A Ieova ko ‘Te Tino Fakaasi Mea ‵Funa’

“A tou Atua ko te Atua tafasili i atua katoa, ko te Aliki o tupu katoa, ko ia e fakaasi mai sāle ne ia a ­mea ‵funa.”​—TANIELU 2:47.

SE A TAU TALI?

Ne a mea ko oti ne fakaasi mai ne Ieova ki a tatou e uiga ki te taimi mai mua?

Ne a mea e fakauiga ki ei a ulu e ono muamua o te manu fekai?

Ko vaega fea o te manu fekai mo te tupua i te moemiti a Nepukanesa e ‵pau a te fakauigaga?

1, 2. Ne a mea ko oti ne fakaasi mai ne Ieova ki a tatou, kae kaia ne fai ei ne ia penā?

KAFAI ko fakaseai ne te Malo o te Atua a malo katoa o tāgata, ko oi la a malo ka pule i luga i te lalolagi? E iloa ne tatou a te tali me i a Ieova te Atua ko ‘te Tino fakaasi mea ‵funa,’ kae ko oti ne fakaasi mai ne ia ki a tatou e auala i tusitusiga a te pelofeta ko Tanielu mo te apositolo ko Ioane.

² Ne tuku atu ne Ieova ki a Tanielu mo Ioane a nai fakaasiga e uiga ki manu fe‵kai. Ne fakamatala atu foki ne ia ki a Tanielu a te uiga o te moemiti fakavaloaga e uiga ki se tupua fiti lasi ‵ki. Ne fai ne Ieova ke tusi ne Tanielu mo Ioane a valoaga konei ko te mea ke mafai ne tatou o fai‵tau ki ei i loto i te Tusi Tapu. (Loma 15:4) Ne manako a Ieova ke fakamalosi aka a ‵tou fakamoemoega me ko pili o fakaseai ne te Malo o te Atua a malo katoa o tāgata.​—Tanielu 2:44.

3. Ke malama‵lama i valoaga i te Tusi Tapu, se a te mea e ‵tau o malama‵lama muamua tatou i ei, kae kaia?

³ E fakaasi mai ne valoaga a Tanielu mo Ioane a fakamatalaga e uiga ki tupu e tokovalu, io me ko pulega a tāgata, kae fakaasi mai foki i ei a te fakasologa e ‵sae mai ei latou. Kae e mafai fua o malama‵lama tatou i valoaga konā māfai e malama‵lama tatou i te valoaga muamua i te Tusi Tapu. Kaia? Me i te Tusi Tapu kātoa mo valoaga katoa i ei e isi se lotou sokoga ki te valoaga muamua.

TE FANAU A TE GATA MO TE MANU FEKAI

4. Ko oi a vaega e lua o te fanau a te fafine, kae se a te mea ka fai ne te fanau tenā?

⁴ Mai tua malie eiloa o te ‵tekeatuga i Etena, ne ‵valo mai ne Ieova me ka isi se “fanau” io me se tamaliki a te “fafine.”a (Faitau te Kenese 3:15.) Ka “tuki pala” ne te fanau tenā a te ulu o te gata, ko Satani. Ne fakaasi fakamuli mai ne Ieova me ka vau a te fanau tenā mai i a Apelaamo, mai te fenua o Isalaelu, mai te matakāiga o Iuta, kae mai te kāiga o te tupu ko Tavita. (Kenese 22:15-18; 49:10; Salamo 89:3, 4; Luka 1:30-33) A Keliso Iesu ko te vaega tonu o te fanau. (Kalatia 3:16) Kae ko te fakapotopotoga o Kelisiano fakaekegina ko te lua o vaega o te fanau. (Kalatia 3:26-29) E ‵kau fakatasi a Iesu mo tino fakaekegina konei o fakatu a te Malo o te Atua. Ka fakaaoga ne te Atua a te Malo tenei ke fakaseai atu a Satani.​—Luka 12:32; Loma 16:20.

5, 6. (a) E fia a malo ma‵losi e taku mai i valoaga a Tanielu mo Ioane? (e) Se a te uiga o ulu o te manu fekai i te Fakaasiga?

⁵ I te valoaga muamua tenā ne tuku mai ne Ieova i Etena, ne fai mai foki i ei me ka isi se “fanau” a Satani. Ka fai fili a te fanau a Satani, io me takalialia, ki te fanau a te fafine. Ko oi la a fanau a te gata? Ko latou katoa kolā e takalia‵lia ki te Atua kae taua atu ki ana tino, e pelā mo Satani. I tafa o fakapotopotoga fakalotu mo kautau, ko oti ne fakatoka ne Satani a tena fanau ki pulega fakapolitiki e uke, io me ko malo. (Luka 4:5, 6) A nisi malo konei ne taua tonu atu eiloa ki tino o te Atua, ne taua atu ki te fenua o Isalaelu io me ko te fakapotopotoga o Kelisiano fakaekegina. E fesoasoani mai a te mea tenei ke malama‵lama tatou i te pogai e taku mai ei i fakaasiga a Tanielu mo Ioane me e valu fua a malo ma‵losi faitalia me e isi aka foki ne malo.

⁶ Ko tai kātoa te lua afe tausaga ko ‵teka, ne tuku atu ei ne Iesu ne nai fakaasiga fakaofoofogia ki te apositolo ko Ioane. (Fakaasiga 1:1) E tasi mai i ei, ne lavea ne Ioane se talako e tu i te tafātai o se tai lasi ‵ki. A te talako tenei e fakauiga loa ki te Tiapolo. (Faitau te Fakaasiga 13:1, 2.) Ne lavea foki ne Ioane se manu fekai e sae aka mai te tai. E fitu ana ulu kae maua ne ia se pulega lasi ‵ki mai te Tiapolo. Fakamuli ifo, ne lavea ne Ioane se manu fekai lanu ‵kula telā e fitu foki ana ulu. A te mea tenei se fakatusa o te manu fekai i te Fakaasiga 13:1. Ne fai atu se agelu ki a Ioane me i ulu e fitu o te manu fekai lanu ‵kula e fakauiga loa ki ‘tupu e tokofitu,’ io me ko malo. (Fakaasiga 13:14, 15; 17:3, 9, 10) I te taimi ne tusi ei ne Ioane a te Fakaasiga, e tokolima a tupu mai i a latou konā ko sē pule mai, e tokotasi koi pule mai, kae tokotasi “e seki oko mai.” Ko oi la a malo konā, io me ko malo ma‵losi o te lalolagi? Ke tauloto tatou ki ulu takitasi o te manu fekai i te Fakaasiga mataupu e 13. Ka tauloto foki tatou ki mea e uke atu e uiga ki te ukega o malo konei mai te tusi ko Tanielu. Ne tuku mai ne valoaga a Tanielu a fakamatalaga likiliki e uiga ki nisi malo konei i se fia selau tausaga a koi tuai o ‵tu mai latou.

A ULU MUAMUA E LUA E FAKAUIGA KI AIKUPITO MO ASULIA

7. Se a te mea e fakauiga ki ei a te ulu muamua o te manu fekai, kae kaia?

⁷ A te ulu muamua o te manu fekai e fakauiga loa ki Aikupito me i Aikupito ko te malo pule muamua eiloa o te lalolagi ke takalialia kae taua atu ki tino o te Atua. Ko oti ne tauto atu te Atua ki a Apelaamo me i te fanau a te fafine ka vau mai i tena kāiga. A te kau Isalaelu ne ‵tupu mai i a Apelaamo. Mai tua o te lotou ologa o ‵nofo i Aikupito kae gasolo aka o tokouke, ne kamata o fai masei latou ne te kau Aikupito. Ne manako a Satani o fakaseai a tino o te Atua me ne sē manako a ia ke oko mai te fanau. Tenā ne fakaaoga ei ne tou tagata a Falao ke taumafai o tamate a tamaliki tā‵gata katoa o Isalaelu kolā fatoā fa‵nau mai. Kae ne seki talia ne Ieova ke tupu te mea tenā ki ana tino, fakasaoloto ei ne ia latou mai Aikupito. (Esoto 1:15-20; 14:13) Fakamuli ifo, tuku atu ei ne ia te Fenua o te Folafolaga ki te kau Isalaelu.

8. Se a te mea e fakauiga ki ei a te lua o ulu o te manu fekai, kae se a te mea ne taumafai a ia o fai?

⁸ A te lua o ulu o te manu fekai e fakauiga ki Asulia. E taumafai foki a te malo malosi tenei o fakaseai a tino o te Atua. Ne fakaaoga ne Ieova a te kau Asulia ke fakasala a matakāiga e sefulu o Isalaelu me i a latou e tapuaki ki tupua kae sē faka‵logo ki te Atua. Kae oti aka ne taumafai a Asulia o fakamaofa a Ielusalema. E se taumate ne manako a Satani o fakaseai a te kāiga o tupu i Ielusalema me i a Iesu e ‵tau o vau mai te kāiga tenā. Ne seki manako a Ieova ke fakamaofa a Ielusalema, tenā ne fakamasei valevale ei ne ia te kautau Asulia kae faka‵sao ana tino.— 2 Tupu 19:32-35; Isaia 10:5, 6, 12-15.

A TE TOLU O ULU E FAKAUIGA KI PAPELONIA

9, 10. (a) Se a te mea ne talia ne Ieova ke fai ne te kau Papelonia? (e) Ne a mea e manakogina ke ‵tupu ko te mea ke mafai o fakataunu a te valoaga?

⁹ A te tolu o ulu o te manu fekai telā ne lavea ne Ioane e fakauiga ki te malo o Papelonia. Ne talia ne Ieova ke fakamaofa ne te kau Papelonia a Ielusalema kae ke ave fakapagotā ana tino. A koi tuai o tupu a te mea tenei, ne fai atu ne Ieova ki ana tino sē faka‵logo a mea kolā ka fai ne te malo o Papelonia ki a latou. (2 Tupu 20:16-18) Ne fai atu foki a Ieova ki te kau Isalaelu me ka sē toe talia ne ia ke saga‵saga olotou tupu i tena “nofogaaliki” i Ielusalema. (1 Nofoaiga Tupu 29:23) Kae ne tauto mai foki a Ieova me ka isi se tino e vau mai te gafa o te tupu ko Tavita telā e isi sena “saolotoga i te tulafono” ke pule e pelā me se tupu e sui ei a Ieova.​—Esekielu 21:25-27.

¹⁰ Ne fakaasi mai i te suā valoaga me ka tapuaki atu a tino Iutaia i te faletapu i Ielusalema māfai e oko mai a te Mesia telā ne folafola mai. (Tanielu 9:24-27) Kae koi tuai o fai te kau Isalaelu e pelā me ne pagotā i Papelonia, ne fai mai te suā valoaga me ka fanau mai a te Mesia i Peteleema. (Mika 5:2) E se mafai o fakataunu a valoaga konei seiloga ke tiakina ne tino Iutaia a Papelonia, kae toe ‵foki ki te lotou fenua, o toe faite a te faletapu. Kae e se masani sāle o fakasaoloto ne Papelonia a olotou pagotā. E mafai la pefea o toe ‵foki a tino o te Atua ki te lotou fenua? Ne fakaasi atu ne Ieova a te tali ki ana pelofeta.​—Amosa 3:7.

11. Ne a fakailoga i valoaga a Tanielu mo Ioane ne fakauiga ki te malo o Papelonia? (Ke onoono ki te fakamatalaga mai lalo.)

¹¹ A Tanielu se tokotasi o pagotā Isalaelu telā ne nofo atu i Papelonia. (Tanielu 1:1-6) Ne fakaasi atu ne Ieova ki a Tanielu me mai tua o Papelonia ka isi ne nisi malo pule o te lalolagi kolā ka fakasolo o pule mai. Ne fakaaoga ne Ieova a fakailoga kese‵kese ke ‵valo mai i ei a mea kolā ka ‵tupu. Pelā me se fakaakoakoga, ne fai ne ia a te tupu ko Nepukanesa mai Papelonia ke moemiti e uiga ki se ma‵tugā tupua lasi ‵ki telā ne faite ki fiti kese‵kese. (Faitau te Tanielu 2:1, 19, 31-38.) Ne fakaaoga ne Ieova a Tanielu ke fakaasi atu me i te ulu aulo o te tupua ne fakauiga ki te malo o Papelonia.b A te fatafata mo lima siliva ne fakauiga ki te malo pule telā ka vau mai tua o Papelonia. Ka fai pefea a te malo pule tenā? Ne pefea ana faifaiga ki tino o te Atua?

A TE FA O ULU E FAKAUIGA KI METAI MO PELESIA

12, 13. (a) Se a te mea ne fakaasi mai ne Ieova e uiga ki te malo pule telā ka fakatakavale ne ia a Papelonia? (e) Kaia e mafai ei o fai atu tatou me i a Metai mo Pelesia ko te fa o ulu o te manu fekai?

¹² I se selau tupu tausaga mai mua o te taimi o Tanielu, ne fakaasi mai ne te pelofeta a Ieova ko Isaia a fakamatalaga tāua e uiga ki te malo pule o te lalolagi telā ka fakatakavale ne ia a Papelonia. Ne fakamatala mai ne Ieova a te auala ka ulu atu ei a te kautau o te malo pule tenā ki loto i te fa‵kai o Papelonia kae ne fakaasi mai foki ne ia a te igoa o te lotou takitaki. A te takitaki tenā ko Kulesa te Pelesia. (Isaia 44:28–45:2) Ne tuku atu ne Ieova a nisi valoaga e lua e uiga ki te malo pule o Metai mo Pelesia. I te fakaasiga e tasi, ne lavea ne Tanielu se pea telā ne tu aka i te feitu e tasi kae telā ka ‘kai ki kano manu e uke.’ (Tanielu 7:5) I te suā fakaasiga, ne lavea ne Tanielu se mamoe e lua ana suki.​—Tanielu 8:3, 20.

¹³ Ne fakaaoga ne Ieova a Metai mo Pelesia ke fakatakavale a Papelonia kae ke fakasaoloto a te kau Isalaelu ke toe ‵foki ki te lotou fenua, e pelā eiloa mo te mea ne folafola mai ne ia. (2 Nofoaiga Tupu 36:22, 23) Kae fakamuli ifo, ne taumafai a Metai mo Pelesia o fakaseai a tino o te Atua. E faitau ne tatou i loto i te Tusi Tapu i te tusi ko Eseta, me ne manako a Hamanu, te ulu o te malo o Pelesia, ke tamate a tino Iutaia katoa kolā e ‵nofo i loto i te malo lasi ‵ki tenei. Ne fakatonu atu a Hamanu ki tino o te malo o Pelesia ke tamate a tino Iutaia katoa i te aso telā ko oti ne filifili ne ia. E ui i ei, ne toe puipui ne Ieova ana tino mai te takalialia o te fanau a Satani. (Eseta 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Tela la, e mafai o fai atu tatou penei me i a Metai mo Pelesia ko te fa o ulu o te manu fekai i te Fakaasiga.

A TE LIMA O ULU E FAKAUIGA KI ELENI

14, 15. Ne a fakamatalaga likiliki ne fakaasi atu ne Ieova e uiga ki te malo mua o Eleni?

¹⁴ A te lima o ulu o te manu fekai i te Fakaasiga e fakauiga eiloa ki Eleni. I te moemiti telā ne fakamatala atu ne Tanielu ki a Nepukanesa, a te taugasulu mo vae palasi o te tupua tenei e fakauiga foki ki te malo pule tenei. Ne tuku atu ne Ieova ki a Tanielu a nisi fakaasiga e lua kolā e tuku mai i ei a fakamatalaga e uke atu e uiga ki te malo o Eleni mo tena toe pule sili.

¹⁵ I te fakaasiga e tasi, ne lavea ne Tanielu se lepoti e fa ana kapa‵kau. E fakauiga a te lepoti tenei ki Eleni, telā ka fakatakavale ne ia a nisi atufenua i se auala vave ‵ki. (Tanielu 7:6) I te suā fakaasiga, ne lavea ne Tanielu se kouti telā e tasi tena sau lasi. Ne tamate fakavave ne ia a te mamoe telā e lua ana sau kae fakauiga ki Metai mo Pelesia. Ne fai atu a Ieova ki a Tanielu me i te kouti ne fakauiga ki Eleni kae ko te sau lasi ne fakauiga ki se tokotasi o ana tupu. Ne tusi mai foki ne Tanielu me ka fati a te sau lasi kae ‵tupu aka mai i te koga tenā a sau fo‵liki e fa. A fakamatalaga likiliki katoa o te valoaga tenei ne taunu tonu eiloa faitalia me ne tusi i se fia selau tausaga a koi tuai o fai a Eleni mo fai se malo pule. A Alesana te Sili ko te sau lasi. A iako te ‵toe tupu sili o Eleni mua, kae ne ‵taki ne ia a te kautau a Eleni o taua atu ki Metai mo Pelesia. Ne fati a te sau tenei i te taimi ne mate ei a Alesana. Ko 32 fua ana tausaga kae e malosi ‵ki eiloa. Mai tua ifo, ne tofu eiloa ana takitaki kautau e tokofa mo se vaega o tena malo.​—Faitau te Tanielu 8:20-22.

16. Ne a mea ne fai ne Antiochus IV?

¹⁶ I te otiga ne fakatakavale ne ia a Pelesia, ne pule atu ei a Eleni ki luga i Isalaelu. Ko leva ne toe ‵foki a te kau Iutaia kae toe faite aka a te faletapu i Ielusalema. Koi fai eiloa latou mo tino o te Atua, kae koi kilo atu eiloa te Atua ki te faletapu e pelā me ko te koga e tapuaki atu ei a tino ki a ia. I te lua senitenali T.L.M, ne taua atu a te kau Eleni ki tino o te Atua i te taimi ne faite ei ne se takitaki kautau e tokotasi o te malo mavaevae o Alesana, te tupu ko Antiochus IV, se fatafaitaulaga fapaupau i te faletapu i Ielusalema kae fai atu me i a latou kolā e fai a faifaiga o te lotu Iutaia e ‵tau o fakasala ki te mate. Se vaega foki o te fanau a Satani ko taua atu ki tino o te Atua. E seki leva kae sui a Eleni ne te suā malo pule. Ka fai pefea a te ono o ulu o te manu fekai?

A TE ONO O ULU E FAKAUIGA KI LOMA, TELĀ E “FAKAFOUFOU KAE FAKAMATAKU”

17. Se a te vaega fakapito o te Kenese 3:15 ne fakataunu ne te ono o ulu o te manu fekai?

¹⁷ A Loma ko te malo pule i te taimi ne maua ei ne Ioane a te fakaasiga e uiga ki te manu fekai. (Fakaasiga 17:10) A Loma ko te ono o ulu o te manu fekai tenā kae fakataunu i ei se vaega fakapito o te valoaga i te Kenese 3:15. Ne fakaaoga ne Satani a ofisa Loma ke fakapakia a te fanau ‘i te mulivae.’ Ne fakamasino kae tamate ne te kau Loma a Iesu e pelā me se tino ‵teke telā e taua atu ki te lotou malo. (Mataio 27:26) Ne seki leva kae mafu a te pakiaga tenā me ne toe fakatu aka ne Ieova a Iesu mai te mate.

18. (a) Se a te fenua fou ne filifili ne Ieova, kae kaia? (e) Ne tumau pefea a te takalia‵lia mo te fai taua atu o te fanau a te gata ki te fanau a te fafine?

¹⁸ Ne fesoasoani atu a takitaki lotu o Isalaelu ki te kau Loma o taua atu ki a Iesu. Kae ne ‵teke ne te tokoukega o te fenua o Isalaelu a Iesu e pelā me ko te Mesia. Tenā ne tiaki ei ne Ieova a Isalaelu e pelā me ne ana tino. (Mataio 23:38; Galuega 2:22, 23) Ne filifili ne ia se fenua fou, ko te “Isalaelu a te Atua.” (Kalatia 3:26-29; 6:16) A te fenua tenā ko te fakapotopotoga o Kelisiano fakaekegina, telā e aofia i ei a tino Iutaia mo tino mai Fenua Fakaa‵tea. (Efeso 2:11-18) Mai tua o te mate mo te ‵toetuga o Iesu, ne tumau eiloa te takalia‵lia mo te fai taua atu o te fanau a te gata ki te fanau a te fafine. E se tasi fua te taimi ne taumafai ei a Loma o fakaseai a te fakapotopotoga o Kelisiano fakaekegina, kolā ko te lua o vaega o te fanau a te fafine.c

19. (a) Ne a muna a Tanielu e uiga ki te ono o malo pule o te lalolagi? (e) Ne a mea ka faipati ki ei a te suā mataupu?

¹⁹ I te moemiti telā ne fakamatala atu ne Tanielu ki a Nepukanesa, a vae fiti e fakauiga ki Loma. (Tanielu 2:33) Ne matea foki ne Tanielu se fakaasiga telā e se fakamatala mai fua i ei a te Emupaea o Loma kae ko te malo pule foki telā ka tupu aka mai Loma. (Faitau te Tanielu 7:7, 8.) Mō se fia selau tausaga, ne fai eiloa a Loma e pelā me se manu fekai “mata mafi kae fakafoufou kae fakamataku.” Kae e ‵tusa mo te valoaga tenei, a ‘sau e sefulu’ ka ‵tupu aka mai te emupaea tenei. I konā, ne sae aka te suā sau, “se sau foliki” kae malosi atu i nisi sau. Ne a la a sau e sefulu konei, kae ko oi a te sau foliki? Se a te vaega o te tupua lasi i te moemiti a Nepukanesa e ‵pau te fakauigaga mo te sau foliki? Ka tali mai ne te mataupu i te itulau e 14 a fesili konei.

[Fakamatalaga fakaopoopo]