Avril

Skotol li krixchanoetik ti muʼyuk chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li matanal laj yakʼ Jesuse, jaʼ yajkontratak chil li Jeovae. Jaʼ yuʼun, voʼotik me oy ta jbatik yalbel kʼusi skʼan spasik yoʼ xkʼotik ta yamigo li Diose. Xi la stsʼiba li jtakbol Juane: «Tsta xkuxlejal sbatel osil li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Nichʼonile; pe li buchʼu mu xchʼunbe smantal li Nichʼonile muʼyuk bu chil li kuxlejale, jaʼ noʼox te oy-o ta stojolal li skʼakʼal yoʼonton Diose» (Juan 3:36). Ta melel, ti laj yakʼ sba ta matanal li Kristoe, jaʼ sventa xijkʼot ta yamigo li Diose (2 Kor. 5:18-20). Sventa xkʼotik ta yamigo Dios li yan krixchanoetik eke, chkakʼbetik xchan ta cholmantal li kʼusi toj tsots skʼoplal taje. w16.07 4:8-10

Li kʼusi baʼyel la skʼan ta padrenuestro li Jesuse jaʼ ti xichʼ chʼultajesel sbi li Diose. Ta skoj ti toj chʼule, skotol li beiltaseletik xchiʼuk li mantaletik yuʼune toj chʼul ek. Pe li ta nichimaltik Edene, li Satanase toj manya ti kʼu yelan la sjoypʼin li sderecho Dios ti xuʼ xakʼbe mantaletik li krixchanoetike. La sjutbe smul li Jeovae xchiʼuk laj yikʼubtasbe li sbie, jaʼ xkaltik, ti kʼu yelan skʼoplale (Gén. 3:1-5). Li Jesuse skʼanoj tajek li sbi Jeovae, yan li Satanase mu jechuk la spas. Jaʼ yuʼun laj yakʼbe yipal ti bu kʼalal xuʼ yuʼun sventa xchʼultajesbe sbi Dios li Jesuse (Juan 17:25, 26). ¿Kʼu yelan la xchʼultajes? Jaʼ ta sventa li kʼusitik la spase xchiʼuk ti kʼu yelan chanubtasvane. Jaʼ jech la skolta krixchanoetik yoʼ xakʼik venta ti toj tukʼik li smantaltak Jeovae xchiʼuk ti jaʼ sventa jlekilaltik skotol li kʼusi tskʼanbutike (Sal. 40:8-10). Li Jesuse tukʼ-o laj yakʼ sba ta stojolal li Jeovae; jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti xuʼ yuʼun xchʼunbe smantal Jeova li jun tukʼil vinike. w17.02 2:2-4

Li ‹Chʼiom Chij› chalbe skʼoplal li ta Apokalipsis 5:13, jaʼ li Jesukristoe. ¿Kʼuxi jnaʼtik taje? Yuʼun kʼalal liʼ toʼox oy ta balumil li Jesuse, xi laj yichʼ albel skʼoplale: «Xchʼiom Chij Dios ti chchʼay mulil ta balumile» (Juan 1:29). Li Jesus ti jaʼ ajvalile, jaʼ noʼox stuk laj yakʼ xkuxlejal sventa skolta lokʼel ta mulil li buchʼutik tsventaine. Ta melel, taje jaʼ srasonal ti kʼu yuʼun skʼan xkichʼtik ta mukʼe. Sta-o ti jech jpastike, yuʼun «jaʼ Ajvalil yuʼun li buchʼutik ch-ajvalilajike xchiʼuk jaʼ Kajvaltik yuʼun li buchʼutik ch-ajvalilajik kʼuchaʼal ajvaliletike» (1 Tim. 6:14-16). Xuʼ van jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li kuxlejaletik ti mu xvinaj ta kʼelel ti xi chkʼejinike: «Li Chʼiom Chij ti laj yichʼ milel kʼuchaʼal matanale jaʼ sta-o xichʼ li juʼelale, li kʼulejale, li pʼijilale, li tsatsalile, li ichʼel ta mukʼe, li mukʼulale xchiʼuk li bendisione» (Apok. 5:12). Mi chkichʼtik ta mukʼ li Jesus xchiʼuk li Stote, xuʼ me xijkuxiutik sbatel osil (Sal. 2:11, 12; Juan 5:23). w17.03 1:3, 4

Ta skoj ti yiloj kʼu yelan sbeiltasoj tal steklumal li Jeovae, yakʼoj venta kʼusi ti lek chile xchiʼuk ti kʼusi chopole (Juec. 11:12-27). Ta skotol li kʼusi tsnop tspas ta xkuxlejale, laj onoʼox stsak ta venta li beiltaseletik ta Mantale. Snaʼoj ti muʼyuk lek chil Jeova kʼalal oy buchʼu ch-iline xchiʼuk ti tspak skʼoplale, yuʼun jaʼ lek chil ti skʼan sbaik li yajtuneltake. Jech xtok, jamal chal Mantal ti kʼu yelan skʼan jtsaktik ta venta li yantike, akʼo mi chopol chilutik (Éx. 23:5; Lev. 19:17, 18). Li kʼusi koltaat sventa lekuk stalelal li Jeftee jaʼ van ti la snopbe skʼoplal ti kʼu yelan echʼ li Josee, ti la xkʼuxubin sbankiltak manchuk mi pʼajat tajek (Gén. 37:4; 45:4, 5). Jaʼ yuʼun kʼalal la snopbe lek skʼoplal Jefte taje, jaʼ koltaat sventa jechuk stalelal kʼuchaʼal lek chil li Jeovae. Ta melel, chopol van tajek laj yaʼi sba ta skoj ti kʼusi pasbat yuʼun li xchiʼiltak ta vokʼele. Pe jaʼ jpʼel ta yoʼonton ti chtun ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ta stojolal li steklumale (Juec. 11:1-3). w16.04 1:8, 9

Toj tsots onoʼox skʼoplal chilik tsobajel li yajtuneltak Jeovae. Li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe oy tajek ta yoʼonton tstsob sbaik sventa xichʼik ta mukʼ li Jeovae. Jaʼ jech oy tajek ta koʼontontik ek. Pe jech kʼuchaʼal tsots chaʼiik jlom ermanoetike, jaʼ jech tsots chkaʼitik bakʼintik ek ti xijbat ta skotol tsobajeletike. Yikʼaluk van skʼan ep xij-abtej, ep van kʼusitik skʼan jpastik o toj lubem chkaʼi jbatik. Pe kʼalal ep tajek sbalil chkiltik li tsobajeletike jaʼ me tskoltautik sventa mu smakutik skotol taje xchiʼuk ti xkakʼtik persa ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Jlom ermanoetike vokol chaʼiik ti chbatik ta skotol tsobajeletike, pe bakʼintike jaʼ ta skoj ti tsots ipike. Jech oxal, li moletik ta tsobobbaile xuʼ me skoltaik sventa stabeik sbalil li tsobajeletike. ¿Kʼusi xuʼ spasik? Jaʼ ti sjelubtasbeik batel ta telefono li kʼusi ch-echʼe o ti spasbeik gravare. w16.04 3:3

Lek tajek ta chanbel stalelal li yajtuneltak Jeova ti tukʼ yakʼoj sbaike. Yuʼun laj yakʼ ta ilel ti tsots yoʼontonike xchiʼuk ti lek kʼusi kʼot ta nopel yuʼunike. Kalbetik skʼoplal Sadrac, Mesac xchiʼuk Abed-nego ti muʼyuk la skʼan laj yichʼik ta mukʼ jun mukʼta lokʼol ti jaʼ skʼoplal li ajvalil ta Babiloniae (Dan. 3:16-18). Li sloʼilal keremetik taje jaʼ skoltaoj ep stestigotak Jeova avi sventa tsotsuk yoʼonton xalik ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ li svanderail slumalike. Jaʼ jech echʼ li Jesuse, muʼyuk la stikʼ sba ta politika o ta yan kʼusitik ti chchʼak-o sba li krixchanoetike. Yuʼun snaʼoj ti jaʼ jech chchanik li yajchankʼoptake. Jech oxal xi laj yale: «¡Tsotsuk avoʼontonik!». Li buchʼutik xuʼ skoltautik xtoke jaʼ li ermanoetik ta jtsobobbailtike. Mi laj yaʼiik li kʼusi yakal ta jnuptantike ta me spatik koʼontontik. Kalbetik ti akʼo spasik orasion ta jtojolaltike. Pe skʼan me jechuk oy ta koʼonton jkoltatik li kermanotaktik eke xchiʼuk ti jpastik orasion ta stojolalike (Mat. 7:12). w16.04 4:16, 18

¿Kʼu van yelan chilik stestigotak Jeova li stsobel takʼine? Skotol li abtelal tspasike, jaʼ koliyal li matanal takʼin chichʼ akʼele (2 Kor. 9:7). Li ta Salon sventa Tsobobbaile xchiʼuk li ta sventa asambleae, muʼyuk chichʼ kʼanel takʼin te. Li ta 2015 jutuk mu chib biyon ora la xcholik mantal xchiʼuk mas ta baluneb miyon laj yakʼik estudio jujun u. Akʼo mi vokol ta chʼunel, muʼyuk tskʼan stojolik ta spasel taje. Ta sjunul yoʼonton tstoj stukik li kʼusitik chtun yuʼunike. Jun ti buchʼu chchanbe skʼoplale, xi laj yal ta sventa li stestigotak Jeovae: «Li kʼusi oy ta yoʼontonike jaʼ li xcholel mantale xchiʼuk ti xchanubtasvanike [...]. Chʼabal junuk jnitvanej yuʼunik, ta skoj taje muʼyuk ep chlaj takʼin yuʼunik». Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼusi skʼan stij koʼontontik sventa jcholtik li mantale? Ti kʼusi tstij koʼontontik ta spasel ta moton li abtelale, jaʼ ta skoj ti jkʼanojtik li Jeovae xchiʼuk li krixchanoetike. Ti kʼu yelan chichʼ pasel taje jaʼ yakal chkʼot ta pasel li albil kʼop chal li teksto avie. w16.05 2:9

Kʼalal te oy ta joltik taje, jaʼ me tskoltautik sventa mu jtikʼ ta jnopbentik xchiʼuk ta koʼontontik li kʼusitik chopole. Jaʼ jech, muʼyuk me bu ta jchʼay koʼontontik ta livroetik, pelikulaetik o ta tajimoletik ti jaʼ chakʼ ta ilel li kʼusitik tspʼaj Jeovae. Ta melel, mu me persauk oy buchʼu jakʼbetik ti kʼusi skʼan jpastik mi jnaʼojtik lek li kʼusi chal Jeovae. Kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike oy jaytosuk ti kʼu yelan lek ta pasele xchiʼuk ti lek chil li Jeovae. Pe mi oy kʼusi tsots skʼoplal ta jnop ta jpastike, ¿mi mu jaʼuk lek ti xkalbetik junuk mol ta tsobobbaile o ti jakʼbetik junuk ermano ti lek xa chaneme? (Tito 2:3-5; Sant. 5:13-15). Melel onoʼox chaʼa, muʼyuk bu chkalbetik ti jaʼ akʼo snopik li kʼusi skʼan jpastike. Jaʼ lek jchantik snopel ti kʼusi skʼan jpastike, mi jeche, ta me xkakʼtik venta ti kʼusi tukʼe xchiʼuk ti kʼusi muʼyuk tukʼe (Evr. 5:14). Jvules ta joltik ti xi akʼbat snaʼ yuʼun Dios li jtakbol Pabloe: «Ta jujuntal chabainik li kʼusi chapas atukike» (Gal. 6:5). w16.05 3:15, 16

Li Jeovae mu jechuk chil krixchanoetik kʼuchaʼal chkiltik voʼotike. Yuʼun jaʼ tskʼelbe li kʼusi oy ta yoʼonton jujun krixchanoe xchiʼuk xil kʼu yelan ta melel (1 Sam. 16:7 xchaʼvokʼal). Jaʼ jech chakʼ kiltik kʼalal la slikes li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristoe. Yuʼun li krixchanoetik ti laj yikʼ tal ta stojolale xchiʼuk ta stojolal li Xnichʼone muʼyuk bu lek stalelalik yilel (Juan 6:44). June jaʼ jun jnitvanej ta relijion yuʼun judaetik ti Saulo sbie. Pe li Jeovae jaʼ la skʼelbe yoʼonton li Sauloe xchiʼuk stakʼ lek patel laj yil (Prov. 17:3). Yuʼun stakʼ pasel ta «jun tʼujbil vaso» laj yil sventa xcholbe mantal «li jyanlumetike, li ajvaliletike xchiʼuk li xnichʼnabtak Israele» (Ech. 9:15). Oy to buchʼutik la stʼuj Jeova ti la spat leke, vaʼun pasik ta uni pʼinetik «ti oy lek stue» (Rom. 9: 21). Jlome toj chopolik toʼox tajek, yuʼun ch-elkʼajik, chyakubik xchiʼuk chmulivajik (1 Kor. 6:9-11). Pe kʼalal laj yojtikinik li Jeovae, tsatsub batel li xchʼunel yoʼontonike xchiʼuk laj yakʼ sbaik ta patel. w16.06 1:4

Oy kʼusi yakʼojbutik Jeova sventa jtakʼtikuk patele, jaʼ li Vivliae, li tsobobbaile xchiʼuk li cholmantale. Kʼalal ta jkʼeltik jujun kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk ti ta jnopbetik smelolale, jaʼ me tskoltautik sventa spatutik li Jeovae. Li ta voʼnee, li Jeovae laj yalbe mantal ajvaliletik ta Israel ti akʼo spasik kopiar li Mantale xchiʼuk ti xchanik jujun kʼakʼale (Deut. 17:18, 19). Jaʼ jech li jtakboletik eke, laj yakʼik venta ti skʼan xchanik xchiʼuk snopbeik smelolal li Skʼop Dios sventa xcholik batel mantale. Ta sienal xa noʼox velta laj yalbeik skʼoplal li Tsʼibetik ta Evreo kʼop kʼalal la stsʼibabeik li Skʼop Diose. Jech xtok, kʼalal la xcholik mantale, laj yalbeik krixchanoetik ti akʼo skʼelik li Vivliae xchiʼuk ti snopbeik skʼoplale (Ech. 17:11). Jaʼ jech toj tsots skʼoplal chkiltik li avi eke, ti skʼan jchantik jujun kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantike (1 Tim. 4:15). Vaʼun jaʼ me tskoltautik ti bikʼituk xkakʼ jbatike xchiʼuk ti jtakʼtikuk patel xil li Jeovae. w16.06 2:10

Jamal vinajem tal ti skʼanoj sbaik li yajtuneltak Jeovae, yuʼun muʼyuk tstikʼ sbaik ta paskʼop kʼalal tsaʼik kʼop li mukʼta lumetike. Jech kʼuchaʼal li ta Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile chamik jutuk mu 55 miyon krixchanoetik. Pe li yajtuneltak Jeovae muʼyuk bu stikʼ sbaik li ta paskʼop taje (Miq. 4:1, 3). Jaʼ jech ‹muʼyuk la sta smulik ta sventa xchʼichʼel li krixchanoetike› (Ech. 20:26). Yakal ch-epaj-o batel li yajtuneltak Diose akʼo mi toj tsots sjuʼel li yajkontraik ti jaʼ li Satanase, ti jaʼ li «dios ta sventa li kʼusitik oy ta balumil liʼe» (2 Kor. 4:4). Li Satanase jaʼ tspas ta mantal li organisasionetik sventa politika xchiʼuk li kʼusitik chlokʼ ta television, ta Internet o ta yan kʼusitike. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ sventa tsmak ta be li cholmantale, pe mu xuʼ yuʼun. Akʼo mi jech, snaʼoj ti mu xa jaluk ch-abteje, jaʼ yuʼun chakʼbe tajek yipal chchibajes krixchanoetik yoʼ mu xichʼik ta mukʼ li Jeovae (Apok. 12:12). w16.06 4:3, 4

Li Jesuse la svulesbe ta sjol yajchankʼoptak ti jaʼ chakʼbe kʼusitik chtun yuʼun skotol kʼusitik spasoj li Jeovae. Xi laj yale: «Oyuk me kʼusi xachanik ta sventa li nichimetik ta [osiltike]». Kʼalal jech laj yale, yikʼaluk van jaʼ yakal tsnopbe skʼoplal li jeltos nichimetik ta osiltik ti kʼupilik sbae. Pe li nichimetik taje mu persauk spas skʼuʼ spokʼik. Akʼo mi jech, xi laj yal li Jesuse: «Chkalboxuk avaʼiik ti mi jaʼuk sta jech yutsil skʼuʼ spokʼ la slap Salomon ta sjunul smukʼulal kʼuchaʼal li nichimetik taje». Jnopbetik skʼoplal li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Mi jaʼ jech chakʼbe skʼuʼ spokʼ tsʼiʼleletik ta osiltik li Diose, [...] ¿mi mu masuk oy srasonal ti chakʼ akʼuʼ apokʼik li voʼoxuke, krixchanoetik ti jutuk xchʼunel avoʼontonike?» (Mat. 6:29, 30). Ta melel, ch-akʼbat skʼuʼ spokʼik. Pe kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, skʼan oyuk xchʼunel yoʼontonik li yajchankʼoptak Jesuse (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20). Skʼan spat yoʼontonik mas ta stojolal Jeova ti jaʼ chchabiatike. Li voʼotik une, ¿mi oy xchʼunel koʼontontik ti jaʼ chchabiutik li Jeova eke? w16.07 1:15, 16

Kʼusiuk li preva ta jnuptantike, li Jeovae persa onoʼox tskoltautik (1 Ped. 1:6). Persa onoʼox chkiltik kʼu yelan chakʼ ta ilel ta jtojolaltik li slekil xkʼuxul yoʼontone. Kʼalal jech tspase ep tajek ta jtabetik sbalil. June jaʼ kʼalal tspas perton jmultike. Jaʼ yuʼun, koliyal ti oy slekil yutsil yoʼonton ta jtojolaltik li Jeovae, tspas perton li jmultike. Pe jaʼ to mi la jsutes koʼontontike xchiʼuk mi ta sjunul koʼonton chkiktatik spasel li kʼusitik chopole (1 Juan 1:8, 9). Li jtakbol Pabloe xi laj yal ta sventa ti kʼu yelan tspasvan ta perton li Jeovae: «La skoltautik lokʼel li ta sjuʼel ikʼal osile, vaʼun jaʼ te laj yakʼutik li ta ajvalilal yuʼun skʼanbil Nichʼone, jaʼ ta stojolal ti kolemutik ta skoj pojelale, ti laj kichʼtik pasbel perton li jmultike» (Kol. 1:13, 14). Mi ta jtojtik ta vokol li kʼusi la spas Dios ta jtojolaltike, ta me jkʼupil kʼoptatik. Jech xtok, ep me kʼupil sba bendisionetik ta jtatik ta skoj ti tspas ta perton jmultik li Jeovae. w16.07 3:7-9

Akʼo mi oy kʼusi chopol la spas ta nichimaltik Edén li Satanase, laj yakʼ spatobil koʼontontik li Jeovae. Li spatobil oʼontonal taje jaʼ te ta jtatik li ta baʼyel albil kʼope. Li Jeovae oy buchʼu tstʼuj sventa xakʼbe slajeb li Satanase xchiʼuk ti jaʼuk xkoltavan sventa staik jchʼunej mantal krixchanoetik li kʼusi la xchʼayik Adan xchiʼuk Evae. Vaʼun jun xa me yoʼonton chkuxiik sbatel osil ta Balumil, jech kʼuchaʼal oy onoʼox ta yoʼonton ta slikebal li Jeovae (Juan 3:16). Kʼalal la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae jaʼ lik-o tajek skʼopik li ta snupunelike, jaʼ jech chlik skʼopik ek li yan nupultsʼakaletike. Jtos ti kʼusi vokol laj yaʼi li Evae xchiʼuk ti jaʼ jech chaʼi li yan antsetik eke jaʼ ti chil svokolik kʼalal ch-ayan yolike. Jech xtok, batsʼi muʼyuk xa noʼox spʼisol ti kʼu yelan tskʼanik kʼanel yuʼun li smalalike. Jaʼ jech li viniketik eke, tspas tajek ta mantal yajnilik xchiʼuk bakʼintike tsmajik jech kʼuchaʼal chkiltik avie (Gén. 3:16). Pe li Vivliae jamal chal ti skʼan ta slekiluk yoʼonton sventain li yutsʼ yalalike xchiʼuk ti skʼan xichʼ ta mukʼ smalalik li antsetike (Efes. 5:33). Jaʼ jech, kʼalal jmoj tskolta sbaik li nupultsʼakaletike jaʼ me chkoltaatik sventa mu masuk xlik skʼopik. w16.08 1:6, 7

Li Vivliae chal ti oy lek srasonal ti mu xchʼak sbaik li nupultsʼakaletik kʼalal maʼuk jchʼunolajel junukal yuʼunike (1 Kor. 7:12-14). Li buchʼu maʼuk yajtunel Jeovae «chʼultajesbil xa», yuʼun nupunem xchiʼuk li buchʼu chtun ta stojolal Jeovae. Li yalab xnichʼnabik ti kʼoxik toe «chʼul xa kʼotemik» ek, jaʼ yuʼun chabibilik yuʼun li Diose. Oy ep skʼelobiltak ti skoltaoj snup xchiʼilik sventa xkʼotik ta stestigo Jeova li yajtsʼaklomtak Kristoe. Li jtakbol Pedroe chalbe mantal ajnilaletik ti skʼan stsakik ta mukʼ li smalalike, taje jaʼ sventa «mi oy buchʼu mu xchʼunbeik smantal Diose xuʼ spasatik ta kanal ta sventa li stalelal yajnilike, akʼo mi muʼyuk kʼusi chichʼik albel jpʼeluk, yuʼun chil ta satik ti sak atalelalik xchiʼuk ti lek cha-ichʼvanik ta mukʼe» (1 Ped. 3:1-4). w16.08 2:14, 15

Li Jeovae oy ta yoʼonton ti jkʼanojuk jbatik xchiʼuk ti jkolta jbatik ta jujuntal ta skoj ti kermano jbatike (Luk. 22:24-27). Li Vivliae chal ti Jesuse la skolta krixchanoetik ti bu kʼalal xuʼ yuʼune xchiʼuk laj yakʼ xkuxlejal ta stojolalik (Mat. 20:28). Jun yajtsʼaklom Kristo ti Dorkas sbie nopem xaʼi «kʼusitik tspas xchiʼuk ep matanaletik chakʼ ta xkʼuxul yoʼonton» ta stojolal li yantike (Ech. 9:36, 39). Li Maria eke ‹tsots abtej ta stojolal› li yermanotak ta Romae (Rom. 16:6). ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik sventa xaʼibeik smelolal ti tsots skʼoplal ti skoltaik ermanoetik li buchʼutik achʼik toe? Kʼalal mi bat jvulaʼantik li ermanoetik ti malubemik xae o ti ipike, xuʼ xkikʼtik batel li buchʼutik achʼik toe. Mi stakʼ chilik li totil meʼiletike xuʼ me xikʼik batel li yalab xnichʼnabik eke. Li moletik ta tsobobbaile xuʼ me xalbeik kerem tsebetik o li buchʼutik achʼik to ti xichʼbeik batel sveʼelik o mi oy kʼusi skʼan meltsanel ta snaik li buchʼutik malubemik xae. Mi laj yakʼik venta kerem tsebetik xchiʼuk li buchʼutik achʼik to ti tskolta sbaik ta jujuntal li ermanoetike, jech me tspasik ek. Ta me xlik snopik kʼuxi tskoltaik ek li ermanoetike (Rom. 12:10). w16.08 4:13, 14

Xi laj yal jun tsebal ermana ta Francia: «Li maestroetik ta j-eskuelae toj labal sba chilik ti oy to kerem tsebetik ti oy xchʼunel yoʼontonik ta sventa li kʼusi chal Vivliae». Li avie ep krixchanoetik ti muʼyuk xchʼunojik Diose. Mi kerem tsebot ti yakal chatun ta stojolal Jeovae o ti yakal chavojtikine, xuʼ van xanop bakʼintik ti kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntik li Diose. Pe li Vivliae jaʼ tskoltaot sventa xanop lek li kʼusi chachan ta eskuelae xchiʼuk li kʼusi cha-albate, vaʼun jaʼ me tskoltaot yoʼ xavakʼ lek venta atuk. Xi chal li Skʼop Diose: «Li tojobtasele te oy o sat ta atojol». ¿Kʼusi skʼan xal taje? Jaʼ ti tskoltaot yoʼ mu xatsak ta mukʼ li jecheʼ chanubtaseletike xchiʼuk ti xatsatsubtas li xchʼunel avoʼonton ta stojolal li Jeovae (Prov. 2:10-12). Sventa tsotsuk lek xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jeovae, skʼan me xkojtikintik lek (1 Tim. 2:4). Jaʼ yuʼun, kʼalal chachan Avivliae xchiʼuk li yan jvuntike skʼan me xanopbe lek skʼoplal. Akʼbo yipal ta yaʼibel smelolal li kʼusi chachane. w16.09 4:1-3

Skʼan me mu xijlubtsaj manchuk mi toj tsots kʼusi la jnuptan ta jbikʼtaltik o mi mu xa xlaj skʼoplal chkil li jvokoltike. Yuʼun li kʼusi jpʼel ta koʼontontike, jaʼ ti chakʼbutik sbendision Jeova mi muʼyuk xijlubtsaje (Gén. 39:21-23). Xuʼ van oy jech tsots jvokoltik ta jnuptantik ek ti skʼan xkuch kuʼuntike. Yikʼaluk van yakal chkichʼtik ilbajinel, chopol kʼusi tsnopik ta jtojolaltik, chkichʼtik labanel, tsaʼik jmultik o ch-itʼixajik ta jtojolaltik. Mu me xijchibaj mi jech ta jnuptantike. Teuk me ta joltik ti kʼuxi kuch yuʼunik li Jakob, Rakel xchiʼuk Jose sventa junuk noʼox yoʼonton xtunik ta stojolal li Jeovae. Toj tsots skʼoplal laj yilik ti lekuk xil sbaik xchiʼuk li Jeovae, jaʼ yuʼun akʼbat yipalik xchiʼuk akʼbatik bendision. Li yajtuneltak Dios taje laj yakʼbeik yipal xchiʼuk jaʼ jech la spasik ti kʼu yelan la skʼan ta s-orasionike. Ta skoj ti kuxulutik ta slajebal kʼakʼale, toj tsots me skʼoplal ti jchʼunojtikuk lek li kʼusi yaloj chakʼbutik Jeovae. ¿Mi jpʼel ta koʼontontik chkakʼbetik yipal sventa jtatik li bendisione? w16.09 2:8, 9

Toj tsots me skʼoplal ta stojolal kalab jnichʼnabtik ti tsotsuk lek xchʼunel koʼontontike. Chilik me li kʼusi ta jpastike, jaʼ yuʼun mu me xijlubtsaj, kakʼbetik me yipal ta stsatsubtasbel li xchʼunel yoʼontonike xchiʼuk akʼo me yilik ta jtalelaltik ti kuxul chkiltik li Jeovae. Jnopbentik skʼoplal jun nupultsʼakal ta jun lum ti Bermudas sbie. Kʼalal oy kʼusi tsvul-o yoʼontonike jmoj chalbeik Jeova xchiʼuk stsebetik ti akʼo xkoltaatike. Jech xtok, chalbeik ti akʼo spasik orasion eke. Xi chalbeik li xvixil tsebike: «Pato lek avoʼonton ta stojolal li Jeovae, jaʼuk xbat ta avoʼonton spasbel yabtel li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk mu xavul tajek avoʼonton». Xi to chalike: «Kʼalal chakʼ venta ti kʼu yelan tskoltaunkutik li Jeovae jaʼ tstsatsub-o li xchʼunel yoʼonton ta stojolale xchiʼuk ta stojolal li Vivliae». Teuk me ta joltik ti mu stakʼ jsuj li kalab jnichʼnabtik ti oyuk xchʼunel yoʼontonike. Yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal bekʼ tsʼunobil ti stakʼ jtsʼuntike xchiʼuk ti xkakʼbetik yaʼlele, pe jaʼ noʼox xuʼ xakʼ chʼiuk li Jeovae (1 Kor. 3:6). Jaʼ yuʼun, kakʼbetik me yipal ta xchanubtasel li kalab jnichʼnabtik ti jkʼanojtik tajeke xchiʼuk jkʼanbetik me xchʼul espiritu Jeova sventa oyuk xchʼunel yoʼontonik. Mi jech ta jpastike, ta me xakʼbutik sbendision li Jeovae (Efes. 6:4). w16.09 5:16-18

Kalbetik skʼoplal Serge xchiʼuk li yajnil ti Muriel sbie. Mas ta oxib jabil ay tunikuk ta jun tsobobbail ta yan kʼop. Oy jun skeremik ti vuklajuneb sjabilale, jaʼ to laj yilike muʼyuk xa bu tskʼupin cholmantal mi jaʼuk li tsobajele. Xi chal li ermanoe: «Kʼalal laj kilkutik ti mu xchʼi ta mantale, lisutkutik batel li ta jtsobobbailkutik onoʼoxe». Li yajtsʼaklomtak Kristo ti oy yalab xnichʼnabike, ¿kʼusi skʼan stsakik ta venta mi tskʼan te chtunik-o li ta tsobobbail ta yan kʼope? Baʼyuke jaʼ ti skʼelik mi xakʼ ora xchanubtas yalab xnichʼnabik sventa skʼanik li Jeovae xchiʼuk ti xchanik li yan kʼope. Xchibale jaʼ ti skʼelik mi oy ta yoʼonton ti xcholik mantal ta yan kʼope, ti xbatik ta tsobajele xchiʼuk mi oy ta yoʼontonik ta melel ti te chtunike. Kʼalal jaʼ jech tsnopik lek li totil meʼiletike jaʼ me chkoltaatik sventa snaʼik mi jaʼ lek ti xbatik li ta tsobobbail ti bu xaʼi lek li yalab xnichʼnabike. Vaʼun mi kʼot xa ox lek ta yoʼontonik li mantale, xuʼ van jaʼ to snop sutik tal li ta yan kʼope (Deut. 6:5-7). w16.10 2:14, 15

Jakʼbat onoʼox van Noe yuʼun slakʼnatak ti kʼu yuʼun tspas jun mukʼta nae. Kʼalal jech chjakʼbate, mu jecheʼuk te tsʼijil chkom, yuʼun xi chal Vivlia ta stojolale: «La xcholbe skʼoplal li tukʼilale» (2 Ped. 2:5). Laj yalbe krixchanoetik ti chakʼ tal Nojelal ta voʼ sventa xakʼbe slajeb li choplejale. Yikʼaluk van xi jamal laj yal li kʼusi albat yuʼun Jeovae: «Laj xa jnop ti ta jlajes scotol li cristianoetique, yuʼun jaʼ ta scojic ti toj ep cʼusitic chopol liʼ ta banamile». Laj van yal xtok ti xi albat yuʼun li Jeovae: «Ta xcacʼ taluc pulel ta voʼ. Ta xmuc ta voʼ li banamile yuʼun acʼo uluc stsʼunubal scotol li cʼusitic cuxajtic ta sbejel banamile. Jech ta xcham scotol li cʼusitic oy ta banamile». Laje laj yalbe ti kʼusi skʼan spasik sventa mu xchamike. Xi onoʼox albil yuʼun li Jeovae: ‹Skʼan xa-ochik ta arka› (Gén. 6:13, 17, 18). w16.10 4:7

Li ta Vivliae te ch-albatik yuʼun Jeova kʼu yelan skʼan xchanubtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike. Mi la xchʼunik li mantal taje jaʼ jech chakʼik ta ilel ti tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae. Skʼan me mu jechuk snopik kʼuchaʼal li krixchanoetik avie (Efes. 2:2). Jech kʼuchaʼal liʼe, ta junantik lumetike xuʼ van chal totil ti jaʼ oy ta sbaik xchanubtasel yalabik li meʼiletike. Pe li Vivliae jamal chal ti skʼan xchanubtas ta sventa Jeova xnichʼon li totile (Efes. 6:4). Li totil meʼiletik ti skʼanojik tajek Jeovae tskʼanik ti lekuk xil sbaik xchiʼuk Jeova li yalab xnichʼnabike, jech kʼuchaʼal lek laj yil sba xchiʼuk Jeova li Samuel kʼalal bikʼit toʼoxe (1 Sam. 3:19). Jvules ta joltik ti kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastik ti tsots skʼoplal ta sventa kutsʼ kalaltik xchiʼuk ta kabteltike, skʼan me jnoptik kʼusi chal Vivlia ta sventa taje. Yuʼun toj tunel kuʼuntik ti jaʼuk sbeiltasutik li Jtotik ta vinajele. w16.11 3:14, 15

Kʼalal ta jnoptik ta sventa li kʼusitik spasoj Jeovae, te chkakʼtik venta ta melel ti jaʼ jun Dios ti lek xchapet tspas skotole. Li Proverbios 3:19 chal ti ta «sbijil» Dios la spas li Balumile xchiʼuk ta «sbijil» la spas li vinajele. Pe toj jutuk tajek jnaʼojtik ta sventa li kʼusitik spasoje. Jaʼ yuʼun li Vivliae chal ti ‹muʼyuk ep li yabtel kaʼiojbetike› (Job 26:14). Akʼo mi jutuk tajek xkojtikintik ta sventa li vinajelbalumile, chkakʼtik venta ti lek chapal skotole. Jnoptik noʼox avaʼi ta sventa li kʼanaletik ti ta smiyonal xa noʼox oy ta vinajele xchiʼuk ti lek xchapet ti kʼu yelan oyike. Jnopbetik skʼoplal xtok ta sventa ti kʼu yelan tsjoyibta Kʼakʼal li planetaetike, ti oy lek sbeik ta jujuntale. Ti kʼu yelan lek xcholet xchiʼuk ti lek chapal skotole jaʼ ta skoj ti jech la skʼan li Jeovae. Ta melel, kʼalal ta jnopbetik skʼoplal ti kʼu to yelan la stunes spʼijil Jeova sventa spas li vinajel xchiʼuk li Balumile jaʼ tstij koʼontontik ta yalbel slekilal, ta yichʼel ta mukʼ xchiʼuk ti tukʼuk-o xkakʼ jbatik ta stojolale (Sal. 136:1, 5-9). w16.11 2:3

Li Malaquías 3:1 kʼalal ta 3 chalbe smelolal li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal Jchanolajeletik ta Vivlia li ta 1914 kʼalal ta slikebaltik 1919. Li ta versikuloetik taje, li «Mucʼul Dios ti tspas ta mantal [skotole]», jaʼ li Jeovae. «Li bochʼo tacbil tal sventa chtal yal cʼusi [chapanbile]», jaʼ li Jesukristoe. Tal skʼelik kʼu yelanik li «smomnichʼnab Levie», ti jaʼ skʼoplalik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele. Kʼalal laj xa ox xchanubtasan xchiʼuk laj xa ox sakubtasan Jeova li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, chapalik xa sventa xichʼik akʼbel yan yabtelik. Li Jesuse la stʼuj «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» sventa xalbe mantal xchiʼuk sbeiltas li steklumal Dios ta 1919 (Mat. 24:45). ¡Kolik xa lokʼel ta skʼob Mukʼta Babilonia li yajtuneltak Diose! Jaʼ te likik-o tal ta xchanel li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose xchiʼuk mas xa chʼi yuʼunik li kʼanelal ta stojolal li Jeovae. ¡Chalbeik koliyal tajek Jeova ti ch-akʼbatik bendisione! w16.11 5:14

Jaʼ Jtotik li Jeovae xchiʼuk jamal yaloj ti chakʼbe bendision yajtuneltak mi tukʼ chakʼ sbaik ta stojolale. Taje jaʼ jtos kʼu yelan chakʼ ta ilel ti skʼanojutik li Jeovae. Ta skoj ti «jaʼ la skʼanutik baʼyel li stuke», jkʼanojtik li voʼotik eke (1 Juan 4:19). Li kʼanelal xchiʼuk li xchʼunel oʼontonale jmoj snitojbe sba skʼoplal. Yuʼun kʼalal mas to ta jkʼantik li Diose, mas to tstsatsub li xchʼunel koʼontontik ta stojolale xchiʼuk mas ta jchʼuntik ti chakʼ jmotontik mi jkʼanojtik li Jeovae (Evr. 11:6). Li Jeovae oy ta yoʼonton chakʼbe smoton li yajtuneltake. Taje jaʼ jech stalelal li Diose xchiʼuk jaʼ jech snaʼ spas. Sventa lek tsots li xchʼunel koʼontontike, skʼan lek jchʼuntik ti ch-akʼbat smotonik yuʼun Dios li buchʼutik ta sjunul yoʼontonik ta xtunik ta stojolale. ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik taje? Yuʼun «li xchʼunel oʼontonale jaʼ ti oy kʼusi malabil ti chkʼot onoʼox ta pasel ta persae» (Evr. 11:1). Mi oy xchʼunel koʼontontike ta jpat lek koʼontontik ti ch-akʼbatik bendision yuʼun Dios li buchʼutik tukʼ chtunik ta stojolale. Jech kʼuchaʼal chal li teksto avie, li Jeovae chalbutik ti akʼo jpastik preva stael li sbendisione. Mi jech ta jpastike, chkakʼtik ta ilel ti ta jtojbetik ta vokol ti jech chalbutike. w16.12 4:1-3

Akʼo mi jal xa tunem talel ta stojolal Jeova li jun krixchanoe, xuʼ xlik kuxiuk «kʼuchaʼal tskʼan bekʼete». Pe li kʼusi chal Romanos 8:6 maʼuk skʼan xal ti mu stakʼ jnoptik ta sventa li veʼlile, ta sventa li kabteltike, ta sventa li kʼusi ta jchʼay-o koʼontontike, ta sventa ti kʼalal ta jsaʼ jnup jchiʼiltike o ti kʼu yelan chakʼbe sbaik ta ilel kʼanelal li nupultsʼakaletike. Li kʼusitik taje stalel onoʼox jech. Li Jesus eke la skʼupin li veʼlile, la smakʼlin epal krixchanoetik xchiʼuk snaʼoj ti tsots skʼoplal ti ta jkuxtike. Jech xtok, li Pabloe laj yal ti tsots skʼoplal li chiʼinejbail ta vayel li ta nupultsʼakale. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi laj yalbe skʼoplal Pablo kʼalal «chkakʼ jnopbentik ta stojolal» xie? Taje jaʼ skʼan xal kʼalal oy kʼusi chkakʼ tajek ta koʼontontik snopele. Jun krixchano ti lek xchanojbe skʼoplal li kʼusi laj yal Pablo taje chal ti jaʼ skʼoplalik li buchʼutik jaʼ noʼox tsnopik li kʼusi tskʼan stukike xchiʼuk jaʼ xa noʼox chalik-o batel. Li kʼusi tskʼanik taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼiike xchiʼuk jaʼ tspasatik ta mantal. w16.12 2:5, 9, 10

Mi mu jpajtsan jbatik ta sventa li kʼusi tskʼan koʼontontike, xuʼ me jech xlik jtoy jbatik. Ep buchʼutik tstoy sbaik ta skoj ti mu spajtsan sbaik ta sventa li itʼixale, ti ch-ilinike o ti xichʼik ichʼel ta mukʼ yuʼun li yantike. Jaʼ jech kʼot ta stojolalik jlom krixchanoetik ti chalbe skʼoplal li Vivliae, jech kʼuchaʼal li Absalón, Usias xchiʼuk Nabucodonosore. Albatik onoʼox yuʼun Jeova ti skʼan bikʼit xakʼ sbaike (2 Sam. 15:1-6; 18:9-17; 2 Crón. 26:16-21; Dan. 5:18-21). Xuʼ van oy yantik-o srasonal ti kʼu yuʼun chakʼik ta ilel ti snaʼik noʼox skotol chaʼiik li krixchanoetike. Jnoptik ta sventa Abimélec xchiʼuk li Pedroe (Gén. 20:2-7; Mat. 26:31-35). ¿Mi laj van stoy sbaik? ¿Mi oy van kʼusitik mu snaʼik ta skoj ti jech la spasike? ¿O mi muʼyuk lek la snopik li kʼusi la spasike? Ta skoj ti mu jnaʼtik kʼusi oy ta yoʼontonik li yantike mu xuʼ jchopol kʼoptatik li kʼusi tspasike. w17.01 3:9, 10

Oy epal ermanoetik avie chchanbeik stalelal li meʼon ants laj yalbe skʼoplal li Jesuse, yuʼun tspat yoʼontonik ta stojolal Jeova ti ch-akʼbatik li kʼusi jtunel yuʼunike (Mat. 6:33). Jnoptik ta sventa jun ermano ti Malcolm sbie. Kʼalal epal jabil tunik ta stojolal Jeova xchiʼuk yajnile, oy kʼusitik lek xchiʼuk oy kʼusitik chopol kʼot ta stojolalik. Xi laj yale: «Oy ep vokolil xchiʼuk mu stakʼ naʼel kʼusi chkʼot ta pasel li ta jkuxlejaltike, pe mi jaʼ ta jpat koʼontontik ta stojolal Jeovae chakʼbutik bendision». ¿Kʼusi tojobtasel laj yakʼ li Malcolme? «Skʼan jkʼanbetik Jeova sventa xkakʼbetik yipal xijtun ta stojolal. Jaʼuk xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi spas kuʼuntike maʼuk li kʼusi mu spas kuʼuntike». Ta skoj «ti chtal tsots vokolil li ta slajebal xa kʼakʼale» mas to ep chkil jvokoltik (2 Tim. 3:1, 13). Jaʼ yuʼun skʼan ti mu teuk noʼox chʼayal koʼontontik xijkom yuʼun li jvokoltike. Mas lek jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ti jaʼuk xbat ta koʼontontik li kʼusi spas kuʼuntike. w17.01 1:17-19

Kʼalal och ta ajvalil li Davide, bat nakluk ta jpʼej kʼupil sba na. Jech oxal, oy tajek ta yoʼonton tsvaʼan jpʼej kʼupil sba templo ta sventa li Jeovae. Pe taje mu jechuk oy ta yoʼonton li Jeovae, jaʼ yuʼun jaʼ jech albat kʼuchaʼal chal li teksto avie. Akʼo mi jech, albat ti jech-o ch-akʼbat bendisione, jaʼ noʼoxe, jaʼ tsvaʼan jun skerem li temploe. ¿Kʼu van yelan laj yaʼi sba li Davide? (1 Crón. 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1). Li Davide oy tajek ta yoʼonton tsvaʼanbe li stemplo Jeovae, jaʼ yuʼun xuʼ van laj yat tajek yoʼonton ta skoj ti maʼuk xa tsvaʼane. Pe muʼyuk la stsak ta venta mi muʼyuk bu chichʼ ichʼel ta mukʼ ta skoj ti maʼuk tsvaʼan li temploe, ti xi laj yichʼ ojtikinel ta tsʼakale: «Stemplo Salomon». Akʼo mi jech, li Davide ta sjunul yoʼonton la skolta li xnichʼone, yuʼun snaʼoj ti mukʼ li abtelal tspase. La skolta ta xchapanel epal j-abteletik, la stsob epal teʼ, tsatsal takʼin, kovre, plata xchiʼuk oro. Xi laj yalbe li Salomone: «Jnichʼon, acʼo xchiʼinot li Mucʼul Dios cuʼuntique yuʼun jech xuʼ chcʼot ta pasel ti voʼot chapasbe li chʼulna yuʼun jech chac cʼu chaʼal yaloj ta aventae» (1 Crón. 22:11, 14-16). w17.01 5:6, 7

Akʼo mi chkichʼtik kontrainel, pe ta onoʼox xkakʼbetik yipal ti jech xijkuxi kʼuchaʼal chchanubtasutik li Jeovae. Kʼalal ta jchʼunbetik li smantale, jaʼ jech chkichʼbetik ta mukʼ li sbie (Mat. 5:14-16). Jech noxtok, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti toj lekik li smantaltake xchiʼuk ti jaʼ jun jutkʼop li Satanase. Melel onoʼox ti oy kʼusi chopol ta jpastik ta skoj ti jpas mulilutike. Pe ta jsutes koʼontontik xchiʼuk chkakʼbetik yipal sventa mu xa jpastik li kʼusi chikʼubtasbe sbi li Jeovae. Xuʼ van tʼujbilutik chijbat ta vinajel o mi jaʼutik li ta ‹yan chijetike›, li Jeovae tspasbutik perton jmultik mi oy xchʼunel koʼontontik ta sventa li matanal pojelal laj yakʼ Jesuse. Chakʼ ti akʼo x-ichʼat ta mukʼ yuʼun li krixchanoetik ti chakʼ xkuxlejalik ta stojolale. Tukʼik xa chil Jeova li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele xchiʼuk chchʼam kʼuchaʼal xnichʼnab. Li yajtsʼaklom Kristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele chchʼam kʼuchaʼal xnichʼnab, li ‹yan chijetike› chchʼam kʼuchaʼal yamigotak (Juan 10:16; Rom. 5:1, 2; Sant. 2:21-25). Koliyal ti laj kichʼtik pojele jaʼ jech xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk li Jtotike xchiʼuk ti jchʼultajesbetik li sbie. w17.02 2:5, 6