Fevrero

Li Jesuse kʼuxubaj ta yoʼonton li krixchanoetike xchiʼuk ep buchʼutik kʼanbil laj yaʼi sbaik, ta skoj taje, la xchʼamik-o li mantale. Mi ta jchanbetik stalelal li Jesuse, mas to lek kʼusitik chkʼot ta pasel kuʼuntik li ta cholmantale. Sventa xkaʼibetik xkʼuxul svokolik li buchʼutik ta jcholbetik mantale, skʼan xkakʼtik persa ta yaʼibel smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik xchiʼuk li kʼusi tsnopike. Jechuk me jpasbetik li kʼusi ta jkʼan akʼo xkichʼtik pasbel eke (Mat. 7:12). Jnoptik kʼu yelan chaʼi sbaik ta jujuntal li krixchanoetike. Skʼan mu koʼoluk kʼusi xkalbetik, jaʼ mas lek jkʼeltik kʼusi yakal tsnuptanik xchiʼuk jchikintatik li kʼusi chalike. Lek ti jkʼeltik kʼusi xuʼ jakʼbetik sventa xkojtikintike (Prov. 20:5). Mi jech ta jpastike, te chakʼ ta aʼiel stukik ti chtun yuʼunik li aʼyej sventa Ajvalilale. Vaʼun, xuʼ me jnaʼtik kʼuxi xuʼ jkoltatik xchiʼuk ti jaʼuk xkalbetik li kʼusi chtun yuʼunik jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse (koʼoltaso xchiʼuk 1 Korintios 9:19-23). w19.03 20 ¶2; 22 ¶8, 9

Li Adan xchiʼuk Evae muʼyuk ep sbalil laj yilik li kʼusi spasoj ta stojolalik li Jeovae. Xuʼ me xkakʼtik ta ilel jkotoltik ti chopol tajek chkiltik li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunike. Kʼalal chkichʼtik voʼe, te chkakʼtik ta ilel ti jaʼ noʼox Jeova oy ta sba yalel li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Chkakʼbetik yil xtok ti jkʼanojtike xchiʼuk ti jpatoj koʼontontik ta stojolale. Mu baluk noʼox ti xkichʼtik voʼe, yuʼun skʼan ti jaʼuk-o jchʼunbetik smantal sil kʼakʼal li Jeovae. Mu kʼunuk ta pasel, pe tspas avuʼun yuʼun jaʼ jech tspasik jujun jabil ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik. ¿Kʼusi xuʼ skoltaot? Sabo mas smelolal li kʼusi chal Vivliae, nopuk xavaʼi ti chachiʼin li ermanoetike xchiʼuk ta sjunuluk avoʼonton xavalbe yantik li kʼusi achanoj xa ta stojolal li Atot ta vinajele (Evr. 10:24, 25). Jech xtok, mi oy kʼusi chanop chapase, chikintao li tojobtasel chakʼbot Jeova ta Skʼope xchiʼuk li ta s-organisasione (Is. 30:21). Vaʼun, lek me chbat akuxlejal (Prov. 16:20). w19.03 7 ¶17, 18

Li Jeovae yakʼojbutik epal veʼlil ta mantal. Ta xkichʼtik akʼbel mantal ta tsobajel, ta revistaetik xchiʼuk li ta jpajinatik ta Internete. Jkotoltik jkʼupinojtik junuk mantal, li kʼusi chjelav ta Kanal JW o li kʼusi chlokʼ ta jlikuk revista ti xuʼ van jaʼo jtunel tajek kuʼuntike. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼbetik yil Jeova ti ta jtojbetik ta vokol li kʼusitik yakʼojbutike? (Kol. 3:15). Jtos ti kʼusi xuʼ jpastike, jaʼ ti nopolik noʼox jtojbetik ta vokol ta j-orasiontike. Yan ti kʼuxi xuʼ jtojbetik ta vokol li Jeovae, jaʼ kʼalal lek sak xchiʼuk chʼubabil ti bu ta jtsob jbatike. Jaʼ yuʼun, lek me ti jkolta jbatik ta xchʼubael li jsalontik sventa tsobobbaile. Jech xtok, li buchʼutik sbainojik skʼelel li sonidoe skʼan me xkʼuxubinik li kʼusi tstunesike. Kʼalal lek kʼelbil li salonetike, jal chkuch yuʼun xchiʼuk jutuk noʼox kʼusi chichʼ chaʼmeltsanbel. Mi jech ta jpastike, ta jkolta jbatik sventa xichʼ vaʼanel xchiʼuk xichʼ chaʼmeltsanel yan salonetik ta spʼejel balumil. w19.02 18 ¶17, 18

Li Jobe la xchotan sba ta snopbel skʼoplal li kʼusitik labal sba spasoj li Jeovae (Job 26:7, 8). Li stuke snaʼoj ti jutuk tajek kʼusi xojtikin ta sventa li spasbentak Diose, akʼo mi jech, chʼayal to chkʼot yoʼonton kʼalal tsnopbe skʼoplal kʼu yelan pasbil li balumile, li vinajele, li toketike xchiʼuk li chauke. Jech xtok, ep sbalil laj yil li kʼusitik akʼbat xchan yuʼun li Jeovae, xi laj yale: «Jaʼ toj tsots scʼoplal laj caʼibe li scʼope» (Job 23:12). Ta skoj ti labal sba chil kʼusitik spasoj Dios li Jobe xchiʼuk ti stsakoj lek ta mukʼe, jaʼ koltaat sventa masuk to skʼan xchiʼuk ti slekubtasbe yoʼontone. Li chaʼtos talelal taje, jaʼ koltaat yoʼ jechuk-o tukʼ yoʼontone. Li voʼotik eke skʼan me jchʼakbetik yorail ta snopbel skʼoplal li spasbentak Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Jobe. Li ta mas voʼnee, muʼyuk toʼox ep kʼusi ojtikinbil ta sventa li spasbentak Diose, pe li avie mas xa ep kʼusitik ilbil. Jech xtok, oy xa kuʼuntik sliklej li Vivlia sventa skoltautik ta yojtikinel lek li Diose. Li kʼusitik ta jchantik tee jaʼ tskoltautik yoʼ labaluk sba xkiltik li Jeovae xchiʼuk ti jtsaktik ta mukʼe. Vaʼun, tstij koʼontontik yoʼ jkʼantik li Jeovae, ti jchʼunbetik smantale xchiʼuk ti jechuk-o tukʼ koʼontontike (Job 28:28). w19.02 5 ¶12

Voʼne xa onoʼox ti chilbajinbe steklumal Jeova li ajvaliletike. ¿Kʼu yuʼun chkichʼtik ilbajinel? Yuʼun chalik ti oy la kʼusi chopol jpasojtike, pe ti melel xkaltike, jaʼ ta skoj ti ta jchʼunbetik smantal kʼuchaʼal ajvalil li Diose, maʼuk li krixchanoetike (Ech. 5:29). Jaʼ yuʼun, xuʼ van xkichʼtik kʼexlaltasel, tikʼel ta chukel o ti xkichʼtik majele. Pe ta skoj ti tskoltautik li Jeovae, muʼyuk ta jpaktik sutel xchiʼuk chʼanxiutik noʼox kʼalal jech chkichʼtik pasbele. Jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas li oxvoʼ j-ebreoetik ti jaʼik li Ananias, Misael xchiʼuk Asariase. Ta slekil yoʼonton laj yalbeik ajvalil ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ li mukʼta lokʼol la spase xchiʼuk ti kʼu yuʼun mu stakʼ jech spasike. La xchʼunbeik smantal li Diose akʼo mi mu snaʼik mi chtal koltaatikuk yuʼun li Jeovae (Dan. 3:1, 8-28). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li oxvoʼ j-ebreoetik kʼalal chichʼ akʼel ta preva li stukʼil koʼontontike? Jaʼ ti skʼan jpat lek koʼontontik ti tskoltautik li Jeovae xchiʼuk ti bikʼit xkakʼ jbatike (Sal. 118:7). Jech xtok, mi oy kʼusi laj kichʼtik-o pakʼtaele, skʼan ta slekiluk koʼonton jtakʼtik sutel xchiʼuk skʼan xij-ichʼvan ta mukʼ (1 Ped. 3:15). Li yan xtoke jaʼ ti mu kʼusi chopol jpastik ti xuʼ xakʼ ta vokol ti kʼu yelan lek xkil jbatik xchiʼuk li Jtotik ta vinajele. w19.02 10, 11 ¶11-13

Mi la jnopbetik skʼoplal li kʼusitik xuʼ jtatik ta jelavel ti jaʼ ta skoj ti ay chamuk li Jesuse, jaʼ tskoltautik sventa tsotsuk lek li koʼontontike (Juan 3:16; Efes. 1:7). ¿Kʼusi ora xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ta jtojtik tajek ta vokol li pojelale? Jaʼo kʼalal skʼan toʼox junchibuk xemana li Snaʼobil slajel Kristoe. Kakʼtik persa ti jchan Jvivliatik ta sventa li Konmemorasione xchiʼuk jchotan jbatik ta snopel li kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame. Vaʼun, kʼalal te xa ox oyutik ta tsobajele, chkaʼibetik lek smelolal kʼusi skʼan xal li pan, li vino xchiʼuk li pojelal ti stuk noʼox jeche. Kʼalal chkakʼtik venta ti ta jtabetik sbalil xchiʼuk kutsʼ kalaltik li kʼusi spasojik ta jtojolaltik li Jeova xchiʼuk Jesuse, tstsatsub mas li spatobil koʼontontike xchiʼuk ch-ayan mas stsatsal koʼontontik sventa xkuch batel kuʼuntik kʼalal to ta slajebal (Evr. 12:3). Xijmuyubaj tajek ti jech-o stalelal avi ti jaʼ xa chkʼopoj ta jtojolaltik kʼuchaʼal Bankilal Pale ta vinajele (Evr. 7:24, 25). Sventa jtojtik ta vokole, skʼan jechuk-o jpastik li snaʼobil slajel jech kʼuchaʼal laj yal komele (Luk. 22:19, 20). w19.01 22 ¶8; 23, 24 ¶10, 11

Li Jeovae yakʼojbutik jun matanal, jaʼ ti xuʼ xkichʼtik ta mukʼe. Kʼalal chkakʼ jloʼiltik ta jujukoj tsobajele, xkoʼolaj ti chkakʼtik milbil matanaletik ti ta jujuntal oy ta jbatik yakʼele (Evr. 13:15). Pe ¿mi smalaoj van Jeova ti koʼol tajek xkakʼbetik li milbil matanale, jaʼ xkaltik, li jloʼiltike? Moʼoj. Li tsobajeletike xkoʼolaj kʼalal ta jtsob jbatik ta veʼel xchiʼuk li kamigotaktike. Jnoptik ti chikʼutik ta slajesel barbakoa li kermanotike xchiʼuk ti chalbutik ti oyuk kʼusi xkichʼtik bal jutebuke, ¿kʼu yelan chkaʼi jbatik? Xuʼ van te xijnopnun ta skoj ti mu jnaʼtik kʼusi chkichʼtik batele. Akʼo mi jech, oy onoʼox kʼusi chkichʼtik bal jsetʼjutebuk ti skʼupinike. Veno, li Jeovae xchapanojbutik epal muil veʼliletik li ta tsobajeletike (Sal. 23:5; Mat. 24:45). Li stuke lek chaʼi ti oyuk kʼusi xkichʼtik bal eke, jaʼ xkaltik, ti xkakʼ jloʼiltike. Jaʼ yuʼun, skʼan ti jchapan jbatik lek xchiʼuk ti xkakʼtik persa ta yakʼel jloʼiltike. Mi oy kʼusi laj kichʼtik batele, maʼuk noʼox me ta veʼel chijbat xkaltik li ta xmexa Jeovae, yuʼun tstabe sbalil ek li yantike. w19.01 8 ¶3; 13 ¶20

Kʼalal chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetik li ta mas voʼnee, jaʼo te chmulivajik xtok (Os. 4:13, 14). Li krixchanoetik vaʼ orae lek chaʼiik yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetik yuʼun tskʼupinik li mulivajele. Pe muʼyuk xkuxet xa yoʼontonik kʼalal jech tspasike, xi laj yal David li ta Salmo 16:4: «Jaʼ noʼox chepajes svocol stuquic li bochʼotic chichʼic ta mucʼ slocʼobal yan diosetique». Jech xtok, chchikʼbeik ta smoton jecheʼ diosetik li yalab xnichʼnabike (Is. 57:5). Li Jeovae mu xa noʼox tsʼikbajuk laj yil li xchopolilike (Jer. 7:31). Li avi eke, li jecheʼ relijione muʼyuk chopol chil li mulivajele xchiʼuk li buchʼutik chchiʼin sbaik ta vayel ti xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal o ta antsile. Pe tsta-o svokolik ek jech kʼuchaʼal li ta mas voʼnee (1 Kor. 6:18, 19). Li krixchanoetike kolem chaʼiik ta spasel li kʼusi xal yoʼontonike, pe bu chata, «jaʼ noʼox chepajes svocol stuquic». Avakʼoj van venta ti jaʼ jech ta melele, jaʼ yuʼun, chʼuno li kʼusi chalbot Atot ta vinajele xchiʼuk pato avoʼonton ti jaʼ sventa alekilal li kʼusi tskʼanbote. Teuk ta ajol ti kʼusi chopol chichʼ pasele uni jlikel noʼox chichʼ kʼupinel, pe li stojol ta jtabetike toj echʼ noʼox kʼux (Gal. 6:8). w18.12 27, 28 ¶16-18

Xuʼ snop mi chtuchʼ snupunel li jun yajtsʼaklom Kristo mi mulivaj li snup xchiʼile. Li Jesuse jamal laj yakʼ ta ilel ti oy lek srasonal mi jech tsnop tspas li buchʼu muʼyuk smule xchiʼuk ti xuʼ xnupun yan veltae (Mat. 19:9). Pe mi kʼot ta nopel yuʼun ti chakʼ ta pertone, muʼyuk tsaʼ smul. Li Vivliae chal ti koʼol nakiik ta tsʼakal yan velta li Oseas xchiʼuk Gomere, jaʼ noʼoxe mu xa xuʼ xmulivaj xchiʼuk yan viniketik. Jech xtok, li Osease muʼyuk la xchiʼin ta vayel kʼuuk sjalil li Gomere, pe laj onoʼox xchiʼin ta tsʼakal (Os. 3:1-3, tsʼib ta yok vun, nwt-E). ¿Kʼusi skʼan xal ti jech la spas li Osease? Jaʼ laj yakʼ ta ilel ti la xchʼam yan velta steklumal li Jeovae xchiʼuk ti xuʼ spas yan velta tratoetik xchiʼuke (Os. 1:11; 3:4, 5). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Mi oy jun yajtunel Jeova ti chkʼot ta nopel yuʼun ti muʼyuk chtuchʼ snupunele xchiʼuk mi laj to xchiʼin sbaik ta vayele, jaʼ me skʼan xal ti laj xa yakʼ ta pertone (1 Kor. 7:3, 5). Vaʼun, mu xa stakʼ sutes-o sbaik kʼuchaʼal chal li Vivliae. Jaʼ xa noʼox skʼan xakʼbeik yipal yoʼ stsatsub yan velta li snupunelike. w18.12 13 ¶13

Kʼalal chijchanunaj ta jtuktike, lek me ti jnopbetik skʼoplal kʼuxi xuʼ skoltautik li snopben Dios kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastik ta jelavele. Vaʼun kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik ta anile, jnaʼojtik me kʼusi xuʼ jpastik. Jnopbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal li Josee. Chloʼlabat xa ox sjol yuʼun li yajnil Potifare, pe li stuke ta anil noʼox la spʼaj. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel taje? Jaʼ ti snopojbe xa onoʼox skʼoplal ti tskʼan Jeova ti tukʼuk xakʼ sbaik li nupultsʼakaletike (Gén. 39:8, 9). Xi laj yalbe li yajnil Potifare: «¿Cʼu yuʼun ta jpas li cʼusi toj chopole, xchiʼuc ti jaʼ sventa ta jta o jmul ta stojol Diose?». Taje chakʼ ta ilel ti jech snopben kʼuchaʼal li Jeovae. Li voʼotik eke skʼan jnoptik kʼusi xuʼ jpastik mi oy junuk jchiʼiltik ta abtel ti chlik sloʼla joltik o ti tskʼoponutike, ti xvul junuk lokʼol ta jselulartik o junuk mensaje ti chakʼ ta ilel mulivajele. Jaʼ yuʼun, mi baʼyel xa onoʼox jnopojbetik skʼoplal kʼu yelan chil li Jeovae, mi jaʼ xa jech jnopbentik kʼuchaʼal li stuke xchiʼuk mi baʼyel xa onoʼox jnopojtik kʼusi ta jpastike, tukʼ me chkakʼ jbatik ta stojolal. w18.11 25 ¶13, 14

Li buchʼutik chchanbeik skʼoplal Vivliae xi chalik ta sventa li versikulo liʼe: «Xuʼ van xpʼit noʼox xchiʼuk ti xjoyobaj ta muyubajel Abakuk ta skoj li kʼusi la spas Diose». ¿Mi mu jechuk ti toj lek kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spase? Li Jeovae mu baluk noʼox chil ti xakʼbutik spatobil koʼontontike, yuʼun jamal chal ti oy xa kʼusi yakal tspas yoʼ xkʼot ta pasele. Toj tsots skʼoplal li kʼusi chal li slivroal Abakuke, yuʼun chal ti skʼan jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae (Hab. 2:4). Pe ¿kʼusi tskoltautik yoʼ jechuk-o jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae? Oy oxtos kʼusi tskoltautik yoʼ masuk to lek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Baʼyel, skotoluk ora jpastik orasion xchiʼuk kalbetik Jeova li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Xchibal, jchikintatik skotol li kʼusi chal Jeova ta Skʼope xchiʼuk li ta s-organisasione. Xchiʼuk yoxibal, skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik xchiʼuk oyuk smalael kuʼuntik ta sventa li kʼusi yaloj tspas Jeovae. Taje jaʼ jech la spas li Abakuke, yuʼun akʼo mi tsots svokol laj yaʼi kʼalal lik stsʼiba li slivroe, mu xa jechuk kʼalal tsuts yuʼune, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti spatoj xa yoʼonton ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ti xkuxet xa yoʼontone. Jchanbetik li Abakuke, vaʼun jaʼ jech chkaʼitik kʼu yelan tsmeyutik li Jeovae. Taje stuk xa noʼox jech ti kʼu yelan chkichʼtik patbel koʼontontik li ta jun chopol balumil liʼe. w18.11 17 ¶18, 19

Li ta Juan 3:16, chalbe yan srasonal ti kʼu yuʼun xuʼ jpat koʼontontik ti skʼanojutik tajek li Jeovae, xi chale: «Skʼanoj tajek krixchanoetik li Diose, jaʼ yuʼun laj yakʼ li jun noʼox Xnichʼon sventa mu xichʼ lajesel li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale, moʼoj, yuʼun jaʼ sventa tsta-o xkuxlejal sbatel osil». Kʼalal laj yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik li Jesus eke laj yakʼ kiltik ti kʼu to yepal skʼanojutike. Li Vivliae jamal chalbutik ti mi jaʼuk xuʼ xchʼakutik lokʼel li ta kʼanelal yuʼun Kristo Jesus li tsatsal vokolile mi jaʼuk li at-oʼontone (Rom. 8:35, 38, 39). ¿Mi mu jechuk ti tstij koʼontontik yoʼ mu xijlubtsaje? Kʼalal te ta joltik ti skʼanojutik tajek li Kristoe, jaʼ tskoltautik yoʼ mu xijlubtsaj kʼalal ta jnuptantik vokoliletik ti xuʼ van xlaj kiptik yuʼune, ti xkat-o koʼontontike xchiʼuk ti xuʼ van xijyal ta mantal yuʼune (2 Kor. 5:14). Jech xtok, jaʼ tskoltautik yoʼ oyuk sbalil chkil li jkuxlejaltike xchiʼuk ti xijtun-o ta stojolal li Jeovae akʼo mi ta jnuptantik kontrainel, ti oy kʼusi chakʼ chibajkutike, ti oy kʼusi ta jvul-o koʼontontik o mi laj yakʼ jvokoltik junuk nojelal ta voʼ, nikel o yan kʼusi kʼot ta pasele. w18.09 14 ¶8, 9

Sventa teuk-o oyutik ta stojolal li kʼusi melele, skʼan jchʼamtik xchiʼuk jpastik skotol li kʼusi chakʼ ta chanel Jeovae. Jech xtok, skʼan ti jaʼuk mas tsots skʼoplal xkil ta jkuxlejaltike xchiʼuk ti jaʼuk skoltautik li beiltaseletik ta Vivliae. Skʼan ti jechuk jtamtik batel sbelel li kʼusi melel jech kʼuchaʼal laj yal li Davide. Yuʼun mi mu jechuk oy ta koʼontontike, xuʼ van xlik jnopbetik skʼoplal li kʼusitik kiktaojtik xae xchiʼuk yikʼaluk van xlik jchaʼkʼantik. Pe taje skʼan ti mu jechuk jnoptik jsetʼuke. Jnaʼojtik lek ti mu stakʼ jtʼujtik kʼusi chanubtasel ta jchʼuntik xchiʼuk ti kʼusi muʼyuke, yuʼun skʼan jtambetik batel «skotol li kʼusi melele» (Juan 16:13). Sventa mu xlik kiktatik li kʼusi melele, skʼan jtunestik lek li jkʼakʼaltike. Pe mi muʼyuk la jkʼel jbatike, yikʼaluk van jaʼ jchʼakbetik mas yorail li chʼayob oʼontonale, li kʼusitik nopem xkaʼitik spasele, li skʼelel televisione o li Internete. Akʼo mi muʼyuk chopol skotol taje, pe xuʼ me xchʼaybutik koʼontontik vaʼun ti jaʼ xa muʼyuk chijchanunaj ta jtuktike xchiʼuk li yan kʼusitik ta mantale. w18.11 10 ¶7, 8

Xuʼ van ta jvul-o koʼontontik xchiʼuk chijlub-o kʼalal oy kʼusi chjel ta anil ta jkuxlejaltike (Prov. 12:25). Jech xtok, xuʼ van vokol chkaʼitik ta xchʼamel li kʼusi jel ta jkuxlejaltike. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa junuk noʼox koʼontontik kʼalal jech chkʼot ta jtojolaltike? (Sal. 131:1-3). Li avie, xuʼ van oy kʼusitik tsots jnuptantik li ta jkuxlejaltike. Akʼo mi jech xkʼot ta jtojolaltik, xuʼ me xchabi jnopbentik ek li jun oʼontonal yuʼun Diose (Filip. 4:6, 7). Jaʼ yuʼun, jkʼanbetik koltael Jeova kʼalal tsots ta jvul koʼontontike. Vaʼun, li jun oʼontonal yuʼune jaʼ tskoltautik ta stael li kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale xchiʼuk tskoltautik yoʼ mu xijlubtsaj. Li s-espiritu Diose maʼuk noʼox chakʼbutik jun oʼontonal, yuʼun xuʼ sbeiltasutik batel xtok ta junuk versikulo ta Vivlia ti tskoltautik yoʼ jaʼuk jpastik li kʼusitik sventa mantale (Juan 14:26, 27). w18.10 27 ¶2; 28 ¶5, 8

Oy jtos kʼusi ti jaʼ mas yakʼojbe tal svokol li krixchanoetik kʼalal skʼan toʼox xmeltsaj li yan kʼusitike ¿Kʼusi jaʼ taje? Jaʼ li jutkʼope. Li jpʼel kʼop taje jaʼ skʼan xal kʼalal oy kʼusi chkaltik sventa jloʼlatik yantik akʼo mi jnaʼojtik lek ti maʼuk melele. Li Jesuse la sbiiltas kʼuchaʼal totil yuʼun jutkʼop li Diabloe, yuʼun jaʼ li buchʼu baʼyel la sjut kʼope (Juan 8:44). Pe ¿kʼusi ora laj yal li baʼyel jutkʼope? Li Diabloe jaʼo laj yal baʼyel jutkʼop li ta nichimaltik Eden leʼ xa tal ta sjaymilal jabile. Li Adan xchiʼuk Evae jun toʼox yoʼonton te nakalik li ta nichimaltik ti jaʼ akʼbilik yuʼun li Jeovae xchiʼuk albatik ti mu stakʼ sloʼik li sat «jpets teʼ ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole». Mi muʼyuk la xchʼunike, ta xchamik. Li Satanas eke snaʼoj ti jaʼ jeche, akʼo mi jech, la stunes jkot kiletel chon sventa sjutbe kʼop li Evae, xi laj yalbee: «Mu xachamic yuʼun. Yuʼun li Diose snaʼoj ti chjam asatic me laj aloʼique; chlic anaʼic cʼusi lec xchiʼuc cʼusi chopol. Chacoʼlajic jech chac cʼu chaʼal Dios» (Gén. 2:15-17; 3:1-5). w18.10 6 ¶1, 2

Sventa tukʼuk li koʼontontike, skʼan tukʼik li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼantike. Taje toj tsots skʼoplal, yuʼun jaʼ to jech chchʼam li ichʼel ta mukʼ chkakʼbetik Jeovae (2 Kor. 4:2; 1 Tim. 1:5). Li Vivliae chal ti mu junuk krixchano xuʼ skʼelbe sat li Diose xchiʼuk ti muʼyuk kuxul chkom mi oy buchʼu laj yilbe sate (Éx. 33:20). Pe ¿kʼu yuʼun laj yal Jesus ti jaʼ ta xilik Dios li buchʼutik tukʼ yoʼontonike? Li jpʼel kʼop ta griego ti chichʼ jelubtasel kʼuchaʼal «skʼelel» xie xuʼ xi smelolal xtoke: «Snopel, yaʼiel xchiʼuk yojtikinel». Jech oxal, li buchʼutik jambatem snopbenike, xojtikinik lek li Jeovae xchiʼuk ep sbalil chilbeik li stalelaltake (Efes. 1:18). Pe sventa xkiltik li Jeovae, maʼuk noʼox skʼan xkojtikinbetik li stalelaltake, yuʼun skʼan xkiltik ti kʼu yelan tskoltautike (Job 42:5). Xuʼ xkiltik Jeova xtok kʼalal tukʼ jkʼelojtik batel li matanaletik xchapanoj sventa xakʼbe li buchʼutik chakʼik persa ti sak li xkuxlejalike xchiʼuk ti tukʼ chakʼ sbaike. w18.09 20 ¶13, 15, 16

Ta busanbil noʼox bendision ta jtatik mi ta jpastik li kʼusi jnaʼojtik ti jaʼ leke. Li jpʼijiltike jaʼ te ta jtatik ta skoj ti ep kʼusi ta jchantike, pe maʼuk skʼan xal ti pʼijutik xa mi ep kʼusitik jchanojtike, yuʼun jaʼ to te chvinaj ta melel kʼalal oy kʼusitik ta jnop ta jpastike. Li Skʼop Diose xi chale: «[Li xinichʼetike] jaʼ xjelov to sbijilic cʼotem yuʼunic li bochʼotic bijique». ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik? Yuʼun toj lek snaʼik stsobel sveʼelik ta yorail kʼepelaltik (Prov. 30:24, 25). Li Jesuse «jaʼ spʼijil Dios» kʼotem xchiʼuk jaʼ tspas li kʼusi lek chil Stote (1 Kor. 1:24; Juan 8:29). Li Jeovae snaʼoj ti jelel kʼalal naka noʼox jnaʼojtik li kʼusi skʼan spasele xchiʼuk kʼalal ta jpastike. Jech oxal, chakʼbe smoton li buchʼutik bikʼit chakʼ sbaike, li buchʼutik chkuch yuʼunike xchiʼuk li buchʼutik tspasik li kʼusitik snaʼojik ti leke (Mat. 7:21-23). Jaʼ yuʼun chaʼa, kakʼtik persa sventa koʼoluk xkichʼtik ta mukʼ Dios li ta tsobobbaile xchiʼuk ti xijkoltavan yoʼ bikʼit xkakʼ jbatike. Jal onoʼox chichʼ kuʼuntik xchiʼuk skʼan oyuk smalael sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi jnaʼojtik ti leke. Mi jech la jpastike, chkakʼtik ta ilel ti bikʼit chkakʼ jbatike xchiʼuk xijmuyubaj noʼox me li avie xchiʼuk li ta sbatel osile. w18.09 7 ¶18

Kʼalal la spasutik li Jeovae, oy ox ta yoʼonton ti jkolta jbatik ta sventa li kʼusitik oy ta yoʼonton tspase. Akʼo mi jpas mulilutik xa li avie, pe xuʼ to jkoltatik ta abtel sil kʼakʼal li Jeovae. ¿Kʼuxi tspas kuʼuntik taje? Li Skʼop Diose chal ti xuʼ jchiʼintik ta abtel Dios kʼalal ta jcholtik mantal xchiʼuk kʼalal ta jpastik ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike (1 Kor. 3:5-9). Li Jpasvanej kuʼuntik ti skotol xuʼ yuʼune sta-o chil ti jkoltatik li ta jun abtelal ti toj tsots skʼoplale, ta melel jaʼ jun mukʼta matanal. Pe oy to yan kʼuxitik xuʼ jchiʼintik ta abtel li Jeovae. Baʼyel, jaʼo kʼalal ta jkoltatik li kutsʼ kalaltik xchiʼuk li ermanoetike. Xchibal, kʼalal lek jnaʼ xijchʼamvane. Xchiʼuk yoxibal, jaʼo kʼalal chlokʼ ta koʼonton jtuktik skoltael li j-organisasiontike xchiʼuk kʼalal chkepajes li kabteltik ta mantale (Kol. 3:23). Pe mu me xlik jkoʼoltas jbatik xchiʼuk yantik ta sventa li kʼusitik spas kuʼuntik li ta yabtel Jeovae. Skʼan teuk ta joltik ti jelajtik li jabilaltike, li kʼusitik ta jnuptantike, li kʼusitik xijtojob spasele xchiʼuk oy jlome iputik noʼox xchiʼuk yantike mu masuk jnaʼ xij-ipajutik. w18.08 23 ¶1, 2

Li Jeovae ta slekil yoʼonton la stakʼbe li kʼusitik jakʼbat yuʼun Abakuke. Li j-alkʼope muʼyuk xa jal tsmala yoʼ xkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Jeovae, yuʼun xitik albate: «Oyuk smalael avuʼun, pato avoʼonton ta jtojolal. Akʼo mi jal chamala, malao me, yuʼun ta onoʼox xkʼot ta pasel». Li Jeovae la svulesbe ta sjol Abakuk ti oyuk smalael yuʼune xchiʼuk ti yakʼojbe xa lek yorail li kʼusi yaloj tspase xchiʼuk ti persa chkʼot ta pasele. Mi ta jmalatik ek ti akʼo xchapanvan li Jeovae xchiʼuk mi ta jtsʼet chikintatik skotol li kʼusi chalbutike, mas to ta jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk jun noʼox koʼontontik akʼo mi oy jvokoltik. Li Diose muʼyuk yalojbutik kʼusi ora tslajes li choplejale, jaʼ yuʼun li Jesuse laj yal ti mu xkakʼ ta koʼontontik snaʼel kʼusi ora lek chkʼot ta pasele (Ech. 1:7). Jpat koʼontontik ti snaʼoj lek Jeova kʼusi ora tspas li kʼusi yaloje. Jaʼ yuʼun, skʼan mu xijlubtsaj ta smalael, bikʼituk xkakʼ jbatik, oyuk xchʼunel koʼontontik xchiʼuk oyuk smalael kuʼuntik. Yoʼ to ta jmalatike, jtunes lek jkʼakʼaltik yoʼ xijtun ta stojolal Jeova ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike (Mar. 13:35-37; Gal. 6:9). w18.11 16 ¶13, 14

Li Pedroe jelel ti kʼu yelan stalel xkuxlejal laj yichʼ tsʼitesele, yuʼun muʼyuk lek chil li jyanlumetike xchiʼuk jaʼ jech tspasik ek li yan judaetike. Pe jaʼuk li Pedroe oy kʼusi kʼot ta xkuxlejal ti jelbat-o snopbene, yuʼun oy kʼusi akʼbat yil yuʼun li Diose (Ech. 10:9-16). Jech kʼuchaʼal la spas li Pedroe, skʼan lek jchaj jbatik ta kʼelel xchiʼuk ti xkakʼtik akʼo skoltautik yantik sventa xkiltik mi oy to kʼusi chopol ta jnoptik ta stojolal li yantike. Pe ¿kʼusi yan stakʼ jpastik? Mi jkʼanojtik li yantike, jaʼ me tskoltautik sventa mu chopoluk kʼusi jnoptik ta stojolalik (2 Kor. 6:11-13). ¿Mi nopem xkaʼitik ti jaʼ noʼox ta jchiʼintik li buchʼutik koʼol jkʼoptik, jtsʼunbaltik o jlumaltike? Mi jaʼ jeche, ¿mi xuʼ xkikʼtik ta veʼel ta jnatik, ti jchiʼintik ta loʼil o ti jchiʼintik ta cholmantal li yan ermanoetik ti jelel xkuxlejalike? (Ech. 16:14, 15). Mi jech ta jpastike, muʼyuk chkakʼbetik yavil ta koʼontontik ti chopol kʼusi ta jnoptik ta stojolal li yantike. w18.08 9 ¶3, 6; 10 ¶7

Junantik stestigotak Jeovae yan-o kʼuxi chakʼik ta ilel ti muʼyuk sjipojik komel ta j-echʼel li stalelal balumile. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal chbatik ta kʼinetike chʼabal xa noʼox smelolal ti kʼu yelan ch-akʼotajike xchiʼuk mu xa xkoʼolaj ta yajtsʼaklom Kristo. Jech xtok, tsmuyes sfotoik ta redes sosiales xchiʼuk tstsʼiba komel sloʼilik ti muʼyuk bu jech tspas li yajtunel Dios ti tsots ta mantale. Jaʼ yuʼun, xuʼ me sokesik li buchʼutik chakʼ yipalik sventa lekuk ta chanel li stalelalike (1 Ped. 2:11, 12). Li sba balumil avie jaʼ tspasik «li kʼusi tskʼan jbekʼtaltike, li kʼusi tskʼan jsatike xchiʼuk ti xijtoyet xa chkakʼtik ta ilel ta jkuxlejaltik li kʼusitik oy kuʼuntike» (1 Juan 2:16). Ta skoj ti jaʼ yuʼunutik li Jeovae, chalbutik ti akʼo jpʼajtik «li kʼusi chopole xchiʼuk li kʼusitik tskʼan koʼontontik ta balumile, ti oyuk lek jchʼuleltik xijkuxie, ti tukʼutikuke xchiʼuk ti lekuk xkichʼtik ta mukʼ Dios» li ta jun chopol balumil liʼe (Tito 2:12). Jaʼ yuʼun, kʼalal chijloʼilaj, kʼalal chijveʼ, kʼalal oy kʼusi chkuchʼtik, kʼalal chij-abtej, ti kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk ta jmeltsan jbatike, skʼan me xkakʼtik ta ilel ti jaʼ noʼox kakʼoj jbatik ta stojolal li Jeovae. w18.07 25 ¶13, 14

Akʼo mi oy kʼusi chopol tspasbutik li yantike, pe mi jaʼ kakʼoj batel jsatik ta stojolal li Jeovae, muʼyuk chlik skʼakʼal koʼontontik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chopol ta jpastik ti jaʼ tsnamajesutik-o ta stojolal li Jeovae. Taje skʼan teuk ta sjolik ek li ermanoetik ti oy yabtelik ta s-organisasion Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Moisese. Melel onoʼox ti skʼan xkakʼbetik yipal ta jujuntal sventa jchʼunbetik li smantaltak Jeova yoʼ jta jkolebaltike, pe skʼan teuk ta joltik ek ti mu koʼoluk chchapanutik li Jeovae (Filip. 2:12). Mi ep jmoton jtaojtik ta steklumal Jeovae, mas ep kʼusi chkichʼtik-o chapanel (Luk. 12:48). Mi ta melel jkʼanojtik li Jeovae, muʼyuk ta xkakʼtik ti oyuk kʼusi snamajesutik ta stojolal xchiʼuk li ta kʼanelal yuʼune (Sal. 119:165; Rom. 8:37-39). Jaʼ yuʼun, akʼo mi yantik stsatsaj batel li jkuxlejaltike, skʼan teuk-o kakʼoj batel jsatik ta stojolal li buchʼu te chotol ta chotlebal ta vinajel sventa jnaʼtik li kʼusi oy ta yoʼontone (Sal. 123:1). Toj tsots skʼoplal kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta stojolal Moisese, yuʼun skʼan mu xkakʼtik ti sokes ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk Jeova li kʼusi tspasik yantike. w18.07 16 ¶19, 20

Xijmuyubaj tajek ti yakal chchʼi li steklumal Jeovae, yuʼun li ta 2017, laj kakʼtik mas ta lajuneb miyon chanubtaseletik ta Vivlia xchiʼuk ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik ayik li ta Snaʼobil slajel Kristoe. Te laj yaʼiik ti solel skʼanojutik Jeova ta skoj ti la stak tal li Xnichʼon yoʼ spojutike (1 Juan 4:9). Skotol taje jaʼ svinajeb ti yakal chkakʼtik xojobajuk li jlusaltike. Jeltos tajek jkʼoptik chijkʼopoj li ta steklumal Jeovae, pe taje maʼuk tsmakutik ta be sventa koʼol xkichʼtik ta mukʼ li Jtotik ta vinajele (Apok. 7:9). Buyuk noʼox nakalutik o mi yan-o jkʼoptik, xuʼ me chijxojobaj ta stojolal li krixchanoetike (Filip. 2:15). Ti yantik xij-epaje, ti jmoj noʼox tsobolutike xchiʼuk ti anil xa chichʼ pasel li kabteltike, jaʼ chichʼ-o ichʼel ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk ep buchʼutik chnopajik tal ta steklumal. w18.06 21 ¶1-3

Ta skoj ti chʼayem tajek yoʼonton ta loʼil li Jesuse, xnel noʼox xaʼi ti mu xveʼe, yuʼun jaʼ sveʼel chaʼi ti spasbe li kʼusi tskʼan yoʼonton Stote xchiʼuk ti xchol mantale akʼo mi jaʼ jun jsamaria ants li buchʼu chcholbe mantale (Juan 4:32-34). ¿Mi laj van yaʼibeik smelolal Juan xchiʼuk Santiago li kʼusi tskʼan Jesus akʼo xchanike? Muʼyuk. Yuʼun kʼalal te oyik ta Samaria xchiʼuk li Jesuse, li yajchankʼoptake jelavik batel sventa xbat saʼik bu xuʼ xkomik li vaʼ akʼobale. ¿Mi lek van chʼamatik yuʼun li jsamariaetike? Muʼyuk. Vaʼun, li Santiago xchiʼuk Juane xi laj yalbeik li Jesuse: «Kajval, ¿mi chakʼan ta jkʼankutik akʼo yaluk tal kʼokʼ ta vinajel sventa xlajesatik?». Pe li Jesuse la stsakanan ta utel (Luk. 9:51-56). Xuʼ van kap sjolik ta skoj ti oy kʼusi chopol la snopik ta stojolal li jsamariaetike. Pe ti jaʼuk te kʼot ta pasel ta slumalik li Santiago xchiʼuk Juane, jaʼ xkaltik li ta Galileae, xuʼ van mu sta ti jech kap sjolike. Ta mas tsʼakale, toj lek la xchikintaik mantal li jsamariaetik kʼalal ay cholbatikuk mantal yuʼun li jtakbol Juane. Pe li Juane xuʼ van kʼexav ta skoj ti muʼyuk lek la spas stalelal kʼalal ayik toʼox xchiʼuk li Jesuse (Ech. 8:14, 25). w18.06 10, 11 ¶12, 13

Mi chukul lek ta jchʼutik kʼuchaʼal jun chukil li kʼusi melele, jech chijkuxi kʼuchaʼal chal li chanubtaseletik yuʼun Jeovae xchiʼuk muʼyuk ta jutik kʼop. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk lek mi ta jutik kʼope? Yuʼun jaʼ smero petsʼ li Satanase xchiʼuk ta jta jvokol jtuktik xchiʼuk chkakʼbetik svokol li yantike (Juan 8:44). Akʼo mi jpas mulilutik, pe chkakʼtik tajek persa sventa mu jutik kʼop (Efes. 4:25). Vokol onoʼox chkaʼitik bakʼintik. Xi chal Abigail ti 18 sjabilale: «Bakʼintike, sta-o yaʼeluk ti mu meleluk xijkʼopoje, mas to kʼalaluk oy bu jtikʼoj jbatik ta kʼope». Pe ¿kʼu yuʼun chakʼtik persa ti mu jutik kʼope? Xi chal ek li Victoria ti 23 sjabilale: «Xuʼ xkichʼtik-o ilbajinel o labanel kʼalal melel jnaʼ xijkʼopoj xchiʼuk kʼalal ta jpakbetik skʼoplal li kʼusi jchʼunojtike. Pe ep tajek sbalil, yuʼun mas nopol chkaʼi jbatik ta stojolal li Jeovae, jun noʼox koʼontontik xchiʼuk chlik yichʼutik ta mukʼ li buchʼu skʼanojutike». Jamal xvinaj ti xlokʼ venta ti jchuktik lek ta jchʼutik kʼuchaʼal jun chukil li kʼusi melele. w18.05 28 ¶3, 5

Li avie, skʼan vikʼiluk lek jsatik ta skoj ti yantik xa sok batel li kuxlejale. Yakʼojbe xa yorail Jeova sventa xakʼbe tal slajeb li choplejale (Mat. 24:42-44). Li kʼusi noʼox xuʼ jpastike jaʼ ti oyuk smalael kuʼuntik xchiʼuk ti xkichʼ jpʼijiltik skotol orae. Jech xtok, jchantik sil kʼakʼal li Skʼop Diose xchiʼuk vikʼiluk lek jsatik «ta spasel orasion» (1 Ped. 4:7). Jchanbetik stalelal li ermanoetik ti vikʼil lek satik xchiʼuk ti xojobajik noʼox batel ta stojolal yantike. Sventa mu xkaʼitik xjelav kʼakʼal xchiʼuk ti xijmuyubajuk noʼoxe, skʼan jaʼuk batem ta koʼontontik li spasbel yabtel Jdiostike, ti jkoltatik li yantike xchiʼuk jmojuk kʼusi jpastik xchiʼuk li kermanotaktike (Efes. 5:16). Li Jeovae jech-o chakʼ ti xijtun ta stojolale akʼo mi ep ta velta chijchʼay. Jech xtok, yakʼojbutik li moletik ta tsobobbail ti jaʼik «viniketik jech kʼuchaʼal matanal» sventa skoltautik yoʼ baxbolutik noʼox xchiʼuk ti vikʼiluk-o jsatike (Efes. 4:8, 11, 12). Kʼalal chbat svulaʼanutik junuk mol ta tsobobbaile, kakʼtik persa ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼbutike. w18.06 24, 25 ¶15-18

Xi laj yal li Jesuse: «Teuk me oyanik-o ta stojolal li kʼanelal kuʼune». Kʼuchaʼal chkiltike, maʼuk ti oy noʼox kʼuuk sjalil skʼan te oyukutike. ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yale? Yuʼun sventa xijkʼot ta yajtsʼaklom ta melele, skʼan xkuch kuʼuntik. Jaʼ jech laj yakʼ ta aʼiel li ta Juan 15:4 kʼalal ta 10, yuʼun jujulikel noʼox laj yal ti skʼan teuk oyutik-o ta stojolale. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ta jkʼan teuk-o oyutik li ta kʼanelal yuʼun Kristoe xchiʼuk ti ta jkʼan lekuk chilutike? Jaʼ ti jchʼunbetik li smantaltake. Pe muʼyuk kʼusi mas to tsots tskʼan akʼo jpastik, jaʼ noʼox tskʼanbutik li kʼusi la spas eke. Laj yal ti kʼanbil yuʼun Totil ta skoj ti chchʼunbe smantaltake. Jamal xvinaj ti laj yakʼ kiltik kʼuxi ta pasel li kʼusi tskʼanbutike (Juan 13:15). Kʼalal ta jchʼunbetik smantal Jesus ta sventa li cholmantale, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Diose. Yuʼun skotol li kʼusi laj yal akʼo jpastik li Jesuse jaʼ jech oy ta yoʼonton li Stot eke (Mat. 17:5; Juan 8:28). Vaʼun, li Jeova xchiʼuk Jesuse jpʼel-o skʼoplal tskʼanutik ta skoj ti chkakʼbetik yil ti jkʼanojtik eke. w18.05 18 ¶5-7

Kʼalal kerem tsebot toe, skʼan xanop bu to kʼalal chachanunaj, kʼusi cha-abtej-o xchiʼuk yan kʼusitik. Mi anaʼoj lek li kʼusi chakʼan chatae, mas me kʼun chavaʼi snopel li kʼusi chapase. Mi mas anil lik anop kʼusi chakʼan chapase xchiʼuk ti chavakʼ ta avoʼonton staele, anil chatabe sbalil. Li ta tsobobbailetik ta spʼejel balumile, oy epal kerem tsebetik ti staik-o kʼupil kʼoptaele, yuʼun ta sjunul yoʼonton chtunik ta stojolal Jeova xchiʼuk yakʼoj ta yoʼontonik stael kʼusitik ta mantal. Yakal tskʼupin li xkuxlejalike. Chchanik xtok ti skʼan xakʼ sbaik ta beiltasel ta stojolal Jeova ta skotol li kʼusitik tspasike, jech kʼuchaʼal ta sventa li ta utsʼ alalile. Li ajvalil Salomone laj yal ti skʼan jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk xi laj yale: «Acʼo sventain Mucʼul Dios scotol li cʼusi chapase, yuʼun jaʼ xuʼ chayicʼot batel ta tuqʼuil be» (Prov. 3:5, 6). Toj ep sbalil chil Jeova li kerem tsebetik ti jaʼik yajtsʼaklom Kristoe. Solel skʼanojan tajek, jaʼ yuʼun, ta xchabian xchiʼuk ta xakʼanbe bendision. w18.04 26 ¶7; 27 ¶9

Li jtakbol Juane kʼot ta yoyal tsobobbail li ta baʼyel sigloe. Skotol li kʼusitik labalik sba la stsʼiba komel ta sventa li cholmantal la spas Jesuse la stsatsubtas li yajtsʼaklomtak Kristo ta voʼnee xchiʼuk jech-o tstsatsubtasutik ek li avie. Jaʼ noʼox stuk te xvinaj ta S-evanjelio li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Mi chakʼan abaik ta jujuntale, jaʼ jech tsnaʼ skotolik ti voʼoxuk kajchankʼopoxuke» (Juan 13:35). Li oxib skarta xtoke ep kʼusitik chakʼ jchantik ti tstsatsubtas tajek koʼontontike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal chijcham xa ta vul oʼonton chkaʼitik ta skoj ti oy kʼusi chopol la jpastike, ¿mi mu tspatuk tajek koʼontontik kʼalal ta jchantik ti «tsakubtas skotol jmultik li xchʼichʼel [...] Jesuse»? (1 Juan 1:7). Mi solel te xvulvun-o li koʼontontike, ¿mi mu xkuxetuk to chkaʼitik kʼalal ta jchantik ti jaʼ «mas to toyol skʼoplal li Diose, [ti] jaʼ mu sta li koʼontontike»? (1 Juan 3:20). Li Juane jaʼ noʼox stuk la stsʼiba komel ti «jaʼ kʼanelal li Diose» (1 Juan 4:8, 16). Li ta xchibal xchiʼuk yoxibal skarta xtoke tskʼupil kʼopta li yajtsʼaklomtak Kristo ti «yakal chanavik batel ta stojolal li kʼusi melele» (2 Juan 4; 3 Juan 3, 4). w18.04 18 ¶14, 15