Disiembre

Li Vivliae oxib to velta chal ti lek laj yil sbaik xchiʼuk Jeova li Abraane (2 Crón. 20:7; Is. 41:8; Sant. 2:23). Li ta Vivliae muʼyuk buchʼu yan jech chalbe skʼoplal kʼuchaʼal li Abraane. ¿Pe mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk buchʼu yan xuʼ xkʼot ta yamigo li Diose? Maʼuk. Jkotoltik xuʼ jtatik li matanal ti xuʼ xijkʼot ta yamigo li Jeovae. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Li ta Vivliae ta jtabetik sloʼil xkuxlejal viniketik xchiʼuk antsetik ti laj yakʼik persa xchʼunbel smantal li Jeovae. Jech xtok, laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal xchiʼuk kʼotik ta yamigotak Jeova. Taje jaʼik jlom li «epal testigoetik» laj yalbe skʼoplal li jtakbol Pabloe (Evr. 12:1). Li «epal testigoetik» chal ta Vivliae te skʼoplal yan yajtuneltak Jeova ta voʼne ti jaʼ yamigotak eke. Jechuk-o me jchanbetik li xchʼunel yoʼontonike (Evr. 6:11, 12). Mi jech ta jpastike, ta jtatik jun mukʼta matanal: jaʼ ti xuʼ xijkʼot ta yamigo li Jeovae. w16.02 2:1, 2, 19

Jnoptik avaʼi ti tskʼelanbot jkotuk akaro junuk avamigoe, chakʼbot li svunale, vaʼun chalbot ti jaʼ xa avuʼun li karoe. Jaʼ noʼoxe muʼyuk bu chakʼbot li syaveale xchiʼuk muʼyuk bu chakʼ atsʼot. Pe mi jech tspase, ¿mi laj van skʼelanbot ta melel li skaroe o mi jaʼ to van yuʼun-o? Kʼalal chakʼ sba ta stojolal Dios li jun kerem o tsebe, xi chalbee: «Jaʼ xa avuʼun li jkuxlejale, Jeova». Kʼalal jech chalbee, skʼan me xkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yalbe ta jamale. ¿Pe mi yakal van chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yal mi lik skʼopon junuk tseb o kerem ti maʼuk stestigo Jeovae? ¿O ti xlik saʼ junuk yabtel ti mu xa xakʼ ora xlokʼ ta cholmantal o ti xbat ta tsobajeletike? Mi jech tspase, muʼyuk me yakal chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yalbe Diose. Taje jaʼ xkoʼolaj kʼuchaʼal li avamigo ti muʼyuk bu chakʼbot li syaveal skaro ti la skʼelanbot ta alele. Jaʼ yuʼun chaʼa, mi la avakʼbe akuxlejal li Jeovae, skʼan me xapas skotol kʼakʼal li kʼusi tskʼane, manchuk mi maʼuk li kʼusi oy ta avoʼontone. Jech xapas kʼuchaʼal chal li teksto avie. w16.03 1:16, 17

Te xa van ta oxmiluk jabile, li j-alkʼop Eliase laj yalbe Eliseo ti akʼo xkoltaate. Ta anil noʼox la xchʼam li Eliseoe. Tukʼ laj yakʼ sba xchiʼuk la skolta ta spasel abtelaletik ti mu masuk tsots skʼoplale (2 Rey. 3:11). Li Eliase vakib jabil la xchanubtas li Eliseoe. Kʼalal jutuk xa ox skʼan stsuts yabtel ta Israel li Eliase, laj yalbe Eliseo ti mu xa xkoltaate. Pe li Eliseoe jpʼel yoʼonton tskʼan tskolta-o li Eliase. ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal li Eliseoe? Jaʼ ti ta sjunuluk avoʼonton xachʼam kʼusuk abtelal xa-akʼbate, akʼo mi mu masuk tsots skʼoplal yilel. Vuleso ta ajol ti jaʼ avamigo li buchʼu ta xchanubtasote. Albo ti chatojbe ta vokol li kʼusi yakal tspas ta atojolale xchiʼuk ti chakʼan chachan mas ta stojolale. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti spatuk yoʼontonik ta atojolale xchiʼuk ti xapas li kʼusi cha-albate. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ jech chakʼik venta moletik ti tskʼan Jeova ti akʼo xavichʼ akʼbel mas abtelaletik ta tsobobbaile (Sal. 101:6; 2 Tim. 2:2). w15 15/4 2:13, 14

Li Saule tskʼan ox ti jaʼuk x-och ta ajvalil li Jonatane, maʼuk li Davide (1 Sam. 20:31). Ti jaʼuk tsots skʼoplal laj yaʼi sba stuk li Jonatane jaʼ och ta ajvalil ti jechuke, pe ta skoj ti skʼanoj li Jeovae xchiʼuk ti tskʼan tukʼ yoʼonton ta stojolale, kʼot ta pasel yuʼun li kʼusi yalojbe ta jamal li Davide. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi kakʼoj ketik ta jtosuk abtelale, skʼan me jpastik akʼo mi vokol chkaʼitik. Jech xtok, mi jkʼanojtik li Jeovae tukʼ me chkakʼ jbatik ta stojolal li jnup jchiʼiltike, akʼo mi oy jkʼoptik li ta jnupuneltike (Mal. 2:13-16). Akʼo mi oy spaltailik li kermanotaktike tukʼuk me koʼontontik ta stojolalik. Vaʼun xmuyubaj me yoʼonton kuʼuntik Jeova (Prov. 27:11). Xuʼ me jpat koʼontontik ti jaʼ chchabiutik-o sbatel osile. w16.02 3:16, 17

Vuleso ta ajol xtok ti snaʼoj bu kʼalal xuʼ xkuch kuʼuntik li Jeovae (Sal. 103:14). Li Jeovae chakʼbutik onoʼox kipaltik sventa xkuch kuʼuntik li vokoliletike. Pe bateltike xuʼ van mu xa xuʼ kuʼuntik yaʼel. Akʼo mi jech, li Jeovae jamal chalbutik ti ‹xuʼ skoltautik sventa xkuch kuʼuntik› kʼalal ta jnuptantik junuk tsatsal vokolile (1 Kor. 10:13). Ta jpat koʼontontik ti Jeovae lek snaʼoj bu kʼalal xuʼ xkuch kuʼuntik, jaʼ yuʼun muʼyuk xa mas ta jvul koʼontontik. Oyuk me smalael avuʼun mi mu aniluk tstakʼbot a-orasion li Jeovae. Vuleso ta ajol ti tskʼan tskoltautike, jaʼ noʼoxe tsabe lek yorail. Xi chal li Vivliae: «Li Mucʼul Diose chasmalaoxuc, yuʼun tscʼan chaxcʼuxubinoxuc. Li stuque oy ta yoʼnton chacʼ avilic ti scʼanojoxuque, yuʼun li Mucʼul Diose jaʼ Dios ti tucʼ yoʼntone». w15 15/4 4:8, 9

Kʼalal tspasik jujun xemana li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalaltike, li totil meʼiletike mas to tskʼan sbaik xchiʼuk yalab xnichʼnabik mi jmoj chojtikinik li Jeovae. Xuʼ jaʼo te xchanik li kʼusi chalik ta cholmantale. Vaʼun kʼalal jmoj chalbeik skʼoplal li kʼusi chchanik ta Vivliae mas to jmoj oyik, yuʼun skʼanojik li Jeovae xchiʼuk tspasbeik li kʼusi tskʼan yoʼontone. ¿Kʼusi skʼan spasik sventa jmojuk oyik li nupultsʼakaletike? (Mat. 19:6). Mi jmoj skʼanojik li Jeovae xchiʼuk mi jmoj chtunik ta stojolale, mas to me tstsatsub li snupunelike xchiʼuk xkuxet noʼox me yoʼontonik. Toj tsots me skʼoplal ti skʼanojuk sbaike xchiʼuk ti ta slekiluk yoʼonton skʼopon sbaike, jaʼ jech kʼuchaʼal la spasik li Abraan xchiʼuk Sarae, li Isaak xchiʼuk Rebekae, li Elcana xchiʼuk Anae (Gén. 26:8; 1 Sam. 1:5, 8). Mi jech tspasike, jmoj me oyik xchiʼuk mas me nopol chaʼi sbaik ta stojolal li Jeovae (Ecl. 4:12). w16.03 3:12, 13

Li Satanase tstsakutik ta kʼop jkotoltik li yajtunelutik Jeova avie. Tstsak ta kʼop li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta Balumile xchiʼuk li ‹yan chijetike› (Juan 10:16). Ta skoj ti snaʼoj ti mu xa jaluk liʼ tspas mantale, tskʼan tsokesbe xchʼunel yoʼonton skotol li yajtuneltak Jeova ti bu kʼalal xuʼ yuʼune (Apok. 12:9, 12). Jech oxal, tsots skʼoplal ti xkakʼtik persa mu stsalutike. Pe ¿mi stsal van kuʼuntik ta melel? Tana, yuʼun xi chal li Vivliae: «Kontrainik li Diabloe, vaʼun chjatav lokʼel ta atojolalik» (Sant. 4:7). Ep krixchanoetike mu xchʼunik mi oy ta melel li Satanas xchiʼuk li pukujetike. Tsnopik ti jaʼ noʼox te oy ta livroetik, ta pelikulaetik ti chakʼ xiʼele xchiʼuk ta videojuegoetik. Chalik ti jaʼ noʼox la chchʼunik ta sventa pukujetik li buchʼutik bolike. Ta melel li Satanase jaʼ lek chaʼi ti jech tsnopik li krixchanoetike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ mas kʼun xuʼ chichʼik loʼlael (2 Kor. 4:4). Jaʼ yuʼun oy kʼusitik tspas yoʼ jechuk tsnop epal krixchanoetik kʼuchaʼal taje. w15 15/5 2:1, 2

Li Moisese akʼbat yojtikin yuʼun stot smeʼ li Jeovae. Akʼbat xchan xtok ti tskolta lokʼel j-evreoetik ta Ejipto li Jeovae xchiʼuk ti ch-akʼbatik lek bu chnakiike (Gén. 13:14, 15; Éx. 2:5-10). Ta melel, li Moisese laj van snopbe tajek skʼoplal ti laj yal Jeova ti tskolta lokʼel ta mosoil li j-evreoetike. Jech kʼuchaʼal li yan yajtuneltak Jeovae, li Moises eke snaʼoj ti laj yal Jeova ti tskolta lokʼel ta lajelal li krixchanoetike (Job 14:14, 15; Evr. 11:17-19). Kʼalal la snopilanbe skʼoplal li kʼusitik yaloj tspas Jeovae, li Moisese laj yakʼ venta ti skʼanoj tajek krixchanoetik li Jeovae. Ta skoj taje mas to la skʼan li Jeovae xchiʼuk mas to laj yakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal. Jech xtok koltaat sventa tukʼ xakʼ sba ta sjunul xkuxlejal (Deut. 6:4, 5). Mi jaʼuk xiʼ kʼalal albat ti chichʼ milel yuʼun li ajvalil ta Ejiptoe, yuʼun snaʼoj ti ch-akʼbat smoton yuʼun Jeova li ta jelavele (Éx. 10:28, 29). w15 15/5 3:11-13

Li baʼyel skʼelobil juʼelal la spas Jesuse jaʼo kʼalal la spasik jun skʼinal nupunel li ta jteklum Kanae. Mu jnaʼtik kʼu yuʼun, pe muʼyuk ep svinoik li ta kʼin taje. Ta skoj taje jaʼ kʼexlal sba ta stojolal li jnupuneletike yuʼun skʼan oyuk lek sveʼelik xchiʼuk svinoik sventa li jkʼel kʼinetike. Jaʼ yuʼun, li Mariae laj yalbe Jesus ti akʼo skolta li buchʼutik chnupunike. ¿Kʼu yuʼun? Li Mariae lek tajek xojtikin li albil kʼopetik ta sventa Jesuse, snaʼoj xtok ti xi tsbiiltasike: «Xnichʼon li Buchʼu toj toyol oye» (Luk. 1:30-32; 2:52). Jaʼ yuʼun, li Mariae xuʼ van la snop ti xuʼ xkoltaatik yuʼun Jesus li buchʼutik chnupunike. Ti kʼusi xuʼ jchʼuntik lek ta stojolal li Maria xchiʼuk Jesuse jaʼ ti oy ta yoʼontonik chkoltavanike. Jech oxal, li Jesuse la skʼatajes 380 litro voʼ ta lekil vino (Juan 2:6-11). Akʼo mi mu persauk van skʼan spas li skʼelobil juʼelal taje, li Jesuse jech la spas ta skoj ti oy ta yoʼonton li krixchanoetike xchiʼuk jaʼ la xchanbe slekil yoʼonton li Jeovae. w15 15/6 1:3

Kʼalal skʼan toʼox sut batel ta vinajel li Jesuse, jaʼ jech jakʼbat yuʼun yajchankʼoptak kʼuchaʼal chal li teksto avie. Li Jesuse laj yal ti maʼuk to yorail xaʼibeik smelolal taje, albatik ti akʼo yakʼ ta yoʼontonik li cholmantale (Ech. 1:7, 8). Jech xtok, la xchanubtasan yajchankʼoptak sventa akʼo skʼanik ti taluk li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti vikʼiluk lek satik sventa snaʼik kʼusi ora chlik spas mantale. Jech oxal, li voʼotik eke yakal-o ta jkʼanbetik Jeova ti akʼo taluk li Ajvalilal yuʼune. Li Jeovae la skolta li yajtuneltake, yuʼun li ta 1876 laj yaʼibeik smelolal ti chlik spas mantal ta vinajel ta 1914 li Jesuse. ¿Kʼuxi koltaatik sventa xaʼibeik smelolal taje? Li ermano Russelle la stsʼiba ta 1876 jun mantal ti xi sbie: «¿Kʼusi ora chlaj li skʼakʼalil jyanlum krixchanoetike?». Te laj yalbe skʼoplal li albil kʼop laj yal Daniel ta sventa li «vucub jabil[e]». La yal ti albil kʼop taje koʼol tajek skʼoplal xchiʼuk li albil kʼop laj yal Jesus ta sventa li «yorail ti akʼbil li jteklumetike» (Dan. 4:16; Luk. 21:24). Li mantale laj yal ti «vucub jabil» taje o li «yorail ti akʼbil li jteklumetike» chlaj ta 1914. w15 15/6 4:11, 12

Li Jesuse toj kʼux laj yaʼi ti chil svokol li yantike. Jun skʼelobile jaʼo kʼalal cham li yamigo ti Lasaro sbie. Ta skoj ti kʼux chaʼiik li yutsʼ yalal Lasaro xchiʼuk li yamigotakike, kʼux laj yaʼi yoʼonton ek (Juan 11:33-36). Li Jesuse snaʼoj ti chchaʼkuxes li Lasaroe, akʼo mi jech, lik okʼuk. Akʼo mi te kʼelbil yuʼun li krixchanoetike, muʼyuk xkʼexav yakʼel ta ilel ti kʼu yelan chaʼi sbae. Li Jesuse skʼanoj tajek li Lasaroe xchiʼuk skʼanojbe li yutsʼ yalal xtoke, jech oxal la stunesbe sjuʼel Dios sventa xchaʼkuxes li yamigoe (Juan 11:43, 44). Li Vivliae chal ti xkoʼolaj stalelal xchiʼuk Stot li Jesuse (Evr. 1:3). Jech oxal li skʼelobiltak juʼelal la spas Jesuse chakʼ ta ilel ti oy ta yoʼonton Jeova chakʼbe slajeb li kʼusitik chakʼ jvokoltike, jech kʼuchaʼal li chameletike, li kʼusitik kʼux chkaʼitike xchiʼuk li lajelale. Li Jeova xchiʼuk Jesuse poʼot xa tajek chchaʼkuxesik ta smiyonal noʼox krixchanoetik. Li Jesuse laj yal ti chchaʼkuxiik skotol li buchʼutik oy ta «mukinaletik ti chtun sventa svulesobil ta jolile» (Juan 5:28, tsʼib ta yok vun; 5:29). w15 15/6 2:13, 14

Epal krixchanoetike xchʼunojik ti chbat yichʼik ta mukʼ Dios ta vinajel kʼalal mi chamike. Pe li voʼotike jnaʼojtik ti mu jechuk taje, yuʼun jaʼ xa yorail avi ti skʼan xkichʼtik ta mukʼe. Kʼalal ta jkʼupil kʼoptatik li Jeovae, jaʼ me yakal ta jchanbetik li tukʼil yajtuneltak ta voʼnee (Sal. 99:1-3, 5-7). Li ta voʼnee ep buchʼutik lek laj yilik li kʼusi la xchapan Dios sventa xichʼ ichʼel ta mukʼe, junantik taje jaʼ li Moises, Aaron xchiʼuk Samuele. Li avie oy chaʼvokʼ buchʼutik ti jmoj chichʼik ta mukʼ li Jeovae. Li jvokʼe jaʼ li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele. Li buchʼutik taje chtunik ta Balumil ta yamakʼil templo ta mantal kʼalal skʼan toʼox xbatik ta vinajel sventa chtunik ta paleal xchiʼuk li Jesuse. Li xchaʼvokʼale jaʼ skʼoplal li epal miyon ‹yan chijetik› ti tukʼ tskoltaik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele (Juan 10:16). Pe skʼan xi jakʼbe jbatik ta jujuntale: «¿Mi yakal ta jkolta jba sventa li kʼusi xchapanoj Dios yoʼ xichʼ ichʼel ta mukʼe?». w15 15/7 1:4, 5

Ti kʼu xa sjalil talel li kuxlejal ta Balumile, li Jeovae yaloj ep ta tos albil kʼopetik. Li Isaias eke laj yal ti chkoltaatik yuʼun Jeova sventa xlokʼik ta Babilonia li judaetike xchiʼuk ti tsutik batel ta slumalike. Xi laj yale: «¡Mu xa noʼox cʼusi snaʼic scotolic [o xmuyubajik] ta jʼechʼel ti buchʼutic smalaoj spojelic ta stojol ti Diose!» (Is. 30:18, Ch). Li Miqueas eke lek xchʼunoj ti chkʼot ta pasel li albil kʼopetike, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Li vuʼune jaʼ noʼox te chcacʼ o [j]sat ta stojol li Mucʼul Diose» (Miq. 7:7). Jech xtok, li yajtuneltak Diose ta sienal xa noʼox jabiletik tskʼan tsnaʼik buchʼu jaʼ li Mesias ti albil onoʼox skʼoplal chtale (Luk. 3:15; 1 Ped. 1:10-12). Li voʼotik eke jmalaojtik ti xkʼot ta pasel li albil kʼopetik ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose. Li ajvalile jaʼ li Jesuse, li stuke poʼot xa ta spojutik li ta chopol balumil liʼe. Ta xakʼbe slajeb li chopol krixchanoetike xchiʼuk ta stupʼbe skʼoplal skotol li kʼusitik chakʼ jvokoltike (1 Juan 5:19). Ta skoj ti kʼusuk noʼox ora xuʼ chtal li slajeb kʼusitike, skʼan jkʼeltik ti lekuk chapalutike. w15 15/8 2:1, 2

Li Jeovae laj yalbe j-israeletik ti akʼo spasik jun axibal na o chʼulna pasbil ta nukul sventa te x-ichʼat ta mukʼe (Éx. 25:8, Ch). Ta tsʼakale laj yal ti akʼo spasik jun templo o chʼulnae (1 Rey. 8:27, 29). Kʼalal lokʼik xa ox li ta Babiloniae, li j-israeletike lik stsob sbaik ta nail tsobobbailetik (Mar. 6:2; Juan 18:20; Ech. 15:21). Li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristo eke te toʼox tstsob sbaik ta naetik (Ech. 12:12; 1 Kor. 16:19). Li stestigoutik Jeova avie ta jtsob jbatik ta Salonetik sventa Tsobobbail ti oy ta spʼejel Balumil sventa xkichʼtik ta mukʼ li Diose. Li Jesuse laj yichʼ tajek ta mukʼ li templo ta Jerusalene. Jaʼ jech laj yilik yajchankʼoptak kʼuchaʼal chal li teksto avie (Sal. 69:9). Melel onoʼox ti maʼuk «chʼulna yuʼun Mucʼul [Dios]» li Salonetik sventa Tsobobbaile, jech kʼuchaʼal toʼox li temploe (2 Crón. 5:13; 33:4). Pe skʼan onoʼox xkichʼtik ta mukʼ, yuʼun jaʼ te ta jtsob jbatik sventa jmuyubtatik li Diose. w15 15/7 4:1, 2

Li ta Jmil Jabil ch-ajvalilaj li Kristoe, ¿mi ta van xkakʼbetik perton xchiʼuk ta jkʼuxubintik kʼalal oy kʼusi chopol tspasik ta jtojolaltik li yantike? Mi la jchantik yakʼel perton li avi noʼoxe, mas xa me kʼun chkaʼitik ti lek xkil jbatik xchiʼuk yantik li ta Jmil Jabil ch-ajvalilaj li Kristoe (Kol. 3:12, 13). Kʼalal te xa ox oyutik li ta Paraisoe skʼan xkakʼtik ta ilel jtalelaltik jech kʼuchaʼal chal Jeova ti akʼo jpastik li avie. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li ta Paraisoe xuʼ van mu jtatik skotol li kʼusitik tskʼan koʼontontike. O moʼoj xtoke, xuʼ van persa ta jmalatik sventa jtatik li kʼusitik ta jkʼantike. Skʼan jchantik ti junuk noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusitik ta jtatike xchiʼuk ti jtojtik noʼox ta vokole. Mi jech jtalelaltik avi kʼuchaʼal taje, yakal me chkakʼtik ta ilel ti ta jchapan xa jbatik sventa xijnaki li ta Paraisoe xchiʼuk ti ta jkʼan xijnaki ta jun balumil ti jkotoltik xa noʼox oy ta koʼontontik ta jchʼunbetik smantal li Jeovae (Evr. 2:5; 11:1). w15 15/8 3:11, 12

Kʼalal lek xa yijik li jeltos sat teʼetike, mu xkoʼolajik, oy onoʼox kʼusi jelel yuʼunik, xuʼ van jaʼ li smukʼule o ti kʼu yelan xvinaje. Akʼo mi jech, xvinaj ti yijik xae. Jaʼ jechtik chkʼot ta pasel ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale. Mu koʼolikuk skotolik. Jelel sjabilalik, stalel xkuxlejalik o kʼusi tskʼupinik, pe lek xvinaj ti yijik ta mantale. ¿Kʼuxi xvinaj taje? Jaʼ ti ‹lek tajek tstsʼaklibeik batel li yav yok› Jesuse (1 Ped. 2:21). Li Jesuse laj yal ti skʼan jkʼantik ta sjunul koʼontontik li Jeova Diose, ta sjunul jkuxlejaltik xchiʼuk ta sjunul jnopbentik. Jech xtok, laj yal ti skʼan jkʼan jchiʼiltik jech kʼuchaʼal jkʼanoj jba jtuktike (Mat. 22:37-39). Li buchʼutik yijik ta mantale chakʼik tajek persa xchʼunel li mantaletik taje. Chakʼ ta ilel ta xkuxlejalik ti jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼiik ti jaʼuk yamigo sbaik xchiʼuk li Jeovae xchiʼuk ti skʼanik li yantike. w15 15/9 1:3-5

Mi lek tajek chanubtasbil li jol koʼontontike maʼuk noʼox chalbutik ti mu jpastik li kʼusitik chopole, chalbutik xtok ti akʼo jpastik li kʼusitik leke, jech kʼuchaʼal li xcholel mantale. Li jol koʼontontike tskoltautik sventa xkalbetik yantik ta sventa li Diose, xuʼ van ta snaik o ti buyuk noʼox oyike. Jech kʼot ta stojolal li Pabloe, yuʼun laj yal ti mu stakʼ xikta li cholmantale, ‹yuʼun jaʼ tajek sbainoj chaʼi› (1 Kor. 9:16). Mi la jchanbetike, muʼyuk me te xvulvun-o li jol koʼontontike, yuʼun jaʼ yakal ta jpastik li kʼusi jbainojtike. Pe laj yal xtok ti kʼalal ta jcholtik mantale yakal ta jtijbetik sjol yoʼonton krixchanoetik sventa xchʼamik li Skʼop Diose. Sventa lekuk chanubtasbil li jol koʼontontike skʼan jchantik li Vivliae, jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantike xchiʼuk skʼan xkakʼ ta jkuxlejaltik. Tsots tajek skʼoplal ti jech jpastike, yuʼun tskoltautik sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li mantaletik xchiʼuk li kʼusitik chchanubtasutik Jeovae. w15 15/9 2:16, 18

Jlom skʼelobil ti buchʼutik laj yil tsots svokolike jaʼ li Jose, Moises xchiʼuk Davide. Ta skoj ti laj yil tsots svokolike, ep kʼusitik la xchanik ti jaʼ koltaatik ta mas jelavel kʼalal akʼbat yan yabtelik yuʼun Jeova ti tsotsik skʼoplale. Ta melel chkiltik ti ep tajek skʼanojutik Jeova kʼalal ta jchantik ta Vivlia ti la skoltaan li yajtuneltake xchiʼuk ti la stukʼibtasane. Li Jeovae skʼanojutik-o manchuk mi oy kʼusi chopol bat ta pasel kuʼuntik. Chalbutik ti «toj ep perdón yuʼun[e]», jaʼ noʼox venta mi la jchʼamtik li tojobtasel chakʼe xchiʼuk mi la jsutes koʼontontike (Is. 55:7). Li ajvalil Davide xi laj yal ta stojolal li Jeovae: «Jaʼ chispasbun perdón yuʼun scotol li jmule; jaʼ chiscoltaun ta sventa scotol cʼusiuc noʼox cʼux chcaʼay. Jaʼ chiscoltaun ti jech muʼyuc to chiʼoch ta chʼene; jaʼ chiyacʼbun ta jtojol li cʼanel xchiʼuc cʼuxubinele» (Sal. 103:3, 4). Kʼuchaʼal chkiltike, li Jeovae ta onoʼox xakʼutik ta perton. Jaʼ noʼox skʼan jchʼuntik li beiltasel xchiʼuk tojobtasel chakʼe, vaʼun jeltik batel li jkuxlejaltik ti bu skʼan chkiltike. Jvules ta joltik ti skʼanojutik li Jeovae, jaʼ yuʼun tstojobtasutik (Sal. 30:5). w15 15/9 4:13, 14

Sventa lekuk chʼambil chaʼi sba yuʼun Jesus li Martae, jaʼ bat ta yoʼonton smeltsanel li veʼlile xchiʼuk li yan kʼusitike. Kʼalal laj yakʼ venta Marta ti muʼyuk chkoltaat yuʼun li smuke, kap sjol xchiʼuk laj yalbe li Jesuse. Li Jesuse snaʼoj onoʼox ti ep kʼusitik tspas li Martae. Jaʼ yuʼun, ta slekil yoʼonton xi laj yalbee: «Marta, Marta, toj ep kʼusitik chavul-o avoʼonton». Jech xtok, laj yal ti mu toj persauk spas lekil veʼlile. Laje la skʼupil kʼopta Maria ta skoj ti chchikintabate. Li Jesuse laj yal ti «Mariae jaʼ la stʼuj li kʼusi leke, vaʼun muʼyuk bu chichʼ pojbel» (Luk. 10:38-42). Ta jelavele, xuʼ van chʼay xaʼi li kʼusi la slajes li Mariae, pe jaʼ muʼyuk chʼay ta sjol skotol li kʼusitik laj yal Jesuse. Kʼalal echʼ xa ox mas ta 60 jabile, li jtakbol Juane laj yal ti skʼanoj Marta xchiʼuk Maria li Jesuse (Juan 11:5). Jech oxal, jnaʼojtik ti la xchʼun Marta li tojobtasel ti ta slekil yoʼonton albat yuʼun Jesuse xchiʼuk ta sjunul xkuxlejal tukʼ tun ta stojolal li Jeovae. w15 15/10 3:3, 4

Oy ep sprevailtak ti chakʼ ta ilel ti yakal tskolta krixchanoetik li Jeovae. Nopoltik noʼox chkaʼitik kʼuxi tstakʼbe s-orasion krixchanoetik kʼalal tskʼanik koltaele (Sal. 53:2). Xi jun skʼelobile: jun stestigo Jeova ti Allan sbie la sta jun ants kʼalal jaʼo yakal chchol mantal ta jun lum joyol ta nab te ta Filipinase, vaʼun lik okʼuk li antse. ¿Kʼu yuʼun? Xi chal li Allane: «Li ants taje la skʼanbe Jeova ta sob ti akʼo xvulaʼanat yuʼun li stestigotak Jeovae. Xmuyubaj xa tajek, yuʼun anil takʼbat li s-orasione». Mu sta jun jabil jelav sventa xichʼ voʼ li ants taje. Li Jeovae skoltaoj ep yajtuneltak li avie. Kʼalal maʼuk toʼox stestigotak Jeova li jlome ta toʼox sikʼolajik, tstunesik droga o tskʼelik pornografia. Jlome chalik ti tskʼanik ox chiktaik li kʼusitik chopol taje, pe muʼyuk xuʼ yuʼunik. Pe kʼalal la skʼanbeik koltael li Jeovae, akʼbatik «li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe», vaʼun tsal yuʼunik li kʼusitik chopole (Sal. 37:23, 24). w15 15/10 1:10, 11

Jlome sob chlikik sventa tskʼelik xchiʼuk tsnopbeik skʼoplal li Vivliae xchiʼuk sventa tspasik orasion. Li yantik xtoke, jech tspasik kʼalal chkux yoʼontonik ta oʼlol kʼakʼale. Pe oy buchʼutik mas lek chaʼiik ti jech tspasik ta mal kʼakʼal o kʼalal poʼot xa chvayike. Jech xtok, oy buchʼu mas tskʼupinik skʼelel jlikeluk ta sob xchiʼuk jlikeluk ta akʼobaltik (Jos. 1:8). Mu ventauk kʼusi ora, jujun kʼakʼal skʼan jkʼeltik xchiʼuk jnopbetik skʼoplal li Vivliae, mu me xkakʼtik smakutik li kʼusitik mu masuk tsots skʼoplale. Jamal chal Jeova ti chakʼbe bendision li buchʼutik tsnopbeik skʼoplal li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti chakʼik persa yakʼel ta xkuxlejalik li kʼusi chchanike (Sal. 1:1-3). Xi laj yal li Jesuse: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik chaʼiik li skʼop Diose xchiʼuk ti tspasik li kʼusi chale» (Luk. 11:28). Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xuʼ xkichʼtik ta mukʼ Jeova mi la jnopbetik skʼoplal jujun kʼakʼal li kʼusi chal Vivliae. Vaʼun, li Diose chakʼbutik jmotontik, jaʼ ti xuʼ xijmuyubaj noʼox li avie xchiʼuk chakʼbutik li kuxlejal sbatel osil ta Paraisoe (Sant. 1:25; Apok. 1:3). w15 15/10 4:17, 18

Snaʼoj onoʼox kʼuxi tskolta yajchankʼoptak li Jesuse. Jech kʼuchaʼal liʼe, jun veltae albat yuʼun Pedro ti akʼo mu xakʼ sba ta milele. Snaʼoj ti jaʼ ta skoj ti kʼanbil yuʼun Pedro ti jech albate. Pe snaʼoj xtok ti chopol li kʼusi laj yal Pedroe. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi la skolta Pedro li Jesuse? Baʼyuke la stukʼibtas, laje laj yal kʼusi tsnuptanik li buchʼutik mu xchʼunbeik smantal Jeova kʼalal chil svokolike. Ta slajeb une, laj yal ti ch-akʼbat smotonik yuʼun Jeova li buchʼutik chil svokolike (Mat. 16:21-27). Ta melel, kʼot ta yoʼonton Pedro li kʼusi albat yuʼun Jesuse (1 Ped. 2:20, 21). Jaʼ jech ek, kʼanbo koltael Jeova sventa xavaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaik li avalab anichʼnabe xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xakoltae (Sal. 32:8). Yikʼaluk van chat yoʼonton chavil junuk atseb o akerem o ti chopol chkʼopoj ta stojolal li ermanoetike. Xuʼ van oy kʼusi mu skʼan xalbot chavil, pe mu xanop ta ora ti oy kʼusi yakal tspas ta mukule. Mu me xanop xtok ti muʼyuk kʼusi palta yilele o ti te chchapaj stuk li kʼusi tsnuptane. Yikʼaluk van skʼan koltael sventa masuk tsots li xchʼunel yoʼontone. w15 15/11 2:12, 13

Jkʼanoj jbatik ta melel li stestigoutik Jeovae xchiʼuk jun oyutik. Taje jaʼ chakʼ ta ilel ti yuʼun melel li jrelijiontike. Xi laj yal li Jesuse: «Mi chakʼan abaik ta jujuntale, jaʼ jech tsnaʼ skotolik ti voʼoxuk kajchankʼopoxuke» (Juan 13:34, 35). Xi laj yal li jtakbol Juan eke: «Li xnichʼnab Dios xchiʼuk li xnichʼnab Diabloe lek jamal xvinaj ta kʼelel ta sventa liʼe: maʼuk te likem ta stojolal Dios skotol li buchʼu muʼyuk tspas kʼusi tukʼe xchiʼuk li buchʼu mu skʼan yermanoe. Liʼe jaʼ li aʼyej ti avaʼiojbeik xa onoʼox skʼoplal ta slikebale, ti skʼan jkʼan jbatik ta jujuntale» (1 Juan 3:10, 11). Ti jkʼanoj jbatik xchiʼuk ti jun oyutik li stestigoutik Jeovae jaʼ svinajeb ti jaʼ melel yajchankʼoputik li Kristoe. Jech xtok, chakʼ ta ilel ti jaʼ yakal tstunesutik Dios sventa jcholbetik skʼoplal li Ajvalilal ta spʼejel Balumile (Mat. 24:14). w15 15/11 4:10, 11

Li voʼotike skʼan jnoptik ta sventa li stalelal xkuxlejalik xchiʼuk li kʼusi xchʼunojik li krixchanoetik ti bu nakalutike. Mi jech ta jpastike, ta jnaʼtik bakʼin xuʼ ta jchiʼintik ta loʼil. Ep ta velta ti skʼan xijtsʼiji kʼalal oy buchʼu oy kʼusi chalbutik ti chopol chkaʼi jbatik yuʼune. Mi sujem xa ta jtakʼtike, xuʼ van oy kʼusi chopol xkaltik ti muʼyuk lek chkaʼi jbatik yuʼun ta tsʼakale. Jaʼ yuʼun skʼan xi jakʼbe jbatike: «¿Mi toj chopol van ta melel li kʼusi laj yalbun ti mu stsʼik kuʼune?». Mi muʼyuk toj tsots skʼoplale, jaʼ van lek ti tsʼijil xijkome. Pe mi persa skʼan xijloʼilaj xchiʼuk li krixchanoe, jaʼ me mas lek ti jaʼ to jchiʼintik ta loʼil kʼalal muʼyuk xa ox chij-iline (Prov. 15:28). Yan ti bu skʼan jmalabetik yorail chijkʼopoje, jaʼo kʼalal ta jkʼan ta jtijbetik yoʼonton kutsʼ kalaltik ti akʼo xojtikinik Jeovae. Kʼalal muʼyuk to chlik jchiʼintik ta loʼile, oyuk smalael kuʼuntik, jnoptik lek li kʼusi chkalbetike xchiʼuk jmalabetik yorail kʼalal oy ta yoʼontonik chchikintaike. w15 15/12 3:6, 8, 9

Mas to me skʼan oyuk jpʼijiltik mi toj yan xa sba ta aʼiel li kʼusi chij-albate o ti kʼusi poxilal ta jtunestike. ¿Mi jamal chalik kʼuxi ta tunesel? ¿Mi toj yan xa ta aʼiel ti kʼu yelan chalbeik smelolale? ¿Mi ep doktoretik chalik ti lek li poxile? (Prov. 22:29.) Xuʼ van oy buchʼu xalbutik ti laj xa stabeik xpoxil jtosuk chamel ta nom ti ep to doktoretik mu snaʼike. Pe ¿mi oy sprevail ti chpoxtavan ta melele? Yikʼaluk van xakʼbutik jtosuk poxil ti mu la stakʼ nabel kʼusitik li skaptake o ti oy la sjuʼel sventa xpoxtavane. Taje xibal me sba. Mu skʼan Jeova ti jtunestik majiae xchiʼuk ti ta juʼelal xa noʼox chijpoxtaje (Deut. 18:10-12; Is. 1:13). w15 15/12 4:16

Li Vivliae chalbe skʼoplal ep yajtuneltak Jeova ti akʼbatik chʼul espiritue, pe ti muʼyuk bu xbatik ta vinajele. June jaʼ li Juan J-akʼ-ichʼvoʼe. Li Jesuse laj yal ti stuk noʼox jech echʼ ta Balumil li Juane, pe laj yal xtok ti muʼyuk bu chbat ta vinajel sventa ch-ajvalilaj eke. Yan xtok ti buchʼu akʼbat chʼul espiritue jaʼ li Davide (1 Sam. 16:13). Koliyal taje laj yaʼibe smelolal li kʼusitik tsotsik skʼoplal ta sventa Jeovae xchiʼuk la skolta sba ta stsʼibael li Vivliae (Mar. 12:36). Pe li jtakbol Pedroe laj yal ti «muʼyuk bu muy batel ta vinajel li Davide» (Ech. 2:34). Kʼuchaʼal chkiltike, li Jeovae la stunes xchʼul espiritu sventa spasik kʼusitik labalik sba li viniketik taje, pe muʼyuk bu xichʼik tʼujel sventa xbatik ta vinajel. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk bu tukʼ laj yakʼ sbaike xchiʼuk ti mu staik-o ti xbatik ta vinajele? Moʼoj. Ti kʼusi skʼan xale jaʼ ti liʼ chchaʼkuxesatik yuʼun Jeova ta Balumile (Juan 5:28, 29; Ech. 24:15). w16.01 3:16

Kʼalal ta jchiʼintik ta abtel li buchʼu jkʼanojtike, mas to chkamigointik. Yuʼun mas to chkojtikinbetik kʼu yelan stalelal, kʼusitik oy ta yoʼonton stael xchiʼuk kʼusi yakal tspas sventa stae. Kʼalal skʼan toʼox xtal ta Balumil li Jesuse, ta smiyonal xa noʼox jabil jmoj abtej xchiʼuk li Stote. Skʼanoj sbaik tajek ti muʼyuk buchʼu xuʼ xchʼakatike. Ta melel, jun yoʼontonik ta skoj ti jmoj abtejike xchiʼuk ti la skolta sbaike. Li Jesuse laj yalbe Stot ti akʼo chabibatuk li yajchankʼoptake. ¿Kʼu yuʼun? Xi laj yal li Jesuse: «Sventa junuk oyik jech kʼuchaʼal jun oyutik eke» (Juan 17:11). Kʼalal ta jchʼuntik li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti ta jcholtik batel mantale, jaʼ me tskoltautik sventa xkojtikinbetik batel mas li stalelaltak Jeovae. Jech xtok tskoltautik sventa jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk ti skotoluk ora jpastik li kʼusi chalbutike. Mi laj kakʼtik persa chijnopaj ta stojolal li Diose, chnopaj tal ta jtojolaltik ek (Sant. 4:8). Kʼalal ta jcholtik mantale tskoltautik xtok sventa jmojuk tsobolutik xchiʼuk li kermanotaktike, yuʼun chkakʼtik venta ti tsots chakʼ yipalik sventa spasik li kʼusi tskʼan Jeovae. Jech xtok te chkakʼtik venta ti jmoj chkil jvokoltike, ti jmoj xijmuyubaje xchiʼuk ti jmoj kʼusi ta jkʼan ta jtatike. w16.01 5:9, 10

Li Noemie jpʼel-o ta yoʼonton chbat li ta Israele. ¿Kʼusi van tspas li Rut une? ¿Mi tsut van batel ta Moab sventa xbat xchiʼin li yutsʼ yalale? ¿O mi chchiʼin-o batel li Noemie? (Rut 1:1-8, 14). ¿Kʼu yuʼun ti mu kʼunuk laj yaʼi li Rute? Mi la snop tsut batel ta Moab li Rute, xuʼ xbat ta sna xchiʼuk xuʼ van xkʼelat yuʼun yutsʼ yalal. Yuʼun mi sut batel ta slumale mu persauk sjel ti kʼu yelan nopem xaʼi xkuxlejale xchiʼuk mu persauk sjel li skʼope. Jaʼ yuʼun, li Noemie mu xuʼ xalbe Rut ti jech xa chkuxiik mi kʼotik ta Israele. Jech xtok, li Noemie ta xiʼ mi muʼyuk bu la stabe smalal o bu xuʼ chnaki li Rute. Jaʼ yuʼun laj yalbe ti akʼo sut batel ta Moabe. Jech kʼuchaʼal jnaʼojtike, li Orfae «isut [...] batel ta slumal, bat yichʼ ta mucʼ yan velta li sdiosique» (Rut 1:9-15). Pe li Rute muʼyuk sut batel mi jaʼuk bat yichʼ ta mukʼ li jecheʼ diosetike. w16.02 2:4, 5

Li David xchiʼuk sviniktake te oyik ta takixokol balumil ta Judea. Te snakʼoj sbaik, yuʼun yakal tsaʼvan Saul xchiʼuk oxmil yajsoltarotak sventa tsmilik li Davide. Pe jun akʼobale, li David xchiʼuk sviniktake la staik bu chvay xchiʼuk yajsoltarotak li Saule. Vaʼun kʼun xa ochik batel xchiʼuk jun yajsoltaro li Davide. Xi laj yal li soltaro ti Abisai sbie: «Acʼbun jmil ta ora». Pe muʼyuk xakʼ li Davide, kʼajomal xi laj yalbee: «Mu xamil, yuʼun li bochʼo tsmil jun ajvalil ti tʼujbil yuʼun Mucʼul Diose persa tstoj smul. [...] Jaʼ noʼox Mucʼul Dios acʼo scoltaun ti mu me xcacʼ jcʼob ta stojol li ajvalil stʼujoje» (1 Sam. 26:8-12). Snaʼoj lek David ti jaʼ stʼujoj Jeova sventa x-ajvalilaj ta Israel li Saule. Jech xtok, snaʼoj lek ti chakʼ ta ilel ti tukʼ yoʼonton ta stojolal Jeova mi chichʼ ta mukʼ xchiʼuk mi muʼyuk chilbajin li Saule. Jaʼ jech oy ta yoʼonton li Jeova avi eke, tskʼan ti jkotoltikuk tukʼuk koʼontontik ta stojolale xchiʼuk ta stojolal li buchʼutik yakʼojbe yabtele. w16.02 4:1, 2

Kerem tseb, ¿mi oy ta avoʼonton chavichʼ voʼ? Mi oye, toj lek, yuʼun jaʼ jun mukʼta matanal kʼalal chkichʼtik voʼe. Kʼuchaʼal la jchantik li ta xchanobil echʼe, toj tsots me skʼoplal li ichʼvoʼe. Yuʼun kʼalal chavichʼ voʼe, chavakʼbe yil yantik ti avakʼojbe xa akuxlejal li Jeovae. Jaʼ xkaltik, chavakʼ ta ilel ti laj xa avalbe ta jamal ti chakʼan chatun ta stojolal ta sbatel osile xchiʼuk ti jaʼ mas tsots skʼoplal chavaʼi ta akuxlejale. Ta skoj ti toj tsots skʼoplal li ichʼvoʼe, skʼan me xanop lek baʼyuk mi yijot xa ta mantal, ti xlokʼ ta avoʼonton atuke xchiʼuk ti xavaʼibe smelolal kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jbatik ta stojolal Diose. ¿Mi chapalot xa chavaʼi sventa chavichʼ voʼ? Yikʼaluk van muʼyuk to chapalot chavaʼi. O xuʼ van chapalot xa chavaʼi, pe chalboxuk atot ameʼ ti xachʼi to jutuke xchiʼuk ti xachan to batel mase. Mu me xachibaj mi jech chalboxuke. Jaʼ lek akʼbo yipal sventa xachʼi batel mas ta mantal yoʼ xavichʼ xa noʼox voʼ. w16.03 2:1, 2

Li jlom ermanoetike jaʼ to ochik ta stestigo Jeova kʼalal nupunemik xa oxe, pe ti mu skʼan x-och ta mantal li snup xchiʼilike. O moʼoj xtoke, laj yikta sba ta mantal junukal yuʼunik. Mi jaʼ jech jnuptanojtike, jaʼ me tskoltautik li tojobtaseletik ta Vivliae, akʼo mi tsots chkaʼitik bakʼintik. Jech xtok, chilbajin utsʼ alaliletik li Satanase. Jaʼ yuʼun skʼan jmojuk skolta sbaik xchiʼuk junuk yoʼontonik li nupultsʼakaletik ti chtunik ta stojolal Jeovae. Mu ventauk ti kʼu xa sjalil jnupuneltike, skʼan me jnoptik kʼusi skʼan jpastik sventa masuk stsatsub li jnupuneltike. Li buchʼutik toj lek xuʼ xkoltavanike jaʼ li nupultsʼakaletik ti oy xa sjabilalike. Jaʼ yuʼun xuʼ xikʼ batel ta snaik li buchʼutik achʼ to snupunelik kʼalal tspasik li yichʼel ta mukʼ Jeovae. Yuʼun xuʼ te xakʼik venta ti skʼan jmojuk oyike xchiʼuk ti ta slekiluk-o yoʼonton skʼopon sbaike, mu ventauk ti kʼu xa sjalil snupunelike (Tito 2:3-7). w16.03 3:14, 15