13, 14, 27; Fakaasiga 4:9-11; 5:9, 10.
E Iku Atu te Kufaki o Ieova ki te Fakaolataga
17 Mai te ‵tōatuga muamua i se auala fakamataku a tino ki te agasala ke oko mai ki te taimi nei, ko oti eiloa ne fakaasi mai ne Ieova a ia pelā me se Atua kufaki. Ko oti ne tuku mai ne Tena kufaki mai mua o te Lolo a te taimi mō te fakaasiatuga o te faka‵pulaga ke fakaeteete mo te auala ke maua ei te fakaolataga. Ne oko atu tena kufaki ki se tapulā, kae ne oko mai ei te Lolo. E penā foki i aso nei, e fakaasi mai ne Ieova a te kufaki sili, kae e leva atu te taimi e fakaasi mai ne ia te uiga tenei i lō te mea telā e mafau‵fau ki ei a nisi tino. Kae e se fai te mea tenā mo fai se pogai ke ‵fiu ei tatou. Kafai e fai penā, e ‵pau eiloa mo te taku fakamaseiga o te Atua mō tena kufaki. Ne fesili mai a Paulo, penei: “Kae a, ko fakaseaoga fua ne koe te lasi o tona alofa kaimalie, tena loto mau mo te kufaki? E se iloa ne koutou i te alofa kaimalie o te Atua e takitaki ne ia koe ki te salamo ki agasala?”—Loma 2:4.
18 E seai se tino i a tatou e iloa ne ia a te katoatoaga o te taimi e ma‵nako ei tatou ki te kufaki o te Atua ke fakamautinoa aka me ko oti ne maua ne tatou tena taliaga mō te fakaolataga. E polopoloki mai a Paulo ki a tatou ke “ga‵lue mo te mataku mo te polepole, ko te mea ke katoatoa te otou fakaolataga.” (Filipi 2:12) Ne tusi atu a te apositolo ko Petelu ki taina Kelisiano, penei: “Fai mai nisi tino me vave fakataunu ne te Aliki a te mea ne folafola ne ia, kae i nisi taimi e fai pena. Ka ko ia e fakatalitali mo te kufaki me se manako a ia ke malaia se tino, tena te pogai e fakatuai ei a ia o fakataunu ana folafolaga, ko te mea ke lava se taimi e salamo ei a tino.”—2 Petelu 3:9.
19 Tela la, ke mo a ma ‵fiu vave tatou i te auala e fakatoka ei ne Ieova a mea. I lō te fai penā, ke na tau‵tali atu tatou ki pati polopoloki a Petelu kae “mafaufau ki te kufaki o te Aliki io me ko te avanoa ko tuku atu ne ia ki a koutou ke faka‵sao ei koutou.” Ko oi ka faka‵sao i ei? Ko tatou penā foki eiloa mo nisi tino e tokouke kolā koi ‵tau o lagona ne latou te “Tala ‵Lei tenei e uiga ki te Malo.” (2 Petelu 3:15; Mataio 24:14) Ka fesoasoani mai te mea tenei ke fakaasi atu te loto fakafetai ki te lasi o te kaimalie o te kufaki o Ieova kae fakaosofia ei tatou ke kufaki i faifaiga a nisi tino.
[Fakamatalaga mai lalo]
a I te ‵gana Epelu, a te pati mō te “isu” io me ko “puisu” (‘aph) e masani sāle o fakaaogā i se auala fakatusa mō te kaitaua. E fai penei a te mea tenei ona ko te manava ita o se tino kaitaua io me ko te ‵pusi o tena mānava i te kaitaua.
b Ke maua a fakamatalaga tai uke atu e uiga ki te valoaga tenei, ke onoono ki te tusi ko te Pay Attention to Daniel’s Prophecy!, te itulau e 191-194, telā ne ‵lomi ne Molimau a Ieova.
E Mafai ne Koe o Fakamatala Mai?
• Se a te mea e fakauiga ki ei te pati ko “te kufaki” i te Tusi Tapu?
• Ne fakaasi mai pefea ne Ieova tena kufaki mai mua o te Lolo, mai tua o te ave fakapagotaga o tino ki Papelonia, mo te senitenali muamua?
• Ne a pogai tāua ne fakaasi mai ei ne Ieova te kufaki?
• E ‵tau o ‵kilo atu pefea tatou ki te kufaki o Ieova?
[Fesili mo te Sukesukega]
1, 2. (a) Ko oi ne maua ne latou a mea aogā i aso mua mai te kufaki o Ieova? (e) Se a te uiga o te pati ko te “kufaki”?
3. Se a te pogai o te kufaki o Ieova, kae se a te tapulā ki ei?
4. (a) E fakaasi mai pefea te manatu e uiga ki te kufaki i Tusitusiga Epelu? (Ke onoono foki ki te fakamatalaga mai lalo i te palakalafa.) (e) E fakamatala mai pefea ne te pelofeta ko Nauma a Ieova, kae se a te mea e fakaasi mai i ei e uiga ki te kufaki o Ieova?
5. Se a te auala e fetaui ‵lei ei a te kufaki o Ieova mo tena fakamaoni?
6. Se a te fakamaoniga fakaofoofogia o te kufaki telā ne fakaasi atu ne Ieova ki tamaliki a Atamu mo Eva?
7. Ne fakaasi mai pefea ne Ieova a te kufaki mai mua o te Lolo, kae kaia ne ‵lei ei te fakaseaiatuga o te kautama mai mua o te Lolo?
8. Ne fakaasi atu pefea a te kufaki o Ieova ki te atufenua o Isalaelu?
9. Ne fakamaoni mai pefea ne Ieova me i a ia se Atua kufaki i taimi o Famasino mo taimi ne pule mai ei a tupu?
10. Ne oko atu anafea a te kufaki o Ieova ki se tapulā?
11. Ne fakaasi atu pefea ne Ieova a te kufaki ke oko foki eiloa ki te taimi ne fakaoko atu ei ne ia a te fakamasinoga?
12. Kaia e fai atu ei me ne takitaki ne te Atua te ‵fokiatuga o te ‵toega o te kau Iutaia ki Iuta ke fakafetaui aka ei ki te vauga o te Mesia?
13. Ke oko foki eiloa ki te taimi mai tua o te tamatega ne te kau Iutaia o tena Tama, ne tumau pefea a Ieova i te fakaasiatuga o te kufaki ki a latou?
14. (a) I te tausaga ko te 36 T.A., ko oi ne maua ne latou te tauliaga ke fai mo fai se vaega o te fanau faka-te-agaga a Apelaamo? (e) Ne fakaasi mai pefea ne Paulo ana lagonaga e uiga ki te auala e filifili aka ei ne Ieova a sui o te Isalaelu faka-te-agaga?
15. Se a te pogai muamua mō te kufaki o te Atua, kae se a te kinauga e manakogina a taimi ke fakatoka faka‵lei?
16. (a) Ne fai pefea ne te kufaki o Ieova se avanoaga ke fakatoka ei a tino mō tena igoa? (e) Ka taku‵leigina pefea a te igoa o Ieova kae faka‵malugina pefea tena pulega?
17, 18. (a) Kafai e ‵fiu tatou, se a te mea kāti ko taku fakamasei ne tatou e uiga ki te fakaasiatuga ne Ieova a te kufaki? (e) Se a te kilokiloga e uiga ki te kufaki o Ieova e fakamalosi mai ke maua ne tatou?
19. Se a te auala e mafai ei o fakaaogā faka‵lei ne tatou te kufaki o Ieova?
[Ata i te itulau e 24]
Mai tua o te takavalega o Papelonia, ne maua ne te kau Iutaia a mea aogā mai te kufaki o Ieova
[Ata i te itulau e 25]
I te senitenali muamua, ne maua fakatasi ne tino Iutaia mo tino mai Fenua Fakaatea a mea aogā mai te kufaki o Ieova
[Ata i te itulau e 26]
E fakaaogā faka‵lei ne Kelisiano i aso nei a te avanoaga e kufaki ei a Ieova