E Fakaasi Mai ne Ieova a Mea Kolā ko “Pili o ‵Tupu”

“Ko te fakaasiga mai i a Iesu Keliso, telā ne avatu ne te Atua ki a ia, ke fakaasi atu ki ana tavini a mea kolā ko pili o ‵tupu.”​—FAKAASIGA 1:1.

SE A TAU TALI?

Ko vaega fea o te tupua lasi ‵ki e fakauiga ki te malo o Peletania mo Amelika?

Se a te vaega o te fakaasiga a Ioane e fakaasi mai i ei me ne maua ne Malo ‵Soko a tena malosi mai te malo o Peletania mo Amelika?

E fakaasi mai pefea i valoaga a Tanielu mo Ioane me i malo katoa o te lalolagi ka fakaseai atu?

1, 2. (a) Ne a mea e mafai o malama‵lama tatou i ei māfai e faka‵tusa ne tatou a valoaga a Tanielu mo Ioane? (e) E fakauiga ki a ai a ulu muamua e ono o te manu fekai?

KAFAI e faka‵tusa ne tatou a valoaga a Tanielu mo Ioane, e malama‵lama tatou i mea e uke kolā ko ‵tupu i te lalolagi i aso nei mo mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaasiga a Ioane ki te manu fekai e fitu ana ulu, te fakaasiga a Tanielu ki te manu fekai e sefulu ana sau, mo pati a Tanielu e uiga ki te matugā tupua lasi ‵ki i te moemiti a Nepukanesa? Kae ne a mea e ma‵nako tatou o fai ona ko te malama‵lama i valoaga konei?

² Ne tauloto tatou i te mataupu mai mua atu ki te fakaasiga a Ioane e uiga ki te manu fekai i te Fakaasiga mataupu e 13. A ulu muamua e ono o te manu fekai tenā e fakauiga ki Aikupito, Asulia, Papelonia, Metai mo Pelesia, Eleni, mo Loma. Ne fakaaoga ne Satani a malo pule katoa konā o te lalolagi ke taua atu ki tino o te Atua me i a ia e takalialia i te fanau a te fafine. (Kenese 3:15) I te taimi ne tusi ei ne Ioane a tena fakaasiga, a ko Loma ko te malo pule i ei. Ne tumau eiloa tena malosi i se fia selau tausaga mai tua ifo i ei. Kae ‵tau o isi se fitu o ulu telā ka sui ne ia a Loma. Ko oi la te malo pule e fakauiga ki te fitu o ulu, kae ne pefea ana faifaiga ki te fanau a te fafine?

A PELETANIA MO TE IUNAITE SITETE KO OKO EILOA I TE MA‵LOSI

3. Se a te mea e fakauiga ki ei a te manu fekai fakamataku telā e sefulu ana sau, kae se a te uiga o sau e sefulu?

³ E mafai o iloa ne tatou me ko oi la te fitu o ulu māfai e faka‵pau ne tatou a pati a Ioane e uiga ki te manu fekai i te Fakaasiga mataupu e 13 mo pati a Tanielu e uiga ki te manu fekai fakamataku telā e sefulu ana sau.a (Faitau te Tanielu 7:7, 8, 23, 24.) A te manu fekai tenei e sefulu ana sau e fakauiga loa ki te malo o Loma. (Ke onoono ki te mape i te itulau e 12-13.) I te lima o senitenali, ne kamata ei o maofa a te Emupaea o Loma ki malo fo‵liki. A sau e sefulu o te manu fekai telā ne matea ne Tanielu e fakauiga loa ki malo kolā ne o‵mai mai te Emupaea o Loma.

4, 5. (a) Ne a mea ne fai ne te sau foliki? (e) Se a te mea e fakauiga ki ei a te fitu o ulu o te manu fekai?

⁴ I te valoaga a Tanielu ki te manu fekai e sefulu ana sau, e isi aka foki se sau, se sau foliki, ne fanaka kae sui ne ia a sau e tolu mai sau e sefulu. Ne tupu pefea a te mea tenei? Ne fai a Peletania mo fai se vaega foliki o te Emupaea o Loma, kae ne fai fakamuli mo fai se malo. A Sepania, Netherlands, mo Falani ne vaega foki o te Emupaea o Loma. Ke oko mai ki te 17 senitenali, ne tāua malosi atu a malo konei i lō Peletania. Ne taua atu Peletania ki malo takitasi konei kae ne gasolo aka o tāua malosi atu i lō latou konei. I te kogāloto o te 18 senitenali, ne gasolo ki mua a Peletania ke fai mo fai a te ‵toe malo malosi i te lalolagi. Kae e seki fai eiloa mo fai te fitu o ulu o te manu fekai.

⁵ E ui eiloa ne fai a Peletania mo fai te ‵toe malo malosi, ne ‵teke atu a kolone i Amelika ki Mātū kae fai mo fai te Iunaite Sitete. Ne seki taofi aka ne Peletania a te fai o te Iunaite Sitete mo fai se atufenua malosi kae ne puipui foki ki vakatau a Peletania. I te taimi ne kamata ei a te aso o te Aliki i te 1914, a Peletania ko te ‵toe emupaea lasi eiloa i tala fakasolopito kae ko te Iunaite Sitete ko te ‵toe atufenua maumea eiloa i te lalolagi.b I te Taua Muamua a te Lalolagi, ne fai a te Iunaite Sitete mo taugasoa pili o Peletania. Ona la ko lāua ko kamata o ga‵lue tasi i se auala fakapito, ko fai ei lāua mo malo o Peletania mo Amelika. A te malo pule tenei ko te fitu o ulu o te manu fekai. Ne pefea a faifaiga a te ulu tenei ki te fanau a te fafine?

6. Ne a mea ne fai ne te fitu o ulu ki tino o te Atua?

⁶ I te taimi eiloa ne sae mai ei a te fitu o ulu mai tua malie o te kamataga o te aso o te Aliki, ne taua atu a ia ki tino o te Atua, ko taina o Keliso kolā koi ‵nofo i te lalolagi. (Mataio 25:40) E ‵tusa mo pati a Iesu, a nisi fanau a te fafine koi ‵nofo loa i te lalolagi i te kamataga o te aso o te Aliki kae fai ne latou a te galuega telā ne tuku atu ne Iesu ki a latou. (Mataio 24:45-47; Kalatia 3:26-29) Ne taua atu a te malo o Peletania mo Amelika ki tino tapu konā. (Fakaasiga 13:3, 7) I te taimi o te Taua Muamua a te Lalolagi, ne fakasauā atu ki a latou, fakatapu a nisi lōmiga a latou, kae ‵pei ki te falepuipui a nisi o latou kolā e takitaki te lotou galuega. Toeitiiti kae taofi io me fakagata te lotou galuega talai. Ne fai atu a Ieova ki a Ioane i se fakaasiga me ka tupu eiloa a te mea tenei. Kae ne fai atu foki te Atua ki tou tagata me i tino tapu konā, kolā ne vaega o te fanau a te fafine, ka toe kamata a te galuega talai. (Fakaasiga 11:3, 7-11) E pelā eiloa mo muna a Ieova, ne kamata o toe talai mo te loto finafinau a latou kolā e aofia i te fanau a te fafine kolā koi ‵nofo i te lalolagi.

TE MALO PULE O PELETANIA MO AMELIKA MO ALOFIVAE E FAITE KI FITI MO TE KELE

7. Ko te vaega fea o te tupua lasi ‵ki e ‵pau a te fakauigaga mo te fitu o ulu o te manu fekai?

⁷ E ‵pau eiloa a te mea e fakauiga ki ei a alofivae o te matugā tupua lasi ‵ki mo te fitu o ulu o te manu fekai, telā ko te malo o Peletania mo Amelika. A Peletania ne tupu mai i te Emupaea o Loma. Kae ona ko te Iunaite Sitete ne tupu mai i Peletania, e mafai o fai atu tatou me i te Iunaite Sitete ne tupu mai foki i Loma. Tela la, e isi se fiti i alofivae o te tupua kae isi foki ne kele i ei. (Faitau te Tanielu 2:41-43.) A te fakamatalaga tenei o alofivae e fetaui ‵lei mo te taimi ka sae aka i ei a te fitu o ulu o te manu fekai, telā ko te malo o Peletania mo Amelika. E pelā mo te mea telā e faite ki te fiti e palu tasi mo te kele e vāivāi ifo i te mea telā e faite ki te fiti makeke, a te malo o Peletania mo Amelika e vāivāi ifo i te malo telā ne tupu mai ei a ia. E pefea la?

8, 9. (a) Ne fakaasi mai pefea ne te fitu o malo pule o te lalolagi a tena malosi e pelā me se fiti? (e) Se a te mea ne fakauiga ki ei a te kele i alofivae o te tupua?

⁸ E isi ne taimi ko oti ne fakatalitonu aka a te malosi o te malo o Peletania mo Amelika e pelā me se fiti. E pelā me se fakaakoakoga, ko oti ne fakatalitonu mai a tena malosi i te taimi ne manumalo ei i te Taua Muamua a te Lalolagi. I te Taua i te Lua a te Lalolagi ne lavea atu foki a te malosi o te fitu o ulu e pelā me se fiti.c Mai tua o te taua, ne tumau eiloa te fakaasi mai ne te fitu o ulu a tena malosi e pelā me se fiti i nisi taimi. E ui i ei, mai te taimi ne tu mai ei a te malo o Peletania mo Amelika, a te fiti tenā ko oti ne palu tasi mo te kele.

⁹ Ko leva ‵ki te taimi ne ma‵nako ei a tavini a Ieova ke malama‵lama latou i te uiga o alofivae o te tupua. E fakaasi mai i te Tanielu 2:41 me i alofivae kolā e faite ki te fiti e palu tasi mo te kele se “malo” e tasi, kae e se uke. Tela la, ko mafai o malama‵lama tatou me i te kele e fakauiga loa ki se mea i loto i te malo o Peletania mo Amelika telā e fai ei ke vāivāi ifo i te Emupaea o Loma, telā ne fakamatala mai e pelā me ko vae kolā e faite ki te fiti makeke. E fai mai te valoaga a Tanielu me i te kele e fakauiga loa ki “tamaliki a tino,” io me ko tino. (Tanielu 2:43, NW) Ne fakavāivāi ne tino a te malo o Peletania mo Amelika i te taimi ne taua atu ei latou ke maua olotou saolotoga, ke maua a saolotoga e uke i olotou koga ga‵lue, kae ke fai foki mo atufenua tutokotasi. Ne fai ne tino ke sē malosi a te malo pule tenei e pelā me se fiti. E kese‵kese a mafaufauga fakapolitiki o tino. Kafai e fia fua a pepa palota e sili ei se takitaki i te palota, e se lava tena malosi ke fai ne ia a mea kolā ne tauto a ia ki ei. E pelā eiloa mo muna a Tanielu me i te “vaega e tasi o te malo e malosi ka ko te suā vaega e vāivāi.”​—Tanielu 2:42; 2 Timoteo 3:1-3.

10, 11. (a) Se a te tulaga o “alofivae” i aso mai mua? (e) Se a te mea e malamalama tatou i ei e uiga ki matikao vae o te tupua?

¹⁰ I ‵tou aso nei, koi tumau eiloa te va fakataugasoa o Peletania mo te Iunaite Sitete. E masani eiloa o ga‵lue tasi lāua i mea tāua e fai i te lalolagi. I te valoaga e uiga ki te tupua lasi ‵ki, a alofivae ko te ‵toe vaega eiloa o te tupua. I te valoaga e uiga ki te manu fekai, a te fitu o ulu ko te ‵toe ulu eiloa. Ko tena uiga, a te malo o Peletania mo Amelika ka sē sui ne se isi malo aka. Kae e tigā eiloa e vāivāi ifo i a Loma, ko vae kolā e faite ki te fiti, ka sē gata atu a tena pulega i a ia eiloa.

¹¹ E mata, e isi se mea e fakauiga ki ei a te aofaki o matikao vae? I nisi fakaasiga, e taku fakapitoa mai ne Tanielu a te aofaki. E pelā me se fakaakoakoga, a te ukega o manu fe‵kai e isi eiloa se aofaki o sau o latou. E tāua a aofaki konā. Kae e seki taku mai ne Tanielu a te aofaki o matikao vae o te tupua. Tela la, e foliga mai me e se tāua a te aofaki o matikao vae, e pelā eiloa mo te aofaki o lima, alofilima, matikao lima, vae, io me ko alofivae o te tupua e se tāua. Kae e faipati fakapitoa mai a Tanielu me i matikao vae e faite ki te fiti mo te kele. Mai i ana pati, ko malama‵lama ei tatou me i te malo o Peletania mo Amelika ko te malo pule o te lalolagi i te taimi telā e poko ei a te “fatu,” telā ko te Malo o te Atua, ki alofivae o te tupua.​—Tanielu 2:45.

PELETANIA MO AMELIKA MO TE MANU FEKAI E LUA ANA SAU

12, 13. Se a te mea e fakauiga ki ei a te manu fekai e lua ana sau, kae se a te mea e fai ne ia?

¹² E fakaasi mai i fakaasiga kolā ne tuku atu ne Iesu ki a Ioane me e tigā eiloa ne faite a te malo o Peletania mo Amelika ki te fiti e palu tasi mo te kele, ne ‵tau o fai ne ia se mea tāua ‵ki i aso fakaoti. Ne matea ne Ioane se manu fekai e lua ana sau kae faipati e pelā me se talako. Se a te mea e fakauiga ki ei a te manu fekai fakaofoofogia tenei? Ona ko te mea e lua ana sau, e fakauiga eiloa ki te avā malo kolā e taugasoa. E fakauiga foki a te manu fekai tenei ki te malo o Peletania mo Amelika, kae nei la ko fai ne ia se mea fakapito.​—Faitau te Fakaasiga 13:11-15.

¹³ A te manu fekai e lua ana sau e “fai” atu ki tino ke fai se fakatusa o te manu fekai e fitu ana ulu. Muna a Ioane me i te fakatusa tenei o te manu fekai, ka sae mai, kae oti ko galo atu kae ka toe sae mai foki. E tenei eiloa te mea ne tupu ki se fakapotopotoga telā ne sae aka mai tua o te Taua Muamua a te Lalolagi. Ne fakamalosi atu a Peletania mo te Iunaite Sitete ki nisi atufenua ke ‵kau atu ki te fakapotopotoga tenei. Ne ‵tau eiloa o ‵soko fakatasi ne ia atufenua kae tu mō latou.d Ne taku a te fakapotopotoga tenei ki Malo ‵Kaufakatasi. Ne galo atu a te Malo ‵Kaufakatasi i te taimi ne kamata ei a te Taua i te Lua a te Lalolagi. I te taua tenā, ne fai mai a tino o te Atua me e ‵tusa mo te valoaga i te Fakaasiga, a te fakapotopotoga tenei ka toe sae mai. E tenā tonu eiloa te mea ne tupu, kae nei, ko taku a te fakapotopotoga tenā ko Malo ‵Soko.​—Fakaasiga 17:8.

14. Kaia ne taku ei ne Ioane a te fakatusa o te manu fekai ko te “tokovalu o tupu”?

¹⁴ Ne fakamatala mai ne Ioane a te fakatusa o te manu fekai telā e fitu ana ulu e pelā me ko te “tokovalu o tupu.” Kaia ne taku ei a ia se “tupu”? E se sae mai a ia e pelā me ko te valu o ulu o te manu fekai. A iase fakatusa fua o te manu fekai tenā. A te malosi o te fakatusa tenei e maua mai i atufenua kolā e ‵kau ki malo ‵Soko, maise loa mai i te Malo o Peletania mo Amelika. (Fakaasiga 17:10, 11) Tela la, e taku a te fakatusa tenei se “tupu” me maua ne ia se malosi ke fai se mea telā ka pokotia i ei a te lalolagi kātoa.

E FAKASEAI NE TE FAKATUSA O TE MANU FEKAI A TE FAFINE TALITĀGATA

15, 16. Se a te mea e fakauiga ki ei a te fafine talitāgata i te fakaasiga a Ioane, kae se a te mea ko tupu ki lotu i aso nei?

¹⁵ Ne fakamatala mai foki ne Ioane se fafine talitāgata e sopo i luga i te tua o te manu fekai lanu ‵kula. E ‵pau a te manu fekai tenei mo te fakatusa o te manu fekai telā e fitu ana ulu. Ne taku a te fafine talitāgata ko “Papelonia te Sili.” (Fakaasiga 17:1-6) E fakauiga a te fafine talitāgata tenei ki lotu ‵se katoa. E mautinoa eiloa me i lotu i Fenua Lotu Kelisiano ne vaega o Papelonia te Sili. E pelā mo te fafine talitāgata i te fakaasiga e sopo i te tua o te fakatusa o te manu fekai, ko oti ne ‵lagomālō atu a lotu ‵se ki Malo ‵Kaufakatasi mo Malo ‵Soko, kae ne taumafai latou o fakatonutonu aka a fakapotopotoga konei.

¹⁶ Ne fakamatala mai a Papelonia te Sili e pelā me e sagasaga i luga i “vai.” E fakauiga a vai ki tino kolā e ‵lago atu ki a ia. Kae i te aso o te Aliki, ne seki ‵lago malosi atu a tino ki tou fafine e pelā mo te mea ne fai ne latou i taimi ko ‵teka. E pelā eiloa me ko “‵masa pakupaku” a vai i ei. (Fakaasiga 16:12; 17:15) E pelā me se fakaakoakoga, i te taimi ne sae muamua aka ei a te fakatusa o te manu fekai, ne ma‵losi ‵ki eiloa a lotu o Fenua Lotu Kelisiano i atufenua ki te Togāla. Kae nei la, a te tokoukega o tino ko sē āva ki lotu konei mo olotou faifeau. E tali‵tonu foki a nisi tino me i lotu ko te māfuaga o fakalavelave i te lalolagi. E fai atu a nisi tino me e ‵tau o fakaseai ne te lalolagi a lotu katoa.

17. Se a te mea ko pili o tupu ki lotu ‵se, kae kaia e tupu ei a te mea tenei?

¹⁷ E se gasolo malielie ifo a te malosi o lotu ‵se kae oti aka ko galo atu ei. Ka tumau a te fafine talitāgata i te malosi kae taumafai o fai a tupu ke fai so se mea e manako a ia ki ei. Kae ko pili o “faulu ne te Atua ki olotou loto a tena manatu ke fakataunu ei tena loto.” (Faitau te Fakaasiga 17:16, 17.) Ka fai ne Ieova ke taua atu a malo o te fakanofonofoga a Satani ki lotu ‵se. Ka sē toe mafai ne te fafine talitāgata o pule atu ki malo konei, kae ka ‵galo atu ana koloa katoa. I se lua sefulu io me se tolu sefulu tausaga ko ‵teka, ne ma‵natu aka a te tokoukega o tino me i lotu e ‵tau o ma‵losi faeloa kae fakaāva atu ki ei. Kae nei la ko kamata o mafuli. Kae ko te fafine talitāgata ka sē galo malielie ifo a tena malosi. Ka fakapoi a tena fakaseaiga.​—Fakaasiga 18:7, 8, 15-19.

KO FAKASEAI A MANU FE‵KAI

18. (a) Se a te mea ka fai ne te manu fekai, kae se a te ikuga ka maua mai i ei? (e) E ‵tusa mo te Tanielu 2:44, ko malo fea ka fakaseai ne te Malo o te Atua? (Ke onoono ki te pokisi i te itulau e 19.)

¹⁸ Kafai ko oti ne fakaseai a lotu ‵se, ka taua atu a te manu fekai, ko te fakatokaga fakapolitiki a Satani i te lalolagi, ki te Malo o te Atua. Ka sē mafai o taua atu a tupu o te lalolagi ki te Malo o te Atua i te lagi, tela la, ka taumafai latou o taua atu ki a latou kolā e ‵lago atu ki ei i te lalolagi nei. Ka iku atu a te mea tenei ki te ‵toe taua mo te Atua. (Fakaasiga 16:13-16; 17:12-14) Ne fai mai a Tanielu ki a tatou e uiga ki te ‵toe taua tenā. (Faitau te Tanielu 2:44.) Ka fakaseai ne te Malo o te Atua a te manu fekai telā e taku mai i te Fakaasiga 13:1, tena fakatusa, mo te manu fekai e lua ana sau.

19. Se a te mea e mafai o mautinoa i a tatou, kae se a te mea e ‵tau o fai nei ne tatou?

¹⁹ E ola nei tatou i te taimi o te fitu o ulu o te manu fekai i te Fakaasiga mataupu e 13. Ka seai aka foki se ulu e toe sae aka i luga i te manu fekai tenei a koi tuai o fakaseai atu. A te malo o Peletania mo Amelika ko te malo pule eiloa o te lalolagi i te taimi e fakaseai atu ei a lotu ‵se. Ko taunu ‵tonu eiloa a valoaga a Tanielu mo Ioane e pelā eiloa mo mea kolā ne tusi mai ne lāua. E mautinoa ‵lei i a tatou me ko pili fua o fakaseai atu a lotu ‵se kae ka oko mai a te taua o Amaketo. Ko oti eiloa ne fai mai ne Ieova ki a tatou a mea kolā ka ‵tupu. Kae e mata, e faka‵logo tatou ki faka‵pulaga i valoaga konei? (2 Petelu 1:19) E manakogina nei ke faka‵logo tatou ki a Ieova kae ‵lago atu ki tena Malo.—Fakaasiga 14:6, 7.

[Fakamatalaga o ata]

[Pokisi i te itulau e 19]

KO OI A “MALO KATOA” KONEI?

E fai mai te valoaga i te Tanielu 2:44 me i te Malo o te Atua ‘ka fakatakavale ne ia a malo katoa konā.’ E fakasino atu a te valoaga tenā ki malo fua kolā ne vaega o te tupua.

E se taku mai i te Tanielu 2:44 a mea kolā ka ‵tupu ki nisi malo aka katoa. Kae ko te valoaga i te Fakaasiga telā e faipati foki ki te mataupu tenā, e tuku mai i ei ki a tatou a fakamatalaga e uke atu. E fai mai i ei ki a tatou me i “tupu o te lalolagi nofoaki kātoa” ka maopoopo o taua atu ki a Ieova mō “te taua i te aso lasi o te Atua Malosi Katoatoa.” (Fakaasiga 16:14; 19:19-21) Tela la, a malo kolā e fakaata mai i vaega o te tupua mo nisi malo aka katoa, ka fakaseai atu i Amaketo.