E se Mafai o Iloa Katoatoa te Sili o Ieova

“Te Aliki [ko Ieova] e sili kae ‵tau o fakamaluga ona vikiga; a tena ‵malu e sili atu i te mea e iloa ne tatou.”​—SALAMO 145:3.

1, 2. A Tavita se vaegā tino pefea, kae ne pefea tena kilokiloga e uiga ki a ia mo te Atua?

A TE tino telā ne ‵fatu ne ia te Salamo 145, se tokotasi o tagata lauiloa i aso mua. I te taimi koi foliki ei, ne fepaki a ia mo se tagata mafi kae ne tamate ne ia. Kae pelā me se tupu loto toa, ne fakatakavale ne ia ana fili e tokouke. Tena igoa ko Tavita, kae ko te tokolua o tupu o te kau Isalaelu. Ne tumau eiloa te lauiloa o Tavita mai tua o tena mate, ke oko foki eiloa ki te fia miliona o tino i aso nei, e iloa ne latou se mea uiga ki a ia.

² E ui eiloa te ‵lasi o mea ne fai ne Tavita, ne maua ne ia se kilokiloga loto maulalo e uiga ki a ia. Ne usu mai a ia e uiga ki a Ieova, penei: “Ka onoono au ki te lagi, telā ne faite ne koe, te masina mo fetu, kolā ne faka‵tu ne koe i olotou tulaga; se a te aogā o te tagata e manatu mai ei koe ki a ia; se a foki te aogā o te tagata e saga mai koe ki a ia?” (Salamo 8:​3, 4) I lō te mafaufau i a ia e takutakua, ne fakasino atu a ia ki a Ieova me ko te pogai o tena manumalo i ana fili katoa: “Ne puipui kae fakasao ne koe a au; ko tou fesoasoani [io me ko te “loto maulalo” Tusi Paia, Samoa] ko fai ne ia a au ke takutakua.” (2 Samuelu 22:​1, 2, 36) Ne fakaasi mai ne Ieova te loto maulalo i te fakaasiatuga o te alofa fakamagalo ki tino agasala, kae ne fakatāua ne Tavita te alofa tauanoa o te Atua.

‘Ka Fakamaluga ne Au te Atua te Tupu’

3. (a) Se a te kilokiloga a Tavita e uiga ki te tupu o Isalaelu? (e) E pefea te lasi o te manakoga o Tavita ke ‵viki atu ki a Ieova?

³ E tiga eiloa ne fai ne te Atua a Tavita mo fai te tupu, ne kilo atu a ia ki a Ieova me ko te Tupu tonu o Isalaelu. Muna a Tavita: “A koe e tafasili i te maluga kae ‵mana, e ‵malu kae sili. A mea katoa i te lagi mo te lalolagi e a koe; a koe se tupu, e pule katoatoa i tino katoa.” (1 Nofoaiga Tupu 29:11) Ko oko eiloa te amanaia o Tavita ki te Atua pelā me ko te Pule! Ne usu mai a ia: “Toku Atua mo toku tupu, ka folafola atu ne au tou ‵malu; ka tuku atu taku fakafetai ki a koe e se gata mai, e se gata mai eiloa. E fakafetai atu au ki a koe i aso katoa; ka ‵viki atu au ki a koe e se gata mai e se gata mai eiloa.” (Salamo 145:​1, 2) Ne manako eiloa a Tavita o ‵viki atu ki a Ieova te Atua i te aso kātoa ki te se-gata-mai.

4. Ne a ‵losiga ‵se e tuku faka‵sau mai i te Salamo 145?

⁴ E maua i te Salamo 145 se tali manino ki pati a Satani me i te Atua se pule kaimanako telā e taofi ne ia te saolotoga mai ana mea ne faite. (Kenese 3:​1-5) E tuku faka‵sau mai foki i te Salamo tenei te loi o Satani me e faka‵logo fua a tino ki te Atua ona ko olotou mea kolā e maua mai i a ia, kae e se ko te lotou a‵lofa ki te Atua. (Iopu 1:​9-​11; 2:​4, 5) E pelā mo Tavita, e tuku atu ne Kelisiano ‵tonu i aso nei se tali ki ‵losiga ‵se a te Tiapolo. E fakatāua ne latou te lotou fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai mai lalo i te pulega a te Malo me e ma‵nako latou ke ‵viki atu ki a Ieova ki te se-gata-mai. Ko oti ne fai penā te fia miliona o tino mai te fakatuanaki ki te taulaga togiola a Iesu mo te tavini atu i te faka‵logo mo te alofa, pelā me ne ana tino tapuaki tukugina atu kae papatiso.​​—Loma 5:8; 1 Ioane 5:3.

5, 6. Ne a avanoaga e mafai o tavae kae ‵viki atu ei ki a Ieova?

⁵ Mafaufau ki te fia o avanoaga e maua ne tatou ke tavae kae ‵viki atu ki a Ieova pelā me ne ana tavini. E mafai o fai penā e auala i ‵talo māfai ko otia ‵tou loto i se mea ne faitau ne tatou i tena Muna, ko te Tusi Tapu. E mafai o ‵viki atu i te fiafia mo te loto fakafetai māfai ko otia ‵tou loto i faifaiga a te Atua ki ana tino io me e ofo tatou i se vaega gali o ana mea ne faite. E tavae foki ne tatou a Ieova te Atua māfai e sau‵tala tatou mo ‵tou taina tali‵tonu e uiga ki ana fuafuaga i fakatasiga Kelisiano io me i nisi sau‵talaga. E tonu, a “galuega ‵lei” katoa kolā e fai mō te Malo o te Atua e avatu ei a vikiga ki a Ieova.​​—Mataio 5:​16.

⁶ E aofia i galuega ‵lei penā ko te faka‵tūga o fale tapuaki e uke ne tino o Ieova i fenua ma‵tiva. Ne fai te lasiga o mea konei mai te fesoasoani o taina tali‵tonu mai nisi fenua i mea tau tupe. Ne fesoasoani atu foki a nisi Kelisiano mai te olo atu ki vaegā koga penā ke fesoasoani atu i te faka‵tūga o Kingdom Halls. Kae ko te galuega tafasili i te tāua ko te ‵viki atu ki a Ieova e auala i te talaiatuga o te tala ‵lei o tena Malo. (Mataio 24:14) E pelā mo te mea e fakaasi mai i fuaiupu fakaoti o te Salamo 145 tenei, ne amanaia a Tavita ki te pulega a te Atua kae ne fakamaluga ne ia a Tena tulaga fakatupu. (Salamo 145:​11, 12) E mata, e penā foki tou amanaia ki te pulega alofa a te Atua? Kae e mata, e faipati atu faeloa koe ki nisi tino e uiga ki tena Malo?

Fakaakoakoga o te Sili o te Atua

7. Taku mai se pogai sili e ‵tau ei o tavae atu ki a Ieova.

⁷ E tuku mai ne te Salamo 145:3 te pogai sili ke tavae atu ei ki a Ieova. Ne usu mai a Tavita: “Te Aliki [Ieova] e sili kae ‵tau o fakamaluga ona vikiga; a tena ‵malu e sili atu i te mea e iloa ne tatou.” E seai se tapulā ki te sili o Ieova. E se mafai o iloa io me malamalama katoatoa i ei, io me e fua aka ki se fua. Kae ka aogā eiloa ki a tatou a te mafau‵fau ki fakaakoakoga o te sili o Ieova telā e se mafai o iloa katoatoa.

8. Se a te mea e fakaasi mai ne te lagi kātoa e uiga ki te sili mo te malosi o Ieova?

⁸ Ke mafaufau ki se taimi ne nofo ei koe i se fakai telā e sē uke a moli i ei kae ‵ti aka ou mata ki te lagi i se po manino. E mata, ne ofo koe i te uke o fetu i ei? E a, e seki otia tou loto ke tavae atu ki te sili o Ieova i te faitega o mea katoa konā? Kae ko mea kolā ne lavea ne koe, se vaega foliki fua o te aofaki o fetu katoa i te fakaputugā fetu telā e aofia i ei te lalolagi. E se gata i ei, e fakatautau pelā me e sili atu i te selau piliona o fakaputugā fetu penā, kae e tolu fua e mafai o lavea atu e aunoa mo te fakaaogā o mea fakaata. E tonu, a te fia o fetu mo fakaputugā fetu i te lagi kātoa e fakamaoni mai ei te malosi o Ieova ke faite a mea mo tena sili telā e se mafai o iloa katoatoa.​​—Isaia 40:26.

9, 10. (a) Ne a feitu o te sili o Ieova kolā ne fakaasi e uiga ki a Iesu Keliso? (e) E pokotia pefea te ‵tou fakatuanaki i te toetu o Iesu?

⁹ Mafaufau ki nisi feitu o te sili o Ieova​​—ko mea kolā e aofia i ei a Iesu Keliso. Ne lavea atu te sili o te Atua i te faitega o tena Tama mo tena aogā i te fia kiliona o tausaga pelā me ko Tena “tagata poto i te fakatūtū.” (Faataoto 8:​22-​31) Ne fakaasi mai te lasi o te alofa o Ieova i te taimi ne tuku mai ei tena Tama fagasele e tokotasi pelā me se taulaga togiola mō tino katoa. (Mataio 20:28; Ioane 3:​16; 1 Ioane 2:​1, 2) Kae sili atu i te mea e malamalama i ei a tino, ko te foitino faka-te-agaga kae e se mafai o tamate telā ne fakatoka ne Ieova mō Iesu i tena toetuga.​​—1 Petelu 3:​18.

¹⁰ Ne aofia i te ‵toetuga o Iesu a feitu fakaofoofogia e uke o te ‵malu sili o Ieova. E seai se fakalotolotolua, me ne fai ne te Atua ke toe masaua ne Iesu a mea e uiga ki te galuega telā e aofia i ei te faitega o mea e matea mo mea sē matea. (Kolose 1:​15, 16) E aofia i ei a nisi tino faka-te-agaga, te lagi kātoa, te lalolagi ola ‵lei, mo mea ola katoa i te ‵tou lalolagi. I tafa o te fakamasaua atu ki tena Tama e uiga ki mea katoa i te lagi mo te lalolagi a koi tuai o liu tino a ia, ne fakaopoopo atu ne Ieova ke masaua ne Iesu ana mea katoa ne fai e pelā me se tino ‵lei katoatoa faka-te-foitino. E tonu, e fakamaoni mai i te toetu o Iesu a te sili o Ieova telā e se mafai o iloa katoatoa. E se gata i ei, a te faifaiga sili tenā se fakamaoniga me e mafai o toe‵tu mai a nisi tino. E ‵tau o fakamalosi mai ki ‵tou fakatuanaki me ka toe faka‵foki mai ne te Atua ki te ola te fia miliona o tino kolā e masaua ne ia.​​—Ioane 5:​28, 29; Galuega 17:31.

Galuega Fakaofoofogia Kae ‵Mana

11. Se a te galuega sili a Ieova telā ne kamata i te Penitekoso i te 33 T.A.?

¹¹ Talu mai te toetuga o Iesu, ne fai ne Ieova a nisi galuega ‵mana kae fakaofoofogia e uke. (Salamo 40:5) I te Penitekoso i te 33 T.A., ne fakatu ei ne Ieova se fenua fou, “te Isalaelu a te Atua,” telā e aofia i ei a soko o Keliso kolā ne fakaekegina ki te agaga tapu. (Kalatia 6:​16) Ne ‵solo atu i se auala lasi te fenua fou faka-te-agaga tenei ki te lalolagi kātoa i te vaitaimi tenā. Faitalia te ‵tekeatuga telā ne iku atu ki te faka‵tuakaga o Lotu Kelisiano ‵Se mai tua o te ‵mate o apositolo a Iesu, ne tumau eiloa a Ieova i te faiga o mea fakaofoofogia ke fakataunu i ei ana fuafuaga.

12. Se a te mea e fakamaoni mai ne te ‵fuliga o te Tusi Tapu ki ‵gana lauiloa katoa?

¹² E pelā me se mea e tasi, ne tumau kae ne ‵fuli fakamuli foki te Tusi Tapu ki ‵gana lauiloa katoa i te lalolagi i aso nei. Ne fai eiloa te ‵fuliga o te Tusi Tapu mai lalo i tulaga faiga‵ta mo te fakamataku o te mate mai tavini a Satani. E tonu, ne seki mafai o fai te ‵fuliga o te Tusi Tapu ki ‵gana e sili atu i te 2,000 moi ne seki loto ki ei te Atua, ko Ieova, telā e se mafai o iloa katoatoa tena sili!

13. Talu mai te1914, ne fakaasi mai pefea te sili o Ieova i fuafuaga e uiga ki tena Malo?

¹³ Ko oti foki ne fakaasi mai te sili o Ieova i ana fuafuaga e uiga ki tena Malo. E pelā mo te 1914, ne fakasopo ne ia i ei tena Tama, ko Iesu Keliso, mo fai te Tupu i te lagi. Mai tua malie ifo i ei, ne gasuesue a Iesu i te faiga o mea e uiga ki a Satani mo ana temoni. Ne ‵pei ifo latou mai te lagi ki te lalolagi, kae ka faka‵tali fua i konā ke oko ki te taimi ka ‵loka faka‵mau ei latou. (Fakaasiga 12:​9-​12; 20:​1-3) Talu mai te taimi tenā, ne fe‵paki eiloa a soko fakaekegina o Iesu mo fakasauāga e uke atu. Kae ne ‵lago atu eiloa a Ieova ki a latou i te taimi ne fakatasi mai ei a Iesu i te feitu sē matea.​​—Mataio 24:3; Fakaasiga 12:17.

14. Se a te mea fakaofoofogia ne fai ne Ieova i te 1919, kae se a te mea ne fakataunu mai i te mea tenei?

¹⁴ I te tausaga ko te 1919, ne fai ne Ieova te suā mea fakaofoofogia ke fakaasi mai ei tena sili. Ne toe ola mai a soko fakaekegina o Iesu, kolā ne kamata o sē gasue‵sue malosi i te feitu faka-te-agaga. (Fakaasiga 11:​3-11) Talu mai te taimi tenā, ne talai atu mo te loto finafinau ne te kau fakaekegina a te tala ‵lei o te Malo faka-te-lagi telā ko oti ne fakatu aka. Ne fakamaopoopo mai i ei a nisi tino fakaekegina ke fakakātoa ei te lotou aofaki mautinoa ko te 144,000. (Fakaasiga 14:​1-3) Kae e auala i soko fakaekegina o Iesu, ne fakatakato ei ne Ieova te fakavae mō “te lalolagi fou,” o tino amio‵tonu. (Fakaasiga 21:1) Kae ne a mea ka ‵tupu ki “te lalolagi fou,” māfai ko olo katoa ki te lagi a te kau fakaekegina fakamaoni?

15. Se a te galuega telā ne kamata ne Kelisiano fakaekegina, kae ne a mea ne iku mai i ei?

¹⁵ I te 1935, ne maua atu i lomiga o te mekesini tenei i a Aokuso 1 mo Aokuso 15, a mataupu fakavae e uiga ki te “vaitino tokouke,” telā e taku mai i te Fakaasiga mataupu e 7. Ne kamata o ‵sala atu a Kelisiano fakaekegina ki tino tapuaki konei mai fenua, matakāiga, tino, mo ‵gana katoa ke ‵kau fakatasi mo latou. Ka ‵sao atu te “vaitino tokouke” tenei i te ‘fakalavelave lasi’ telā ko pili mai, mo te fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai i te Palataiso pelā me ne tino ‵nofo tumau i “te lalolagi fou.” (Fakaasiga 7:​9-​14) Ona ko te galuega talai mo te faiga o soko telā ne kamata ne Kelisiano fakaekegina, ko sili atu nei i te toko ono miliona o tino kolā ko maua ne latou te fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai i te lalolagi palataiso. Ko oi e ‵tau o maua ne ia a tavaega mō te gasoloakaga tenei faitalia a ‵tekemaiga mai i a Satani mo tena lalolagi fai valevale? (1 Ioane 5:​19) Ko Ieova fua e mafai o fakataunu ne ia a mea katoa konei, e auala i tena agaga tapu.​​—Isaia 60:22; Sakalia 4:6.

Te ‵Malu mo te Maluga o Ieova

16. Kaia e se mafai o matea tonu ei ne tino a ‘te ‵mana mo te maluga o Ieova’?

¹⁶ Faitalia me ne a mea konā, ka sē mafai eiloa o puli a “galuega fakaofoofogina” mo “galuega ‵mana” a Ieova. Ne tusi mai a Tavita: “Au galuega ne fai ka vikia ne kautama katoa; ka folafola atu ne latou au galuega ‵mana. A tou ‵mana mo tou maluga ka faipatigina ne tino, kae ka mafaufau ‵loto au ki au galuega fakaofoofogina ne fai. Au galuega ‵mana ka faipatigina ne tino, kae ka folafola atu ne au tou maluga.” (Salamo 145:​4-6) Kae ne pefea te uke o mea ne iloa ne Tavita e uiga ki te ‵malu o Ieova, me i te “Atua se Agaga” kae e se mafai o lavea ne tino?​​—Ioane 1:​18; 4:​24.

17, 18. Ne gasolo aka pefea te āva o Tavita ki ‘te ‵malu mo te maluga o Ieova’?

¹⁷ E tiga eiloa ne seki mafai o matea ne ia te Atua, ne gasolo aka eiloa o āva malosi a ia ki te tulaga maluga o Ieova ona ko nisi feitu. Te feitu e tasi ko tena faitau ki tala i te Tusi Tapu e uiga ki galuega ‵mana a te Atua, pelā mo te fakaseaiga o te lalolagi matagā i te lolo lasi. Kāti ne iloa foki ne Tavita te fakamasiasiga o atua ‵se o Aikupito i te taimi ne fakasaoloto ei ne te Atua te kau Isalaelu mai te ‵nofo pologa ki te kau Aikupito. E molimau atu a vaegā mea penā ki te maluga mo te sili o Ieova.

¹⁸ E seai eiloa se fakalotolotolua me ne gasolo aka te āva o Tavita ki te maluga o te Atua, e sē i te faitau fua ki te Tusi Tapu kae mai te mafaufau ‵loto foki ki ei. Te mea e tasi, kāti ne mafaufau ‵loto a ia ki mea ne ‵tupu i te taimi ne tuku atu ei ne Ieova te Tulafono ki a Isalaelu. Ne ‵pa a fa‵tili, ne ‵lapa a uila, ne lavea atu se kaumana matolutolu, mo te tagi malosi o te pu. Ne galulu kae ausia te Mauga o Sinai. Kae koi maopoopo te kau Isalaelu i lalo o te Mauga o Sinai, ne lagona foki ne latou te ‵takumaiga o “Tulafono e Sefulu” mai loto i te au mo te kaumana i te taimi ne faipati mai ei a Ieova ki a latou e auala i se agelu. (Teutelonome 4:​32-​36; 5:​22-​24; 10:4; Esoto 19:​16-​20; Galuega 7:​38, 53) Ko se fuafuagina te fakaasimaiga o te ‵malu o Ieova! Ka otia eiloa a loto o tino kolā e a‵lofa ki te Muna a te Atua kae mafau‵fau ‵loto ki tala konei i ‘te ‵malu mo te maluga o Ieova.’ E tonu, e maua ne tatou i aso nei a te Tusi Tapu kātoa, telā e maua i loto i ei a fakaasiga kese‵kese o te sili fakaofoofogia o Ieova.​​—Esekielu 1:​26-​28; Tanielu 7:​9, 10; Fakaasiga, mataupu e 4.

19. Ne a mea ka fai ei ke momea aka te ‵tou āva ki te maluga o Ieova?

¹⁹ A te suā auala telā kāti ne ofo ei a Tavita i te maluga o te Atua ko te iloiloga o tulafono a te Atua kolā ne tuku ki te kau Isalaelu. (Teutelonome 17:​18-​20; Salamo 19:​7-​11) A te fakalogo ki tulafono a Ieova ne faka‵malugina ei te fenua o Isalaelu kae fai foki ke ‵vae keatea latou mai nisi tino katoa. (Teutelonome 4:​6-8) E pelā eiloa mo Tavita, a te faitau faeloa ki te Tusi Tapu, mafaufau ‵loto, mo te sukesuke māea ki ei ka fai ei ke momea aka ‵tou āva ki te maluga o Ieova.

Seai ne Tapula o Uiga ‵Lei o te Atua!

20, 21. (a) I te Salamo 145:​7-9, ne a uiga e fakaasi mai i ei te sili o Ieova? (e) E aofia pefea a tino katoa kolā e a‵lofa ki te Atua i ana uiga?

²⁰ E pelā mo te mea ko oti ne lavea ne tatou, e tuku mai i fuaiupu muamua e ono o te Salamo 145 a pogai ‵lei ke tavae atu ki a Ieova mō mea kolā e fakaasi mai i ei a tena sili. E fakamaluga aka te sili o Ieova i te fuaiupu e 7 ki te 9 mai te fakasino atu ki uiga ‵lei o Ieova. Ne usu mai a Tavita: “Ka fai‵pati latou e uiga mo tou aga‵lei, kae usu pese e uiga ki tou alofa. Te Aliki [ko Ieova] e alofa kae alofa ‵nau, e tuai o ita kae fonu i te alofa tumau. E aga‵lei a ia ki tino katoa, e alofa a ia ki mea katoa a ia ne fai.”

²¹ E faka‵mafa mai muamua ne Tavita i konei te aga‵lei mo te amiotonu o Ieova​​—ko uiga kolā ne fakafesiligina ne Satani te Tiapolo. E aofia pefea a tino katoa kolā e a‵lofa ki te Atua kae ‵lago ki tena pulega i ana uiga konei? E maua ne ana tino tapuaki mai te aga‵lei o Ieova mo te amiotonu o tena pulega a te vaegā fiafia telā e sē mafai ei o gata te lotou fia tavae atu ki a Ia. E se gata i ei, e fakaasi atu te aga‵lei o Ieova ‘ki tino katoa.’ Talosia ke fesoasoani atu te mea tenei ki nisi tino e tokouke ke salamō kae tapuaki ki te Atua tonu a koi tuai o talimuli latou.​​—Galuega 14:​15-​17.

22. E pefea a faifaiga a Ieova ki ana tavini?

²² Ne amanaia foki a Tavita ki uiga kolā ne faka‵mafa mai ne te Atua i te taimi “ne fakasili atu . . . i mua o [Mose] kae kalaga atu penei: ‘Ko au ko te Aliki [ko Ieova], ko te Atua telā e ‵fonu i te alofa mo te kaimalie, e tuai o ita kae lasi tena alofa mo tena fakamaoni.’” (Esoto 34:6) Tela la, ne mafai eiloa o folafola mai a Tavita: “Te Aliki [ko Ieova] e alofa kae alofa ‵nau, e tuai o ita kae fonu i te alofa tumau.” E tiga eiloa e se mafai o iloa katoatoa tena sili, e fakaaloalo a ia ki ana tavini mai te fakaasi atu o te alofa atafai ki a latou. E ‵fonu a ia i te alofa fakamagalo, mai te loto fiafia o fakamagalo a tino agasala kolā ko salamō e auala i te taulaga togiola a Iesu. E tuai foki o ita te Atua, me e tuku atu ne ia te avanoaga ki ana tavini ke manumalo i olotou vāivāiga kolā ka sē maua ei ne latou tena lalolagi fou kae amiotonu.​​—2 Petelu 3:​9, 13, 14.

²³ Ne tavae ne Tavita te alofa atafai, io me ko te alofa fakamaoni o te Atua. E tonu, e fakaasi mai i te ‵toega o fuaiupu o te Salamo 145 a te auala e fakaasi atu ei ne Ieova te uiga tenei mo te auala e ‵saga atu ei ana tavini fakamaoni ki tena alofa atafai. Ka fakamatala mai a mea konei i te suā mataupu.

Ka Tali Mai Pefea ne Koe?

• Ne a avanoaga e mafai ei o tavae atu ki a Ieova i ‘te aso kātoa’?

• Ne a mea e fakaasi mai i ei me e sē mafai o iloa katoatoa te sili o Ieova?

• E gasolo aka pefea te ‵tou āva ki te ‵malu mo te maluga o Ieova?

23. Ne a uiga ‵gali ka mafau‵fau tatou ki ei i te suā mataupu?

[Ata i te itulau e  4]

E molimau mai a fakaputugā fetu i te lagi ki te sili o Ieova

[Te Fakamatalaga]

Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin

[[Ata i te itulau e 6]

Ne fakaasi mai pefea te ‵malu o Ieova e auala i a Iesu Keliso?

[Ata i te itulau e 7]

I te taimi ne maua ei ne te kau Isalaelu a te Tulafono i te Mauga o Sinai, ne lavea ne latou a fakamaoniga o te maluga o te ‵malu o Ieova