Fesili Mai Tino Faiˋtau

A te tino ne tusi ne ia te Faataoto 30:​18, 19 ne fai mai me i “te auala o se tagata mo se tamafine” ‘e se oko ki ei te malamalama.’ Se a te mea ne fakauiga a ia ki ei?

E tokouke a tino ne ˋnumi i te uiga o pati konei e aofia i ei a nisi tino ˋpoto. E fai mai penei a te fuaiupu tenā i te Fuliga o te Lalolagi Fou: “E tolu a mea kolā e se oko ki ei toku malamalama [io me, “ko tō fakaofoofogia,” fml.], kae e fa a mea e se malamalama au i ei: Ko te auala o te aeto i te lagi, te auala o se gata i luga i se kaupapa, te auala o se vaka i te tai lasi, mo te auala o se tagata mo se tamafine.”—Faata. 30:​18, 19.

Muamua la, ne malamaˋlama tatou me i te tugapati “te auala o se tagata mo se tamafine” e fakauiga ki se mea masei. Kaia? E fakamatala mai i nisi fuaiupu a mea maˋsei kolā e se mafai o fai mai “ko lava.” (Faata. 30:​15, 16) Kae faipati te fuaiupu 20 ki “se fafine mulilua” telā e fai mai me seai eiloa sena mea ˋse ne fai. Tenā ne mafauˋfau ei tatou me e pelā me se aeto e eva i te lagi, se gata i luga i se kaupapa, io me se vaka i aso mua e tele i te tai lasi, e mafai foki ne se tagata o fai ne ia se mea kae se iloa ne tino ana mea ne fai. Mai fakamatalaga konā, ne mafauˋfau ei tatou me i te tugapati “te auala o se tagata mo se tamafine” e fakasino ki se mea masei—ki se togafiti a se tamataene ke takolekole ne ia se tamafine ke ˋmoe fakatauavaga mo ia.

Kae e isi se pogai ˋlei ke ˋkilo atu ki te fuaiupu tenā i se feitu ˋlei. Ne ofo malosi a te tino tusitala tenā i mea kolā ne taku mai ne ia.

E fakaasi mai foki i tusitusiga Epelu mua me i te fuaiupu tenei e fakasino ki se mea ˋlei. E ˋtusa mo te Theological Lexicon of the Old Testament, a te pati Epelu telā ne ˋfuli ki te “e se oko ki ei toku malamalama” i te Faataoto 30:18 “e fakasino ki se mea telā e fakaofoofogia kae tō gali ki se tino.”

Ne fakaiku aka foki ne te Polofesor ko Crawford H. Toy mai te Iunivesiti o Harvard i Amelika me i te fuaiupu tenei i te Tusi Tapu e se fakauiga ki se mea masei. Ne fai mai a ia: “A te manatu tāua ko te fakaofoofogia o mea kolā ne taku mai i ei.”

Tela la, e foliga mai me se mea ˋlei ke fai atu me i pati kolā ne tusi i te Faataoto 30:​18, 19 e fakamatala mai ei a mea kolā ko tō fakaofoofogia, kolā e se mafai o malamalama tatou i ei. E pelā mo te tino ne tusi ne ia te Tusi Tapu, e ofo tatou i te auala e mafai ei o eva se aeto i te lagi, te auala e mafai o ˋtolo se gata telā e seai ne ana vae i luga i kaupapa, te auala e mafai ei o faimalaga se vaka ˋmafa i te tai lasi, mo te auala e mafai ei ne se tamataene mo se tamafine o fiaˋfai kae ola fakatasi mo te fiaˋfia.