Junio

Li Jeovae laj yakʼbe bendision li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristo ta skoj ti muʼyuk-o xlubtsajik ta mantal akʼo mi oy kʼusitik jel ta xkuxlejalik. Ep ta velta laj yichʼik kontrainel, bakʼintike jaʼo kʼalal jun yoʼontonike. Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolalik li Bernabe xchiʼuk li jtakbol Pablo kʼalal la xcholik mantal ta Listrae. Ta slikebale, lek chʼamatik yuʼun li krixchanoetike xchiʼuk chikintabatik li kʼusi laj yalike. Pe ta tsʼakale, li yajkontraike lik sloʼlabeik sjol li epal krixchanoetik sventa skontrainik li Pablo xchiʼuk Bernabe, laj yakʼbeik ton li Pabloe xchiʼuk la snopik ti chamem xae (Ech. 14:19). Pe li Bernabe xchiʼuk Pabloe batik ta yan lum sventa xcholik mantal. ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼunik? La spasik «ta jchʼunolajel epal krixchanoetik» xchiʼuk la stsatsubtasbe xchʼunel yoʼonton ermanoetik ta skoj li kʼusitik la spasike (Ech. 14:​21, 22). Muʼyuk lubtsaj xchaʼvoʼalik akʼo mi laj yichʼik kontrainel, taje la stabe sbalil li epal krixchanoetike. Li voʼotik eke ta jtatik epal bendisionetik mi muʼyuk chijlubtsaj xchiʼuk mi jech-o ta jcholtik mantale. w23.04 16, 17 par. 13, 14

Ti kʼu sjalil kuxi li ajvalil Davide, ep ta velta la skʼanbe koltael ta orasion li Jeova ta skoj ti oy ep yajkontratake. Yuʼun snaʼoj ti ch-aʼibat xchiʼuk chtakʼbat s-orasion yuʼun li Jeovae. Xuʼ jpʼel ta avoʼonton ek ti xuʼ xakʼbutik jpʼijiltik xchiʼuk kipaltik Jeova sventa xkuch kuʼun li jvokoltike. Tstunes kermanotaktik o yan krixchanoetik ti muʼyuk chtun ta stojolal sventa skoltautike. Li Jeovae xuʼ van mu skotoluk velta tstakʼ j-orasiontik jech kʼuchaʼal ta jkʼantike, akʼo mi jech ta onoʼox stakʼbutik. Chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntik chile xchiʼuk li kʼusi ora sta-o chile. Jaʼ yuʼun, jechuk-o me jpastik orasion xchiʼuk jpʼeluk ta koʼontontik ti ta onoʼox xchabiutik Jeova avi xchiʼuk ti chakʼbutik li kʼusi tskʼan koʼontontike (Sal. 145:16). w23.05 8 par. 4; 13 par. 17, 18

Kʼalal oy kʼusi chkakʼ ta koʼontontik stael ta mantale, jaʼ kakʼ ta koʼontontik li sbalil ta jtabetike. ¿Kʼusitik sbaliltak xuʼ xatabe? Mi oy ta avoʼonton xchanel li Vivliae o spasel orasione, kʼelo kʼu yelan xuʼ skoltaot sventa xavamigoin li Jeovae (Sal. 145:​18, 19). Mi jaʼ chakʼan mas xlekub li atalelale, kʼelo kʼu yelan xuʼ skoltaot sventa lekuk xavil aba xchiʼuk li yantike (Kol. 3:14). ¿Kʼusi to yan xuʼ xapas? Tsʼibao li sbaliltak chatabe kʼalal chata li kʼusi oy ta avoʼontone xchiʼuk kʼelo bakʼintik mi yakal xa chapas. Jech noxtok, jaʼ xachi’in li buchʼu xuʼ skoltaote (Prov. 13:20). Ti melel xkaltike, bakʼintike xuʼ van muʼyuk xa kʼusi oy ta koʼontontik spasel. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti jecheʼ xa noʼox chkakʼ kipaltik ta spasel li kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale? Moʼoj. Skʼan jechuk-o xkakʼ kipaltik sventa jtatik li kʼusitik ta mantal akʼo mi muʼyuk mas oy ta koʼontontik bakʼintik. Pe skʼan onoʼox xkakʼ kipaltik. w23.05 27, 28 par. 5-8

Kʼalal jnaʼojtik ti voʼotik ta jmultik li kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel kuʼuntike, xuʼ stij koʼontontik ta yalel ta jamal li kʼusi chopol la jpastike, ti jel jtalelaltike xchiʼuk ti xkakʼ kipaltik sventa mu xa jpastik yan veltae. Mi jech ta jpastike, tey me chij-anilaj-o sventa jtatik li kuxlejale. Mi oy kʼusi chopol kʼot ta nopel avuʼune, mu xa stakʼ kʼusi pasel. Mu teuk xanopilanbe skʼoplal, mu xavakʼbe smulin yantik mi jaʼuk xaval ti maʼuk ta amule. Akʼo venta ti voʼot ta amul li kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk kʼelo kʼusi xuʼ xapas sventa xachapan jutuke. Mi chopol tajek chavaʼi li kʼusi la apase, bikʼituk xavakʼ aba kʼalal chavalbe li Jeovae. Akʼo venta ti jaʼ amule xchiʼuk kʼanbo perton (Sal. 25:11; 51:​3, 4). Mi oy buchʼu chopol laj yaʼi sba avuʼune, kʼanbo perton. Mi persa chavile, kʼanbo koltael li moletike (Sant. 5:​14, 15). Oyuk kʼusi xachan ta skoj li kʼusi la apase xchiʼuk akʼo persa sventa mu xa xapas yan veltae. Mi jech la apase, ta me skoltaot Jeova xchiʼuk chakʼbot ta ilel xkʼuxul yoʼonton (Sal. 103:​8-13). w23.08 28, 29 par. 8, 9

Kʼalal kerem toʼox li ajvalil Jeoase, laj yakʼ persa sventa lekuk x-ilat yuʼun Jeova koliyal ti lek chanubtasat yuʼun li Jeoiadae. Pe kʼalal cham xa ox li Jeoiadae, li Jeoase jaʼ la xchikinta li kʼusi laj yal li bankilaletik ta Juda ti yiktaojik xa ox li melel yichʼel ta mukʼ Jeovae (2 Kron. 24:​4, 17, 18). Akʼo mi kʼux tajek laj yaʼi Jeova taje, «ep ta velta takbatik tal j-alkʼopetik sventa jechuk-o xpʼijubtasatik, pe muʼyuk la xchikintaik», mi jaʼuk la stsʼet chikintabe li kʼusi laj yal li xnichʼon Jeoiada ti jaʼ li Sakarias ti tun ta j-alkʼop, ta pale xchiʼuk ti jaʼ sprimo li Jeoas xtoke. Maʼuk noʼox, yuʼun laj yal ti xichʼ milel li Sakariase (2 Kron. 22:11; 24:​19-22). Li Jeoase muʼyuk xa la xiʼta li Diose. Xi xa onoʼox yaloj li Jeovae: «Li buchʼu tspʼajikune ta xichʼik pʼajel ek» (1 Sam. 2:30). Ta tsʼakale, li yajsoltarotak Siria ti toj jutebike la stsalik li yajsoltarotak Jeoas ti mas epike. Ta skoj taje, tsots yayijem laj yiktaik li Jeoase (2 Kron. 24:​24, 25). Laje, jaʼ xa milat yuʼun li yajtuneltak Jeoas ta skoj ti la smil li Sakariase. w23.06 18, 19 par. 16, 17

Teuk xa van lajunebuk jabil yechʼel kʼalal ay xchol mantal xchiʼuk ay chanubtasvanuk ta Efeso li Pabloe (Ech. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Skʼanoj tajek li yermanotake xchiʼuk oy ta yoʼonton tskolta sventa tukʼuk-o xakʼ sbaik ta stojolal Jeova. Kʼalal muʼyuk toʼox yojtikinojik mantale xchiʼuk ti maʼukik toʼox yajtsʼaklom Kristoe, li j-efesoetike ep kʼusitik jecheʼ xchʼunojik xchiʼuk xchʼunojik toʼox ta sventa li metsʼtaele. Li jnaklejetik ta Efesoe toj chopol tajek stalelalik xchiʼuk muʼyuk xa xkʼexlalik. Li j-akʼ-elovetik xchiʼuk li kʼinetik tspasike, jaʼ mas chalbe skʼoplal li chiʼinejbail ta vayele (Efes. 5:3). Li jnaklejetike «solel mu xa snaʼ xkʼexavik li ta stalelalike», muʼyuk xa kʼusi chopol chaʼiik jutebuk (Efes. 4:​17-19). Yuʼun lek xa noʼox chaʼiik li kʼusi tspasike. Ta skoj ti mu snaʼik li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole, li Pabloe laj yal ti «oy ta ikʼal osil li snopbenike xchiʼuk nom oyik li ta kuxlejal ti jaʼ chakʼ Diose». Pe oy junantik j-efesoetik ti lokʼik xa ox li ta ikʼal osile. w24.03 20 par. 2, 4; 21 par. 5, 6

Ta skoj ti tun ta jchapanvanej ta Israel li Jedeone, tsots abtej. Kʼalal jatav li jmadianetik kʼalal laj yichʼik tsakel ta kʼop ta akʼobaltike, li Jedeone te lik snuts ta stenlejaltik Jesreel kʼalal to ta ukʼum Jordan (Jues. 7:22). ¿Kʼusi la spas? ¿Mi te van vaʼal kom? ¡Muʼyuk! Akʼo mi lubemik xa tajek xchiʼuk li oxib sien sviniktake, la xtuchʼik jelavel li ukʼume xchiʼuk bat snutsik. Ta mas tsʼakal une, la staik ta be li jmadianetike xchiʼuk la stsalik (Jues. 8:​4-12). Li Jedeone spatoj onoʼox yoʼonton ti chkoltaat yuʼun li Jeovae (Jues. 6:​14, 34). Jun velta li Jedeon xchiʼuk sviniktake la snutsik batel chaʼvoʼ ajvaliletik ta Madian, yaʼeluke jaʼ kajajtik batel ta kameyo li ajvaliletike (Jues. 8:​12, 21). Pe koliyal ti koltaatik yuʼun Jeovae, la staik ta be xchiʼuk la stsalik. Li moletik ta tsobobbail avi eke xuʼ spat yoʼontonik ta stojolal Jeova ti jaʼ li Dios ti «mu snaʼ xlub xchiʼuk mi jaʼuk chkʼunib[e]», yuʼun ta onoʼox x-akʼbat yipalik kʼalal jaʼo chtun yuʼunike (Is. 40:​28, 29). w23.06 6 par. 14, 16

Xuʼ me tukʼ xkakʼ jbatik, mu ventauk kʼusi prevail jnuptantik. Jpat koʼontontik ta stojolal Jeova. Jnopbetik skʼoplal li kʼusi lek kʼot ta stojolal li jchapanvanej Barak ta skoj ti la xchʼunbe smantal Jeovae. Li vaʼ orae, muʼyuk toʼox chapalik sventa xbatik ta paskʼop li j-israeletike, muʼyuk s-eskudoik mi jaʼuk slansaik. Akʼo mi jech, li Jeovae laj yalbe Barak ti akʼo xbat stsakik ta kʼop li Sisara xchiʼuk li yajsoltarotak ti lek chapalik xchiʼuk li yabtejebike (Jues. 5:8). Li meʼ j-alkʼop Deborae laj yalbe Barak ti xyal batel ta vits Tabor sventa xbat stsak ta kʼop li Sisara xchiʼuk li baluneb sien skareta sventa paskʼope. Ta skoj ti stenlejaltike, mas lek chanav yileluk li skaretatak Sisarae. Akʼo mi jech, li Barake la xchʼun li kʼusi albate. Kʼalal jaʼo yakal chyal talel ta vits li soltaroetike, li Jeovae laj yakʼ taluk tsatsal voʼ. Li skaretatake te matsʼal komik ta achʼel. Jaʼ yuʼun, li Jeovae laj yakʼ ti jaʼuk xkuch yuʼun li Barake (Jues. 4:​1-7, 10, 13-16). Mi jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk mi ta jchʼuntik li kʼusi chal s-organisasione, ta me xkuch kuʼuntik. w23.07 19 par. 17, 18

Sventa jta jkoleltike, tsots skʼoplal ti xkakʼtik ta ilel smalael kuʼuntike. Jech kʼuchaʼal la spasik li yajtuneltak ta voʼnee, skʼan xkakʼ ta ilel smalael kuʼuntik sventa xkiltik xkʼot ta pasel li kʼusi yaloj chakʼ Diose (Ebr. 6:​11, 12). Li Vivliae tskoʼoltasutik ta jun j-abtel ta osiltik (Sant. 5:​7, 8). Li j-abtele chakʼ yipal tstsʼunolaj xchiʼuk chakʼbe yaʼlel akʼo mi mu snaʼ bakʼin chchʼi li kʼusi stsʼunoje. Pe oy smalael yuʼun, yuʼun snaʼoj ti ta onoʼox stsobbe sate. Jaʼ jech tspas li yajtsʼaklomtak Kristo eke: tsots ch-abtejik sventa xtunik ta stojolal Jeova akʼo mi mu snaʼik kʼusi kʼakʼalil chtal li Yajvalike (Mat. 24:42). Li voʼotike oy smalael kuʼuntik, yuʼun jnaʼojtik ti ta onoʼox xkʼot ta pasel yuʼun Jeova skotol li kʼusi yaloje. Mi muʼyuk laj kakʼ ta ilel smalael kuʼuntike, xuʼ me xijlubtsaj xchiʼuk ta kʼunkʼun xijnamaj ta stojolal li Jeovae. Jech xtok, xuʼ me jaʼ xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitik chakʼ noʼox jmuyubajeltik li avie. Pe mi laj kakʼtik ta ilel li smalael kuʼuntike, chkuch kuʼuntik kʼalal to ta slajeb xchiʼuk kuxul chijkomutik (Mik. 7:7). w23.08 21 par. 7

Kʼalal ta jkoʼoltastik li albil kʼop ta Daniel 2:41 kʼalal ta 43 xchiʼuk li albil kʼop ta Apokalipsise, chkaʼibetik smelolal ti xpachʼomal yok mukʼta lokʼole jaʼ skʼan xal ti jmoj ch-abtejik li Estados Unidos xchiʼuk li Reino Unido ti jaʼ li mukʼta tsatsal lumetik ti tsots yipik avie. Kʼalal laj yalbe smelolal xvayich Nabukodonosor li Daniele, xi laj yal ta sventa li mukʼta tsatsal lumetik taje: «Bakʼintik tsots, bakʼintik kʼun li ajvalilale». ¿Kʼu yuʼun ti kʼune? Yuʼun li jteklumetik sventainoje «mu onoʼox spas ta jmoj skʼopik». Li kʼusi laj yal Daniel ta sventa li mukʼta lokʼole oy kʼusi tskoltautik ta yaʼibel smelolal ti toj tsotsik skʼoplale. Baʼyel, li mukʼta tsatsal lumetik ti jaʼik li Estados Unidos xchiʼuk li Reino Unidoe yakʼojik ta ilel ti tsots sjuʼelike. Yuʼun li ta baʼyel xchiʼuk li ta Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile kuch yuʼunik li jteklumetik taje. Pe kʼunibem talel xchiʼuk mas to chkʼunib ta skoj ti tstsakik ta kʼop li ajvalile xchiʼuk ti tstsak sbaik ta kʼop stukike. Xchibal, muʼyuk xa me chtal yan mukʼtik tsatsal lumetik kʼalal mi tal slajes ajvaliletik ta balumil li Ajvalilal yuʼun Diose. w23.08 10, 11 par. 12, 13

Li Davide oy kʼusitik tsots la snuptan ti jaʼ la svul-o tajek yoʼonton bakʼintike (Sal. 18:​4, 5). Pe kʼalal laj yakʼ venta ti kʼanbil xchiʼuk ti kʼuxubinbil yuʼun Jeovae, jaʼ la sta-o yipal yan velta. Xkoʼolaj ti ikʼe batel «ti bu pulem lek yaxaltike» xchiʼuk ti beiltasat batel «li ta kuxob oʼontonal ti bu oy lek voʼe». Jaʼ yuʼun, tsatsub yan velta David sventa jechuk-o xmuyubaj xtun ta stojolal li Jeovae (Sal. 18:​28-32; 23:2). Kʼalal oy kʼusitik ta jnuptantike, xuʼ xi xkaltik eke: «Ta skoj ti oy tukʼil kʼanelal yuʼun li Jeovae, muʼyuk lajemutik-o» (Lam. 3:22; Kol. 1:11). Toj xibalik sba li yajkontratak Davide xchiʼuk oy bateltik ti jutuk xa mu laj yichʼ milele. Pe ta skoj ti kʼanbil yuʼun Jeovae, jun yoʼonton laj yaʼi xchiʼuk chabibil laj yaʼi sba. Xkoʼolaj ti te chiʼinbil-o yuʼun li Jeovae. Jech oxal, xi kʼejine: «Jaʼ la skoltaun lokʼel ta sventa li kʼusitik ta xixiʼoe» (Sal. 34:4). Akʼo mi xiʼ bateltik li Davide, pe tsatsub yoʼonton, yuʼun snaʼoj ti kʼanbil yuʼun li Jeovae. w24.01 30 par. 15-17

Oyuk kʼusi xakʼ achan li kʼusi muʼyuk lek kʼot ta nopel yuʼun Jeoase. Kʼalal chamem xa ox li Jeoiadae lik saʼ xchopol chiʼiltak li Jeoase (2 Kron. 24:​17, 18). Jaʼ la stsʼet chikinta kʼusi chalik li bankilaletik ta Juda ti muʼyuk skʼanojik Jeovae. Muʼyuk lek ti jaʼ la xchʼunanbee. Chopol kʼusi la spas ta skoj ti jaʼ la xchiʼin li chopol amigoiletike. Kʼalal tukʼibtasat yuʼun Sakarias ti jaʼ sprimoe, li Jeoase laj yal mantal ti akʼo xichʼ milele (2 Kron. 24:​20, 21; Mat. 23:35). ¡Toj chopol xchiʼuk toj bol li kʼusi la spase! Lek toʼox tun ta stojolal Jeova, pe laje la svalopatin komel li mantale xchiʼuk milvan. Ta tsʼakale, milat yuʼun li yajtuneltake (2 Kron. 24:​22-25). Ti lajuk xchʼunbe smantal Jeova xchiʼuk li yajtuneltak Diose, lek bat xkuxlejal ti jechuke. w23.09 9 par. 6

Li Jesuse laj yakʼ venta ti xuʼ tukʼ xakʼ sba li jtakbol Pedroe, jaʼ yuʼun xi laj yalbe ta slekil yoʼontone: «Mu xa xaxiʼ». Kʼot tajek ta yoʼonton Pedro kʼalal laj yil ti spatoj yoʼonton Jesus ta stojolale. Ta mas tsʼakale, li Pedro xchiʼuk li Andres ti jaʼ xchiʼil ta vokʼele laj yiktaik li tsak choy sventa stsʼakliik li Mesiase. Ta skoj li kʼusi la spasike, la staik-o epal bendision (Mar. 1:​16-18). Li Pedroe ep kʼusi laj yil ta xkuxlejal. Laj yil ti la xpoxta jchameletik li Jesuse, la slokʼes pukujetik xchiʼuk ti la xchaʼkuxes animaetike (Mat. 8:​14-17; Mar. 5:​37, 41, 42). Jech xtok, akʼbat yil yuʼun Jeova kʼu yelan mi och xa ox ta Ajvalil li Jesuse. Taje mu xchʼay-o ta sjol (Mar. 9:​1-8; 2 Ped. 1:​16-18). ¡Ep tajek kʼusitik laj yil li Pedroe! Ti muʼyukuk la stsʼakli li Jesuse, muʼyuk la yil jechuke. w23.09 21 par. 4, 5

Li ta baʼyel skarta jtakbol Pedroe laj yal ti jkʼan jbatike. Li kʼanelal taje tspix «epal mulil» (1 Ped. 4:8). Kʼalal jech laj yal taje, jaʼ van vul ta sjol li kʼusi albat yuʼun Jesus ta sventa li yakʼel pertone. Kʼalal laj yal Pedro ti vukub to velta chakʼ pertone, laj van snop ti yakal xa chakʼ ta ilel slekil yoʼontone. Pe li Jesuse laj yal ti skʼan xakʼ perton «77 to ta velta», jaʼ xkaltik, ti muʼyuk spajebe. Taje oy kʼusi lek chakʼ jchantik (Mat. 18:21). ¿Mi vokol chavaʼi xchʼunel li kʼusi laj yal Jesuse? Mi jeche, mu me xachibaj. Ta skoj ti jpasmulilutike, bakʼintike vokol van chkaʼitik yakʼel perton. Pe ¿kʼusi xuʼ jpastik? Jaʼ ti xkakʼ kipaltik sventa xkakʼtik ta perton li kermanotike xchiʼuk ti jchapan li jkʼoptike. w23.09 29 par. 12

Kʼalal te ta xchʼut choy li Jonase, snaʼoj ti chkoltaat xchi’uk chchikintabat s-orasion yuʼun li Jeovae, yu’un sutesoj xa ox yoʼonton. Kʼalal xetaat xa ox lokʼel ta balumil yuʼun li mukʼta choye, la spas li kʼusi albat yuʼun Jeovae (Jon. 2:10–3:4). Kʼalal chavil junuk tsatsal vokolile, ¿mi solel chavul tajek avoʼonton ti vokol xa chavaʼi spasel orasione? O ¿mi chʼabal xa avipal chavaʼi sventa xachan li Avivliae? Teuk me ta ajol ti xaʼibot smelolal li Jeovae. Jaʼ yuʼun, akʼo mi jpʼel chaʼpʼel noʼox kʼusi chavalbe li Jeovae, teuk me ta ajol ti ta xakʼbot li kʼusi chtun avuʼune (Efes. 3:20). Mi vokol chavaʼi xchanel Avivlia o avuntak ta skoj ti ip chavaʼi o ta skoj ti chavul tajek avoʼontone, xuʼ van xa chikinta li gravasionetik ta Vivliae o li vunetik ti pasbil gravare. Yan xtok ti kʼusi xuʼ skoltaote, jaʼ ti xachikinta li kʼejojetike o junuk video ta jw.org. Kʼalal mi la akʼopon Jeova xchiʼuk mi la asabe stakʼobil ta jvuntik li kʼusi laj avalbee, xkoʼolaj ti xi chavalbee: «Avokoluk akʼbun kipal». w23.10 13 par. 6; 14 par. 9

Li yut axibalna xchiʼuk li temploetik laj yichʼ vaʼanel ta tsʼakal ta Jerusalene, koʼoltik yelan. Li «Chʼul Kuarto» xchiʼuk li «Batsʼi Lekil Chʼul [Kuartoe]» chʼakal ta jlik kortina (Ebr. 9:​2-5; Eks. 26:​31-33). Li ta Chʼul Kuartoe te oy li kandelero pasbil ta oroe, te oy skajleb matanal sventa xchikʼobil pom xchiʼuk jkot mexa sventa li pan ti chichʼ akʼel kʼuchaʼal matanale. Jaʼ noʼox xuʼ x-ochik ta Chʼul Kuarto li paleetik sventa spasik li chʼul abtelal tee (Num. 3:​3, 7, 10). Li ta Batsʼi Lekil Chʼul Kuartoe te oy li «xkaxail strato» Jeova ti pasbil ta oroe xchiʼuk ti jaʼ skʼan xal ti te oy li Jeovae (Eks. 25:​21, 22). Li buchʼu noʼox xuʼ xjelav li ta kortina sventa x-och batel li ta Batsʼi Lekil Chʼul Kuartoe jaʼ noʼox li mero bankilal palee. Li ta Skʼakʼalil Stael Pertone chichʼbe ochel xchʼichʼel li chonbolometik sventa sta perton li stuke xchiʼuk li jteklume (Lev. 16:​2, 17). Ta mas tsʼakale, li Jeovae laj yalbe smelolal kʼusi skʼan xal li kʼusitik te oy ta axibalnae (Ebr. 9:​6, 7). w23.10 27 par. 12

Li Vivliae ep ta velta chalbutik ti jkʼan jbatik ta jujuntale (Juan 15:12; Rom. 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Ped. 1:22; 1 Juan 4:11). Li talelal taje mu xkiltik, yuʼun ta yutil to koʼontontik chlokʼ tal. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼbetik ta ilel yantik li kʼusi oy ta koʼontontike? Jaʼ te chvinaj ta jkʼopojeltik xchiʼuk ta jtalelaltik. Oy ep ta tos ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike. Li Vivliae xi chalbutik junantik ti kʼuxi xuʼ jpastike: «Melel kʼusi xavalbe abaik ta jujuntal» (Sak. 8:16). «Junuk me avoʼontonik ta jujuntal» (Mar. 9:50). «Ta sventa ti kʼu yelan chavakʼik ta ilel ti cha-ichʼvanik ta mukʼe, baʼyel me jech xapasik» (Rom. 12:10). «Ta sjunuluk avoʼontonik chʼamo abaik ta jujuntal» (Rom. 15:7). Jechuk-o me xapasbe abaik perton (Kol. 3:13). «Jech-o me xakuchbe aba avikatsik ta jujuntal» (Gal. 6:2). «Jech-o me xapatbe aba avoʼontonik» (1 Tes. 4:18). «Jech-o […] xatsatsubtasbe aba avoʼontonik» (1 Tes. 5:11). «Pasbo me abaik orasion» (Sant. 5:16). w23.11 9 par. 7, 8

Jujun kʼakʼal skʼan xkakʼ ta ilel xchʼunel koʼontontik kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike. Jech kʼuchaʼal kʼalal ta jsaʼ kamigotaktik, kʼalal ta jchʼay koʼontontik, ta jchanuntik xchiʼuk li ta kabteltike. Jech xtok, oy kʼusitik skʼan jnoptik li ta jnupuneltike xchiʼuk kʼuxi ta jkʼeltik li kalab jnichʼnabtike. Xiuk jnoptike: «¿Kʼusi chakʼ ta ilel li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼune? ¿Mi chakʼ ta ilel ti jchʼunoj ti poʼot xlaj li chopol balumil liʼe? O ¿mi jaʼ jech ta jnop kʼuchaʼal li yan krixchanoetik ti chalik ti chʼabal kuxlejal sbatel osile?» (Mat. 6:​19, 20; Luk. 12:​16-21). Mi jchʼunojtik ti ta onoʼox xakʼbutik Jeova li achʼ balumile, lek me kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik. Skʼan tsots xchʼunel koʼontontik xtok kʼalal chkichʼtik kontrainel, kʼalal tsots chij-ipaj o kʼalal oy kʼusi chchibajesutike. Yikʼaluk van ta slikebale chkaltik ti chkuch kuʼuntike, pe mi jalij li jvokoltike, skʼan me mas tsots xchʼunel koʼontontik sventa xkuch kuʼuntik xchiʼuk sventa jechuk-o xijmuyubaj xijtun ta stojolal Jeova (1 Ped. 1:​6, 7). w23.04 27 par. 4, 5

Li Jeovae tskʼan ti oyuk kʼusi jpastik kʼalal mi laj xa ox jpastik orasione. Kalbetik skʼoplal jun ermano ti tskʼan chbat ta asamblea rejional xchiʼuk ti tskʼanbe Jeova ti xkoltaat yoʼ x-akʼbat permiso li ta yabtele. ¿Kʼusi van tspas Jeova sventa stakʼbe li s-orasione? Xuʼ van x-akʼbat stsatsal yoʼonton sventa xbat xchiʼin ta loʼil li spatrone. Pe li ermanoe skʼan xbat xchiʼin ta loʼil xchiʼuk skʼan van jech spas jayibuk velta. Xuʼ van xalbe xtok ti xjelbat yorail yabtele, ti sjel sba xchiʼuk junuk xchiʼil ta abtele o ti mu xa xtojat ti kʼu sjalil chchʼay sbae. Li Jeovae tskʼan ti jechuk-o xkalilanbetik ta j-orasiontik li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Li Jesuse laj yakʼ ta aʼiel ti mu skotoluk velta chkichʼtik takʼbel ta anil li kʼusi ta jkʼan ta j-orasiontike (Luk. 11:9). Jaʼ yuʼun, ¡mu me xijlubtsaj! Jechuk-o me ta sjunul koʼonton jpastik orasion (Luk. 18:​1-7). Kʼalal jech ta jpastike, jaʼ jech chkakʼbetik yil Jeova ti toj tsots skʼoplal chkiltik li kʼusi ta jkʼanbetike xchiʼuk ti jchʼunojtik ti jaʼ xuʼ skoltautike. w23.11 22 par. 10, 11

Li Jeovae laj yalbe li yamigo Abraan ti ta stojolal snitilulal tstaik bendision skotol li jteklumetike (Jen. 15:5; 22:18). Ta skoj ti oy xchʼunel yoʼonton ta stojolal Dios li Abraane, xchʼunoj lek ti ta onoʼox xkʼot ta pasele. Pe kʼalal sien xa ox sjabilal li Abraan xchiʼuk ti 90 xa ox sjabilal li yajnile, muʼyuk toʼox junuk yalab xnichʼnabik (Jen. 21:​1-7). Pe li Vivliae xi chalbe skʼoplal li Abraane: «Ta sventa li spatobil oʼontonal taje laj yakʼ xchʼunel yoʼonton yoʼ chkʼot ta totil yuʼun li epal lumetik jech onoʼox kʼuchaʼal xi tsʼibabile» (Rom. 4:18). Jech kʼuchaʼal jnaʼojtike kʼot onoʼox ta pasel li kʼusi spatoj-o yoʼontone, yuʼun li Abraane laj yil jun skerem ti Isaak sbie. Li Abraane xojtikin lek li Jeovae, jech oxal «snaʼoj lek ti spas yuʼun li kʼusi yaloje» (Rom. 4:21). Ta skoj xchʼunel yoʼonton li Abraane, tukʼ ilat yuʼun li Jeovae xchiʼuk kʼot ta yamigo (Sant. 2:23). w23.12 8 par. 1, 2

Li jun kerem ti lek baxbol ta spasel li kʼusitik sbainoje, ta me jpat ko’ontontik ta stojolal. Kalbetik skʼoplal li Jesuse. Li stuke lek baxbol ta abtel, yuʼun la spas skotol li kʼusi akʼbat sbain yuʼun Jeovae akʼo mi mu toj kʼunuk laj yaʼi bateltik. Jech xtok, skʼanoj li krixchanoetike mas to li yajchankʼoptake, yuʼun laj yakʼ xkuxlejal ta stojolalik (Juan 13:1). Jech kʼuchaʼal li Jesuse, akʼo avipal sventa xapas li kʼusi cha-akʼbat abaine. Mi mu xanaʼ kʼu yelan ta pasele, bikʼit xavakʼ aba xchiʼuk kʼanbo koltael junuk ermano ti lek tsots ta mantale. Mu me jaʼuk noʼox xapas li kʼusi cha-akʼbat abaine (Rom. 12:11). Jaʼ lek paso ti bu kʼalal xuʼ avuʼune, jaʼuk xapas sventa Jeova maʼuk sventa krixchanoetik (Kol. 3:23). Melel onoʼox ti maʼuk tukʼil krixchanoote, jaʼ yuʼun bikʼit xavakʼ aba kʼalal muʼyuk lek kʼusi chbat ta pasel avuʼune (Prov. 11:2). w23.12 26 par. 8

Kʼalal oy buchʼu chichʼ voʼe, chkʼot ta yutsʼ yalal li Jeovae. ¡Toj kʼupil sba maʼ taje! Li buchʼutik lek xil sbaik xchiʼuk Jeovae jech van chaʼi sbaik kʼuchaʼal David ti xi laj yale: «Xmuyubaj noʼox li buchʼu atʼujoje [Jeova] xchiʼuk ti chanopajes tal ta atojolal sventa te chnaki li ta avamakʼe» (Sal. 65:4). Li Jeovae mu buchʼuuk noʼox xakʼ ochuk li ta yamakʼe. Li Jeovae chnopaj ta stojolal li buchʼutik oy ta yoʼonton chamigoinike (Sant. 4:8). Kʼalal chakʼ xkuxlejalik ta stojolal Jeova xchiʼuk chichʼik voʼe, xuʼ jpʼel ta yoʼontonik liʼe: «Te xavilik mi muʼyuk ta jmal tal epal bendision ta atojolalik jaʼ to ti kʼuxi oy xa avuʼunik skotole» (Mal. 3:10; Jer. 17:8). Li ichʼvoʼe jaʼ noʼox slikeb. Skotol li yajtunelutik Jeova ti kakʼojbe xa jkuxlejaltike, skʼan jpastik li kʼusi laj kakʼ ketik spasele akʼo mi xkichʼtik akʼel ta preva (Ekl. 5:​4, 5). Jech xtok, skʼan jtsʼaklitik Jesus xchiʼuk jchʼunbetik li smantaltake (Mat. 28:​19, 20; 1 Ped. 2:21). w24.03 8 par. 1-3

Ta skoj ti jelel kʼusi chakʼupinik spasele, xuʼ van xlik-o akʼopik. Pe ¿kʼuxi xuʼ xapasik? Jnoptik ta sventa li kʼokʼe. Kʼalal chichʼ tsanele, smelol te xleblun. Pe sventa stsake, skʼan jech-o xkakʼbetik siʼil. Jaʼ jech li ta anupunel eke skʼan jech-o xachʼakbe yorail sventa oyuk kʼusi jmoj xapasike. Kʼelik kʼusitik chakʼupinik spasel (Sant. 3:18). Mi oy kʼusitik jmoj chlik apasike, xuʼ me xlik akʼan abaik yan velta. Tsots skʼoplal ti xichʼ sbaik ta mukʼ li nupultsʼakaletike. Yuʼun mi moʼoje, ta xtupʼ jech kʼuchaʼal li kʼokʼ kʼalal muʼyuk chichʼ jubel o juchʼtaele. Jaʼ jech li nupunele, mi muʼyuk chichʼ sbaik ta mukʼ ta jujuntale, kʼunkʼun chchʼay batel li kʼanelal yuʼunike. Mi chichʼ sbaik ta mukʼ li nupultsʼakaletike, jech-o me skʼanoj sbaik. Pe teuk me ta ajol ti skʼan ichʼbiluk ta mukʼ xaʼi sba li anup achiʼile ti maʼuk noʼox ti ichʼbilot ta mukʼ chavaʼi abae. w23.05 22 par. 9; 24 par. 14, 15

Li ta Vivliae te ta jtabetik sloʼil yajtuneltak Jeova ti xiʼik ta skoj yajkontraik o ta skoj li kʼusi tsots la snuptanike (Sal. 18:4; 55:​1, 5). ¿Mi jaʼ jech yakal ta jnuptantik ek? ¿Mi yakal chkichʼtik kontrainel yuʼun jchiʼiltik ta chanun, ta abtel, kutsʼ kalaltik o j-abteletik yuʼun ajvalil? ¿Mi laj kichʼtik albel ti xuʼ xijcham ta skoj ti tsots iputike? Kʼalal jech yakal ta jnuptantike, xuʼ van mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik jech kʼuchaʼal li jun olole. ¿Kʼusi tspas Jeova sventa skoltautike? Tspat koʼontontik xchiʼuk tspas ta jun koʼontontik. Tsots me skʼoplal ti nopemuk xkaʼitik ta xchiʼinel ta loʼil Jeova xchiʼuk ti jkʼeltik li Vivliae (Sal. 77:​1, 12-14). Yuʼun mi jech ta jpastike, jaʼ me ta jkʼanbetik koltael Jeova kʼalal oy kʼusi tsots ta jnuptantike. Kalbetik li kʼusi ta jvul-o koʼontontike xchiʼuk li kʼusi chijxiʼo yuʼune, vaʼun jmalatik ti stakʼbutike xchiʼuk ti spat koʼontontik ta Vivliae (Sal. 119:28). w24.01 24, 25 par. 14-16

Skʼan oyuk kʼusi stij koʼontontik sventa jpastik li kʼusi oy ta koʼontontik stael ta mantale. Yuʼun mi ta jkʼan ta jtatik li kʼusi oy ta koʼontontik stael ta mantale, chkakʼbetik yipal stael. Kʼalal oy kʼusi tstij koʼontontike, mas chkakʼtik persa stael li kʼusitik ta mantale. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi to yan xuʼ skoltaot? Albo Jeova ti akʼo stij avoʼontone. Li Jeovae xuʼ stunes xchʼul espiritu sventa stij koʼontontik ta stael kʼusitik ta mantal. Bakʼintike oy kʼusi chkakʼ ta koʼontontik spasel ta skoj ti jnaʼojtik ti skʼan jpastike, taje mu chopoluk. Pe yikʼaluk van muʼyuk chlokʼ ta koʼontontik spasel. Nopbo skʼoplal li kʼusi spasoj ta atojolal li Jeovae (Sal. 143:5). Li jtakbol Pabloe la snopbe skʼoplal ti kʼu yelan laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton li Jeovae, taje jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa ta sjunuluk yoʼonton xtun ta stojolal (1 Kor. 15:​9, 10; 1 Tim. 1:​12-14). Kʼalal chanopbe skʼoplal li kʼusi spasoj ta atojolal li Jeovae, mas to tstij avoʼonton sventa xapas li kʼusi chakʼan chata ta mantale (Sal. 116:12). w23.05 27 par. 3-5

Li Jeovae jaʼ li Jtotik ta vinajele xchiʼuk lek chaʼi ti jkʼupil kʼoptabetik li sbie (Sal. 119:108). ¿Mi jaʼ skʼan xal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal li krixchanoetik ti jaʼ noʼox tskʼanik kʼupil kʼoptael sventa junuk yoʼonton xaʼi sbaike? Moʼoj. Jech xtok, li Satanase oy kʼusi mu meleluk yaloj ta jtojolaltik. Laj yal ti mu junuk krixchano tukʼ chakʼ sba xchiʼuk ti muʼyuk tspakbe skʼoplal sbi Dios kʼalal tsnuptan junuk prevae. Jech xtok, laj yal ti chkiktatik Jeova sventa mu xkil jvokoltike (Job 1:​9-11; 2:4). Pe li Jobe laj yakʼ ta ilel ti jaʼ jutkʼop li Satanase. Jaʼ yuʼun, kʼalal ta jkʼupil kʼoptatik li Jeova eke, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti muʼyuk srasonal li kʼusi laj yal Satanase. Jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼitik ti xuʼ jpakbetik skʼoplal li sbi Jeovae xchiʼuk ti tukʼ xkakʼ jbatike, yuʼun jaʼ jech xmuyubaj-o kuʼuntik (Prov. 27:11). w24.02 8, 9 par. 3-5

Kʼalal chamemik xa ox li Moises xchiʼuk Josuee, li Jeovae la svaʼan jchapanvanejetik sventa sbeiltas li jteklume. Ta mas tsʼakale, li ta skʼakʼalil ajvaliletike la stʼuj j-alkʼopetik sventa xbeiltasvanik. Li ajvaliletik ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal Diose la xchʼamik li tojobtasel laj yal j-alkʼopetike. Jech kʼuchaʼal li Davide bikʼit laj yakʼ sba kʼalal tukʼibtasat yuʼun li j-alkʼop Natane (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Kron. 17:​3, 4). Li ajvalil Jeosafate la xchʼun li kʼusi albat yuʼun li j-alkʼop Jaasiele xchiʼuk la stijbe yoʼonton jnaklejetik ta Juda sventa spat yoʼontonik ta stojolal li yaj-alkʼoptak Diose (2 Kron. 20:​14, 15). Li ajvalil Esekiase la skʼanbe vokol j-alkʼop Isaias kʼalal jaʼo chil svokolike (Is. 37:​1-6). Kʼalal tskʼanbeik koltael Jeova li ajvaliletike, ch-akʼbatik bendision xchiʼuk chchabibat li steklumalike (2 Kron. 20:​29, 30; 32:22). Jamal vinaj ti jaʼ la stunes j-alkʼopetik sventa sbeiltas steklumal li Jeovae. w24.02 21 par. 8

Li Satanase oy ta yoʼonton ti jaʼuk jchiʼintik li buchʼutik tspasik kʼusi chopol sventa mu xa jchʼunbetik smantal Jeovae. Li voʼotike skʼan me mas xkichʼ jpʼijiltik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun avie kʼalal xa ta redes sociales xuʼ jtatik ta chiʼinel ta loʼil li krixchanoetike. Manchuk mi chalik ti muʼyuk chopol li ibal sba talelaletike, mu me xkakʼ jbatik ta loʼlael, yuʼun jnaʼojtik ti chopole (Efes. 4:​19, 20). Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi chkakʼ persa ti muʼyuk ta jchiʼinan li jchiʼiltak ta chanun, jchiʼiltak ta abtel o yan krixchanoetik ti muʼyuk tstsakik ta venta li smantaltak Jeovae? ¿Mi tsots koʼonton ta jpakbe skʼoplal li beiltaseletik ta Vivlia manchuk mi chalik ti tukʼil krixchano xa chkaʼi jbae?». Jech xtok, jech kʼuchaʼal chal 2 Timoteo 2:20 kʼalal ta 22, skʼan me xkichʼ jpʼijiltik xtok sventa jkʼeltik buchʼu chkamigointik li ta tsobobbaile. Yuʼun kʼuchaʼal jnaʼojtike mu me skotolikuk tskoltautik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova. w24.03 22, 23 par. 11, 12

¿Mi oy anopoj kʼu yelan li Jeovae? Akʼo mi mu xvinaj ta kʼelel, li Vivliae jeltos kʼu yelan chalbe skʼoplal. Bateltike, xi chichʼ albel skʼoplale: «Jaʼ kʼakʼal xchiʼuk eskudo» xchiʼuk xkoʼolaj ta «kʼokʼ ti [chchikʼvane]» (Sal. 84:11; Ebr. 12:29). Jun veltae, li j-alkʼop Esekiele akʼbat yil yuʼun Jeova ti xkoʼolaj ta safiro tone, ti stsʼayayet kʼuchaʼal junuk takʼine xchiʼuk ti xojobaj kʼuchaʼal vaknakʼobale (Esek. 1:​26-28). Li Jeovae mu xkiltik, jaʼ yuʼun xuʼ van vokol chkaʼitik ta xchʼunel ti skʼanojutike. Pe li kʼusi leke, jaʼ ti xaʼi ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk li kʼusitik echʼem ta jkuxlejaltike. Yoʼ jnaʼtik lek ti skʼanojutike, chalbutik ta Skʼop ti kʼu yelan li stalelaltake. Ojtikinbil ti «jaʼ kʼanelal» li Jeovae (1 Juan 4:8). Yuʼun skotol li kʼusi tspase, jaʼ ta skoj ti kʼanvaneme. Toj echʼ xa noʼox skʼanojutik. Akʼo mi mu skotoluk krixchanoetik skʼanojik li Diose, pe kʼanbilik li stukike (Mat. 5:​44, 45). w24.01 26 par. 1-3

Li Jeovae la stʼuj Moises sventa slokʼes ta jteklum Ejipto li j-israeletike xchiʼuk jamal laj yakʼ ta ilel ti jaʼ yakal tstunese. Jtos ti kʼusi la stunes sventa xakʼ ta ilele, jaʼ li jvol tok ta kʼakʼaltike xchiʼuk li jvol kʼokʼ ta akʼobaltike (Eks. 13:21). Li Moisese la stsʼakli batel, vaʼun te kʼotik li ta Tsajal nabe. Kʼalal te xa ox oyik ta tiʼ nab li j-israeletike xchiʼuk ti joyobtabilik yuʼun li soltaroetik ta Ejiptoe, xiʼik tajek. La snopik ti muʼyuk lek xbeiltasatike. Pe taje mu jechuk, yuʼun jaʼ Jeova la sbeiltas batel stuk Moises sventa te xbatike (Eks. 14:2). Ta tsʼakale, toj labal sba ti kʼu yelan la skoltae (Eks. 14:​26-28). Li Moisese 40 jabil la stsʼakli batel li jvol tok sventa sbeiltas ta takixokol balumil li steklumal Diose (Eks. 33:​7, 9, 10). Vaʼun, li Jeovae te to chchiʼin tal ta loʼil li Moisese. Laje, jaʼ xa chalbe jteklum li kʼusi skʼan spasike. Jaʼ yuʼun, li j-israeletike laj yakʼik venta ti jaʼ yakal tstunesat yuʼun Jeova li Moises sventa xbeiltasatike. w24.02 21 par. 4, 5