Ke Fakamalosi Aka te Kilokiloga a Keliso e Uiga ki te Takutakua

“Kafai se tino i a koutou e manako ke sili a ia, e ‵tau mo ia o fai mo tavini a koutou.”​—MATAIO 20:26.

1. Se a te kilokiloga a te lalolagi e uiga ki te takutakua?

E TU pili atu ki te fa‵kai o Aikupito mua ko Thebes (ko Karnak i aso nei), kāti se 300 maila ki te feitu ki saute o Cairo, se tupua faite o te Falao ko Amenhotep III telā e 60 futu tena maluga. E seai se tino e mafai o kilo atu ki te tupua tenā e aunoa mo te lagona ne ia o tena foliki māfai e faka‵tusa ki ei. E seai se fakalotolotolua me ne faite te tupua tenei ke ofo a tino i te pule tenā, ko te fakailoga tenā o te kilokiloga a te lalolagi ki te tulaga takutakua​​—ko te faiga o se tino ke foliga mai me ko oko eiloa i te lasi o tena tāua kae fai ei a nisi tino ke mafau‵fau me e seai ne lotou aogā.

2. Se a te fakaakoakoga ne tuku mai ne Iesu ki ana soko, kae ne a fesili e ‵tau o ‵sili ifo ne tatou ki a tatou eiloa?

² Onoono ki te ‵kese o te kilokiloga tenei mo te kilokiloga telā ne akoako mai ne Iesu Keliso. E tiga eiloa ne fai a Iesu mo fai te ‘Aliki mo te Faiakoga’ o ana soko, ne akoako atu ne ia ki a latou me e maua te tulaga takutakua i te tavini atu ki nisi tino. I te ‵toe aso o tena olaga i te lalolagi nei, ne fakaasi atu ne Iesu te uiga o te mea telā ne akoako atu ne ia mai te ‵fuluga o vae o ana soko. Se tinā galuega eiloa o te loto maulalo i te tavini atu! (Ioane 13:​4, 5, 14) Se a te mea e gali atu ki a koe​​—ko te tavini atu ki nisi tino io me ko tavini mai o nisi tino ki a koe? E mata, e fakamalosi aka ne te fakaakoakoga a Keliso i loto i a koe a te manakoga o te loto maulalo e pelā mo ia? Ke na iloilo aka ne tatou te kilokiloga a Keliso e uiga ki te tulaga takutakua telā e ‵kese mai te kilokiloga masani a te lalolagi.

Ke ‵Teke Atu ki te Kilokiloga a te Lalolagi e Uiga ki te Takutakua

3. Ne a tala i te Tusi Tapu e fakaasi mai i ei a ikuga fakafanoa‵noa o tino kolā ne ma‵nako malosi ki tavaega mai i tino?

³ E uke ‵ki eiloa a tala i te Tusi Tapu e fakaasi mai i ei te kilokiloga a te lalolagi e uiga ki te takutakua kolā ne iku atu ki te malaia. Mafaufau ki te tagata takutakua ko Hamanu, telā ne maluga ‵ki i te malo o te tupu o Pelesia i aso o Eseta mo Moletekai. A te manako malosi o Hamanu ki se tulaga takutakua ne iku atu ei ki tena fakamasiasiga mo te mate. (Eseta 3:5; 6:​10-​12; 7:​9, 10) Kae e a te tagata fakamaualuga ko Nepukanesa, telā ne kamata o fakavalevale i te ‵toe taimi maluga o tena pulega? Ne fakaasi mai tena kilokiloga ‵se e uiga ki te takutakua i ana pati konei: “Kiloke ki te gali o Papelonia! Ne faite ne au ke fai mo laumua o toku malo, e fakaasi ei toku malosi mo toku maluga mo toku takutakua.” (Tanielu 4:​30) E pelā foki mo te tagata fakamatamata ko Helota Akelipa I, telā ne talia ne ia te tavaega telā ne ‵tau fua o avatu ki te Atua. Ne “kai a ia ne anufe, mate atu eiloa.” (Galuega 12:​21-​23) A te fakatamala ke malamalama i te kilokiloga a Ieova e uiga ki te takutakua ne iku atu ei ki te tapalega fakamasiasi o tāgata konei mai i olotou pulega.

4. Ko oi te māfuaga o te uiga fakamatamata i te lalolagi?

⁴ Se mea ‵lei ke ma‵nako tatou o fakaaogā ‵tou olaga i se auala telā e maua ei ne tatou se tulaga fakaaloalogina. Kae e fakamasei ne te Tiapolo a te manakoga tenei mai te fakamalosiakaga o te agaga o te fakamatamata, telā e fakaata mai i ei ana manakoga totino. (Mataio 4:​8, 9) Ke mo a eiloa ma puli i a tatou me i a ia ko “te atua masei o te lalolagi nei,” kae e manako eiloa ke salalau ana mafaufauga i te lalolagi nei. (2 Kolinito 4:4; Efeso 2:2; Fakaasiga 12:9) Ona ko te lotou iloa e uiga ki te māfuaga o vaegā mafaufauga penā, e ‵teke atu ei a Kelisiano ki te kilokiloga a te lalolagi e uiga ki te takutakua.

5. E mata, e maua se fiafia tumau mai i galuega, te takutakua, mo te maumea? Fakamatala mai.

⁵ E tasi te manatu telā e fakamalosi aka ne te Tiapolo ko te mauaga o se igoa takutakua i te lalolagi, ko tavaega mai tino, mo tupe e uke, e iku atu ei ki te mauaga o se olaga fiafia. E mata, e tonu te mea tenā? E mata, e maua eiloa se olaga fakafiafia mai i galuega, te takutakua, mo te maumea? E fakailoa mai i te Tusi Tapu ke mo a ma faka‵se tatou ne vaegā mafaufauga penā. Ne tusi mai te Tupu poto ko Solomona: “Ko oti foki ne iloa ne au me ai a e ga‵lue malosi ei a tino ko latou ke manuia: me e ita i a latou ma takavale i olotou tuakoi. E seai eiloa se aogā. E pelā eiloa me se tino e fano o afuli te matagi.” (Failauga 4:4) E tokouke a tino kolā ne ga‵lue faka‵mate i olotou olaga kātoa ke takutakua kae mau‵mea latou i te lalolagi e fakamaoni mai ne latou te ‵tonu o pati polopoloki konā i te Tusi Tapu. E tokotasi te tagata telā ne fesoasoani atu ki te ‵lomiga o te ata, tena faitega, mo te tofotofoga o te spacecraft telā ne olo atu i ei a tino ki te masina. Ana muna: “Ne galue malosi au kae ne apo malosi foki au i taku galuega. Kae ne seai eiloa sena aogā i te tukumaiga o te fiafia mo te filemu tumau o te mafaufau.”a A te kilokiloga a te lalolagi e uiga ki te takutakua, faitalia me i mea tau pisinisi, tafaoga, io me ko fakafiafiaga, e se mafai eiloa o maua mai i ei se fiafia tumau.

Te Takutakua Mai te Taviniga Telā e Fakamalosi Aka ne te Alofa

6. Se a te mea e fakaasi mai me ne maua ne Iakopo mo Ioane se kilokiloga ‵se e uiga ki te takutakua?

⁶ E fakaasi mai i se mea ne tupu i te olaga o Iesu a mea kolā e aofia tonu i te takutakua. Ne faima‵laga atu a Iesu mo ana soko ki Ielusalema mō te fakamanatuga o te Paseka i te 33 T.A. I te lotou auala, ne fakaasi atu ne ana fakataina e tokolua se kilokiloga ‵se e uiga ki te takutakua. E auala i te lā mātua, ne fakamolemole atu ei laua ki a Iesu: ‘Fai ake sau feagaiga ke mafai o saga‵saga maua i tou feitu fakaatamai mo tou feitu fakamaui i tou malo.’ (Mataio 20:21) Ki tino Isalaelu, a te sagasaga i te feitu fakaatamai io me ko te feitu fakamaui se tulaga maluga ‵ki ki a latou. (1 Tupu 2:​19) Ne taumafai malosi eiloa a Iakopo mo Ioane, ke maua ne laua a toe tulaga ma‵luga konā. Ne ma‵nako eiloa ke maua ne laua a tulaga pule konei. Ne iloa ‵lei eiloa ne Iesu a mea ne mafau‵fau laua ki ei kae ne fakaaogā ne ia te avanoaga ke faka‵tonu aka te lā kilokiloga ‵se e uiga ki te takutakua.

7. Ne fakamatala mai pefea ne Iesu te auala e maua i ei te takutakua tonu faka-Kelisiano?

⁷ Ne iloa ne Iesu me i te lalolagi fakamatamata tenei, a te tagata takutakua ko te tino telā e pule kae fakatonu atu ki nisi tino kae e vave o faka‵logo a tino ki so se fakatonuga e fai ne ia. Kae ko soko o Iesu, e fakavae eiloa te takutakua ki te tavini atu i te loto maulalo. Ne fai mai a Iesu: “Kafai se tino i a koutou e manako ke sili a ia, e ‵tau mo ia o fai mo tavini a koutou.”​​—Mataio 20:​26, 27.

8. Se a te uiga o te fai pelā me se tavini, kae ne a fesili e mafai o ‵sili ifo ne tatou ki a tatou eiloa?

⁸ A te pati Eleni telā ne ‵fuli ki te “tavini” i te Tusi Tapu e fakasino atu ki se tino telā e loto fiafia ke tavini atu faeloa ki nisi tino. Ne akoako atu ne Iesu ki ana soko se akoakoga tāua ‵ki: A te fakatonu mālō atu ki nisi tino e se fai i ei ke takutakua se tino; kae ko te tavini atu ki nisi tino ona ko te alofa e fai eiloa penā. Fesili ifo ki a koe eiloa: ‘Ne a oku lagonaga moi fai au ko Iakopo io me ko Ioane? E mata, e matea ne au i te manatu tāua me i te takutakua tonu e maua mai i te tavini atu ona ko te alofa?’​​—1 Kolinito 13:3.

9. Se a te fakaakoakoga ne tuku mai ne Iesu i ana faifaiga ki nisi tino?

⁹ Ne fakaasi atu ne Iesu ki ana soko me i te tulaga o te takutakua i te lalolagi e se ko te tulaga o te takutakua telā ne fakaasi atu ne ia. Ne seki fakaasi lele atu eiloa ne ia se uiga fia maluga ki tino kolā ne tavini atu a ia ki ei io me e fai ei ke manatu mā‵mā latou ki a latou eiloa. Ne seki ma‵taku lele eiloa a tino valevale o olo atu ki a ia​​—ko tāgata, fāfine, mo tama‵liki, tino mau‵mea, tino ma‵tiva, tino ma‵luga, penā foki eiloa mo tino agasala lauiloa. (Maleko 10:​13-​16; Luka 7:​37-​50) E masani o se lava sāle te kufaki o tino ki tino kolā e isi ne olotou vāivāiga. Ne ‵kese eiloa a Iesu. E tiga eiloa ne seki mafaufau faka‵lei kae kinau sāle ana soko i nisi taimi, ne akoako atu eiloa ne ia latou mo te kufaki, e fakaasi atu ei me i a ia e loto maulalo kae uiga filemu tonu.​​—Sakalia 9:9; Mataio 11:29; Luka 22:​24-​27.

10. Ne fakaasi mai pefea i te olaga kātoa o Iesu a tena tavini atu ki nisi tino e aunoa mo te kaimanako?

¹⁰ A te fakaakoakoga sē kaimanako telā ne tuku mai ne te Tama toekimua tenei a te Atua ne fakaasi mai i ei a te tulaga takutakua tonu. Ne seki vau a Iesu ki te lalolagi ke tavini atu a tino ki a ia kae ke tavini atu a ia ki nisi tino, mai te faka‵leiga o “masaki valevale” mo te fakasaolotoga o tino mai te malosi o temoni. E tiga eiloa ne fi‵ta kae fia malōlō a ia, ne fakamuamua faeloa ne ia a manakoga o nisi tino i lō ana manakoga, mai te fakamafanafana atu ki a latou. (Maleko 1:​32-​34; 6:​30-​34; Ioane 11:​11, 17, 33) Ne fakaosofia a ia ne tena alofa ke fesoasoani ki tino i te feitu faka-te-agaga, mai te faimalaga atu i te fia selau o maila i auala ‵pefu ke talai atu ei te tala ‵lei e uiga ki te Malo. (Maleko 1:​38, 39) E seai se fakalotolotolua me ne fakatāua malosi eiloa ne Iesu a te tavini atu ki nisi tino.

Fakaakoako Atu ki te Loto Maulalo o Keliso

11. Ne a uiga ‵lei e manakogina i taina kolā e ‵tofi aka ke tavini atu e pelā me ne ovasia i te fakapotopotoga?

¹¹ I tausaga talu mai te 1800, ne faka‵mafa mai i ei a te kilokiloga tonu telā e ‵tau o maua ne ovasia Kelisiano i te taimi ne filifili aka ei a tāgata konei ke fai mo fai ne ovasia faima‵laga o tavini atu ki tino o te Atua. E ‵tusa mo te Zion’s Watch Tower i a Setema 1, 1894, ne ‵sala atu eiloa ki tāgata “loto maulalo​​—ko te mea ke mo a ma fakamata‵mata . . . , ko tino loto mau‵lalo kolā e se akoako atu mō latou eiloa, kae e uiga ki a Keliso​​—e se ko te fakaasiatuga o te lotou iloa totino, kae ko tena Muna i tena tulaga faigofie kae ‵mana.” E manino ‵lei, me e se ‵tau o ‵sala atu a Kelisiano ‵tonu ke maua a tauliaga ona ko te fia fai tofi io me ke maua se tulaga takutakua, mo te fia pule atu ki nisi tino. E masaua ne te ovasia loto maulalo me e aofia i tena tauliaga a “galuega ‵lei,” kae e se ko te mauaga o se tulaga maluga ke avatu ei a tavaega ki a ia. (1 Timoteo 3:​1, 2) E ‵tau o taumafai malosi a toeaina mo tavini fakafaifeau katoa ke tavini atu mo te loto maulalo ki nisi tino kae ke fai ne latou te takitakiga i te taviniga tapu, e tuku atu ei se fakaakoakoga ‵lei ki nisi tino ke tau‵tali ki ei.​​—1 Kolinito 9:​19; Kalatia 5:​13; 2 Timoteo 4:5.

12. Ne a fesili e mafai o ‵sili ifo ne tino kolā e taumafai ke maua ne olotou tauliaga i te fakapotopotoga?

¹² So se taina telā e taumafai ki tauliaga konei e mafai o fesili ifo ki a ia eiloa penei: ‘E mata, e ‵sala au ki avanoaga ke tavini atu ki nisi tino, io me e manako au ke tavini mai a tino ki a au? E mata, e fiafia au o fai a galuega fesoasoani kolā e se laveagofie ne nisi tino?’ E pelā me se talavou tagata telā e fiafia o lauga atu i te fakapotopotoga Kelisiano kae e se fia fesoasoani atu ki tino ma‵tua. E fiafia o ‵kau fakatasi mo tino kolā e tausi ne latou te fakapotopotoga kae e fakatamala o kau atu ki te galuega talai. E ‵tau o fesili ifo se vaegā talavou penā ki a ia eiloa: ‘E mata, e saga tonu atu fua au ki vaega tāua o te taviniga ki te Atua kolā e maua ei ne au se tulaga takutakua mo tavaega? E mata, e taumafai au o fakagaligali toku ata i mua o nisi tino?’ A te ‵sala atu ke maua ne tavaega totino, e se se uiga o Keliso.​​—Ioane 5:​41.

13. (a) E mafai pefea o aogā ki nisi tino a te fakaakoakoga o te loto maulalo a se ovasia? (e) Kaia e mafai ei o fai atu me i te loto maulalo, io me ko te uiga filemu, se mea eiloa e ‵tau o fai ne se Kelisiano?

¹³ Kafai e ga‵lue malosi tatou ke tau‵tali atu ki te loto maulalo o Keliso, e fakamalosi aka ei tatou ke tavini atu ki nisi tino. Mafaufau ki te fakaakoakoga o se ovasia faimalaga o te zone telā ne iloilo ne ia a galuega a te ofisa lagolago e tasi o Molimau a Ieova. E tiga eiloa ne fakalavelave malosi tou tagata i te uke o ana tiute, ne taofi aka ana galuega ke fesoasoani atu ki se taina talavou telā ne fi‵ta malosi i te faka‵tonuga o se masini ‵sui tusi. Ne fai mai te taina talavou penei: “Ko oko eiloa toku ofo! Ne fai mai tou tagata me ne fakagalue foki ne ia te vaegā masini tenā i te taimi koi talavou ei a ia i tena taviniga i te Peteli, kae ne masaua eiloa ne ia te faigata ke faka‵tonu faka‵lei aka te fakalavelave tenā. Ne ga‵lue fakatasi eiloa maua i te faka‵leiga o te fakalavelave tenā i se taimi tai leva faitalia eiloa te uke o nisi mea e ‵tau o fai ne ia. Ne ofo malosi eiloa au i te mea tenā.” A te taina tenā, ko fai nei mo fai se ovasia i se ofisa lagolago e tasi o Molimau a Ieova, koi masaua eiloa ne ia te fakaakoakoga tenā o te loto maulalo. Ke mo a eiloa ma mafau‵fau tatou me ko tō ma‵luga tatou ke fai a galuega fatauvā penā. I lō te fai penā, e ma‵nako eiloa tatou o ‵sai te ‘loto maulalo’ e pelā me se fusi i ‵tou kona. E ‵tau eiloa o fai te mea tenei. Se vaega eiloa o “te natula fou” telā e ‵tau o pei ki ei se Kelisiano.​​—Filipi 2:3; Kolose 3:​10, 12; Loma 12:16.

Te Auala e Maua ei te Kilokiloga a Keliso e Uiga ki te Takutakua

14. E mafai pefea o fesoasoani mai ki a tatou a te mafaufau ‵loto ki ‵tou fesokotakiga mo te Atua mo nisi tino ke fakamalosi aka ei te kilokiloga tonu e uiga ki te takutakua?

¹⁴ E maua pefea ne tatou te kilokiloga tonu e uiga ki te takutakua? E tasi te auala ko te mafaufau ‵loto ki te ‵tou fesokotakiga mo Ieova te Atua. Tena pulega sili, tena ‵mana, mo tena poto e fai ei ke maluga fakafia atu a ia i tino fatauvā. (Isaia 40:22) A te mafaufau ‵loto ki ‵tou fesokotakiga mo nisi tino e fesoasoani mai foki ke fakamalosi aka ne tatou te uiga filemu. E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o ‵sili atu tatou i nisi tino i nisi mea, kae e mafai o ‵lei atu latou i a tatou i feitu o te olaga kolā e tāua atu, io me e maua ne ‵tou taina Kelisiano a nisi poto kolā e se maua ne tatou. Se mea tonu me i tino e tokouke kolā e tāua i te kilokiloga a te Atua, e se ma‵nako ke takutakua latou ona ko te lotou loto mau‵lalo.​​—Faataoto 3:​34; Iakopo 4:6.

15. E fakaasi mai pefea ne te fakamaoni o tino o te Atua me e seai eiloa se pogai e ‵tau ei o ma‵natu aka me e ma‵luga atu tatou i nisi tino?

¹⁵ E fakaasi tonu mai a te mea tenā i mea ne ‵tupu ki Molimau a Ieova i taimi ne fakasauā ei latou ona ko te lotou fakatuanaki. Ko tino eiloa kolā e masani o ‵kilo atu ki ei a te lalolagi e pelā me ne tino fatauvā, ne tumau i te lotou fakamaoni ki te Atua mai lalo i fakasauāga fakama‵taku. A te mafaufau ‵loto ki vaegā fakaakoakoga penā, e fesoasoani mai ke tumau tatou i te loto maulalo kae e akoako mai foki i ei ke “mo a ma manatu fia maluga se tino ki a ia eiloa.”​​—Loma 12:3.b

16. E mafai pefea ne tino katoa i te fakapotopotoga o fakamalosi aka te tulaga takutakua i te tau‵tali atu ki te fakaakoakoga ne tuku mai ne Iesu?

¹⁶ A Kelisiano katoa, tama‵liki mo tino ma‵tua, e ‵tau o taumafai ke fakamalosi aka i a latou te kilokiloga a Keliso e uiga ki te takutakua. I te fakapotopotoga, e uke eiloa a vaegā galuega e ‵tau o fai i ei. Ke mo a eiloa ma ita koe o fai se mea telā e foliga mai me se mea fatauva. (1 Samuelu 25:41; 2 Tupu 3:​11) Mātua, e mata, e fakamalosi atu koutou ki otou tama‵liki ke ga‵lue mo te fiafia i so se tofiga telā e tuku atu ki a latou ke fai, faitalia me i te Kingdom Hall, i tamā fono, io me ko fono ‵lasi? E mata, e lavea ne latou me e fai foki ne koe a galuega fatauva? E tokotasi te taina telā ko tavini atu nei i te laumua o Molimau a Ieova, ne masaua faka‵lei eiloa ne ia te fakaakoakoga ‵lei ne fai ne ana mātua. Ana muna: “A te auala ne ‵kilo atu ei laua ki te ‵fuluga o te Kingdom Hall io me ko te koga e fai ei se fono lasi, ne fakaasi mai i ei ki a au me ne fakatāua malosi eiloa ne laua a mea konā. Ne ofo sāle atu ke fai ne laua a galuega kolā e aogā ki te fakapotopotoga io me ko te kautaina, faitalia te foliga mai me ne galuega fatauvā fua konā. Ne fesoasoani mai te kilokiloga tenei ke talia ne au mo te fiafia so se galuega telā e tuku mai ki a au i te Peteli.”

17. Ne a auala e mafai ei o fai a fāfine loto mau‵lalo mo fai se fakamanuiaga ki te fakapotopotoga?

¹⁷ A te mafaufau ki manakoga o nisi tino i lō ‵tou manakoga, e maua eiloa ne tatou se fakaakoakoga tafasili i te gali i a Eseta, telā ne fai mo fai te tupu fafine o te Emupaea o Pelesia i te lima o senitenali T.L.M. E tiga eiloa ne nofo atu tou fafine i te palesi, ne lotomalie eiloa ke tu a ia i se tulaga fakamataku mō tino o te Atua e ‵tusa mo tena loto. (Eseta 1:​5, 6; 4:​14-​16) Faitalia te lotou tulaga i mea tau tupe, e mafai eiloa o fakaasi atu ne fāfine Kelisiano i aso nei te agaga pelā mo Eseta mai te fakamalosi atu ki tino loto māfatia, te āsi atu ki tino ma‵saki, te kau atu ki te galuega talai, mo te ‵lago atu ki toeaina. Ko tafaga la te fakamanuiaga e maua ne te fakapotopotoga mai tuagane loto mau‵lalo penā!

Fakamanuiaga o te Takutakua Telā ne Fakaasi Mai ne Keliso

18. Ne a mea aogā e maua mai i te fakaasiatuga o te takutakua e pelā mo Keliso?

¹⁸ E maua eiloa ne koe a mea aogā e uke mai te tausi ki te kilokiloga a Keliso e uiga ki te takutakua. A te tavini atu ki nisi tino e aunoa mo te manatu fakapito e avatu ei te fiafia ki a latou e pelā foki mo koe. (Galuega 20:35) I tou galue mo te lotomalie mo te loto fiafia mō ou taina e fai ei, ke sinā a‵lofa latou ki a koe. (Galuega 20:37) Kae e sili atu i te tāua, ka kilo atu a Ieova ki mea e fai ne koe i te fesoasoani atu ki ou taina Kelisiano e pelā me se taulaga fakafiafia o tavaega ki a ia.​​—Filipi 2:​17.

19. Se a te mea e ‵tau o fakaiku aka ne tatou ki te kilokiloga a Keliso e uiga ki te takutakua?

¹⁹ E ‵tau eiloa mo tatou takitokotasi o iloilo ‵tou loto kae fesili ifo penei: ‘E mata, e faipati fua au ki te kilokiloga a Keliso e uiga ki te mauaga o te tulaga takutakua, io me ka taumafai malosi eiloa au ke fakagalue aka te vaega tenā o te takutakua?’ E manino ‵lei eiloa a lagonaga o Ieova e uiga ki tino fakamaua‵luga. (Faataoto 16:5; 1 Petelu 5:5) Ke na fakaasi atu eiloa ne tatou i ‵tou faiga me e fia‵fia tonu tatou o fakaasi atu te kilokiloga a Keliso e uiga ki te takutakua, faitalia me i te fakapotopotoga Kelisiano, i ‵tou kāiga, io me ko ‵tou faifaiga masani ki nisi tino​​—mai te faiga o mea katoa mō tavaega mo vikiga o te Atua.​​—1 Kolinito 10:31.

[Fakamatalaga mai lalo]

E Mafai o Fakamatala Mai ne Koe?

• Kaia e ‵tau ei o ‵kalo kea‵tea tatou mai te kilokiloga a te lalolagi e uiga ki te takutakua?

• Ne fakaasi mai pefea ne Iesu te takutakua?

• E tau‵tali atu pefea a ovasia ki te loto maulalo o Keliso?

• Se a te mea e fesoasoani mai ke fakamalosi aka te takutakua telā ne fakaasi mai ne Keliso?

[Pokisi i te itulau e 17]

Ko oi e Maua ne ia te Tulaga Takutakua e Pelā mo Keliso?

Ko te tino telā e manako ke tavini atu a tino ki a ia io me ko te tino telā e loto fiafia ke tavini atu ki nisi tino?

Ko te tino telā e fia lavea io me ko te tino telā e talia ne ia a galuega fatauvā?

Ko te tino telā e fakamaluga aka ne ia a ia eiloa io me ko te tino telā e fakamaluga aka ne ia a nisi tino?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 28]

Te tupua fulafulaki o Falao Amenhotep III

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 29]

E iloa ne koe te pogai ne iku atu ei ki te fakamasiasiga o Hamanu?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 30]

E mata, e ‵sala atu koe ki avanoaga ke tavini atu ki nisi tino?