Fevrero

Kojtikintik lek li kermanotaktike. Jchiʼintik ta loʼil kʼalal skʼan toʼox xlik tsobajel xchiʼuk mi tsutse, jmojuk xijlokʼ ta cholmantal xchiʼuk kikʼtik ta veʼel mi xuʼ kuʼuntike. Mi jech la jpastike, xuʼ van oy kʼusitik chkakʼtik venta: li ermana ti mu stakʼ lek chiʼinel ta loʼil yilele jaʼ ta skoj ti stsʼijet noʼoxe; jun ermano ti jkʼuleje muʼyuk batem ta yoʼonton takʼin, yuʼun lek snaʼ xakʼ li kʼusitik oy yuʼune o li ermana xchiʼuk yalabtak ti likem xa tsobajel chkʼotike yakal chichʼik kontrainel (Job 6:29). Sventa xkaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik li kermanotaktike, skʼan xkojtikintik xchiʼuk jkʼeltik li kʼusitik snuptanojike. Pe skʼan teuk ta joltik ti mu jtikʼ jbatik ta spasel li kʼusi maʼuk jventatike (1 Tim. 5:13). Mi chkojtikintik lek li ermano ti chopol chkilbetik stalelale, xuʼ me xkaʼibetik smelolal kʼu yuʼun ti jech stalelale. Melel onoʼox ti vokol chkaʼitik ti jechuk jpastike. Pe mi ta jchʼies ta koʼontontik li kʼanelale, jaʼ jech ta jchanbetik stalelal Jeova ti skʼanoj «skotol li krixchanoetike» (1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13). w20.04 16, 17 par. 10-12

Kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan xcham li Jesuse, la svulesbe ta sjol yajchankʼoptak ti akʼo skʼan sbaik ta jujuntale. Yuʼun snaʼoj ti jaʼ chkoltaatik sventa jmojuk oyik xchiʼuk ti xkuch yuʼunik li kontrainele. Jnopbetik jutuk skʼoplal li ermanoetik ta Tesalonika ti laj onoʼox yichʼik kontrainel kʼalal jaʼo lik li tsobobbaile. Li ermanoetik taje toj lek ta chanbel stalelalik ta skoj ti snaʼ xkʼanvanik xchiʼuk ti kuch yuʼunike (1 Tes. 1:3, 6, 7). Tijbat yoʼontonik yuʼun Pablo ti masuk to lek tsʼakal xkʼanvanike (1 Tes. 4:9, 10). Li kʼanelale jaʼ chtijbat yoʼontonik sventa spatbeik yoʼonton li buchʼutik chat yoʼontonike xchiʼuk ti skoltaik li buchʼutik kʼunike (1 Tes. 5:14). Laj onoʼox spasik li kʼusi albatike, yuʼun jun jabil ta tsʼakale, xi albatik yuʼun Pablo ta xchibal skartae: «Akotolik mas xa chakʼan abaik ta jujuntal» (2 Tes. 1:3-5). Li kʼanelale jaʼ koltaatik-o sventa xkuch yuʼunik li vokolile xchiʼuk li kontrainele. w21.03 22 par. 11

Mi ta jkʼan ta jtatik li kuxlejal sbatel osile, skʼan jaʼuk jtamtik batel li lekil bee, jaʼ xkaltik, ti jchʼuntik li beiltaseletik ta Vivliae (Ech. 20:24; 1 Ped. 2:21). Pe li Satanas xchiʼuk li buchʼutik jmoj sjolike tskʼanik ti xijkʼejbuj ta bee. Li krixchanoetik taje jaʼ xa lek chaʼiik ti xbat jchiʼintik sventa jpastik li kʼusi tskʼan jbekʼtaltike (1 Ped. 4:4). Xi chlabanvanike: «¡Toj abol abaik! Mas lek jkuxlejalkutik li voʼonkutike, yuʼun kolemunkutik ta spasel li kʼusi tskʼan koʼontonkutike». Pe jecheʼ noʼox tsloʼla sbaik (2 Ped. 2:19). Toj tsots skʼoplal ti jaʼuk jtamtik batel li lekil bee. Pe li Satanase jaʼ lek chaʼi ti xijlokʼ li ta sbelel kuxlejal ti bikʼit stiʼe xchiʼuk ti jaʼuk jtamtik batel li mukʼta be ti ep buchʼutik te chbatike. Mas lek yilel li be taje, pe ch-ikʼvan batel ta lajelal (Mat. 7:13, 14). ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu kʼusi xjochutik lokʼel li ta lekil bee? Skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk jchikintatik li kʼusi chale. w20.04 26 par. 1; 27 par. 5, 7

Achʼtik toe, li Rusia xchiʼuk li lumetik ti jmoj sjolike ochik li «ta Kʼupil sba Balumile» (Dan. 11:41). Yuʼun li ta 2017, la spajes kabteltik xchiʼuk la stikʼanan ta chukel junantik ermanoetik. Muʼyuk xa laj yakʼ ti xichʼ tunesel li vunetik oy kuʼuntike, jech kʼuchaʼal li Skʼop Dios sventa Achʼ Balumile. Maʼuk noʼox, yuʼun laj yuʼunin li Betel ta Rusiae, li Salonetik sventa Tsobobbaile xchiʼuk li Salonetik sventa Asambleae. Ta skoj taje, li Jtsop Jbeiltasvaneje laj yal ta 2018 ti jaʼ ajvalil ta norte li Rusia xchiʼuk li lumetik ti jmoj sjolike. Pe muʼyuk ta jtsaktik ta kʼop junuk ajvalil mi jaʼuk ta jsabetik xkʼexol akʼo mi tsots tskontrainutik. Li kʼusi noʼoxe, ta jpastik orasion «ta stojolal skotol li buchʼutik tsots yabtelike», mas to kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunik ti xuʼ van mu xa xakʼ-o jpas kabteltike. w20.05 14 par. 9

Totil meʼiletik, sventa jpʼeluk ta yoʼontonik avalab anichʼnabik ti melel li kʼusi xchʼunojike, skʼan xamigoinik Dios xchiʼuk ti xchʼunik ti melel kʼusi chal Vivliae. Sventa xachanubtasik ta mantal li avalab anichʼnabike, skʼan baxboloxuk ta xchanel li Vivliae xchiʼuk ti xachʼakbeik yorail yoʼ xanopbeik skʼoplal li kʼusi chachanike. Vaʼun, xuʼ xavakʼbeik yil avalab anichʼnabik kʼu yelan ta pasel. Akʼbeik yil kʼuxi ta tunesel li kʼusi oy kuʼuntik sventa xijchanunaj-oe, jechuk xachanubtasik kʼuchaʼal junuk avaj-estudioik. Mi jech la apasike, chakolta avalab anichʼnabik yoʼ xlik skʼanik Jeova xchiʼuk ti spat yoʼontonik ta stojolal «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» ti jaʼ vaʼanbil sventa xakʼ jveʼeltik ta mantale (Mat. 24:45-47). Mu jaʼuk noʼox xachanubtasik-o ta sventa li kʼusitik tsotsik skʼoplal ta Vivliae. Sventa stsatsub xchʼunel yoʼontonike, koltaik yoʼ xojtikinik «kʼalal to ta yut li spʼijil Diose», jaʼ noʼoxe tsakik ta venta li sjabilalike xchiʼuk li kʼusitik spas yuʼunike (1 Kor. 2:10). w20.07 10 par. 10; 11 par. 12, 13

Li avi eke, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik lek xil sbaik xchiʼuk li Jeovae. Taje jaʼ ta skoj ti ep sbalil chilik ti ay yakʼ xkuxlejal li Jesuse. Xuʼ xa xkakʼbe jkuxlejaltik Jeova xchiʼuk ti xkichʼtik voʼe, yuʼun laj xa kichʼtik pojel. Ta smiyonal noʼox ermanoetik lek tajek xil sbaik xchiʼuk Jeova ti jaʼ li buchʼu mas tsots skʼoplal ta vinajel balumile. Taje jaʼ ta skoj ti yakʼojbe xa xkuxlejalik xchiʼuk ti yichʼojik voʼe, xuʼ me jech jpastik ek. ¿Kʼuxi xuʼ jtojtik ta vokol ti xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk Diose? Jaʼ ti jchanbetik stalelal li Abraan xchiʼuk Jobe, yuʼun mas ta sien jabil tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal li Diose. Lek ti tukʼuk-o xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova eke, mu ventauk kʼu xa sjalil yakal chijtun ta stojolal. Jech xtok, xuʼ me jchanbetik stalelal Daniel xchiʼuk ti jaʼuk noʼox mas tsots skʼoplal xkiltik ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk Jeovae (Dan. 6:7, 10, 16, 22). ¿Mi xkuch van kuʼun jtuktik li prevaetik ta jnuptantike? Moʼoj, jaʼ yuʼun li Jeovae tskoltautik yoʼ xkuch kuʼuntik xchiʼuk ti lekuk-o xkil jbatik xchiʼuke (Filip. 4:13). w20.05 27 par. 5, 6

Jun velta li ajvalil Davide laj yil ti te ch-atin jun ants ti oy xa smalale, Bat-Seba sbi. Snaʼoj lek li mantal liʼe: «Mu me xapichʼ oʼontabe li yajnil achiʼile» (Eks. 20:17). Ta skoj ti te skʼeloj-o li Bat-Sebae, la xchʼak sba li yoʼontone. Lik xpichʼ oʼonta li vaʼ antse, pe oy ta yoʼonton xtok ti xchʼunbe smantal li Jeovae. Jal xa ox xiʼtaoj Jeova xchiʼuk yakʼoj ta ilel ti skʼanoje, pe pase ta kanal yuʼun li kʼusi tskʼan yoʼontone. Toj chopol kʼusi la spas ta skoj taje. Yuʼun laj yikʼubtasbe sbi Jeova xchiʼuk laj yakʼbe svokol yutsʼ yalal xchiʼuk yan krixchanoetik ti muʼyuk smulike (2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12). Laj yalbe mantal David li Jeovae, vaʼun lek laj yil sbaik yan velta (2 Sam. 12:13; Sal. 51:2-4, 17). Li Davide te-o ta sjol li kʼusitik la snuptan ta skoj ti laj yakʼ ti xchʼak sba li yoʼontone. Xuʼ xi xkaltik xtok li kʼusi laj yal ta Salmo 86:11: «Akʼbun jun oʼontonal ti muʼyuk [chʼakale]». ¿Mi koltaat van yuʼun li Jeovae? Laj, yuʼun xi chal li Vivliae: «Ta sjunul yoʼonton laj yakʼ sba ta stojolal li Jeova Dios yuʼune» (1 Rey. 11:4; 15:3). w20.06 11 par. 12, 13

Li Vivliae chal ti xkoʼolaj ta jlik chʼojon ti kʼu yelan skʼanojutik li Jeovae. ¿Kʼuxi taje? Kalbetik junuk skʼelobil. Nopo noʼox ti lapʼaj yalel ta junuk natil chʼene. Mu xa kʼusi stakʼ xapas sventa xalokʼ talel. Jaʼ yuʼun, skʼan ti oyuk buchʼu sjipbot yalel jlikuk chʼojon xchiʼuk ti snitot lokʼele. Jech kʼuchaʼal chal li teksto avie, kʼalal namajik li j-israeletike, li Jeovae ta sjunul yoʼonton la sbeiltasan-o. Li buchʼutik yiktaoj sbaik ta mantale xkoʼolaj ti pʼajemik yalel ta jun natil chʼene, yuʼun xlik xkaj noʼox li svokolike. Pe li Jeovae oy ta yoʼonton tsnit lokʼel yoʼ sutik tal ta stojolal xchiʼuk ti xakʼbe yil ti skʼanojan-oe. Jech xtok, xuʼ stunesutik yoʼ xakʼik venta ti kʼanbilik yuʼune. Toj tsots skʼoplal ti xkakʼbetik yil ti kʼanbilik yuʼun Jeova xchiʼuk ti jkʼanojtik ek li buchʼutik yiktaoj sbaik ta mantale. w20.06 27 par. 12, 13

Kʼalal laj yichʼ milel li jchankʼop Estebane, epal yajtsʼaklomtak Kristo jatavik batel ta Jerusalen xchiʼuk «la spuk sbaik batel skotolik ta sjunlej slumal Judea xchiʼuk ta Samaria». Junantike batik kʼalal to «ta Chipre xchiʼuk ta Antiokia» (Ech. 7:58–8:1; 11:19). ¿Mi xnop xa noʼox kuʼuntik li vokoliletik la snuptanik li jchankʼopetik taje? Akʼo mi jech, ta muyubajel la xcholik-o batel li lekil aʼyejetik ti bu batike xchiʼuk ayan tsobobbailetik ta sjunul li Romae (1 Ped. 1:1). Pe maʼuk noʼox te laj svokolik li ermanoetik ta baʼyel sigloe. Jech kʼuchaʼal liʼe, tetik van ta sjabilal 50, li ajvalil ta Roma ti Klaudio sbie laj yal mantal ti akʼo lokʼikuk batel ta Roma skotol li judaetike. Ta skoj taje, li judaetik ti jaʼik xa ox yajtsʼaklom Kristoe laj yikta komel snaik xchiʼuk yan-o bu batik ta naklej (Ech. 18:1-3). Tetik van ta sjabilal 61, la stsʼiba jtakbol Pablo ti ta sat krixchanoetik laj yichʼik chopol kʼoptael li ermanoetike, ochik ta chukel xchiʼuk pojbatik li kʼusitik oy yuʼunike (Ebr. 10:32-34). Laj yil svokolik jech kʼuchaʼal li yan krixchanoetike, yuʼun laj yilik povreal xchiʼuk junantik ermanoetike ipajik (Rom. 15:26; Filip. 2:25-27). w21.02 26, 27 par. 2-4

Mi tsots lek xchʼunel koʼontontike, mu kʼusi spas yuʼun Satanas xchiʼuk sviniktak yoʼ xkiktatik li mantale (2 Juan 8, 9). Jnaʼojtik ti ta onoʼox spʼajutik li krixchanoetike (1 Juan 3:13). Xi laj yal li Juane: «Skotol li krixchanoetike oyik ta sjuʼel li Satanase» (1 Juan 5:19). «Oy tajek skʼakʼal yoʼonton» li Satanase, yuʼun snaʼoj ti poʼot xa xlaj li sbalumile. Maʼuk noʼox tspukbe skʼoplal chiʼinejbail ta vayel o li kʼusi chal jvalopatinej mantaletik yoʼ slubtsanutik ta mantale, yuʼun tsots tskontrainutik xtok. Snaʼoj ti jutuk xa skʼan xichʼ lajesele, jaʼ yuʼun yakʼojbe tajek yipal yoʼ spajes li cholmantale o ti xkikta jbatik ta mantale. Mu labaluk sba chkaʼitik ti oy kʼusi mu xa xakʼ jpastik o ti spajesojik ta j-echʼel kabteltik li ta junantik lumetike. Pe kuchem tal yuʼun li kermanotaktike. Yakʼojik ta ilel ti xuʼ tukʼ-o xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova manchuk mi ep kʼusitik tstunes li Satanase. w20.07 24 par. 12, 13

Kʼalal la spas balumil li Jeovae, oy ox ta yoʼonton ti teuk xkuxiik sbatel osil li krixchanoetike. Pe li Adan xchiʼuk Evae la stoy sbaik ta stojolal Jeova, vaʼun och talel ta balumil li mulil xchiʼuk lajelale (Rom. 5:12). ¿Mi te noʼox tsʼijil kom li Jeovae? Muʼyuk, la skʼel ta anil kʼuxi xuʼ skolta li krixchanoetike (Jen. 3:15). Sventa spoj lokʼel ta mulil xchiʼuk ta lajelal li yalab xnichʼnab Adan xchiʼuk Evae, la snop ti tstak talel Xnichʼon sventa xpojvane. Vaʼun, xuʼ staik kuxlejal sbatel osil mi ta xchʼunbeik smantale (Juan 3:16; 1 Kor. 15:21, 22). Li Jeovae tstunes Xnichʼon sventa xchaʼkuxes ta smiyonal noʼox krixchanoetik. Jaʼ noʼoxe, muʼyuk van jmoj chchaʼkuxiik tal skotolik. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun mi ta anil noʼox sbuset tal skotolike, muʼyuk xa smelol chkom li kuxlejale. Mu skʼupin jech li Jeovae, yuʼun snaʼoj ti skʼan xchapetuk lek li kʼusitik chichʼ pasel sventa oyuk jun oʼontonale (1 Kor. 14:33). w20.08 14 par. 3; 15 par. 5

Mi oy xa ta sjayibaluk u yakal chkakʼbetik estudio junuk krixchano xchiʼuk mi chkʼotilan xa ta tsobajele, skʼan xaʼibe smelolal ti jaʼ sventa xkʼot ta stestigo Jeova ti jech yakal jchanubtastike. Li buchʼu ta melel oy ta yoʼonton mantale oy kʼusitik skʼan spas sventa xichʼ voʼ. Baʼyel, skʼan xojtikin li Jeovae, ti xlikuk skʼane xchiʼuk ti xakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale (Juan 3:16; 17:3). Laje, skʼan spas ta yamigo li Diose xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbaile (Ebr. 10:24, 25; Sant. 4:8). Ta kʼunkʼun chikta spasel li kʼusi chopole xchiʼuk tsutes yoʼonton (Ech. 3:19). Chlik yalbe yantik li kʼusi xchʼunoje (2 Kor. 4:13). Te une, chakʼbe xkuxlejal li Jeovae xchiʼuk chichʼ voʼ (1 Ped. 3:21; 4:2). Ta melel, ¡xijmuyubaj tajek li vaʼ kʼakʼale! Kʼalal jech tspas batel li kaj-estudiotike, jkʼupil kʼoptatik xchiʼuk jtijbetik yoʼonton yoʼ jechuk-o xakʼbe yipale. w20.10 18 par. 12, 13

Mi ta jkoʼoltas jbatik xchiʼuk yan ermanoetike, xuʼ xlik jnoptik ti muʼyuk jbaliltike. Junantik ermanoetike lek xtojobik ta chanubtasvanej, ta xchapanel li kʼusitik chichʼ pasele o ta spatbel yoʼonton yantik. Xuʼ van xi ta jnoptike: «Yaʼ, mu spas kuʼun jech leʼe». Taje chakʼ ta ilel ti bikʼit kakʼoj jbatike xchiʼuk ti jnaʼojtik ti oy kʼusi mu spas kuʼuntike (Filip. 2:3). Pe skʼan me xkichʼ jpʼijiltik, yuʼun mi jaʼ noʼox ta jkoʼoltas jbatik xchiʼuk yantik ta skoj li kʼusi xtojobik spasele, chijchibaj-o. Jech kʼuchaʼal laj yal li jtakbol Pabloe, xuʼ van xi ta jnoptike: «Jecheʼ noʼox chimakvan li ta tsobobbaile». Kalbetik skʼoplal li ermanoetik ta baʼyel sigloe. Junantike akʼbatik chʼul espiritu sventa oyuk kʼusi spasik, pe mu parejouk li kʼusi akʼbat spasike (1 Kor. 12:4-11). Akʼo mi jech, oy sbalilik ta jujuntal. Avie, muʼyuk xa kʼusi ta jpastik ta skʼelobil juʼelal, pe oy kʼusi ti muʼyuk jelem-oe: akʼo mi mu van koʼoluk kʼusi xijtojob spasel, jkotoltik oy jbaliltik ta sat li Jeovae. w20.08 22, 23 par. 13-15

Mi la apas orasione, albo Jeova ti akʼo xakʼbot yipal avoʼontone. Ta me skoltaot xchiʼuk muʼyuk bu chayiktaot jsetʼuk, te me chchiʼinot skotol ora (Ech. 4:29, 31). Jech xtok, nopbo skʼoplal kʼuxi la skoltaot kʼalal oy kʼusitik la anuptane xchiʼuk ti kʼuxi la skoltaot yoʼ xajel akuxlejale. Li Jeovae la skolta yajtuneltak sventa xtuchʼik jelavel li Tsajal nabe, jaʼ me jech tskoltaot ek yoʼ xakʼot ta yajchankʼop Kristo (Eks. 14:13). Jechuk xavaʼi aba kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti jech laj yal kʼuchaʼal chal li teksto avie. Li Jeova xtoke xuʼ me xakʼbe yipal yoʼontonik li achʼ jcholmantaletike. Jkʼeltik kʼusi la snuptan li ermana Tomoyoe. Kʼalal lokʼ xchol mantal ta naetik ta sba veltae, xi tsots albat yuʼun jun antse: «¡Mu jkʼan kʼusi xalbeikun li testigoetike!». Vaʼun, xpujlij to li stiʼ snae. Muʼyuk xiʼ li Tomoyoe, xi laj yalbe li xchiʼil ta cholmantale: «¿Mi lavil? Muʼyuk toʼox kʼusi kaloj jbeluk, pe li antse laj yakʼ venta ta anil ti jaʼun stestigo Jeovae, ¡lek ta jmoj!». Chtun xa ta prekursora regular li Tomoyoe. w20.09 6 par. 13, 14

Li Asae laj yalbe judaetik ti jaʼ akʼbat xkux yoʼontonik yuʼun Jeova ta sjunul yosilalike (2 Kron. 14:6, 7). Pe muʼyuk la snop ti xuʼ te smeyoj noʼox skʼob xkome. Yuʼun xi laj yalbe li judaetike: «Jvaʼantik li jteklumetike xchiʼuk joytik ta muro, kakʼbetik tayal kʼelob osil, stiʼtak [...] yoʼ to jaʼ kuʼuntik li lume». ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yale? Yuʼun mu xuʼ xmakatik yuʼun yajkontraik sventa xyal xmuyik li ta osiltik ti bu akʼbatemik yuʼun Jeovae xchiʼuk ti oyuk kʼusitik svaʼanike. Jaʼ yuʼun, kʼalal jun toʼox yoʼonton li jteklume, la stijbe yoʼonton sventa oyuk kʼusitik spasik. Kʼalal jaʼo jun yoʼontonike, li Asae la skʼel ti chapalikuk lek ta paskʼop li yajsoltarotake (2 Kron. 14:8). ¿Mi yuʼun muʼyuk spatoj yoʼonton ta stojolal Jeova? Mu jechuk, pe snaʼoj ti jaʼ oy ta sba xchapanel judaetik ta skoj ti xuʼ oy kʼusitik snuptanik ta jelavele. Snaʼoj ti mu jechuk-o jun yoʼontonik li ta Judae xchiʼuk jech onoʼox kʼot ta pasel. w20.09 15 par. 4, 5

Jun mol ta tsobobbaile xuʼ van xi tsnop ta slekil yoʼontone: «Mi oy sderecho li jun malalil sventa xakʼ mantal yoʼ xchabi li yutsʼ yalale, jaʼ jech oy sderecho li jun mol sventa xakʼ mantaletik yoʼ xchabibe li xchijtak Diose». Pe li yabtel yichʼoj jun mol ta tsobobbail xchiʼuk li jun jolil ta utsʼ alalile oy onoʼox kʼusitik jelel-o. Li kʼusi akʼbil sbainik yuʼun Jeova li moletik ta tsobobbaile jaʼ ti xchapanvanike xchiʼuk ti slokʼesik ta tsobobbail li jun ermano ti mu sutes yoʼontone (1 Kor. 5:11-13). Li Jeovae oy kʼusitik yakʼojbe spas li joliletik ta utsʼ alalil ti jaʼ mu xuʼ jech spasik li moletik ta tsobobbaile. Jtose jaʼ ti xuʼ xakʼ mantaletik li ta yut snae xchiʼuk ti skʼel ti xchʼunike (Rom. 7:2). Jech kʼuchaʼal liʼe, oy sderecho sventa xal jayib ora skʼan sutik tal ta snaik li xnichʼnabe xchiʼuk xuʼ stukʼibtas mi mu xchʼunik mantale (Efes. 6:1). Pe mi tstsakvan ta venta li jun malalile, baʼyel chchiʼin ta loʼil yajnil kʼalal mu to chakʼ mantale, yuʼun jun xa noʼox sbekʼtalik (Mat. 19:6). w21.02 16-18 par. 10-13

Jun srasonal ti kʼu yuʼun ep sbalil li kʼusitik melel chal Vivliae jaʼ ti jaʼ noʼox chakʼbe snaʼ Jeova li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike xchiʼuk ti «oy lek ta yoʼontonik» mantale (Ech. 13:48). Li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike lek chaʼiik ti jaʼuk xchanubtasatik ta Vivlia yuʼun li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile (Mat. 11:25; 24:45). Persa onoʼox chtun kuʼuntik koltael sventa xkaʼibetik smelolal li kʼusi chal Vivliae. ¡Stuk xa noʼox jech kʼalal chkaʼibetik smelolale! (Prov. 3:13). Li Jeovae oy kʼusi yakʼoj jbaintik: jaʼ ti jchanubtastik yantik sventa xojtikinike xchiʼuk ti snaʼik li kʼusi oy ta yoʼonton tspase (Mat. 24:14). Toj ep sbalil li kʼusi chkakʼtik ta chanele, yuʼun xuʼ xkʼotik-o ta yutsʼ yalal Jeova xchiʼuk xuʼ sta-o xkuxlejalik sbatel osil (1 Tim. 4:16). Akʼo mi ep o mi jutuk ta jcholtik mantal, yakal me ta jkolta jbatik spasel li abtelal ti mas tsots skʼoplal ta jkʼakʼaliltike (1 Tim. 2:3, 4). ¡Mu kʼusi xkoʼolaj-o ti xuʼ jchiʼintik ta abtel li Diose! (1 Kor. 3:9). w20.09 26, 27 par. 4, 5

Kʼalal skʼan toʼox xkʼot ta Roma li jtakbol Pabloe, ep ta velta koltaat yuʼun Jeova ta stojolal li ermanoetike. Jech kʼuchaʼal li’e, li Aristarko xchiʼuk Lukas ti jaʼ stukʼil amigotak Pabloe la snop chbat xchiʼinik ta Roma. Li Vivliae muʼyuk chal mi albatik yuʼun Jesus ti lek chkʼotik ta Romae, akʼo mi jech, bat onoʼox xchiʼinik Pablo manchuk mi oy kʼusi xuʼ snuptanik. Kʼalal lik tsatsal ikʼaloʼe, jaʼ to te laj yaʼiik ti muʼyuk chchamike. Kʼalal kʼotik ta Sidone, li Julioe «laj yakʼ batuk ti bu oy yamigotak sventa chkʼelate» (Ech. 27:1-3). Ta tsʼakale, kʼalal te xa ox oyik ta Puteoli li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake, te la staik jayibuk ermanoetik ti pajtsanatik sventa te xkomik vukub kʼakʼale. Li ermanoetik taje la xchʼam lek li yuloʼike xchiʼuk lek tajek laj yaʼiik ti albatik yuʼun Pablo li kʼusi lek yiloj ta xkuxlejale (koʼoltaso xchiʼuk Echos 15:2, 3). w20.11 16 par. 15-17

Totil meʼiletik, kʼuksiuk noʼox chapasik o chavalik, akʼbeik yil avalab anichʼnabik ti akʼanojik ta sjunul avoʼontonik li Jeovae. Li kʼusi mas lek xuʼ xapasik ta stojolalike jaʼ ti xakoltaik yoʼ skʼanik li Jeovae. ¿Kʼusitik xuʼ xavakʼbeik yil? Jaʼ ti tsots skʼoplal ti xchanunajik leke, ti spasik orasione, ti xbatik ta tsobajeletike xchiʼuk ti xcholik mantale (1 Tim. 6:6). Skʼan onoʼox xavakʼbeik xtok li kʼusitik chtun yuʼunike (1 Tim. 5:8). Pe sventa kuxul xkomik mi laj yichʼ lajesel li chopol balumil liʼe xchiʼuk ti xkuxiik ta Paraisoe, skʼan lek tajek xil sbaik xchiʼuk li Jeovae, maʼuk ti epuk kʼusi x-ayan yuʼunike (Esek. 7:19). Toj kʼupil sba ta kʼelel ti ep totil meʼiletik lek kʼusi tspasik sventa xchabiik ta mantal li yutsʼ yalalike. Jutuk mu skotoluk li buchʼutik jech laj yichʼik tsʼitesel tale muʼyuk chchʼay ta sjolik li kʼusi la xchanike xchiʼuk toj ep sbalil chilik (Prov. 10:22). w20.10 28, 29 par. 10, 11

Bakʼintike, li jtakbol Pedroe oy kʼusitik la spas o laj yal ti chopol laj yaʼi-o sba ta mas tsʼakale. Jun skʼelobile jaʼo kʼalal laj yalbe yajchankʼoptak Jesus ti ta xil svokol xchiʼuk ti ta xchame. Li Pedroe laj yalbe li kʼusi chal teksto avie (Mat. 16:21-23). Vaʼun, li Jesuse laj yalbe mantal. Kʼalal tal epal krixchanoetik sventa xchukik li Jesuse, li Pedroe ta anil noʼox la xtuchʼbe xchikin smoso li mero bankilal palee (Juan 18:10, 11). Li Jesuse laj yalbe mantal yan velta xtok. Jech xtok, li Pedroe xtoyet laj yal ti akʼo mi tsmak yakanik li yan jtakboletike xchiʼuk ti xiktaik li Jesuse, li stuke muʼyuk la bu jech ta spas (Mat. 26:33). Ta skoj ti la spat yoʼonton ta stojolal stuke, lik xiʼta li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, oxib to velta laj yal ti mu xojtikin Jesus li Pedroe. Chopol tajek laj yaʼi sba, «vaʼun lokʼ batel ta pana, lik smil sba ta okʼel» (Mat. 26:69-75). Laj van snop mi ch-akʼat to ta perton yuʼun li Jesuse. Akʼo mi jech, li Pedroe muʼyuk chibaj-o ta skoj li kʼusi la spase. Lik yakʼbe yipal yan velta xchiʼuk lik skolta li yan jtakboletike (Juan 21:1-3; Ech. 1:15, 16). w20.12 20 par. 17, 18

Ep kʼutik yelan xuʼ xakʼ ta ilel ti bikʼit chakʼ sba li jun jolil ta utsʼ alalile. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk tskʼan ti naka xa lek kʼusi spas yuʼun li yajnil o xnichʼnabe, yuʼun chchikinta xchiʼuk tstsak ta venta li kʼusi tsnopike akʼo mi mu jechuk tsnop li stuke. Jech xtok, tskolta sba ta spasel li kʼusi skʼan pasel ta nae akʼo mi chalik ta slumal ti jaʼ noʼox yabtel antsetike. Pe taje xuʼ van mu toj kʼunuk ta pasel. ¿Kʼu yuʼun? Xi chal jun ermana ti Rachel sbie: «Ti bu nakalune, kʼalal oy jun vinik tskolta sba ta sukʼel platoetik o chchʼuba snae, li jnaklejetik tee xchiʼuk li yutsʼ yalale chalik ti maʼuk la jaʼ jech jun vinike xchiʼuk ti mu la spas yuʼun ta mantal li yajnile». Mi jaʼ jech tsnopik ti bu nakalot eke, vuleso ta ajol ti Jesuse la spokbe yok li yajchankʼoptak eke manchuk mi oy buchʼutik tsnopik ti jaʼ la yabtel jun mosoile. Li jun lekil jolile maʼuk tskʼan ti tsotsuk skʼoplal x-ilat yuʼun li yantike, jaʼ tskʼan ti xmuyubajuk noʼox li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe. w21.02 2 par. 3; 4 par. 11

Jaʼ jun matanal yakʼojbutik Jeova ti xuʼ jvules ta joltik li kʼusitik lekik jpasojtike. Manchuk mi oy xa kʼusitik lekik kʼotem ta pasel ta jkuxlejaltik, mas to me lek li kuxlejal ta achʼ balumile. Xuʼ van oy kʼusi chopol tspasbutik li yantike, pe mi laj kakʼtik ta pertone, xuʼ tukʼ xijtun-o ta stojolal li Jeovae. Mi oy tajek jmul chkaʼi jbatike, muʼyuk me xijmuyubaj chijtun ta stojolal Jeova. Jaʼ yuʼun, jchanbetik li jtakbol Pabloe, jpʼeluk ta koʼontontik ti yakʼojutik xa ta perton li Jeovae (1 Tim. 1:12-15). Te chijkuxi sbatel osil li ta achʼ balumile xchiʼuk muʼyuk xa me chvul ta joltik li kʼusitik chopole. Xi chal Vivlia ti kʼusi chkʼot ta pasel li vaʼ orae: «Muʼyuk xa chichʼ tael ta naʼel li kʼusitik kʼotemik ta pasel ta voʼnee» (Is. 65:17). Oy junantikutike jal xa chijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ep xa jabilaltik. Pe teuk me ta joltik ti chijkeremaj xchiʼuk chijtsebaj li ta achʼ balumile (Job 33:25). Jaʼ yuʼun, mu jaʼuk-o jnopbetik skʼoplal li kʼusi echʼem xa ta jkuxlejaltike, jaʼ lek jnopbetik skʼoplal li kʼusi chtal ta jelavele. w20.11 24 par. 4; 29 par. 18, 19

¿Kʼusi chkʼot ta pasel li ta jelavele? Kʼalal jaʼo yakal li mukʼta tsatsal vokolile, li Jeovae oy chaʼtos kʼusitik labal sba tspas sventa spojutik. Baʼyel, tspoj li yajtuneltak ti tukʼ yakʼoj sbaik kʼalal mi kʼot yorail ti ta xichʼ lajesel yuʼun ajvaliletik ta balumil li Mukʼta Babiloniae, jaʼ xkaltik, skotol li jeche’ relijionetik ta balumile (Apok. 17:16-18; 18:2, 4). Xchibal, tspoj steklumal kʼalal mi laj yichʼ lajesbel skotol li sviniktak Satanas ta Armajedone (Apok. 16:14, 16). Mi nopol oyutik ta stojolal Jeovae, mu sbateluk osil chak’ jvokoltik li Satanase, yuʼun jaʼ chichʼ akʼbel slajeb sbatel osil li stuke (Rom. 16:20). Jaʼ yuʼun, jlaptik me lek skotol li kabtejebtike xchiʼuk teuk me jlapojtikuk-o. Mu me jtuktikuk jpastik kʼop, jkoltatik li kermanotaktike xchiʼuk jchʼunbetik li smantaltak Jeovae. Mi jech la jpastike, xuʼ jpat koʼontontik ti tstsatsubtasutik xchiʼuk chchabiutik li jkʼanvanej Totil kuʼuntike (Is. 41:10). w21.03 30 par. 16, 17

¿Kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae? Jaʼo kʼalal ta jchʼuntik li kʼusi chalbutike. Li ta Vivliae, oy lekik xchiʼuk chopol skʼelobiltak ti chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Jeovae. Kʼalal mi la achanbe skʼoplal li slekil kʼelobiltake, akʼo venta kʼusi koltaatik-o li yajtuneltak Dios sventa junuk noʼox yoʼontonik kʼalal laj yichʼik kontrainele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li jtakboletike muʼyuk xkechanik cholmantal kʼalal albatik yuʼun li jchapanvanejetik ta Juda ti akʼo mu jechuk spasike. Jaʼ noʼox xi tsots yoʼonton laj yalike: «Jaʼ skʼan ta jchʼunbekutik smantal kʼuchaʼal ajvalil li Diose, maʼuk li krixchanoetike» (Ech. 5:29). Muʼyuk xiʼik-o akʼo mi laj yichʼik majel, yuʼun snaʼojik ti te chiʼinbilik-o yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti lek ch-ilatike. Jaʼ yuʼun, la xcholik-o batel mantal (Ech. 5:40-42). Jaʼ noʼox jech ek, li jchankʼop Esteban kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ milele, muyuk xiʼ xchiʼuk jun noʼox yoʼonton ti «xkoʼolaj kʼuchaʼal sat anjel li sate» (Ech. 6:12-15). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun spatoj lek yoʼonton ti lek ch-ilat yuʼun li Jeovae. w21.01 4 par. 10, 11

Taje jaʼ skʼan xal ti sak sjol yoʼontonike xchiʼuk ti lek ch-ilatik yuʼun Jeovae (Is. 1:18). Jech xtok, yakʼoj xkuxlejalik ta stojolal Dios, yichʼojik voʼ, ep sbalil chilik li pojelal laj yakʼ Jesuse xchiʼuk lek xil sbaik xchiʼuk Jeova (Juan 3:36; 1 Ped. 3:21). Jaʼ yuʼun, xuʼ te oyik ta yeloval ti bu chotol li Dios sventa spasik «chʼul abtelal ta kʼakʼal akʼobal» li ta yamakʼil templo ta mantale (Apok. 7:15). Avie, ta sjunul yoʼontonik yakal chcholik mantal, tspasik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike xchiʼuk jaʼ baʼyel chakʼ ta xkuxlejalik li Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 6:33; 24:14; 28:19, 20). Li epal krixchanoetike spatoj lek yoʼontonik ta stojolal Dios ti chchabiatik-o mi echʼ li mukʼta tsatsal vokolile, yuʼun li Vivliae chal ti «buchʼu te chotol li ta chotlebal sventa ajvalile chchapan jun karpana sventa xichʼik chabiel». Jech xtok, chkʼot ta pasel li kʼusi voʼne xa tajek smalaojik li yan chijetike: «Tskusbat skotol yaʼlel satik yuʼun li Diose» (Apok. 21:3, 4). w21.01 16 par. 9, 10

Xijmuyubaj tajek ti te tsakal jkʼoplaltik li ta yutsʼ yalal Jeovae xchiʼuk ti jkotoltik chkakʼtik persa chkichʼtik ta mukʼ li kʼusi xchapanoj Jeova ta sventa li buchʼutik yichʼoj yabtelike. Li Vivliae chal ti koʼol sbalil ch-ilatik yuʼun Jeova li viniketik xchiʼuk antsetike. Kalbetik junchibuk skʼelobil. Li ta baʼyel sigloe, li Jeovae laj yakʼbe xchʼul espiritu viniketik xchiʼuk antsetik sventa spasik skʼelobiltak juʼelal, jech kʼuchaʼal ti chkʼopojik ta yan kʼopetike (Ech. 2:1-4, 15-18). Li jtsop krixchanoetik ti tʼujbilik sventa jmoj x-ajvalilajik xchiʼuk Kristoe te kapal skʼoplal viniketik xchiʼuk antsetik (Gal. 3:26-29). Jaʼ noʼox jech ek, li Jeovae chakʼbe xkuxlejal sbatel osil ta balumil li viniketik xchiʼuk antsetike (Apok. 7:9, 10, 13-15). Li Jesus eke laj yalbe viniketik xchiʼuk antsetik ti akʼo xcholik li lekil aʼyejetike (Mat. 28:19, 20). Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta slivroal Echose chalbe skʼoplal Prisila xchiʼuk smalal ti Akila sbi ti la skoltaik li Apolos ti lek chaneme, yuʼun «lek jamal laj yalbeik smelolal» li mantale (Ech. 18:24-26). w21.02 14 par. 1, 4

Moletik ta tsobobbail, oy ta abaik skoltael li jcholmantaletik sventa xtojobikuk lek ta cholmantal xchiʼuk ta chanubtasvanej. Mi oy buchʼu chiʼ yakʼel estudio mi chbat achiʼine, albo ti voʼot chavakʼ estudioe. Li moletik ta tsobobbaile oy ep kʼusitik xuʼ spasik sventa spatbeik yoʼonton xchiʼuk stijbeik yoʼonton li buchʼutik chakʼik estudio sventa mu xlubtsajike (1 Tes. 5:11). Akʼo mi muʼyuk to buchʼu chkakʼbetik estudio li avie, xuʼ oy buchʼu jkoltatik sventa xchʼi ta mantal. Xuʼ jkoltatik li buchʼu chakʼ estudio kʼalaluk lek jchapanojtik li kʼusi chkaltike ti mu persauk ep xijloʼilaje. Kamigointik mi batik ta salon li buchʼutik yakal chichʼik estudioe xchiʼuk lekuk xkakʼ ta ilel jtalelaltik. Li moletik ta tsobobbaile xuʼ me spatbeik yoʼonton li buchʼutik yakal chichʼik estudio kʼalal chchʼak yorailik sventa xchiʼinik ta loʼile. Jech xtok, xuʼ me spatbeik yoʼonton li buchʼutik chakʼik estudio kʼalal chchanubtasik xchiʼuk tskʼupil kʼoptaike. Ta me xijmuyubaj kʼalal oy buchʼu ta jkoltatik jutebuk sventa xlik skʼan li Jtotik Jeova xchiʼuk ti xtun ta stojolale. w21.03 13 par. 18, 19

Li Davide jujun kʼakʼal laj yakʼ ta ilel ti lek tspas li kʼusitik ch-akʼbat sbaine xchiʼuk ti xuʼ spat yoʼontonik ta stojolale. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal kerem toʼoxe, akʼbat sbain ti skʼelbe xchijtak stote, vaʼun laj yakʼ persa ti lekuk spas akʼo mi xibal sba li abtelal taje. Ta tsʼakale, li Davide xi laj yalbe li ajvalil Saule: «Kajval, voʼon ta jchabibe xchij li jtote. Jun veltae tal jkot leon, la stsak batel jkot chij, ta yan velta xtoke tal jkot oso, la stsak batel jkot chij. Kʼalal jech kʼot ta pasele la jnutsan batel, vaʼun la jipan ta lum, jech la jpojbe lokʼel ta yeik li chije» (1 Sam. 17:34, 35). Li Davide snaʼoj ti jaʼ oy ta sba xchabiel li uni chijetike. Li keremetike xuʼ xchanbeik stalelal kʼalal lek tspasik skotol li kʼusi ch-akʼbat sbainike. Ta skeremal onoʼox lek tajek laj yil sba xchiʼuk Jeova li Davide. Taje toj tsots skʼoplal, jaʼ mu sta ti lek tsots yoʼonton o ti xtojob lek stijel li arpae. Maʼuk noʼox Sdios laj yil li Jeovae, yuʼun jaʼ slekil amigo laj yil. Keremetik, li kʼusi mas tsots skʼoplal xuʼ xapasike jaʼ ti lekuk tajek xavil abaik xchiʼuk li Atotik ta vinajele. w21.03 3 par. 4, 5