ASƐM A ƐDA SO | ADƐN NTI NA ƐSƐ SƐ WUDI NOKWARE?

Obi Anni Nokware a, Nsunsuanso Bɛn na Ɛde Ba?

“Mpɛn pii no, sɛ asɛm bi si a, nea ɛsɛ sɛ woyɛ ara ne sɛ wubedi atoro kakra.”—Samantha, South Africa.

Wo ne Samantha yɛ adwene anaa? Sɛnea Samantha kae no, ɛtɔ da a yɛn nyinaa tumi kɔ ahokyere a ɛte saa mu. Sɛ asɛm bi sɔre na ɛsɛ sɛ woka nokware na woanka a, ɛno ma yehu nea ɛwɔ wo komam. Ebia ɛbɛyɛ wo sɛ woka nokware a w’anim begu ase nti wubedi atoro de atetew wo ho. Nanso sɛ nokware no bɛda adi a, w’anim begu ase pɔtɔɔ. Yensusuw nea edidi so yi ho nhwɛ.

OBI ANNI NOKWARE A, ƐBƐMA ƆNE NE NNAMFO NTAM ASƐE

Sɛ ayɔnkofa bɛkɔ yiye a, ɛsɛ sɛ obiara di nokware. Sɛ nnipa mmienu gye wɔn ho di a, wɔn ani gye na wɔn koma tɔ wɔn yam. Nanso ɛnyɛ da koro na obi de gye obi di. Sɛ nnipa mmienu betumi agye wɔn ho adi a, gye sɛ wɔbɔ kyɛ na wofi wɔn komam bɔ nkɔmmɔ, na obiara yi ne yam ma ne yɔnko. Nanso, atoro baako pɛ betumi asɛe saa ayɔnkofa no. Sɛ wugye obi di na odi wo huammɔ a, ɛbɛyɛ den sɛ wobɛsan anya ne mu ahotoso.

Wo yɔnko berɛbo bi adaadaa wo pɛn anaa? Wotee nka sɛn? Ɛbɛyɛ sɛ ɛyɛɛ wo yaw paa na ebia wotee nka sɛ wama wo nsa asi fam. Ɛyɛɛ wo yaw mpo a, ɛyɛ ne kwan so. Enti yebetumi aka paa sɛ obi anni nokware a, ɛsɛe ɔne ne nnamfo ntam.

OBI A ONNI NOKWARE SUBAN TUMI SAN

Sikasɛm ho ɔbenfo Robert Innes a ɔwɔ University of California yɛɛ nhwehwɛmu bi. Ne nhwehwɛmu no ma ɛdaa adi sɛ “wɔn a wonni nokware suban tumi san afoforo.” Obi a onni nokware te sɛ obi a ɔwɔ nsanyare. Enti sɛ wofa ɔtorofo adamfo a, ɛnyɛ dɛn ara a ne suban no bi “bɛsan” wo.

Dɛn na yɛbɛyɛ na yɛansuasua wɔn a wonni nokware no? Bible betumi aboa yɛn. Wo de, ma yɛnhwɛ Bible mu afotusɛm bi.

Dɛn na Obi Yɛ a Ɛkyerɛ sɛ Ɔnyɛ Ɔnokwafo?

Atorodi

ƐYƐ DƐN? Sɛ yɛreka asɛm bi akyerɛ obi a ɛsɛ sɛ ohu asɛm no mu nokware, na yɛanka a, ɛkyerɛ sɛ yɛadi atoro. Nea obi yɛ a ɛkyerɛ sɛ wadi atoro no bi ne sɛ, obekyinkyim nokware no de adaadaa obi, ɔbɛka asɛm no na wagyaw bi, anaa ɔbɛhaahaa n’ani aka asɛm no sɛnea yebegye no adi.

NEA BIBLE KA: “Yehowa kyi okontomponi, na teefo na Ɔne wɔn di atirimsɛm.” (Mmebusɛm 3:32) “Afei a moayi nkontompo agu yi, mo mu biara nka nokware nkyerɛ ne yɔnko.”—Efesofo 4:25.

Ntwatoso

ƐYƐ DƐN? Ɛne sɛ obi bɛhyɛ da atwa asɛm ato obi so de asɛe ne din.

NEA BIBLE KA: “Onipa kɔntɔnkye toto nnipa ntam, na nea ɔsɛe nkurɔfo din no tetew nnamfo ntam.” (Mmebusɛm 16:28) “Sɛ nnyina nni hɔ a, ogya dum, na sɛ dinsɛefo nni hɔ a, ntɔkwaw to twa.”—Mmebusɛm 26:20.

Amimdi

ƐYƐ DƐN? Ɛne sɛ obi bɛfa nyansakwan bi so adaadaa obi agye ne sika anaa n’agyapade.

NEA BIBLE KA: “Nsisi ɔpaani hiani a ne ho akyere no.” (Deuteronomium 24:14, 15) “Nea osisi ɔbrɛfo no bɔ ne Bɔfo ahohora, na nea ɔdom ohiani no hyɛ No anuonyam.”—Mmebusɛm 14:31.

Korɔnbɔ

ƐYƐ DƐN? Sɛ wofa obi ade na woanka ankyerɛ no a, woabɔ korɔn.

NEA BIBLE KA: “Mma ɔkorɔmfo nnwia ade bio, na mmom ɔnyɛ adwumaden, mfa ne nsa nyɛ adwuma pa, na ama wanya biribi a ɔde bɛma nea ahia no.” (Efesofo 4:28) Mommma wɔnnnaadaa mo. . . . Akorɔmfo anaa adifudepɛfo anaa asabofo anaa wɔn a wɔsopa afoforo anaa apoobɔfo rennya Onyankopɔn ahenni no.”—1 Korintofo 6:9, 10.