E se Iloa ne Koe me e Ola ‵Lei Katoa io Me Ikai!

“Ke ‵toki ou lakau i te taeao pelā foki i te afiafi. E se mafai o iloa ne koe me e ola ‵lei katoa io me ka ola ‵lei nisi kae se ola ‵lei nisi.”​—FAILAUGA 11:6.

1. Kaia e gali kae fakaofoofogia ei ke lavea atu te tupuakaga o se lakau?

E‵TAU o maua ne te tino ‵toki lakau a te kufaki. (Iakopo 5:7) Kafai ko oti ne ‵toki ne ia a fuaga, e ‵tau mo ia o faka‵tali ke ‵somo kae ‵tupu aka. Kafai e ‵lei a fakanofonofoga, e kamata malielie o sae aka te moe mai te laukele. Ko tupu aka ei ki se lakau telā e fua mai i ei a fuataga. Fakamuli loa, ko maua ei ne te tino ‵toki lakau se fatoaga telā ko toka o ‵kati. Ko oko eiloa i te fakafiafia ke onoono atu ki te ‵tupuakaga fakaofoofogia tenā! Ko oko foki eiloa i te gali ke iloa atu te Tino telā ne māfua mai i a ia te ‵tupuakaga tenei. E mafai o tausi faka‵lei atu tatou ki te fuaga tenā. E mafai o fesoasoani atu tatou ki te fakasiusiuga. Kae ko te Atua fua e mafai ne ia o fakaola te lakau tenā.​​—Fakatusa ki te 1 Kolinito 3:6.

2. Ne a manatu ne akoako mai ne Iesu e uiga ki te tupuakaga i te feitu faka-te-agaga i tala fakatusa kolā ne mafau‵fau tatou ki ei i te mataupu mai mua?

² E pelā mo te mea ne taku atu i te mataupu mai mua, ne fakatusa ne Iesu te galuega talai o te Malo ki se tino ‵toki lakau telā e ‵toki ne ia a fuaga. I tena tala fakatusa e uiga ki laukele kese‵kese, ne faka‵mafa atu ne Iesu me faitalia eiloa te ‵toki ne te tino ‵toki lakau se fuaga ‵lei, e faka‵na eiloa ki te tulaga o te loto o se tino a te ola ‵lei io me ko te sē ola ‵lei o te fuaga tenā. (Maleko 4:​3-9) I te tala fakatusa e uiga ki te tino ‵toki telā e moe, ne faka‵mafa atu ne Iesu me e se malamalama katoatoa a te tino ‵toki lakau i te auala e tupu aka ei se lakau. E fai penā ona ko te mea e faka‵na te tupuakaga o te lakau ki te ‵mana o te Atua, kae e se ko taumafaiga a tino. (Maleko 4:​26-​29) Ke na mafau‵fau nei tatou ki nisi tala fakatusa e tolu a Iesu​​—ko te fuaga o te sinapi, te mea faka‵fete, mo te tili.a

Te Tala Fakatusa e Uiga ki te Fuaga o te Sinapi

3, 4. Ne a vaega o te fekau o te Malo kolā e faka‵mafa mai i te tala fakatusa e uiga ki te fuaga o te sinapi?

³ E faka‵mafa mai a manatu e lua i te tala fakatusa e uiga ki te fuaga o te sinapi, telā ne fakamau foki i te Maleko mataupu e 4: muamua la, ko te ‵tupuakaga fakaofoofogia o te aofaki o tino kolā e ‵saga tonu atu ki te fekau o te Malo; a te lua, ko te puipuiga telā e maua ne tino kolā e talia ne latou te fekau. Ne fai atu Iesu: “Se a te mea ka fakatusa ki ei ne tatou a te Malo o te Atua? Se a te tala fakatusa ka fakamatala ei ne tatou? E ‵pau mo te fuaga o te sinapi, ko te fuaga pito foliki i te lalolagi. Ne puke ki ei se tino o ‵toki i te laukele; ne ola kae fai mo lakau e pito sili i te lasi i lakau katoa. Ne tupu ake foki i ei a kaula ‵lasi, kolā ko fai ei a ofaga o manu lele i tona malumaluga.”​​—Maleko 4:​30-​32.

⁴ E fakaata mai i konei a te tupuakaga o “te malo o te Atua” e pelā me se fakamaoniga o te salalau atu o te fekau o te Malo mo te tupuakaga foki o te fakapotopotoga Kelisiano talu mai te Penitekoso i te 33 T.A. A te fuaga o te sinapi se tamā fuaga foliki telā e mafai o fakaata mai i ei se mea foliki ‵ki. (Fakatusa ki te Luka 17:6.) Fakamuli loa, e mafai o tupu aka te fuaga o te sinapi ki se maluga e 10 ki te 15 futu mo kaula ma‵losi, telā toeitiiti kae foliga mai pelā me se lakau lasi ‵ki.​​—Mataio 13:​31, 32.

5. Se a te tupuakaga telā ne maua ne te fakapotopotoga Kelisiano i te senitenali muamua?

⁵ Ne kamata te tupuakaga o te fakapotopotoga Kelisiano i se auala foliki i te 33 T.A. i te taimi ne fakaekegina ei a soko kāti e toko 120 ki te agaga tapu. I se vaitaimi toetoe fua, ne aofia i ei a tino tali‵tonu e lau i afe i te tamā fakapotopotoga tenei o soko. (Faitau te Galuega 2:​41; 4:4; 5:​28; 6:7; 12:24; 19:20.) I loto i se tolusefulu tausaga, ne gasolo aka eiloa o tokouke a te aofaki o tino ‵kati saito telā ne mafai ei o fai atu a te apositolo ko Paulo ki te fakapotopotoga i Kolose me i te tala ‵lei “ko oti ne folafolagina ki tino katoa mai lalo o te lagi.” (Kolose 1:23) Ko tafaga la te fakaofoofogia o te tupuakaga tenā!

6, 7. (a) Se a te gasoloakaga telā ne tupu talu mai te 1914? (e) Se a te tupuakaga telā koi ‵tau o tupu?

⁶ Talu mai te fakatuakaga o te Malo o te Atua i te lagi i te 1914, ne ‵tupu ‵lasi a kaula o te “lakau” ko te sinapi i lō te mea ne fakamoemoe ki ei. Ne lavea atu ne tino o te Atua a te fakataunuga tonu o te valoaga ne fakamau ne Isaia: “Ke oko foki eiloa ki kāiga tafasili i te foliki kae ma‵lalo i te otou fenua ka takutakua.” (Isaia 60:22) Ne seki fakaataata eiloa ne te tamā potukau o te kau fakaekegina kolā ne ‵kau atu ki te galuega talai o te Malo i te kamataga o te 20 senitenali me i te 2008, ka nofo pelā ki te fitu miliona o Molimau ka ‵kau atu ki te galuega tenei i atufenua e silia atu i te 230. E tonu, e fakaofoofogia eiloa te tupuakaga tenā, telā e tai ‵pau eiloa mo te fuaga o te sinapi i te tala fakatusa a Iesu!

⁷ Kae e mata, e gata eiloa i konā a te tupuakaga tenā? Ikai. Ka ‵nofo fakamuli a tino katoa i te lalolagi kātoa mai lalo i te Malo o te Atua. Ko palele atu ei ne fakaseai a tino ‵teke katoa. Ka se tupu te mea tenei e pelā me ko te ikuga o taumafaiga a tino kae ona ko te saga mai o te Aliki Sili ko Ieova o fakatoka a mea i te lalolagi. (Faitau te Tanielu 2:​34, 35.) Ka lavea atu ei ne tatou a te ‵toe fakataunuga o te suā valoaga telā ne fakamau ne Isaia: “A te laukele ka ‵fonu i te malamalama i uiga o te Aliki, e pelā mo te tai telā e ‵fonu i te suātai.”​​—Isaia 11:9.

8. (a) Ko oi e fakaata mai i manu eva i te tala fakatusa a Iesu? (e) Ne a mea e puipui nei tatou mai i ei?

⁸ E fai mai Iesu me e mafai ne manu eva o te lagi o faka‵malu mai lalo i malumaluga o te Malo tenei. E se fakaata mai i manu konei a fili o te Malo kolā e taumafai o kai a fuaga ‵lei, e pelā mo manu i te tala fakatusa o te tagata telā ne laku tatela atu ne ia a fuaga i vaegā laukele kese‵kese. (Maleko 4:4) Kae e fakaata mai i manu eva i te tala fakatusa tenei a tino loto fakamaoni kolā e ‵sala atu ki te puipuiga mai i te fakapotopotoga Kelisiano. Ke oko foki ki aso nei, e puipui a tino konei mai faifaiga kolā e fakama‵sei atu i te feitu faka-te-agaga mo faifaiga lai‵lai o te lalolagi masei tenei. (Fakatusa ki te Isaia 32:​1, 2.) Ne fakatusa foki ne Ieova te Malo faka-Mesia ki se lakau kae ne ‵valo mai penei: “I luga i te mauga maluga eiloa o Isalaelu. Ka tupu ake ona kaula kae ‵fua mai ona fuataga kae fai mo alasi tafasili i te gali. A manu eva valevale ka ‵nofo i konā o faka‵malu i tena malūga.”​​—Esekielu 17:23.

Te Tala Fakatusa e Uiga ki te Mea Faka‵fete

9, 10. (a) Se a te manatu ne faka‵mafa mai ne Iesu i te tala fakatusa e uiga ki te mea faka‵fete? (e) I te Tusi Tapu, se a te mea e fakauiga sāle ki ei a te mea faka‵fete, kae se a te fesili e uiga ki te fakaaogāga ne Iesu o te mea faka‵fete ka mafau‵fau tatou ki ei?

⁹ E se matea faeloa ki mata o tino a te tupuakaga o se mea. I tena suā tala fakatusa, e faka‵mafa mai ne Iesu a te manatu tenei. E fai mai a ia: “A te Malo o te lagi e pelā mo te mea faka‵fete. E puke ne te fafine o palu ki te tisi falaoa, ko ‵fete ei te palūga kātoa.” (Mataio 13:33) Se a te mea e fakaata mai i te mea faka‵fete tenei, kae e fetaui pefea te mea tenei ki te tupuakaga o te Malo?

¹⁰ I te Tusi Tapu, e masani o fakauiga a te mea faka‵fete ki te agasala. Ne fakasino atu te apositolo ko Paulo ki te mea faka‵fete i te fakauigaga tenei i te taimi ne faipati ei a ia e uiga ki te fakamalosiga masei o se tino agasala i loto i te fakapotopotoga i Kolinito mua. (1 Kolinito 5:​6-8) E mata, ne fakaaogā ne Iesu te mea faka‵fete ke fakaata mai i ei a te tupuakaga o se mea sē ‵lei?

11. Ne fakaaogā pefea a te mea faka‵fete i Isalaelu i aso mua?

¹¹ A koi tuai o tali aka te fesili tenā, e ‵tau o masaua ne tatou a manatu ‵tonu fakavae e tolu. Muamua la, faitalia eiloa me ne seki talia ne Ieova ke fakaaogā a te mea faka‵fete i te taimi o te Paseka, ne talia eiloa ne ia i nisi taimi a taulaga kolā e fakaaogā i ei a mea faka‵fete. Ne fakaaogā a te mea faka‵fete i taulaga fakafetai, telā e ofo atu eiloa mo te lotomalie ne te tino tena taulaga ke fakaasi atu ei tena loto fakafetai mō fakamanuiaga e uke mai i a Ieova. Ne fai ne te ‵kaiga tenei ke fia‵fia a tino kolā e aofia i ei.​​—Levitiko 7:​11-​15.

12. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te auala e fakaaogā ei ne te Tusi Tapu a fakailoga ke fakaata mai i ei se mea?

¹² A te lua o mea, faitalia me e isi se fakauigāga sē ‵lei o se mea e tasi i nisi taimi i te Tusi Tapu, e mafai foki eiloa o fakauiga te mea tenā i te suā taimi ki se mea ‵lei. E pelā mo te 1 Petelu 5:​8, e fakatusa a Satani i ei ki se leona, ona ko tena fakamataku mo te fakasauā. Kae i te Fakaasiga 5:​5, ne fakatusa a Iesu ki se leona​​—ko “te Leona mai i te matakāiga o Iuta.” I te fakauigāga fakamuli, e fakaaogā eiloa te leona e pelā me se fakailoga o te fakamaoni mo te loto toa.

13. Se a te mea e fakaasi mai ne te tala fakatusa a Iesu ki te mea faka‵fete e uiga ki te tupuakaga o te fesokotakiga ‵lei o se tino mo te Atua?

¹³ A te tolu, i te tala fakatusa a Iesu, ne seki fai atu a ia me ne fakamasei ne te mea faka‵fete a te palūga kātoa, telā ko se toe aogā ei. Ne fakasino atu fua a ia ki te auala masani e fai ei a falaoa faka‵fete. Ne fakaopoopo atu eiloa ne te avaga fafine a te mea faka‵fete kae ne ‵lei eiloa a mea ne iku mai i ei. A te mea faka‵fete ne palu atu ki te tisi falaoa. Tela la, ne seki matea atu eiloa ne te fafine a te auala ne faka‵fete ei te falaoa. E fakamasaua mai ne te mea tenei a te tagata telā ne ‵toki ne ia a fuaga kae moe i te po. Ne fai mai Iesu me i te “fuaga ko ‵somo ake kae ola ake foki. Kae e se iloa ne [te tagata] a te taimi ne ola ake ei.” (Maleko 4:​27) Ko oko eiloa i te faigofie o te auala ke fakamatala mai i ei a te tupuakaga sē matea o te fesokotakiga ‵lei o se tino mo te Atua! Kāti e se lavea ne tatou a te tupuakaga muamua, kae e matea atu eiloa fakamuli a ikuga mai i ei.

14. Se a te vaega o te galuega talai telā e fakamatala mai i te manatu me e faka‵fete ne te mea faka‵fete a te palūga kātoa?

¹⁴ E se gata fua i te sē lavea ne tino a te tupuakaga tenei kae ko tupu foki eiloa te mea tenei i te lalolagi kātoa. Tenei eiloa te suā vaega o te galuega talai telā ne faka‵mafa mai i te tala fakatusa e uiga ki te mea faka‵fete. E faka‵fete ne te mea faka‵fete a te palūga kātoa, telā “e palu ki loto i se tisi falaoa lasi.” (Luka 13:21) E pelā mo te mea faka‵fete, ko oti ne salalau atu te faiga o te galuega talai telā e fai ei ke momea aka te aofaki o soko, me i te Malo ko talai atu nei “ki kapakapalagi o te lalolagi.” (Galuega 1:8; Mataio 24:14) Ko oko eiloa i te gali ke aofia tatou i te fakasalalauatuga fakaofoofogia tenei o te galuega o te Malo!

Te Tili

15, 16. (a) Ke fakamatala fakatoetoe mai aka te tala fakatusa e uiga ki te tili. (e) Se a te mea e fakaata mai i te tili, kae se a te vaega o te tupuakaga o te Malo e fakasino atu ki ei te tala fakatusa tenei?

¹⁵ E sili atu te tāua o uiga o soko konā i lō te aofaki o tino kolā e fai mai i a latou ko soko o Iesu Keliso. Ne taku mai ne Iesu te vaega tenei o te tupuakaga o te Malo i te taimi ne fai atu ne ia a te suā tala fakatusa e uiga ki te tili. Ne fai mai tou tagata: “A te Malo o te lagi, e pelā mo te tili ne ‵pei ki te tai, kae ‵tu i ei a ika valevale.”​​—Mataio 13:47.

¹⁶ A te tili, telā e fakaata mai i ei a te galuega talai o te Malo, e ‵tu i ei a ika valevale. Ne toe fai mai Iesu: “Kafai ko ‵fonu a te tili i ika, ko ‵futi ake ei ki uta ne tino faiika, ko ‵nofo ki lalo, o fakavasega a ika ‵lei o ‵fao ki loto i olotou ola [io me se kete], kae tiaki a ika ma‵sei. E penā eiloa a te gataga o te lalolagi. E o‵mai a agelu o ‵vae keatea a tino ma‵sei mai tino amio‵tonu. Kae ‵pei atu a tino ma‵sei ki te afi telā e fakatau‵tagi i ei a tino kae gaī olotou nifo.”​​—Mataio 13:​48-​50.

17. Se a te vaitaimi e fakasino atu ki ei te vaevaega telā ne taku mai i te tala fakatusa e uiga ki te tili?

¹⁷ E mata, e fakauiga te vaevaega tenei ki te ‵toe fakamasinoga o mamoe mo kouti telā ne fai mai Iesu me ka tupu māfai ko vau a ia i tena ‵malu? (Mataio 25:​31-​33) Ikai. Ka tupu eiloa te ‵toe fakamasinoga tenā māfai ko oko mai a Iesu i te fakalavelave lasi. E ‵kese mai i ei, a te vaevaega telā ne fakasino atu ki ei i te tala fakatusa e uiga ki te tili e tupu i te vaitaimi o “te gataga o te lalolagi.”b Tenei eiloa te taimi e ola nei tatou i ei​​—ko aso kolā e iku atu ki te fakalavelave lasi. Tela la, e fakataunu pefea nei a te galuega ki te vaevaega?

18, 19. (a) E fai pefea nei a te faiga o te galuega ko te fakavasegaga o ika? (e) Ne a mea e ‵tau o fai ne tino loto fakamaoni? (Ke onoono foki ki te fakamatalaga fakaopoopo i te itulau e 29.)

¹⁸ E lau i miliona a ika fakatusa mai te tai o tino valevale ko tosina atu ki te fakapotopotoga a Ieova i aso nei. E ‵kau mai a nisi tino ki te Fakamanatuga, e o‵mai a nisi tino ki ‵tou fakatasiga, kae koi fia‵fia eiloa a nisi ke fai olotou akoga faka-te-Tusi Tapu. Kae e mata, e fakamaoni atu ne latou katoa konei me i a latou ne Kelisiano ‵tonu? E mafai o ‘‵futi aka latou ki uta,’ kae e fai mai Iesu me ko “ika ‵lei” fua e ‵fao ki loto i ola, kolā e fakaata mai i ei a fakapotopotoga Kelisiano. E ‵pei atu keatea a ika ma‵sei, kae ‵pei fakamuli atu ki te afi fakatusa, telā e fakauiga ki te fakaseaiga o latou i aso mai mua.

¹⁹ E pelā mo ika ma‵sei, ko oti ne taofi aka ne tino e tokouke olotou a‵koga faka-te-Tusi Tapu kolā ne fai mo tino o Ieova. E isi ne tama‵liki a mātua Kelisiano ne seki fia tau‵tali tonu atu latou ki kalafaga o Iesu. Ne seki maua ne latou te loto fiafia o fai se fakaikuga ke tavini atu ki a Ieova io me mai tua o te faiga penā, ne fakagata ne latou te lotou tavini atu ki a ia.c (Esekielu 33:​32, 33) Se mea ‵tau eiloa mō tino loto fakamaoni katoa ke fia fakamaopoopo atu latou ki loto i fakapotopotoga kolā e fai pelā me ne ola a koi tuai o oko mai te ‵toe aso o te fakamasinoga kae ke tumau foki i te koga tokagamalie tenā.

20, 21. (a) Ne a mea ko iloa ne tatou mai te mafaufau ki tala fakatusa a Iesu e uiga ki te tupuakaga o se mea? (e) Se a te mea ko oti ne fakaiku aka ke fai ne koe?

²⁰ Tela la, ne a mea ko iloa ne tatou mai te ‵tou mafaufau malie aka ki tala fakatusa a Iesu e uiga ki te tupuakaga o se mea? Muamua la, e pelā mo te tupuakaga o lasi ‵ki a te fuaga o te sinapi, ne lasi ‵ki foki eiloa te ‵tupuakaga i manakoga o te Malo i te lalolagi nei. E seai se mea e mafai o taofi aka i ei a te fakasalalauatuga o te galuega a Ieova! (Isaia 54:17) E se gata i ei, ko oti eiloa ne fakatoka a te puipuiga i te feitu faka-te-agaga mō tino kolā e taumafai o faka‵malu i te “malumaluga [o te lakau].” A te lua, ko te Atua e tāua me ne fakaola ne ia ke ola te lakau. E pelā eiloa mo te sē matea atu o te mea faka‵fete telā e palu atu ki te palūga kātoa, e se matea io me malamalama sāle i te tupuakaga tenei, kae e mautinoa eiloa tena tupuakaga! Ako te tolu, e se ko tino katoa kolā ne ‵saga mai ne fakamaoni atu me ne fai latou pelā me ne ika ‵lei. Ne fai eiloa a nisi o latou e pelā me ne ika ma‵sei i te tala fakatusa a Iesu.

²¹ Kae ko oko eiloa i te fakamalosi loto ke lavea atu me e talia ne Ieova ke fakapili‵pili atu a tino ‵lei e tokouke ki a Ia! (Ioane 6:​44) Ne iku atu te mea tenei ki te gasolo aka fakaofoofogia o tokouke a latou i fenua e uke. E avatu eiloa a tavaega katoa mō te tupuakaga tenei ki a Ieova te Atua. Ona ko te mea e mafai o lavea atu ne tatou te mea tenei, e ‵tau mo tatou taki tokotasi o fia faka‵logo ki te fakamalosiga tenei telā ne tusi i te fia selau o tausaga ko ‵teka: “Ke ‵toki ou lakau i te taeao . . . . E se mafai o iloa ne koe me e ola ‵lei katoa io me ka ola ‵lei nisi kae se ola ‵lei nisi.”​​—Failauga 11:6.

[Fakamatalaga mai lalo]

Ka Tali Mai Koe Pefea?

• Se a te mea e akoako mai ne te tala fakatusa a Iesu ki te fuaga o te sinapi e uiga ki te ‵tupuakaga i manakoga o te Malo mo te puipuiga i te feitu faka-te-agaga?

• Se a te mea e fakaata mai i te mea faka‵fete i te tala fakatusa a Iesu, kae se a te munatonu e uiga ki te ‵tupuakaga i manakoga o te Malo ne faka‵mafa mai ne Iesu?

• Se a te vaega o te ‵tupuakaga o manakoga o te Malo ne fakasino atu ki ei i te tala fakatusa e uiga ki te tili?

• E mafai pefea o fakamautinoa aka ne tatou me e aofia eiloa tatou i a latou kolā e ‘‵fao atu ki loto i ola’?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 26]

Se a te mea e akoako mai ne te tala fakatusa ki te fuaga o te sinapi e uiga ki te ‵tupuakaga i manakoga o te Malo?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 27]

Se a te mea ko iloa ne tatou mai te tala fakatusa e uiga ki te mea faka‵fete?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 29]

Se a te mea e fakaata mai i te fakavasegaga o ika ‵lei mai i ika ma‵sei?