“Puke Mautakitaki ki Mea Tonu”

“Ko ‵tau ei mo tatou o puke mautakitaki ki mea tonu ko oti ne lagona ne tatou, ko te mea ke mo a ma olo tatou keatea mai i ei.”​—EPELU 2:⁠1.

NE ‵MATE atu a te toko 37,000 o tino i te Iunaite Sitete fua, ona ko fakalavelave i mea fakatele‵tele. E fai mai a tino ‵poto me e mafai fua o fakagata a te fakalavelave tenei māfai e ‵saga tonu atu a tino fakatele‵tele ki te auala. E se ‵saga tonu atu a nisi tino fakatele‵tele ki te auala ona ko faka‵pulaga i auala io me ko te faipati atu i telefoni. E isi foki ne tino kolā e ‵kai i te taimi e fakatele‵tele i ei latou. E mafai o fai ne mea katoa konei ke se saga tonu atu se tino kae e mafai o iku atu i ei ki se fakalavelave.

² I te 2,000 tausaga ko ‵teka a koi tuai o isi ne mea fakatele‵tele, ne lavea atu ne Paulo se vaegā mea e tasi telā e se fia ‵saga atu ki ei a tino kae ne fakamataku ki nisi Kelisiano Epelu. Ne faka‵mafa atu ne Paulo me ne tuku atu ki a Iesu, telā ne fakatu aka mai te mate, se tulaga telā e maluga atu i agelu katoa, me ne nofo a ia i te feitu fakaatamai o te Atua. Ne toe fai mai a te apositolo, penei: “Tena te pogai ko ‵tau ei mo tatou o puke ‵mautakitaki ki mea ‵tonu ko oti ne lagona ne tatou, ko te mea ke mo a ma olo tatou keatea mai i ei.”​​—⁠Epelu 2:1

³ Kaia ne ‵tau ei mo Kelisiano Epelu o “puke mautakitaki ki mea tonu ko oti ne lagona” ne latou e uiga ki a Iesu? Me ko tai kātoa nei te 30 tausaga ko ‵teka talu mai te taimi ne tiakina ei ne Iesu a te lalolagi. Ona ko te galo atu o te lotou Pule, ne kamata o olo atu keatea a nisi Kelisiano Epelu mai te fakatuanaki tonu. Ne seki ‵saga tonu atu latou ki ei ona ko te lotu Iutaia, telā ko te lotou tapuakiga mua.

Ne ‵Tau o Momea Aka te Lotou ‵Saga Tonu Atu

⁴ Kaia ne mafai ei o fakaosoosogina se Kelisiano ke toe foki atu ki te lotu Iutaia? Me ne aofia i faifaiga o te tapuakiga mai lalo o te Tulafono a mea kolā e lavea ki mata. Ne mafai o lavea ne tino a faitaulaga kae ‵sogi foki ne latou te manogi o taulaga kolā e ofo atu. Kae ne ‵kese a te Lotu Kelisiano i nisi feitu. E isi se Faitaulaga Pule Sili o Kelisiano, ko Iesu Keliso, kae ne seki lavea atu eiloa a ia ne tino i te tolusefulu tausaga ko ‵teka. (Epelu 4:14) Ne isi se lotou faletapu kae ko te potu tapu i ei e tu atu eiloa i te lagi. (Epelu 9:24) A te pilitome faka-te-foitino telā ne fakatonu mai ne te Tulafono ne kese mai te pilitome o Kelisiano me se “mea tau te loto, se mea faka te Agaga.” (Loma 2:29) Tela la, ne kamata o fakalotolotolua a Kelisiano Epelu ki te Lotu Kelisiano e pelā me se mea sē tonu.

⁵ Ne ‵tau o iloa ne Kelisiano Epelu me ne isi se mea fakapito i te vaegā tapuakiga telā ne fakatu aka ne Keliso. Ne fakavae malosi te mea tenā ki te fakatuanaki i lō mea kolā ne lavea ki mata, kae ne maluga atu i te Tulafono telā ne tuku mai e auala i te pelofeta ko Mose. Ne tusi mai a Paulo, penei: “A te toto o kouti mo pulumakau tagata mo lefu o tamā pulumakau ne ‵sunu, e fakamaligiligi i luga i tino kola e se ‵ma, ke faka‵ma ei latou mai olotou olaga se ‵ma. Ona ko te tonu o te mea nei, e sili atu eiloa a te lasi o te galuega ne fai ne te toto o Keliso! Ne tuku atu a ia ke fai mo taulaga ‵ma katoatoa ki te Atua, e alatu i te Agaga Tapu o te se gata mai. Ko tona toto foki e faka‵ma ne ia o‵tou mafaufau ke ‵lei mai galuega ma‵sei, ko te mea ke tavini atu tatou ki te Atua ola.” (Epelu 9:​13, 14) E tonu, e lasi atu te aogā o te fakamagaloga o agasala telā ne tuku mai e auala i te taulaga togiola a Iesu Keliso i lō taulaga kolā ne ofo atu mai lalo o te Tulafono.​—⁠Epelu 7:​26-28.

⁶ E isi foki se isi pogai e ‵tau ei o puke ‵mautakitaki a Kelisiano Epelu ki mea kolā ne lagona ne latou e uiga ki a Iesu. Ne ‵valo mai ne ia me ka fakamaseigina a Ielusalema. Ne fai mai a Iesu, penei: “Ka oko mai eiloa ki a koe aso e ati ake ei te olo e nikoi ei koe ne ou fili, e alai foki eiloa koe ne latou, ko tolo mai ei koe ki loto i feitu katoa. Ka tukipalapala ne latou koe, pelā foki mo tino kolā i loto i ou ‵pui: e seai eiloa se fuafatu e tasi ka ‵toe i te koga ne iai, me ne se iloa ne koe a te aso ne oko mai ei te Atua o fakaola koe!”​​—⁠Luka 19:​43, 44.

⁷ Ka tupu māfea a te mea tenei? Ne seki fakaasi mai ne Iesu a te aso mo te itula. I lō te fai penā, ne tuku mai ne ia a te fakatonuga tenei: “Kafai ko lavea ne koutou a Ielusalema ko nikoi ne kautau, ko iloa ei ne koutou me ko pili tena fakamaofaga. Ka ko latou kolā e ‵nofo i Iutaia, e ‵tau o ‵tele ki mauga; ka ko latou kolā e ‵nofo i loto i Ielusalema, e ‵tau o olo keatea; ka ko latou kola e ‵nofo i te vao, e se ‵tau o olo atu ki te fa‵kai.” (Luka 21:​20, 21) I tausaga e 30 mai tua ifo o te faipatiga tenā a Iesu, ne fakata‵mala a nisi Kelisiano i Ielusalema kae ne fakalave‵lave latou i nisi mea. Ne fai pelā me ne seki ‵saga tonu atu latou ki te auala. Kafai e se fakatonutonu faka‵lei aka olotou mafaufau, e mautinoa eiloa me e oko atu a fakalavelave ki a latou. Faitalia me ne mafau‵fau latou penā io me ikai, kae ne pili ‵ki atu eiloa a te taimi ka fakamasei ei a Ielusalema!a E se taumate ne ‵fagu aka ne pati polopoloki a Paulo a Kelisiano i Ielusalema kolā ne ‵tō olotou ‵moe i te feitu faka-te-agaga.

“Puke Mautakitaki ki Mea Tonu” i Aso Nei

⁸ E pelā mo Kelisiano i aso o te kau apositolo, e ‵tau mo tatou o “puke mautakitaki ki mea tonu” mai te Muna a te Atua. Kaia? Me e fakafesagai atu foki tatou ki se fakamaseiga telā ka fakaoko mai ki te olaga masei tenei, kae e se se fenua fua e tasi. (Fakaasiga 11:18; 16:​14, 16) E tonu, e se iloa ne tatou a te aso mo te itula ka fai ei ne Ieova a te mea tenei. (Mataio 24:36) Kae ui ei, e molimau atu tatou ki te fakataunuga o valoaga i te Tusi Tapu kolā e fakaasi manino mai i ei me ko ‵nofo atu tatou i “aso fakaoti.” (2 Timoteo 3:​1-5) Tela la, e ‵tau faeloa o matapula‵pula tatou ki so se mea telā e mafai o fai ei ke ‵saga fakaatea tatou. E ‵tau o ‵saga tonu atu tatou ki te Muna a te Atua kae ke matapula‵pula faeloa. Kafai e tumau faeloa tatou i te fai penā ka ‘maua eiloa ne tatou te malosi e ‵sao atu ei i mea faiga‵ta katoa ka oko mai.’​—⁠Luka 21:⁠36.

⁹ I taimi faiga‵ta konei, e fakaasi atu pefea ne tatou a te ‵tou ‘‵saga tonu atu’ ki mea faka-te-agaga? A te auala e tasi ko te kau atu faeloa ki fakatasiga faka-Kelisiano, tamā fono mo fono ‵lasi. E ‵tau foki o fai tatou e pelā me ne tama‵liki loto finafinau o sukesuke faeloa ki te Tusi Tapu, ko te mea ke fakapili‵pili atu ei tatou ki te Tino ne tusi ne Ia te tusi tenā, ko Ieova. (Iakopo 4:⁠8) Kafai e tauloto tatou ki te iloaga e uiga ki a Ieova e auala i te faiga o sukesukega totino mo fakatasiga, ka fai eiloa tatou e pelā mo te faisalamo telā ne fai atu ki te Atua, penei: “A tau muna se moli e takitaki ne ia au, se mainaga foki ki toku auala.”​—⁠Salamo 119:105.

¹⁰ E fai a te Tusi Tapu e pelā me se ‘mainaga ki ‵tou auala’ māfai e fakamatala mai ei a fuafuaga a te Atua mō aso mai mua. Se ‘moli foki ki ‵tou auala.’ I nisi tugāpati, e mafai o fesoasoani mai ke iloa ne tatou a mea e ‵tau o fai māfai ko fe‵paki tatou mo fakalavelave i te olaga. Tenā eiloa te pogai e tāua ei ke ‵saga tonu atu tatou māfai ko maopoopo fakatasi tatou mo ‵tou taina tali‵tonu ke maua ei a pati fakatonutonu io me māfai e fai‵tau ki te Muna a te Atua. Ka fesoasoani mai a fakamatalaga e tau‵loto ne tatou ke fai ei a fakaikuga ‵poto kae aogā kolā e fakafiafia atu ei ki a Ieova. (Faataoto 27:11; Isaia 48:17) E mafai pefea o momea aka te ‵tou ‵saga tonu atu i fakatasiga mo te taimi e fai ei ‵tou sukesukega totino ko te mea ke maua ne tatou a toe mea aogā mai fakatokaga faka-te-agaga a te Atua?

Ke Momea Aka te ‵Tou ‵Saga Tonu Atu i Fakatasiga

¹¹ I nisi taimi, se mea faigata ke ‵saga tonu atu ki fakatasiga Kelisiano. E mafai o galo vave atu te mafaufau, kāti māfai ko tagi se tamaliki io me māfai e ‵sala se tino talimuli ki sena nofoga. Kāti ko fi‵ta tatou ona ko te galuega i te aso kātoa. E se taumate a te failauga e se ko te ‵toe tino apo eiloa i te faipati atu, kae ‵poi aka fua tatou me ko se tuku ‵tou mafaufau ki te lauga​—⁠io me kāti ko tulē‵moe tatou! E ‵tau o taumafai malosi tatou ke momea aka te ‵tou ‵saga tonu atu i fakatasiga a te fakapotopotoga me e tāua ‵ki a manatu e taku mai i ei. Kae e mafai pefea ne tatou o fai penā?

¹² Se mea faigofie ke ‵saga tonu atu i fakatasiga māfai e fakatoka faka‵lei tatou ki ei. Tela la, ke na fakaavanoa faka‵lei se taimi ke mafaufau muamua koe ki te mataupu telā ka suke‵suke ki ei, i ne? E manakogina fua ne nāi minute i aso takitasi ke fai‵tau kae mafaufau ‵loto ki mataupu kolā ko oti ne filifili aka mō te faitauga faka-te-vaiaso ki te Tusi Tapu. Kafai e fakatoka faka‵lei ou taimi, e mafai foki o maua se avanoaga ke fakatoka ki te Akoga i Aso Lua mo te Sukesukega ki Te Faleleoleo Maluga. Faitalia me ne a ‵tou fakatokaga, kae e tasi eiloa te mea e mautinoa: E fesoasoani mai a te faiga o fakatokaga ke ‵saga tonu atu tatou ki te mataupu telā ka suke‵suke ki ei i fakatasiga a te fakapotopotoga.

¹³ I tafa o te faiga o fakatokaga ‵lei, ne iloa aka ne nisi tino me e ‵saga tonu atu latou ki fakatasiga māfai e saga‵saga latou i nofoga ki mua o te Kingdom Hall. A te kilo ‵tonu atu ki te failauga, te ‵suke ki se tusi siki māfai ko faitau mai, mo te tusiga ki lalo o manatu tāua, ne auala foki e fesoasoani mai ei ke ‵saga tonu atu tatou. Kae ui ei, a te fakatoka faka‵lei o tou loto, ko te ‵toe mea tāua i lō so se isi taumafaiga ke saga tonu atu. E ‵tau o malama‵lama tatou i te pogai e maopoopo fakatasi ei tatou. A te ‵toe pogai tāua e ‵kau fakatasi ei tatou mo taina tali‵tonu ko te tapuaki atu ki a Ieova. (Salamo 26:12; Luka 2:​36, 37) A fakatasiga ko te auala tāua e fagai ei tatou i te feitu faka-te-agaga. (Mataio 24:​45-​47) I tafa i ei, e maua foki ne tatou a te avanoaga ke ‘fakatau fesoasoani o fakaasi te alofa mo te fai mea ‵lei.’​​—⁠Epelu 10:​24, 25.

¹⁴ Kāti ka fuafua aka ne nisi tino te ‵lei o te fakatasiga i te fakatusatusaga o te ata‵mai o tino fai tofiga. Kafai e āpo a failauga, kāti e fai mai latou me e gali te fakatasiga. Kae kafai e se akoako atu i se auala magoi, kāti ka ‵kilo atu tatou ki ei pelā me e se gali. Se mea tonu me e ‵tau mo tino kolā e isi ne olotou tofiga o fai te ‵toe mea e mafai o fai ke akoako atu mo te atamai kae ke fakaoko atu foki a mea konā ki loto o tino. (1 Timoteo 4:16) Kae e se ‵tau mo tatou kolā e fakalogo‵logo o taku fakamasei a lauga kolā e fai. E ui eiloa e tāua a atamai o tino fai tofiga i te akoako atu, e se tenā fua te mea tāua e manakogina ke gali ei te fakatasiga. E mata, e lotomalie koe me e se fakalagolago atu a te gali o te lauga ki te atamai o te failauga, kae ki te ‵tou fakalogo‵logo faka‵lei? Kafai e ‵kau atu tatou ki fakatasiga kae ‵saga tonu atu ki mea kolā e fakaasi mai ei, e tapuaki atu tatou ki te Atua i te auala telā e manako a ia ki ei. Tenā te mea e fai ei ke gali te fakatasiga. Kafai e loto finafinau tatou ke maua a te iloaga e uiga ki te Atua, ka maua i ei ne tatou a mea aogā mai fakatasiga faitalia te atamai o te failauga. (Faataoto 2:​1-5) E sili atu i ei ke na ‵saga malosi atu tatou o “puke ‵mautakitaki ki mea ‵tonu ko oti ne lagona ne tatou” i ‵tou fakatasiga.

Ke Maua Katoatoa a Mea Aogā Mai Sukesukega Totino

¹⁵ E maua ne tatou a mea aogā e uke mai te ‘saga katoatoa atu’ i taimi e fai ei ‵tou sukesukega totino mo te mafaufau ‵loto ki ei. A te faitau mo te mafaufau ‵loto ki te Tusi Tapu mo tusi faka-Kelisiano e tuku mai ei a avanoaga tāua ke faka‵mautakitaki aka i ‵tou loto a muna ‵tonu i te Muna a te Atua. Ka fesoasoani malosi mai a te faiga tenā ki te auala e mafau‵fau kae gasue‵sue ei tatou. A te ‵tonuga loa, ka fesoasoani mai foki te faiga tenā ke maua ne tatou a te fiafia tonu i te faiga o te loto o Ieova. (Salamo 1:2; 40:⁠8) Tela la, e ‵tau o ati aka ne tatou te ‵tou ‵saga tonu malosi atu ko te mea ke maua i ei a mea tāua māfai e fai ‵tou sukesukega. Se mea faigofie ‵ki ke se ‵saga tonu atu tatou! A tamā mea e pelā mo te tagi o te telefoni io me ne tino e logoā e mafai o fai ei ke se ‵saga tonu atu tatou. Io me kāti e faigata ke ‵saga tonu atu tatou mō se taimi leva. E mafai o saga‵saga ifo tatou ki lalo mo te fakamoemoega ke maua a mea aogā e uke i te feitu faka-te-agaga, kae e se leva ko tapea‵pea atu ‵tou mafaufau ki nisi koga. E mafai pefea o ‵saga tonu atu tatou i taimi e fai ei a sukesukega totino ki te Muna a te Atua?

¹⁶ Se mea tāua ke fai sau fakasologa kae ke filifili aka se koga ‵lei ke fai ei au sukesukega. E faigata o maua ne te tokoukega o tatou a taimi i a tatou eiloa. Kāti ka mafau‵fau tatou me e fai tatou e pelā me ne kaiga e agiagi ne te matagi ona ko te uke o fakalavelave e fe‵paki mo tatou i aso katoa. Tela la, e tiga eiloa e fakalave‵lave ‵ki tatou, e ‵tau o taumafai malosi tatou o fakaavanoa a taimi mō te faiga o sukesukega. E se ‵tau o faka‵tali tatou ki se avanoaga ke fai ei ‵tou sukesukega. I lō te fai penā, e ‵tau mo tatou o fakaaogā faka‵lei a taimi kae fai a sukesukega totino. (Efeso 5:​15, 16) E fakaavanoa ne nisi tino se taimi toetoe i te tafataeao me e se uke a mea e mafai o fakalavelave atu. E ‵lei atu ki nisi tino a te fakaafiafi. A te mea tāua ke se manatu mā‵mā tatou ki te aogā o te mauaga o te iloaga tonu e uiga ki te Atua mo tena Tama. (Ioane 17:⁠3) Tela la, ke na fai ‵tou fakasologa mō te faiga o ‵tou sukesukega totino kae ke tautali atu faeloa ki ei.

¹⁷ Mafaufau ‵loto​—⁠e tāua ‵ki a te mafaufau faka‵lei ki mea kolā ne tauloto ne tatou mai ‵tou sukesukega totino. E fesoasoani mai ei ke iloa ne tatou a mafaufauga o te Atua i loto i tena Muna kae ke faka‵mautakitaki foki i ‵tou loto. E fesoasoani mai a te mafaufau ‵loto ke iloa ne tatou o fakagalue aka a fakatakitakiga i te Tusi Tapu ko te mea ke fai tatou e pelā “mo tino kolā e tau‵tali i te muna a te Atua, kae se na ko te faka‵logo fua ki ei.” (Iakopo 1:​22-​25) E fesoasoani mai a te mafaufau ‵loto ke fakapili‵pili atu tatou ki a Ieova, me e fesoasoani mai i ei ke ‵toe mafau‵fau tatou ki ana uiga mo te auala e faka‵mafa mai i ei a uiga konā i loto i mataupu kolā ne tauloto ki ei.

¹⁸ Ke maua ne tatou a mea tāua mai te sukesuke mo te mafaufau ‵loto ki ei, e se ‵tau o mafau‵fau tatou ki nisi mea. Ko te mea ke maina faka‵lei tatou i fakamatalaga ‵fou māfai e mafaufau ‵loto ki ei, e se ‵tau o ‵saga atu tatou ki fakalavelave o te olaga nei. E manakogina a taimi i a tatou eiloa ke fai penā kae ka maua foki i ei ne tatou a te malosi mai i meakai faka-te-agaga i te Muna a te Atua!

¹⁹ E a māfai e toetoe fua te taimi e mafai ei o mafaufau ‵loto kae kamata tatou o mafaufau ki nisi mea i taimi e fai ei ‵tou sukesukega? Ne iloa aka ne nisi tino me e mafai o momea aka te ‵lei o te lotou ‵saga tonu atu i taimi o sukesukega māfai e kamata malielie latou o fai olotou sukesukega i se taimi toetoe kae fakamuli ifo, ko tai fakaleva atu te taimi e fai ei latou penā. A te fakamoemoega tāua ke lava ‵tou taimi e fakamāumāu i te faiga o sukesukega i lō te fai fakavave aka fua. E manakogina ke maua ne tatou te fiafia tonu ki te mataupu telā ka suke‵suke ki ei. Kae e mafai o momea aka te uke o ‵tou mea e sukesuke ki ei mai te fakaaogāga o tusi kolā ne fakatoka ne te tavini fakamaoni kae poto. E uke a mea tāua e maua mai te sukesuke faka‵lei ki “fuafuaga ‵loto a te Atua.” (1 Kolinito 2:10) A te faiga penā e fai ei ke momea aka ‵tou iloaga e uiga ki te Atua kae ke iloa te kese‵kesega i mea ‵lei mo mea ma‵sei. (Epelu 5:14) Kafai e loto finafinau tatou o suke‵suke ki te Muna a te Atua, ka mafai foki o ‘akoako ne tatou a nisi tino.’​—⁠2 Timoteo 2:⁠2.

²⁰ Ka fesoasoani malosi mai a te ‵kau atu ki fakatasiga Kelisiano mo te faiga o sukesukega totino ke ati aka kae fakatumau foki i ei se fesokotakiga pili mo Ieova. Tenā eiloa te mea ne tupu ki te faisalamo telā ne fai atu ki te Atua, penei: “Au ko oko eiloa i te fiafia ki au tulafono! E mafaufau au ki ei i te aso katoa.” (Salamo 119:97) Tela la, ke na ‵kau atu faeloa tatou ki fakatasiga, tamā fono mo fono ‵lasi. Kae ke na fakaavanoa ne tatou a taimi mō te faiga o sukesukega kae mafaufau ‵loto ki ei. Ka maua eiloa ne tatou a te taui lasi mai te ‘puke ‵mautakitaki’ ki te Muna a te Atua.

[Fakamatalaga mai lalo]

Koi Masaua ne Koe?

• Kaia ne gasolo ei o ‵tō keatea a nisi Kelisiano Epelu mai te mea tonu?

• E mafai pefea o ‵saga tonu atu tatou ki fakatasiga Kelisiano?

• Se a te mea ka fesoasoani mai ke maua ne tatou a mea aogā mai te faiga o sukesukega totino ki te Tusi Tapu mo te mafaufau ‵loto ki ei?

[Fesili mo te Sukesukega]

1. Fakamatala mai te auala e mafai ei o iku atu a te sē saga tonu atu ki fakalavelave.

2, 3. Se a te fakamalosiga ne tuku atu ne Paulo ki Kelisiano Epelu, kae kaia ne ‵lei ei ana pati polopoloki konā?

4. Kaia ne mafai ei o fakaosoosogina a nisi Kelisiano Epelu ke toe ‵foki atu ki te lotu Iutaia?

5. Ne fakaasi mai pefea ne Paulo me e tāua atu a te vaegā tapuakiga telā ne fakatu aka ne Iesu i lō te Tulafono?

6, 7. (a) Se a te tulaga ne ‵tau ei o fai a Kelisiano Epelu ke “puke ‵mautakitaki ki mea ‵tonu ko oti ne lagona” ne latou? (e) I te taimi ne tusi atu ei te tusi a Paulo ki te kau Epelu, ne toe fia tausaga koi ‵toe mai te taimi tenā ki te fakamaseiga o Ielusalema? (Ke onoono ki te fakamatalaga fakaopoopo.)

8. Kaia e ‵tau ei mo tatou o “puke mautakitaki ki mea tonu” mai te Muna a te Atua?

9, 10. (a) E fakaasi atu pefea ne tatou te ‵tou ‵saga tonu atu ki mea faka-te-agaga? (e) E fai pefea a te Muna a te Atua e pelā me se “moli” io me se ‘mainaga foki ki ‵tou auala’?

11. Kaia e faigata ei i nisi taimi ke ‵saga tonu atu i taimi o fakatasiga faka-Kelisiano?

12. Ne a mea ka fakafaigofie aka ei te ‵tou ‵saga tonu atu ki fakatasiga?

13. Ne a mea ka fesoasoani mai ke ‵saga tonu atu tatou ki te mataupu telā ka suke‵suke ki ei i fakatasiga?

14. Se a te mea e fai ei ke gali te fakatasiga?

15. E maua pefea ne tatou a mea tāua i te faiga o sukesukega mo te mafaufau ‵loto ki ei?

16. (a) Kaia e tāua ei ke fai ‵tou fakasologa mō te faiga o sukesukega totino? (e) Ko oti ne fakaavanoa pefea ne koe a taimi ke sukesuke ki te Muna a te Atua?

17. Se a te mafaufau ‵loto, kae e tāua pefea ki a tatou?

18. Ne a fakanofonofoga e manakogina ke magoi ei te mafaufau ‵loto o tatou?

19. (a) Mai te faiga o sukesukega totino, ne a mea ne fesoasoani atu ki nisi tino ke momea aka te lotou ‵saga tonu atu? (e) E ‵tau o pefea te ‵tou kilokiloga ki te faiga o sukesukega, kae ne a mea aogā e maua ne tatou mai te faiga o te mea tāua tenei?

20. E mafai pefea o ati aka kae fakatumau foki se fesokotakiga pili mo Ieova te Atua?

[Ata i te itulau e 9]

Ne ‵tau o matapula‵pula a Kelisiano Epelu ki te fakamaseiga o Ielusalema telā ko pili atu

[Ata i te itulau e 11]

E mafai o fesoasoani atu a mātua ki olotou tama‵liki ke maua ne latou a mea aogā mai fakatasiga Kelisiano