Marso

Melel onoʼox ti mu jkʼantik pʼajel xchiʼuk ti xkichʼtik kontrainel ta skoj li kʼusi jchʼunojtike. Vaʼun chaʼa, ¿kʼu yuʼun xuʼ xijmuyubaj manchuk mi xkichʼtik kontrainel? Jkʼeltik oxib srasonal. Li baʼyele jaʼ ti lek chilutik Dios mi kuch kuʼuntik li kontrainele (1 Ped. 4:13, 14). Li xchibale jaʼ ti mas tstsatsub li xchʼunel koʼontontike (1 Ped. 1:7). Li yoxibale jaʼ ti ta jtatik jun matanal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe: li kuxlejal sbatel osile (Rom. 2:6, 7). Kʼalal muʼyuk toʼox jal chaʼkuxiem li Jesuse, li jtakboletike laj yaʼi ta xkuxlejalik li muyubajel albatik skʼoplale. Akʼo mi laj yichʼik majel xchiʼuk laj yichʼik albel ti mu xa xcholik mantale, xmuyubajik noʼox, «yuʼun jaʼ matanal chilik ti laj yil svokolik ta skoj li sbi Jesuse» (Ech. 5:40-42). Jaʼ mas skʼanojik li Jesuse, jaʼ mu masuk laj yakʼ ta yoʼontonik ti laj yichʼik pʼajele. Jaʼ jech laj yakʼik ta ilel kʼalal «muʼyuk bu laj yikta sbaik» ta xcholel li lekil aʼyejetike. Li avi eke, ep ermanoetik tukʼ-o chtunik ta stojolal Jeova akʼo mi ep chil svokolik. Snaʼojik ti muʼyuk chchʼay ta sjol Jeova li kʼusi tspasike xchiʼuk ti chakʼik ta ilel ti skʼanojbeik li sbie. w21.03 25 par. 18, 19

Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele maʼuk ti jech xa onoʼox oy ta yoʼontonik kʼalal chvokʼike, yuʼun jaʼ to ch-akʼbatik ta yoʼontonik yuʼun li Diose, tsnopbeik skʼoplal ti bu smalaoj chkuxiike, tstʼab ta s-orasionik xchiʼuk oy xa tajek ta yoʼontonik ti xbatik ta vinajele. Akʼo mi mu snaʼik ti kʼu xa yelan sbekʼtalik li ta vinajele, tskʼan xa tstsak yabtelik li ta Ajvalilale (Filip. 3:20, 21; 1 Juan 3:2). Li yan chijetike smalaoj chkuxiik sbatel osil liʼ ta balumil ti jaʼ onoʼox jech oy ta koʼontontike. Oy xa tajek ta koʼontontik ti jkolta jbatik ta spasel ta jun paraiso spʼejel li balumile, ti jvaʼan jna jtuktike, ti jtsʼun jveʼeltike, ti jtsʼuntik nichimetike, ti muʼyukuk xa chij-ipaj xchiʼuk li kutsʼ kalaltike (Is. 65:21-23). Ta jkʼantik xa tajek ti jxantik spʼejel li balumile, jkʼeltik li vitsetike, li teʼetike, li nabetike, ti masuk to xkojtikintik skotol li kʼusitik spasoj Jeovae, pe li kʼusi mas ta jkʼupintike jaʼ ti masuk to lek xkil jbatik xchiʼuk Jeova jujun kʼakʼale. w21.01 18 par. 17; 19 par. 18

Ta skoj ti laj skotol li kʼusitik oy ta Jerusalene, xi chal li buchʼutik te chjelave: «Mu kʼusi oy li ta jteklum liʼe, mi junuk krixchano xchiʼuk mi jkotuk chonbolom, akʼbil xa ta skʼob jkaldeaetik» (Jer. 32:43). Kʼalal te xa ox van chib sien jabil sjelavel ti kʼuxi laj yal albil kʼop li Joele, li Jeovae oy to kʼusi laj yalbe Jeremias ta sventa li paskʼope. Laj yal ti persa chichʼik saʼel li j-israeletik ti chopolike xchiʼuk ti muʼyuk buchʼu kolem chkome. Xi chal Jeremias 16:16 xchiʼuk 18: «Xi chal li Jeovae: ‹Ta jtak tal ta ikʼel epal jtsakchoyetik, vaʼun ta xichʼik tael ta tsakel li jteklumale. Ta tsʼakale, ta jtak tal ta ikʼel epal jnutsoletik, vaʼun ta xichʼik tael ta nutsel ta vitstikaltik, ta bikʼtal vitstikaltik xchiʼuk ta sjavbenaltak tayal tonetik[›]». Xi to chale: «Lek tsʼakal chkakʼbe stojik li spaltailik xchiʼuk smulike». Li j-israeletik ti muʼyuk la sutes yoʼontonike persa onoʼox chtaatik yuʼun li jbabiloniaetike akʼo mi xbat snakʼ sbaik ta nab o ta teʼtik. w20.04 5 par. 12, 13

Jun veltae, oy kʼusi tsots skʼoplal albat yuʼun li Jeovae, pe muʼyuk la xchʼun ta anil li Lote. Xuʼ van xi ta jnoptike: «Toj pim li Lote, mu noʼox xaʼi albel». Pe li Jeovae kʼuxubaj ta yoʼonton li Lote, jaʼ yuʼun li anjeletike la snitbeik skʼob li Lot xchiʼuk yutsʼ yalale, «la slokʼesik xchiʼuk laj yikʼik batel kʼalal to ta spat li jteklume» (Jen. 19:15, 16). Xuʼ van ep kʼusitik la stsak ta venta Jeova ti kʼuxubaj ta yoʼonton li Lote. Mu van skʼan xikta komel sna ta skoj ti chiʼo mi oy kʼusi spasbatik yuʼun li jyanlumetike. Jech xtok, snaʼoj ti te noʼox nopoltike, oy posoetik ti oy xchapopoteale xchiʼuk yaʼioj ti te pʼajik yalel chaʼvoʼ ajvaliletike (Jen. 14:8-12). Tsvul van yoʼonton ta stojolal yajnil xchiʼuk li stsebetake. Maʼuk noʼox, yuʼun lek van sna ta skoj ti jkʼulej vinike (Jen. 13:5, 6). Xuʼ van la snop Lot ti oy lek srasonal ti kʼu yuʼun muʼyuk la xchʼun ta anil mantale, pe mu jechuk. Li Jeovae maʼuk la skʼelbe li kʼusi chopol la spase, yuʼun «tukʼil vinik» laj yil li Lote (2 Ped. 2:7, 8). w20.04 18 par. 13, 14

Keremetik, li buchʼutik ta abikʼtal onoʼox xojtikinoxuke yikʼaluk van mu ta orauk chakʼik venta ti lachʼi xa tale. Pe teuk ta ajol ti maʼuk noʼox tskʼel jpat jxokontik li Jeovae, xojtikinot lek xchiʼuk snaʼoj li kʼusi spas avuʼune (1 Sam. 16:7). Oyuk kʼusitik xapas sventa masuk to lek xavil aba xchiʼuk li Jeovae. Li Davide jaʼ jech la spas kʼalal la skʼel li kʼusitik spasoj Jeovae xchiʼuk la snopbe skʼoplal sventa xojtikin mas li Jeovae (Sal. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20). Kʼanbo avipal li Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi tslabanoxuk achiʼiltak ta chanun ta skoj ti jaʼot testigoe, kʼanbo koltael Jeova sventa xkuch avuʼun. Jech xtok, akʼo ta akuxlejal li beiltaseletik oy ta Vivliae, li ta vunetike xchiʼuk li ta videoetike. Mas me chapat avoʼonton ta stojolal Jeova kʼalal chavil ti kʼu yelan tskoltaote, vaʼun li yantike tspat yoʼontonik ta atojolal kʼalal chilik ti apatoj avoʼonton ta stojolal Jeovae. w21.03 4 par. 7

Li buchʼutik yamigo sbaike chalbe sbaik li kʼusi tsnopike xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Jaʼ me jech ek kʼalal chkamigointik li Jeovae. Li stuke tskʼoponutik ta Vivlia xchiʼuk te chalbutik li kʼusi tsnope xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbae. Li voʼotik eke jaʼo ta jchiʼintik ta loʼil kʼalal ta jpastik orasione. Xuʼ xkalbetik li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk li kʼusi oy ta yutil to koʼontontike. Pe ¿mi jaʼ noʼox van chchikinta li kaʼyejtike? Moʼoj, tstakʼbutik xtok ta skoj ti skʼanojutik xchiʼuk ti jaʼ kamigotike. Bateltike, chakʼbutik ta anil li kʼusi ta jkʼanbetike, pe bakʼintik xtoke, skʼan jechuk-o jkʼanilantik. Akʼo mi jech, teuk ta joltik ti snaʼoj stuk bakʼin xchiʼuk kʼu yelan tstakʼ li j-orasiontike. Xuʼ van mu jechuk jnopojtik ti kʼu yelan tstakʼbutike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal oy kʼusi ta jnuptantike, xuʼ van chakʼbutik jpʼijiltik xchiʼuk kipaltik sventa xkuch kuʼuntik akʼo mi muʼyuk bu tslokʼesbutik ta j-echʼel (1 Kor. 10:13). ¿Kʼuxi xuʼ jtojtik ta vokol ti xuʼ jchiʼintik ta loʼil li Jeovae? Jaʼ mi ta jchʼuntik li tojobtasel liʼe: «Skotoluk me ora xapasik orasion» (1 Tes. 5:17). w20.05 27, 28 par. 7, 8

Li buchʼutik nat tajek ch-anilajike tukʼ tskʼel batel sbeik yoʼ mu xmak yokike. Mi lomike, tstam sbaik likel xchiʼuk ch-anilajik-o batel. Maʼuk chakʼ ta yoʼontonik li kʼusi mak-o yokike, yuʼun tskʼan tstsutsesik li anilajele xchiʼuk ti sta li smotonike. Li ta anilajel yakalutik eke, xuʼ van ep ta velta ta jmak koktik ta skoj ti oy kʼusi chopol chkaltik, ti oy kʼusi chopol ta jpastik o ti oy kʼusi chopol la spasbutik junuk ermanoe. Oy onoʼox bakʼintik ti ta jmakbe jba koktike. Pe teuk ta joltik ti stalel onoʼox jeche, yuʼun maʼuk tukʼil krixchanoutik xchiʼuk jmoj yakal chij-anilaj li ta sbelel kuxlejal akʼo mi oy buchʼu tsaʼ smul ta jtojolaltik (Kol. 3:13). Pe mu jaʼuk xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi mak-o koktike, jaʼ lek jnopbetik skʼoplal li jmotontik ta jtatike xchiʼuk anilajkutik-o batel. Mi ta jnakʼ skʼakʼal koʼontontik xchiʼuk mi chkikta-o jbatik ta mantale, muʼyuk me tstsuts kuʼuntik li anilajele xchiʼuk muʼyuk ta jta li jmotontike. Jech xtok, xuʼ me jmakbetik-o yok li buchʼutik yakalik ta anilajel sventa kuxlejale. w20.04 26 par. 1; 28 par. 8, 9

Li j-alkʼop Daniele laj yalbe skʼoplal jun mukʼta lokʼol ti kapvotsʼ kʼusi pasbil-oe. Li jujutuchʼ lokʼole jaʼ skʼoplal jun ajvalil ti oy kʼusitik tspasbe li steklumal Diose. Li sniʼtak yok ti pasbil ta tsatsal takʼin xchiʼuk ta achʼele jaʼ skʼoplal li Gran Bretaña xchiʼuk Estados Unidos ti jaʼ slajeb ajvaliletike. Kʼalal mi tal slajes ajvaliletik li Ajvalilal yuʼun Diose, li Vivliae chal ti xyaket-o tspas mantal li mukʼta tsatsal lum taje. Li jtakbol Juan eke laj yalbe skʼoplal mukʼtik tsatsal lumetik ti oy kʼusi spasojbe li steklumal Diose. Li albil kʼope chal ti xkoʼolaj ta jkot jtiʼvanej chonbolom ti vukpʼej sjole. Li ta svukpʼejal sjole jaʼ skʼoplal li mukʼta tsatsal lum Gran Bretaña xchiʼuk Estados Unidose. Oy kʼusi tsots skʼoplal chakʼ kiltik taje, yuʼun muʼyuk xa chlokʼ tal yan sjol li jtiʼvanej chonbolome. Kʼalal mi tal Jesus xchiʼuk yajsoltarotak sventa slajesik li jtiʼvanej chonbolome, yakal toʼox tspas mantal li svukpʼejal sjole, pe te kapal chichʼ lajesel ek (Apok. 13:1, 2; 17:13, 14). w20.05 14 par. 11, 12

Li kʼusi chal teksto avie kʼun ta aʼiel, pe ep kʼusi smakojbe skʼoplal: Li Diose jaʼ snioʼal li jkuxlejaltike xchiʼuk jaʼ snioʼal xtok li kʼanelale. Skʼanojutik li Jeovae, jaʼ yuʼun jun noʼox koʼontontik xchiʼuk xijmuyubaj. Li yajtsʼaklomutik Kristoe maʼuk ta jnoptik ta jujuntal mi chijkʼanvan, moʼoj, yuʼun jaʼ jun mantal ti skʼan jech jpastike (Mat. 22:37-40). Kʼalal mas to chkojtikintik li Jeovae, mas kʼun ta chʼunel chkaʼitik li baʼyel mantale, yuʼun tukʼ li Jeovae, skʼanojutik xchiʼuk oyutik ta yoʼonton. Pe mas van vokol chkaʼitik xchʼunel li xchibal mantale. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li kermanotaktike xuʼ syayijes koʼontontik li kʼusitik chalik o tspasik ta skoj ti jmulaviletik eke. Jaʼ yuʼun, li Jeovae oy buchʼutik la stunes sventa stsʼibaik komel ta Vivlia ti kʼu yuʼun xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel li kʼanelale. Jun ti buchʼu la stunese jaʼ li jtakbol Juane (1 Juan 3:11, 12). w21.01 8 par. 1, 2

Mu ventauk mi jal xa kocheltik ta mantal o mi jaʼtik to, xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi chkakʼ persa ti mu xchʼakbun koʼonton li Satanase?». Kalbetik skʼoplal liʼe: ¿kʼusi van ta jpastik mi laj kiltik ta television o ta Internet junuk lokʼol o pelikula ti xuʼ stij koʼontontik sventa xijmulivaje? Xuʼ van xi xlik jpak jkʼoplaltike: «Mu kʼu tspas, maʼuk pornografia ti bu tʼanal xvinaj krixchanoetike o ti yakal chmulivajike». Pe ¿mi maʼuk van yakal tstunes Satanas sventa xchʼak li koʼontontike? Taje xuʼ jkoʼoltastik kʼalal ta jtʼoxtik siʼ ta ekʼele. Xuʼ van mu ta jkojuk noʼox chjav kuʼuntik li teʼe, pe mi oy jaykojuk jech ta jpastike, kʼunkʼun chjav batel. Li ye ekʼele xkoʼolaj li ta lokʼoletik ti tstij koʼontontik sventa xijmulivaje. Xuʼ van mu toj chopol yileluk mi la jkʼeltike, pe ta kʼunkʼun xuʼ stij koʼontontik sventa jpas jmultik ta stojolal li Jeovae. Kichʼ jpʼijiltik xchiʼuk mu jtikʼ ta koʼontontik li kʼusi chopole. Jkʼeltik lek ti mu xchʼak sba li koʼontontike xchiʼuk jxiʼtatik-o li sbi Jeovae. w20.06 11, 12 par. 14, 15

Kʼalal tsutik tal ta stojolal Jeova li buchʼutik yiktaoj sbaik ta mantale, skʼan jechuk-o jkoltatik xchiʼuk jpatbetik yoʼontonik. Xuʼ van chopol tajek chaʼi sbaik jech kʼuchaʼal li chʼayemal kerem laj yalbe skʼoplal Jesuse (Luk. 15:17-24). Jech xtok, xuʼ van kʼunibemik ta mantal ta skoj ti te toʼox oyik ta sbalumil Satanase. Skʼan jkoltatik yoʼ stsatsub yan velta li xchʼunel yoʼontonike. Li Jesuse laj yal ti kʼalal tsta yuni chij li jchabichije, tskajan batel ta snekeb xchiʼuk chikʼ sutel ti bu oy li yantike. Li jchabichij ta lokʼolkʼope la xchʼak skʼakʼal xchiʼuk laj yakʼ yipal sventa xbat saʼ tal li xchije. Pe ¿mi bal noʼox van? Moʼoj, yuʼun snaʼoj ti skʼan jechuk-o skolta ta skoj ti chʼabal yipal sventa xanav batele (Luk. 15:4, 5). Sventa jkoltatik yoʼ stsatsubik ta mantal li buchʼutik namajemik ta stojolal Jeovae, skʼan van jchʼak jkʼakʼaltik xchiʼuk ti xkakʼ kipaltike. Sventa spas kuʼuntike, chakʼbutik xchʼul espiritu li Jeovae, yakʼojbutik li Skʼope xchiʼuk slokʼesoj epal vunetik li s-organisasione. Mi laj yalbutik moletik ti xkakʼbetik estudio junuk ermano ti laj toʼox yikta sba ta mantale, ta sjunuluk koʼonton jchʼuntik. w20.06 28 par. 14, 15

Jkʼan jbatik ta jujuntal sventa xvinaj ti jaʼutik li melel yajtsʼaklom Kristoe. Pe maʼuk noʼox, yuʼun skʼan xkojtikintik lek li Skʼop Diose xchiʼuk ti xijtojobuk «lek ta yaʼibel smelolale» (Filip. 1:9). Yuʼun mi mu jechuk ta jpastike, xuʼ me xijlaj ta loʼlael «ta kʼusiuk noʼox chanubtasel ta skoj spetsʼ li viniketike», jech kʼuchaʼal li jvalopatinej mantaletike (Efes. 4:14). Li ta baʼyel sigloe, ep buchʼutik laj yiktaik komel li Jesuse, pe li jtakbol Pedroe xi laj yalbe ta sjunul yoʼonton li Jesuse: «Voʼot chavalbe skʼoplal li kuxlejal sbatel osile» (Juan 6:67, 68). ¿Mi jech laj yal Pedro ta skoj ti laj yaʼibe lek smelolal li kʼusi laj yal Jesuse? Moʼoj. Pe tukʼ laj yakʼ sba ta skoj ti laj yaʼibe smelolal ti jaʼ Kristo li Jesuse. Mi jpʼel ta koʼontontik ti melel li kʼusi chal Vivliae, tsots-o xchʼunel koʼontontik akʼo mi oy kʼusi jnuptantik xchiʼuk ta jkoltatik yantik yoʼ tsotsuk li xchʼunel yoʼontonike (2 Juan 1, 2). w20.07 8 par. 2; 13 par. 18

Mi oy xkʼuxul koʼontontik ta stojolal li ermanoetike, xuʼ jkoltatik yoʼ mu xiktaik li mantale (1 Juan 3:10, 11, 16, 17). Kakʼtik ta ilel ti jkʼanoj jbatik ta jujuntal kʼalal jun noʼox koʼontontik xchiʼuk kʼalal oy jvokoltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿mi skʼan van jkoltatik o jpatbetik yoʼonton junuk ermano ti oy buchʼu chamem yuʼune? ¿Mi oy van kermanotaktik ti skʼan koltael ta svaʼanel salonik o snaik ta skoj ti laj yil svokolik ta nikele? Mu baluk noʼox ti xkaltik ti jkʼanojtik xchiʼuk ti kʼux ta koʼontontik li kermanotaktike, yuʼun skʼan xkakʼtik ta ilel xtok. Kʼalal jkʼanoj jbatik ta jujuntale, chkakʼtik ta ilel ti yakal ta jchanbetik stalelal li Jtotik ta vinajel ti skʼanojutik tajeke (1 Juan 4:7, 8). Jtos ti kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilele jaʼ ti xkakʼtik ta perton li yantike. Mi kʼanvanemutike, chkakʼtik ta perton xchiʼuk ta jchʼay ta joltik mi oy buchʼu chopol kʼusi la spasbutike (Kol. 3:13). w20.07 24 par. 14, 15

¿Mi ta jujuntal chkakʼbetik estudio li buchʼutik chchaʼkuxiik tal jech kʼuchaʼal ta jpastik avie? ¿Mi chichʼik albel bu stsobobbailik xchiʼuk mi chichʼik chanubtasel sventa jaʼuk xa skoltaik li buchʼutik chchaʼkuxiik ta tsʼakale? Jaʼ to te chvinaj. Pe jnaʼojtik liʼe: kʼalal mi tsuts li Ajvalilal ta Jmil Jabil yuʼun Kristoe, «li balumile jpʼel skʼoplal chnoj ta krixchanoetik ti xojtikinik li Jeovae» (Is. 11:9). ¡Toj echʼ xa noʼox kʼupil sba li kʼusi ta jpastik vaʼ orae! Li ta Jmil Jabile, jkotoltik skʼan jechuk-o jel jtalelaltik yoʼ lekuk xilutik li Jeovae. Jaʼ yuʼun, kʼalal ta jchanubtastik li buchʼutik chchaʼkuxiik tale, chkaʼibetik smelolal ti mu kʼunuk chaʼiik yiktael kʼusitik chopol xchiʼuk ti xakʼ ta xkuxlejalik li smantal Jeovae (1 Ped. 3:8). Li buchʼutik chchaʼkuxiik tale chakʼik venta ti bikʼit yakʼoj sbaik li yajtuneltak Diose xchiʼuk ti yakal-o chakʼik persa ta sjelel stalelalik yoʼ lekuk x-ilatike. Taje jaʼ chtijbat-o yoʼontonik yoʼ xlik yichʼik ta mukʼ li Jeova eke (Filip. 2:12). w20.08 16 par. 6, 7

Mi ta jchʼuntik li kʼusi laj yal jtakbol Pabloe xchiʼuk mi ta jkʼeltik li kʼusitik ta jpastike, xuʼ van xkakʼtik venta ti oy kʼusi xijtojob spasel eke. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van jun mol ta tsobobbaile mu xtojob lek ta yetʼesel mantal li ta tsobajeletike, pe xtojob lek ta xchanubtasel li yan krixchanoetike. O xuʼ van mu xtojob lek xchapanel li kʼusitik chichʼ pasel kʼuchaʼal li yan moletik ta stsobobbaile, pe toj lek yoʼonton, jaʼ yuʼun li ermanoetike muʼyuk chiʼik ta skʼanbel koltael. O xuʼ van ojtikinbil ti toj lek snaʼ xchʼamvane (Ebr. 13:2, 16). Kʼalal chkakʼtik venta li kʼusi xijtojob spasele, xijmuyubaj noʼox ta jkolta jbatik li ta tsobobbaile. Jech xtok, muʼyuk ta xkitʼixtatik li ermanoetik ti oy kʼusi yan xtojobik spasele. Mu ventauk kʼusi jbainojtik li ta tsobobbaile, jkotoltik skʼan xkakʼtik persa sventa xijtojob mas ta cholmantal xchiʼuk ta chanubtasvanej. w20.08 23, 24 par. 16-18

Li ta sjabilal 1935, jelav jun mantal ti xi sbie: «Li epal krixchanoetike» ti jaʼ la sjelubtas li ermano Joseph Rutherford ta jun asamblea ta Washington (Estados Unidos). Li ta mantal laj yetʼese, laj yalbe smelolal buchʼutik jaʼ li «epal krixchanoetik» chal ta Apokalipsis 7:9. Li vaʼ kʼakʼale, chichʼ toʼox nopel ti chbatik ta vinajel li epal krixchanoetik taje, pe ti mu toj masuk tsots skʼoplalik ta skoj ti muʼyuk mas tukʼ laj yakʼ sbaike. Li ermano Rutherford laj yalbe smelolal ta Vivlia ti muʼyuk chbatik ta vinajel li epal krixchanoetik taje, yuʼun jaʼ skʼoplalik li yan xchijtak Kristo ti kuxul chkomik li ta «mukʼta tsatsal vokolile» xchiʼuk ti chkuxiik sbatel osil liʼ ta balumile (Apok. 7:14). Xi onoʼox jamal laj yal li Jesuse: «Oy yan jchijtak ti muʼyuk bu liʼ oyik ta korale, persa chkikʼik tal ek, vaʼun chaʼiik li jkʼopojele, jech jtsop noʼox chkʼotik, jun jchabichij chkʼot yuʼunik» (Juan 10:16). Taje jaʼ skʼoplal li stestigotak Jeova ti tukʼ yakʼoj sbaik xchiʼuk ti spatoj yoʼontonik chkuxiik sbatel osil ta jun paraiso liʼ ta balumile (Mat. 25:31-33, 46). w21.01 14 par. 1, 2

Skʼan ti xchapetuk lek li kʼusi ta jpastike sventa xkuch kuʼuntik li vokoliletik ta jnuptantike xchiʼuk ti jtsutsestik lek li kabteltike (Mat. 28:19, 20). Maʼuk ti xchapet xa onoʼox lek li kʼusi ta jpastik kʼalal chijvokʼutike, yuʼun jaʼ lek chkaʼitik ti jutuk noʼox kʼusi ta jpastike. Sventa spas kuʼuntike, skʼan jnaʼ jpajes jbatik. Jaʼ yuʼun, ta jkʼantik koltael sventa spas kuʼuntik li kʼusi vokol chkaʼitike. Li Jeovae tskoltautik ta xchʼul espiritu (Gal. 5:22, 23). Li jtakbol Pabloe xchapet lek li kʼusitik tspase. Pe laj yal ti persa skʼan spas ta mantal sbekʼtal yoʼ jaʼuk spas li kʼusi leke (1 Kor. 9:25-27). Laj yalbe ermanoetik ti xchapetuk lek li kʼusi tspasike xchiʼuk xi to laj yalbee: «Oyuk me smelolal skotol li kʼusitik chapasike xchiʼuk lekuk me xchapet avuʼunik skotol» (1 Kor. 14:40). Toj tsots skʼoplal ti jechuk jpastike, yuʼun jaʼ tskoltautik sventa xkichʼtik-o ta mukʼ li Jeovae, ti te smakojbe skʼoplal ti jechuk-o jcholtik mantale (Ech. 2:46). w20.09 6 par. 15-17

Li avie, ta epal lumetik xuʼ to jcholtik mantal. Mi xuʼ to xkichʼtik lek ta mukʼ Dios ti bu nakalutike, xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi lek kʼusitik yakal ta jpas?». Stuk xa noʼox jech li kʼusi tspas steklumal Jeova avie, yuʼun yakʼoj ta yoʼontonik cholmantal xchiʼuk ta xchanubtasel li krixchanoetike. ¡Ep tajek kʼusitik xuʼ jpastik li yajtunelutik Jeovae! ¿Kʼusi skʼan jpastik mi jun to koʼontontik ti bu nakalutike? (2 Tim. 4:2). Jnopbetik skʼoplal kʼu yelan li jkuxlejaltike. ¿Mi xuʼ van xkepajes kabteltik ta cholmantal o ti xij-och ta prekursore? O ¿mi xuʼ van jech spas junuk kutsʼ kalaltik? Maʼuk me yorail ti jtsob jkʼulejaltik xchiʼuk ti jtsob kʼusitik kuʼuntike, yuʼun ta onoʼox xlaj skʼoplal li ta mukʼta tsatsal vokolile (Prov. 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Juan 2:15-17). Epal jcholmantaletike xchanojik yan kʼop sventa xcholik mantal xchiʼuk xchanubtasik li krixchanoetike. Li j-organisasiontike slokʼesoj vunetik ta mas ta jmil jeltos kʼopetik. w20.09 16 par. 9-11

Tukʼ chakʼ sba li jun lekil soltaroe. Tsots tspas kʼop sventa xchabi li buchʼu skʼanoje o li kʼusi ep sbalil chaʼie. Li Pabloe la stijbe yoʼonton Timoteo sventa x-ayanuk ta yoʼonton li yichʼel ta mukʼ Diose, jaʼ xkaltik, ti skʼanojuke xchiʼuk ti tukʼuk xakʼ sba ta stojolale (1 Tim. 4:7). Kʼalal mas tsʼunul ta koʼontontik li mantale, mas jpʼel ta koʼontontik ti muʼyuk chkiktatike (1 Tim. 4:8-10; 6:6). Li jun lekil soltaro xtoke skʼan xchanubtas sba lek sventa spas li kʼusi sbainoje. Li Timoteoe lek la spas li kʼusi sbainoj ta skoj ti jaʼ yajsoltaro Kristoe, yuʼun la xchʼun li tojobtaseletik akʼbat yuʼun Pabloe: ti xikta komel li kʼusitik chopol tskʼan yoʼontone, ti xchʼies lekil talelaletike xchiʼuk ti xchiʼin li ermanoetike (2 Tim. 2:22). Sventa spas yuʼun taje, skʼan xchanubtas sba ta spasel li kʼusi leke. Jaʼ jech skʼan jpastik ek sventa mu stsalutik li kʼusi chopol tskʼan koʼontontike (Rom. 7:21-25). Jech xtok, skʼan jchanubtas jbatik lek mi ta jkʼan ta jeltik li jmol talelaltik sventa jaʼuk jlaptik li achʼ talelale (Efes. 4:22, 24). Kʼalal lubem xa chnel kuʼuntik abtel ta mal kʼakʼale, skʼan van xkakʼtik persa sventa xijbat ta tsobajel (Ebr. 10:24, 25). w20.09 28 par. 9-11

Skʼan oyuk smalael kuʼuntik sventa jkolta kaj-estudiotik yoʼ xakʼbe xkuxlejal Jeova xchiʼuk ti xichʼ voʼe. Pe skʼan onoʼox jkʼeltik mi ta melel oy ta yoʼonton chtun ta stojolal Jeova o mi muʼyuk. ¿Mi yakal chakʼ persa sventa xchʼun li kʼusitik laj yal Jesuse? ¿O mi jaʼ noʼox chchʼam s-estudio ta skoj ti oy kʼusitik labalik sba chil ta Vivliae? Nopolikuk noʼox jkʼeltik mi yakal chchʼi ta mantal li kaj-estudiotike. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿mi chal li kʼusi oy ta yoʼonton ta stojolal Jeovae? ¿Mi tskʼopon li Jeovae? (Sal. 116:1, 2). ¿Mi lek chaʼi xchanel Svivlia? (Sal. 119:97). ¿Mi chkʼotilan ta tsobajeletik? (Sal. 22:22). ¿Mi oy xa kʼusitik yakal tsjel ta xkuxlejal? ¿Mi yakal xa chalbe yutsʼ yalal xchiʼuk yamigotak li kʼusi chchane? (Sal. 9:1). Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, ¿mi tskʼan chkʼot ta stestigo Jeova? (Sal. 40:8). Mi muʼyuk yakal tspas jtosuk li kʼusi laj kaltike, jkʼeltik lek kʼu yuʼun. Laje, ta slekiluk koʼontontik jchiʼintik ta loʼil, pe jamaluk xkalbetik xtok. w20.10 18 par. 14, 15

Naka lek kʼusitik tspas li Jeovae. Lek kʼusitik la spas li Jose xchiʼuk Maria eke. Pe kʼalal la sta talel svaʼlej li Jesuse, oy kʼusitik la snop stuk (Gal. 6:5). Li voʼotike xuʼ jnop jtuktik li kʼusi ta jpastike, jaʼ jech li Jesus eke. Akʼo mi jech, jaʼ mas tsots skʼoplal laj yil ti lekuk tajek xil sba xchiʼuk li Jeovae. Kʼalal laj yaʼibe smelolal Jesus li kʼusi oy ta yoʼonton Stot ti akʼo spase, ta sjunul yoʼonton la spas (Juan 6:38). Snaʼoj ti chpʼajat yuʼun epal krixchanoetike. Mu onoʼox skʼupin ti jech xichʼ pasbele, akʼo mi jech, la xchʼunbe smantal li Jeovae. Kʼalal laj yichʼ voʼ ta sjabilal 29, jaʼ xa lik yakʼ ta yoʼonton spasel li kʼusi tskʼan Stote (Ebr. 10:5-7). Jech-o laj yakʼ ta ilel kʼalal te xa ox jokʼol ta jtel teʼe (Juan 19:30). w20.10 29 par. 12; 30 par. 15

¿Mi oy junuk ermano ta jtsobobbailtik ti yakal chil svokol ta skoj chamel, mi oy kʼusi yakal tsnuptan o mi oy buchʼu chamem yuʼun? Mi laj kaʼitik ti oy buchʼu yakal chil svokole, kalbetik Jeova ti skoltautik yoʼ lekuk kʼusi xkalbetike o ti oyuk kʼusi jpastik ta stojolale. Taje xuʼ van jaʼ li kʼusi chtun tajek yuʼun li ermanoe (1 Ped. 4:10). Li voʼotike oy kʼusitik ta jnuptantik jech kʼuchaʼal la snuptanik li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake. Pe muʼyuk chijxiʼo, yuʼun jnaʼojtik ti tskoltautik li Jeovae. ¿Kʼuxi? Xuʼ stunes li Jesus xchiʼuk anjeletike. Jech xtok, sventa xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼontone, li Jeovae xuʼ stunes li buchʼutik oy yabtelik yoʼ skoltautike. Kiloj ta jkuxlejaltik xtok ti xuʼ stunes xchʼul espiritu sventa xakʼ ta koʼontontik skoltael li ermanoetike. Jaʼ yuʼun, xuʼ xi xkal ta sjunul koʼontontik jech kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe: «Jaʼ jkoltavanej kuʼun li Jeovae; muʼyuk chixiʼ. ¿Kʼusi xuʼ spasbun li jun krixchanoe?» (Ebr. 13:6). w20.11 17 par. 19, 20

Li jtakboletike oy lek sprevail yuʼunik ti te chiʼinbilik yuʼun li Jeovae, yuʼun akʼbat yipik sventa spasik skʼelobiltak juʼelal (Ech. 5:12-16; 6:8). Akʼo mi mu jechuk ta jnuptantik li voʼotike, li Jeovae ta xalbutik ta Skʼop ti lek chilutike xchiʼuk chakʼbutik xchʼul espiritu mi chkil jvokoltik ta skoj li tukʼilale (1 Ped. 3:14; 4:14). Jaʼ yuʼun, mu me lekuk ti jaʼ te xijnopnun-o ta sventa li kʼusi ta jpastik mi laj kichʼtik akʼel ta preva ta mas jelavele. Jaʼ mas lek ti jnopbetik skʼoplal kʼusitik xuʼ jpastik avi sventa jpat mas koʼontontik ta stojolal Jeova ti jaʼ noʼox stuk xuʼ skoltautike. Skʼan jvules ta joltik li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Chkakʼ ta aveik kʼusi chavalik xchiʼuk chkakʼ apʼijilik, vaʼun muʼyuk bu chkuch yuʼunik mi jaʼuk bu chchibal kʼoptaoxuk skotol li avajkontratakike». Xi onoʼox laj yalbutik li Jesuse: «Ta sventa ti chkuch avuʼunike, chakuxiik-o» (Luk. 21:12-19). Xchiʼuk teuk ta joltik ti kʼalal chcham li jun tukʼil yajtunel Jeovae, muʼyuk me chchʼay ta sjol jsetʼuk ti kʼu toʼox yelane xchiʼuk ta xchaʼkuxes. w21.01 4 par. 12

Li jtakbol Pabloe xchʼunoj lek ta sventa li chaʼkuxesele. Pe oy onoʼox buchʼu baʼyel jech yaloj. Li moltotil Jobe laj yal ti xchʼunoj lek ti chvulesat ta sjol yuʼun Dios xchiʼuk ti chchaʼakʼbat li xkuxlejal ta tsʼakale (Job 14:7-10, 12-15). Li chaʼkuxesele jaʼ jtos snakleb li kʼusitik jchʼunojtik li yajtsʼaklomutik Kristoe (Ebr. 6:1, 2). Li Pabloe laj yalbe lek skʼoplal li 1 Korintios kapitulo 15. Taje patbat van tajek yoʼonton li ermanoetik ta baʼyel sigloe xchiʼuk jaʼ jech xuʼ spat koʼontontik li avi eke mu ventauk kʼu xa sjalil jchʼunojtik ti oy chaʼkuxesele. Ta skoj ti chaʼkuxi li Jesukristoe, xuʼ jchʼuntik lek ti chchaʼkuxi tal li buchʼutik chamem kuʼuntike. Taje te tsakal skʼoplal li ta «lekil aʼyejetik» laj yalbe jkorintoetik li Pabloe (1 Kor. 15:1, 2). Jech xtok, albatik ti mi muʼyuk chchʼunik ti chaʼkuxi li Kristoe, muʼyuk sbalil li xchʼunel yoʼontonike (1 Kor. 15:17). w20.12 2 par. 2-4

¿Kʼusi koltaat-o jtakbol Pedro sventa stam sba likel yan veltae? Jaʼ la svules ta sjol li orasion la spas Jesus sventa mu xkʼunib li xchʼunel yoʼontone. Li Jeovae la stakʼ li orasion taje. Ta mas tsʼakale, li Jesuse bat skʼel li Pedroe, xuʼ van jaʼ sventa xbat spatbe yoʼonton (Luk. 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5). Jun velta kʼalal sjunul xa ox akʼobal yakal tstsakik choy li yajtakboltake, te kʼot li Jesuse. Vaʼun, laj yakʼbe ta ilel Pedro ti solel skʼanoje xchiʼuk ti yakʼoj xa ta pertone. Jaʼ yuʼun, laj yakʼbe mas yabtel (Juan 21:15-17). Li kʼusi la spas Jesus ta stojolal li Pedroe chakʼ ta ilel ti oy xkʼuxul yoʼonton jech kʼuchaʼal li Stote. Jaʼ yuʼun, kʼalal mi oy bu lijkʼejpʼuj ta bee, mu me jnoptik ti muʼyuk chakʼutik ta perton li Jeovae. Yuʼun jaʼ jech tskʼan Satanas ti akʼo jnoptike. Teuk ta joltik ti skʼanojutik tajek li Jeovae, ti snaʼoj ti oy kʼusitik mu spas kuʼuntike xchiʼuk ti oy ta yoʼonton chakʼutik ta pertone. Jaʼ jech skʼan jpastik ek kʼalal oy buchʼutik chopol kʼusi tspasbutike (Sal. 103:13, 14). w20.12 20, 21 par. 17-19

Oy kʼusi chakʼ jchantik li buchʼutik muʼyuk la spat yoʼontonik ta stojolal Jeovae. Kʼalal ta jchantik li skʼelobiltak taje, tskoltautik sventa mu jechuk jpastik ek. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal lik ajvalilajuk li ajvalil Asae, laj toʼox skʼanbe koltael Jeova kʼalal la snuptan vokoliletike. Ta tsʼakale, muʼyuk xa la skʼanbe koltael xchiʼuk jaʼ xa lik spas li kʼusi tskʼan stuke (2 Kron. 16:1-3, 12). Yileluke, lek kʼusi kʼot ta nopel yuʼun Asa ti la skʼanbe koltael li jsiriaetik sventa stsak ta kʼop li Israele. Pe ta tsʼakale, muʼyuk lek kʼusi kʼot ta pasel. Xi albat yuʼun Jeova ta stojolal jun j-alkʼope: «Ta skoj ti jaʼ la apat avoʼonton ta stojolal li ajvalil ta Siria ti jaʼ muʼyuk la apat avoʼonton ta stojolal li Jeova Dios avuʼune, muʼyuk tsal avuʼun li yajsoltarotak ajvalil ta Siriae» (2 Kron. 16:7). Li voʼotik eke skʼan me mu jpastik li kʼusi nopem xkaʼitik spasele, ti jaʼ muʼyuk xa ta jsaʼtik beiltasel li ta Skʼop Jeovae. Bakʼintike, oy onoʼox kʼusitik ta jnuptantik ti skʼan anil kʼusi ta jnop ta jpastike, akʼo mi jech, lek me kʼusi chbat ta pasel kuʼuntik mi jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae. w21.01 6 par. 13-15

Li avie, junantik yajtuneltak Jeova chil svokolik ta viʼnal ta skoj povreal o ta skoj li vokoliletik chakʼ li paskʼope. Jlom xtoke tikʼilik ta chukel ta skoj li kʼusi xchʼunojike. Akʼo mi jech, li epal krixchanoetike xmuyubajik tajek ti muʼyuk xa chilik viʼnal ta jelavele xchiʼuk ti ch-epaj sveʼelik ta mantal mi kuxul komik kʼalal mi laj yichʼ lajesel li sbalumil Satanase. Kʼalal mi laj yakʼbe slajeb Jeova li xchopol balumil Satanase, ta me xchabi li epal krixchanoetik sventa mu «xchikʼatik» xkaltik li ta skʼakʼal yoʼontone. Mi tsuts li mukʼta tsatsal vokolile, li Jesuse tsbeiltas batel ta «nioʼ ti chakʼ kuxlejal» sbatel osil li buchʼutik kuxul chkomike (Apok. 7:17). Nopo noʼox avaʼi li kʼusi toj labal sba tstaik li epal krixchanoetike, ti xuʼ van jaʼ noʼox stukik ti muʼyuk chchamik-oe (Juan 11:26). Li yan chijetike tstojbeik tajek ta vokol Jeova xchiʼuk Jesus ta sventa li kʼusi smalaoj tstaike. w21.01 16, 17 par. 11, 12

Kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan xcham li Jesuse, la snopbe skʼoplal li kʼusitik vokol tsnuptan yajtsʼaklomtake. Ta skoj ti skʼanojane, laj yalbe Stot ti akʼo xchabian ta stojolal li Satanase (Juan 17:14, 15). Yuʼun snaʼoj ti mi muy xa ox batel ta vinajele, li Satanase jech-o tstsak ta kʼop li buchʼutik tskʼan chtunik ta stojolal Jeovae. Jaʼ yuʼun, skʼanik chabiel li steklumal Jeovae. Li avie, mas to toj tsots skʼoplal ti xchabiutik li Jeovae, yuʼun laj yichʼ jipel yalel tal ta balumil li Satanase xchiʼuk «oy tajek skʼakʼal yoʼonton» (Apok. 12:12). Yakʼojbe snop junantik krixchanoetik ti yakal «tspasik chʼul abtelal ta stojolal [Dios]» kʼalal tskontrainutike (Juan 16:2). Li buchʼutik mu xchʼunik ti oy Diose tskontrainutik ek ta skoj ti muʼyuk ta jchanbetik stalelalike. Pe muʼyuk ta jxiʼtatik, ¿kʼu yuʼun? Te ta jtabetik stakʼobil li ta teksto avi kʼakʼale. w21.03 26 par. 1, 3

Skotol li kʼusi tspas Jeovae jaʼ ta skoj ti kʼanvaneme. Ta slekil yoʼonton chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntik jujun kʼakʼale. Ta skoj ti skʼanojutike, la stak talel Jesus sventa spojutik. Li Jesus eke ta sjunul yoʼonton laj yakʼ xkuxlejal ta skoj ti skʼanojutike (Juan 3:16; 15:13). Muʼyuk buchʼu chmakat ta be Jeova xchiʼuk Jesus sventa skʼanutik mi tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolalike (Juan 13:1; Rom. 8:35). Skʼan ta kʼanelaluk spas skotol li jun jolil ta utsʼ alalil eke. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jechuk spase? Yuʼun xi laj yal li jtakbol Juane: «Li buchʼu mu skʼan yermano [o yutsʼ yalal] ti yiloj ta sate mu stakʼ skʼan Dios ti muʼyuk yiloj ta sate» (1 Juan 4:11, 20). Mi skʼanoj yutsʼ yalal li jun vinike xchiʼuk mi tskʼan chchanbe stalelal li Jeova xchiʼuk Jesuse, chakʼbe li kʼusitik chtun yuʼunik ta mantale, tskʼel ti xmuyubajikuk noʼoxe, chakʼbe sveʼelik, skʼuʼ spokʼik xchiʼuk li kʼusitik yan chtun yuʼunike (1 Tim. 5:8). Jech xtok, chchanubtas xchiʼuk tstukʼibtas li xnichʼnabtake. Chakʼ persa xtok ti jaʼuk sventa slekilal yutsʼ yalal xchiʼuk ti jaʼuk sventa yichʼobil ta mukʼ Jeova li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune. w21.02 5 par. 12, 13

Snaʼoj Jeova ti xuʼ chopol kʼusi xlik jnoptik ta jtojolal jtuktik kʼalal chopol kʼusi echʼem ta jkuxlejaltike. Li Jeovae jaʼ tskʼel li jlekil talelaltike akʼo mi jaʼ chbat ta koʼontontik li kʼusi chopol ta jpastike (1 Juan 3:19, 20). Li buchʼu yakʼoj talel persa yiktael li kʼusi chopol nopem xaʼi spasele, pe ti chchaʼpas yan veltae, xuʼ van xchibaj-o. Kʼalaluk ta jsaʼ jmultike, stalel onoʼox ti chopol chkaʼi jbatike (2 Kor. 7:10). Pe skʼan mu xiuk xlik jnoptike: «Solel mu kʼusi xitun-o, muʼyuk chchʼaybun jmul li Jeovae». Mu lekuk ti jech jnoptike, yuʼun xuʼ xkiktatik-o li Jeovae. Jaʼ lek jkʼopontik Jeova sventa xchʼay li jmultike (Is. 1:18). Vaʼun, chakʼ venta ti jsutesoj koʼontontik ta melele xchiʼuk chchʼay li jmultike. Jech xtok, jkʼanbetik koltael li moletik ta tsobobbaile, yuʼun ta sjunul yoʼontonik tskoltautik ta mantal (Sant. 5:14, 15). w20.12 23 par. 5, 6

Li Jesuse la stsak ta mukʼ li antsetike. Mu jechuk stalelal kʼuchaʼal li jfariseoetike, yuʼun li stukike spʼajojik li antsetike, muʼyuk chchiʼinik ta loʼil ta yeloval epal krixchanoetik mi jaʼuk skʼan xloʼilaj xchiʼukik ta sventa li kʼusi chal Tsʼibetike. Pe li Jesuse laj yalbe viniketik xchiʼuk antsetik li kʼusitik tsotsik skʼoplal ta sventa Diose (Luk. 10:38, 39, 42). Jech xtok, laj yakʼ ti xbat chiʼinatuk yuʼun epal antsetik kʼalal la xchol mantale (Luk. 8:1-3). La stunes junantik antsetik xtok sventa xbat yalbe jtakboletik ti chaʼkuxiem xae (Juan 20:16-18). Li jtakbol Pabloe laj yalbe Timoteo ti akʼo stsak ta mukʼ li antsetike. Li Pabloe snaʼoj ti jaʼ koltaat yuʼun smeʼ xchiʼuk syaya li Timoteo sventa xchan li chʼul Tsʼibetike (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Jech xtok, kʼalal la stakbe batel karta li ermanoetik ta Romae, li Pabloe laj yalbe sbi jayvoʼuk ermanaetik xchiʼuk laj yalbe ti chabanikuke. Laj yakʼ venta ti tsots ch-abtejike xchiʼuk laj yal ti ep sbalil chilbe li yabtelike (Rom. 16:1-4, 6, 12; Filip. 4:3). w21.02 15 par. 5, 6